Chagas Hastalığı

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) Trypanasoma Cruzi paraziti nedeniyle insanda enfeksiyona neden olan bir hastalıktır. Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) dünya genelinde her yıl pek çok kişinin ölümüne yol açabilen bir tropikal enfeksiyon hastalığıdır.

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) Amerika kıtasının Güneyinde, Meksikada ve Orta Amerika’da yoğunlukla görülebilen bir hastalıktır. Bu ülkelere seyahat edenler risk altında kabul edilmektedir. Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) bir seyahat hastalığı olarak kabul edilmektedir.

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) Triatoma tahtakurusu (öpen tahtakurusu, öpücük böceği, katil tahtakurusu) aracılığıyla bulaşmaktadır. Triatoma tahtakurusu genellikle insanda yüz bölgesini ve dudak çevresini ısırmaktadır. Bu böceğin ağız salgısında bulunmakta olan Trypanasoma bparaziti insana bulaşır ve enfeksiyon tablosuna neden olmaktadır. Parazitin insana bulaşması ile en az on en fazla yirmigün içinde hastalık oluşmaktadır. Böceğin ağız salgısında bulunan parazit insan derisi üzerinde de kalabileceği için ciltteki yaralardan, kesiklerden ve göze bulaş aracılığıyla vücuda girebilmektedir.

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) Triatoma tahtakurusunun yanı sıra Çeçe sineği, kan ürünleri, yiyecekler, içecekler, yiyecek ve içecek araç gereçleri, havlu, şezlong, havuz, spa, sauna ile bulaşabilmektedir.

Hastalık genellikle kendini böcek ısırığının olduğu bölgede kızarıklıkla birlikte şişlik ve ödemle kendini göstermektedir. Şişlik ve ödem zamanla tüm yüze yayılabilmektedir. Devamında özellikle düşmeyen ateş, halsizlik ve iştahsızlık, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal görülebilmektedir. Hastaların pek çoğunda ilerleyen evrelerde kalp hastalıkları görülebilmektedir. En sık görülen kalp hastalıkları kalp yetmezliği, kardiyomegali (kalp büyümesi) ve ritm bozukluklarıdır. Yine ilerleyen zamanlarda hastalarda Chagas hastalığı özofagus yani yemek borusu iltihabına (özofajit) bağlı olarak yutma güçlüğü (akalazya, odinofaji) görülebilmektedir.

Tanı kan testleri ile konulmaktadır, tedavide ise ağızdan alınan ilaçlar ve gerekirse ağızdan ve damar yolu ile destek tedavi uygulanabilmektedir. Bir seyahat hastalığı olan Chagas Hastalığından (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) önceden koruyacak bir ilaç veya aşı bulunmamaktadır. Seyahat edenlere vücudu tamamen kapatacak kıyafetler giymeleri önerilmektedir. Vücudun açıkta kalan yerlerine içeriğinde DEET, IR3535, OLE(oil of leumon eucalyptus) , PMD, Picardin içeren koruyucu spreyler kullanmaları önerilmektedir. Güneşten koruyucu (SPF, sun protection factor) içeren krem ve losyonların koruma spreylerinden önce kullanılması önem taşımaktadır. 

Risk grubunda bulunmakta olan ülkelere yapılan seyahatler sonrasında belirtileri gösteren hastaların vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurması ve doktoruna seyahat öyküsünü muhakkak belirtmesi gerekmektedir.

Chagas Hastalığı Belirtileri Nelerdir?  

Chagas hastalığı insanlarda iki aşamada gerçekleşmektedir. Akut enfeksiyon Triatoma böceğinin ısırığından kısa süre sonra olan evredir. Kronik enfeksiyon ise bu ısırıktan sonra uzun yıllar boyunca kişinin yaşam kalitesini etkileyen ve ölüme kadar götürebilen bir kronik hastalık tablosudur.

Akut Chagas hastalığındaki belirtiler risk faktörleri hesaba katılmadığında her türlü hastalığı düşündürebilen geniş bir tabloya yayılmaktadır. Bu belirtileri göstermekte olan hastaların hekimlerine seyahat öykülerinden bahsetmeleri tedavinin başarısı açısından büyük önem taşımaktadır.

Akut dönemde görülen belirtiler:

• Ateş
• Baş ağrısı
• Bulantı
• Kusma
• Halsizlik
• Kas ve eklem ağrıları
• İştahsızlık
• Isırık bölgesinde şişlik, kızarıklık
• Yüzde ödem

Bu belirtiler bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde, ileri yaşlarda ve çocuklarda oldukça ağır seyredebilmektedir. Bu aşamada başlanan tedavi ile üç ve sekiz hafta arasında enfeksiyon gerilemekte ve iyileşme sağlanmaktadır. Hastaların bir kısmında tedaviye rağmen Miyokardit (kalp kası iltihabı) ve Meningo ensefalit (beyin ve beyin zarı iltihabı) gelişebilmektedir.

Hastaların akut fazı iyileşme ile atlatan bir çoğunluğu bulunsa da kişinin mevcut sağlık durumuna göre değişkenlik gösterebilen bir uzun süreli hastalık tablosu (kronikleşme) görülebilmektedir.

Kronik hastalıkta görülen belirtiler:

• Sindirim sistemi bozuklukları: Ağrılı yutma, yutamama, bulantı, kusma, ishal ve kabız atakları Chagas hastalığı kronik enfeksiyonunda görülebilmektedir.
• Kalp ve dolaşım sisteminde enfeksiyona bağlı olarak halsizlik, efor kapasitesinde düşme, bayılma, bayılayazma Chagas hastalığı kronik enfeksiyonunda görülebilmektedir.

Bu sindirim ve kalp sorunları Chagas hastalığı kronik enfeksiyonunda yaşam boyu sürebilmektedir. Kişiler genellikle kalbe bağlı sorunlar nedeniyle hayatlarını kaybetmektedirler.

Chagas Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) Amerika kıtasının Güneyinde, Meksika’da ve Orta Amerika’da yoğunlukla görülebilen bir hastalıktır. Bu ülkelere seyahat edenler risk altında kabul edilmektedir. Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) bir seyahat hastalığı olarak kabul edilmektedir. Bu ülkelere seyahat etmiş olan herkes Chagas hastalığı için risk altında kabul edilmektedir.

Chagas Hastalığının bilinen nedeni (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) Triatoma tahtakurusu (öpen tahtakurusu, öpücük böceği, katil tahtakurusu) ısırığıdır. Triatoma tahtakurusu genellikle insanda yüz bölgesini ve dudak çevresini ısırmaktadır. Bu böceğin ağız salgısında bulunmakta olan Trypanasoma bparaziti insana bulaşır ve enfeksiyon tablosuna neden olmaktadır. Parazitin insana bulaşması ile en az on en fazla yirmigün içinde hastalık oluşmaktadır. Böceğin ağız salgısında bulunan parazit insan derisi üzerinde de kalabileceği için ciltteki yaralardan, kesiklerden ve göze bulaş aracılığıyla vücuda girebilmektedir.

Chagas Hastalığı Teşhisi

Chagas hastalığının tanısının koyulması için hekiminize muhakkak seyahat öykünüzden bahsetmeniz önerilmektedir. Doktorunuz seyahat öykünüz ve var olan belirtilerinizi değerlendirerek tanı koymak için sizden kan testleri isteyebilir. Bu testlerin her hastanede yapılamadığını bilmelisiniz. Doktorunuz sizi testlerin yapıldığı bir merkeze yönlendirebilir veya kanınızı bu merkezlerden birine gönderebilir. 

Chagas hastalığı tanısı için alınacak olan birkaç tüp kanda radyoimmün analizleri, ELISA ve PCR testleri uygulanmaktadır. Testler sonucunda Trypasoma Cruzi için sonucunuz Pozitif (+) veya Negatif (-) olarak belirtilecektir. Test sonucunuz ve klinik belirtileriniz birlikte değerlendirilerek ve öykünüz de göz önüne alınarak gerekli tedaviniz doktorunuz tarafından oluşturulacaktır.

Chagas Hastalığı Tedavisi

Chagas Hastalığının tedavisi için paraziti öldürmeye yarayan antiparaziter terapi ve belirtilere yönelik destek tedavi uygulanmaktadır. Antiparaziter ilaçlar ve destek tedavisi ile geliştirilmiş bir tedavi protokolü mevcuttur. Chagas hastalığının yol açabileceği diğer hastalıklara yönelik (sindirim sistemi, kalp hastalıkları) uzmanı tarafından ortaya çıkan hastalığa göre tedavi seçenekleri sunulabilmektedir. 

Chagas hastalığında antiparaziter ilaç tedavisi erken fazlarda oldukça yüksek başarı göstermektedir. Chagas hastalığında antiparaziter tedavi ile yetişkinlerin yüzde atmışında tam iyileşme sağlanmaktadır. Bu oran ileri yaşlarda ve çocuklarda daha düşük olabilmektedir. Antiparazit ilaç tedavisi kalp ve sindirim sistemi hastalıklarının önlenmesi için oldukça önemlidir.

Chagas hastalığında akut dönemde iyileşme sağlansa da HIV(+) veya bağışıklık baskılayıcı tedavi alan kişilerde veya ileri yaşlarda ve çocuklarda kronikleşmeyi ve hastalığın ilerleme ihtimalini göz önüne alarak düzenli takip önerilmektedir.

Chagas Hastalığından (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) önceden koruyacak bir ilaç veya aşı bulunmamaktadır.

Chagas Hastalığı Tedavi Edilmezse

Chagas hastalığı tedavi edilmezse enfeksiyon çok düşük oranda kendini sınırlamakta ve gerilemektedir. Hastaların çoğu tedavi olamadıkları tabloda kronikleşme ve bu kronikleşmeye bağlı olarak kalp yetmezliğine kadar uzanabilen kalp hasarları, yutamama, kilo kaybı ve ölüme kadar uzanabilen sindirim sistemi sorunları geliştirebilmektedirler.

Kişiler kalp nakline gereksinim duyacak kadar ciddi kalp hasarı tablosu gösterebildiğinden tedavi edilmeyen Chagas hastalarında birincil ölüm nedeni olarak kalp hasarları ikincil ölüm nedeni olaraksa sindirim sistemi hasarına bağlı olarak beslenme bozuklukları gösterilebilmektedir.

Aynı zamanda kronik Chagas Hastalığı yeni yerleşecek enfeksiyonlar için de bakteri, virüs ve diğer parazitlere vücut üzerinde fırsatçı bir ortam yaratmaktadır.

Chagas Hastalığına Ne İyi Gelir?

Chagas hastalığı edinildikten sonra antiparaziter tedavi büyük önem taşısa da Chagas hastalığı (Amerikan Trupanasoma Enfestasyonu) için risk grubunda bulunan Güney Amerika, Meksika gibi ülkelere seyahat edenlere vücudu tamamen kapatacak kıyafetler giymeleri önerilmektedir. 

Vücudun açıkta kalan yerlerine içeriğinde DEET, IR3535, OLE(oil of leumon eucalyptus) , PMD, Picardin içeren koruyucu spreyler kullanmaları önerilmektedir. Güneşten koruyucu (SPF, sun protection factor) içeren krem ve losyonların koruma spreylerinden önce kullanılması önem taşımaktadır. 

Chagas Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Chagas hastalığından korunmak için kullanılacak olan böcek kovucu spreylerin (DEET, IR3535, OLE(oil of leumon eucalyptus) , PMD, Picardin içeren) sıkıldıktan sonra üzerlerine güneş koruyucu losyon ve krem uygulanması iyi gelmemekte ve spreylerin etkinliğini azaltmaktadır.

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanosoma Enfestasyonu) İlaçları

Chagas Hastalığı (Amerikan Trypanasoma Enfestasyonu) tedavisinde antiparaziter (parazit öldürücü) etkinliği olan ilaç grupları reçete edilmektedir. Antiparaziter ilaçlarla belirlenmiş bir tedavi planı bulunmaktadır. Chagas hastalığının tedavi etkinliği bulunan ilaçlar arasında en sık kullanılanlar binzidazol ve nifurtimoks’tur. Chagas hastalığının tanı, takip ve tedavi süreçlerinde bu konuda eğitimli hekimler muhakkak aktif olarak görev almaktadır. Aynı zamanda Sağlık Bakanlığı il ve ilçe sağlık müdürlüklerince Bulaşıcı Hastalıklar birimi tarafından bu ilaçların bulunması, kullanımı ve tedavi süreci konusunda destek alınmaktadır.

• Benzinidazol: Chagas hastalığında kullanılmakta olan bir antiparaziter etkinlikli ilaçtır. Benzinidazol tedavisi ağız yoluyla alınan tablet formda düzenlenmektedir.
• Nifurtimoks: Chagas hastalığında ve uyku hastalığında kullanılmakta olan bir ilaç grubudur. Nifurtimoks tedavisi Benzinidazol tedavisine göre ikinci plandadır ancak uygun hasta gruplarında ve kronikleşmeyi önlemek amacıyla kullanılabilmektedir. Nifurtimoks tedavisi ağız yoluyla oral tablet ilaç şeklinde düzenlenmektedir.

Hamilelikte Chagas Hastalığı

Chagas hastalığı hamilelik yoluyla anneden bebeğe geçebilmektedir. Bebekte gebelik sırasında bulaş da doğum sırasında bulaş da mümkündür. Chagas hastalığına bağlı olarak gebelik sırasında kalp sorunları, ritm bozuklukları, kalp büyümesi gibi durumlar görülebilmektedir. Anne adaylarında kalp yetmezliğine kadar ilerleyen bir tablo oluşabilmektedir.

Seyahat öyküsü bulunan doğurganlık çağındaki her kadın muhakkak çok daha tedbirli ve dikkatli davranmalıdır. Hastalığın gebelerde seyri daha ağırdır. Belirti yokken de seyahat sonrası gebe kalmayı planlayanlarda bulaş sonrası henüz gelişmemiş enfeksiyon kan testi bakılması önerilebilmektedir.

Çocuklarda Chagas Hastalığı

Çocuklarda Chagas Hastalığı kalp hasarları ve kardiyolojik problemlerle birlikte seyretmektedir. Çocukluk döneminde seyahat öyküsü sonrası geçirilen Chagas hastalığı ileri yaşlarda kalp yetmezliği ve kalp nakline kadar götürebilen kardiyolojik sorunlara yol açabilmektedir. Chagas hastalığı çocuklarda ölümcül seyredebilmekte olan bir hastalıktır.

Bebeklerde Chagas Hastalığı

Bebeklerde Chagas Hastalığı anneden doğum yoluyla veya gebelik sırasında bulaş sayesinde olabilmektedir. Chagas hastalığı bebeklerde kalp hasarına, kardiyomiyopati adı verilen kalp hastalığına, kalp büyümesine (kardiyomegali) ve kalp yetmezliğine yol açabilmektedir. Chagas hastalığı bebeklerde ölümcül seyredebilmektedir.

Chagas Hastalığı için Hangi Doktora Gidilmeli?

Güney Amerika, Amerika, Meksika ve Çevresindeki ülkeler baita olmak üzere, seyahat ve turist yoğunluğu bulunmakta olan bir ülkeye seyahatiniz sonrasında belirtilerden herhangi birini taşıyorsanız öncelikli olarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak durumu bildirmeniz gerekmektedir. Büyükşehirlerde hastanelerin Enfeksiyon Hastalıkları polikliniğinden randevu alabilir veya Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı bulunan bir hastaneneye direkt olarak başvurabilirsiniz. Chagas hastalığının tanısının koyulması için hekiminize muhakkak seyahat öykünüzden bahsetmeniz önerilmektedir.