Çocuk Gastroenteroloji Nedir?

Çocuk gastroenteroloji bölümü, doğumdan 18 yaşını doldurana kadar tüm çocukların sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinden sorumlu olan tıp branşıdır. 

Pediatrik gastroenteroloji bölümü olarak da bilinir. Beslenme bozuklukları, pankreas, safra kesesi ve karaciğer hastalıklarının da dahil olması ile birlikte Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bölümü olarak adlandırılır. Karaciğer, pankreas ve safra kesesi ile ilgilenen tıp dalına hepatoloji adı verilir.  

Gastrointestinal sistem organları ağız, yemek borusu, mide, oniki parmak bağırsağı, ince bağırsak, anal kanal, anüs ve kalın bağırsaklardan oluşur. 

Çocukların büyüme ve gelişim süreçleri devam ettiği için sindirim sistemleri yetişkinlerden daha farklı bir işleyiş göstermektedir. 

Bu nedenle çocuk ve beslenme sorunlarıyla alakalı sağlık sorunları, çocuk gastroenteroloji doktorları ya da bebek beslenme uzmanı tarafından tedavi edilir. 

Çocuk gastroenterolojisi, anestezi altında yapılması gereken endoskopi ve gastroskopi işlemlerinin yanı sıra biyopsi uygulamalarından da sorumludur. En sık ilgilendikleri sağlık sorunları ise gastrit, iştahsızlık, sık tekrarlayan kusma şikayeti ve akut ishaldir. 

Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı Nedir? Görevleri Nelerdir?

Çocuk gastroenterolojisi uzmanları bebekler, çocuklar ve ergenlerde görülen sindirim sistemi hastalıklarının tedavisini üstlenen doktorlardır. 

Aynı zamanda hepatoloji hastalıkları ve beslenme bozuklukları ile de ilgilenirler. Koruyucu ve önleyici tedaviler, teşhis konması için gereken tetkikler, hasta öyküsü kayıtlarının tutulması, hastalığın takibi için izlenmesi gereken adımların belirlenmesi ve tedavi sürecinin planlanmasından sorumludur.

Çocuk gastroenteroloji doktorları, tıp fakültesi eğitimini başarılı bir şekilde tamamladıktan sonrasında Tıpta uzmanlık Sınavına girer. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri) bölümü tercih edildikten sonrasında 4 senelik uzmanlık eğitimi başlar. 

Bu eğitimde başarıyla bitirdikten sonrasında uzmanlık unvanı alınır. Ardından gastroenteroloji hastalıkları ve tedavileri üzerine eğitim sürdürülür. Çocuk gastroenteroloji olan hastanelerde uzman olarak görev yapabilirler.

Çocuk gastroenteroloji doktorlarının iletişim becerisi gelişmiş, çocuklarla şefkatli şekilde konuşabilen, yaratıcı bir zekaya sahip olan, problemleri hızlı şekilde çözebilen ve analitik zekası gelişmiş kişiler olması gerekir. 

Aksi takdirde teşhis ve tedavi için yapılan tüm uygulamalar çocuklarda psikolojik travmalara yol açabilir. 

Çocuk Gastroenteroloji Neye Bakar?

Çocuk gastroenteroloji bölümü, çocuklarda görülen tüm sindirim sistemi hastalıklarının teşhisi, takibi ve tedavisi ile ilgilenir. Aynı zamanda bebek gastroenterolojisini de kapsamaktadır. 

Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bölümün en sık ilgilendiği hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Çocuk ve Bebek Beslenmesi: Yemek seçme, iştahsızlık, yeme alışkanlıklarının anormal olması, yardım almadan beslenmede güçlük çekilmesi, aşırı iştahlı olmak, beslenmede seçici davranmak, tek tip beslenmeye meyilli olmak ya da beslenmeyi reddetmek gibi sağlık sorunlarını kapsar. Ergenlik dönemi sona erene kadar gelişme ve büyüme süreçleri devam ettiği için beslenme oldukça önemlidir. Bu nedenle beslenme bozukluklarının giderilmesi, çocukların yeterli ve dengeli beslenmeleri yetişkinlik döneminde görülmesi muhtemel olan hastalıkların engellenebilmesi açısından kritiktir. Ayakta hasta tedavisi için çocuk beslenme uzmanı tarafından uygun diyet listeleri hazırlanır. Ancak yatarak tedavilerde tüplerle ya da doğrudan damardan beslenme yöntemlerine başvurulması gerekir.
  
• Gastroözofageal Reflü: Mide içeriğinin istemsiz şekilde yükselmesi ve yemek borusuna kaçması anlamına gelen bir hastalıktır. Özellikle bebeklerde sık görülür. Beslenme düzeninin değiştirilmesi, ilaç kullanımı ve günlük yaşam alışkanlıklarının kontrol altına alınması ile iyileşme gösterir.
  
• Peptik Ülser: Sindirim sistemi organlarının içini kaplayan dokular deforme olursa ülser oluşumu görülür. İlerleyen bir sağlık sorunu olduğu için vakit kaybetmeden teşhis ve tedavi edilmesi gerekir. Mide yanması, gaz sancısı, hızlı kilo kayıpları ve sık sık yemek yeme ihtiyacının duyulması gibi belirtilerle seyreder.
  
• Gastrit: Gastrik mukoza, midenin iç kısmında bulunan ve mideyi tamamen saran dokudur. Bu dokuda iltihap oluşumu meydana geliyorsa gastrit hastalığı teşhisi konur. Erken teşhis ve tedavisi oldukça önemli olan gastrit sırtta ağrı duyumu, sık geğirme ihtiyacının duyulması, karında şişlik ve dışkının siyaha dönük renklerde olması gibi belirtiler verir.
  
• Çocuk Endoskopisi Uygulamaları: Sindirim sistemi hastalıklarının teşhisi için kolonoskopi, biyopsi, gastroskopi ve endoskopi işlemlerinin yapılması gerekebilir. Bu sayede hastalıkların iç organları ne kadar tuttuğu, hastalıkların ne kadar ilerlediği ve hangi tedavinin daha etkili olacağı net bir şekilde gözlemlenebilir.
  
• Pankreasta Görülen Hastalıklar: Pankreatit (pankreasın iltihaplanması) hastalığı, çocukluk çağında sık görülür. Aynı zamanda kötü/ iyi huylu tümörlere de sıkça rastlanabilir. Pankreas hastalıklarının en yaygın belirtileri kandaki enzim oranının yükselmesi, kusma ve mide bulantısıdır. Kişiye özel olarak hazırlanan yağsız beslenme programları ve ilaç tedavisi ile iyileşme mümkündür.
  
• Karında Ağrı: Uzun süren ve sık tekrarlayan karın ağrıları, özellikle ergenlik döneminin başlangıcında bulunan kız çocuklarında sık karşılaşılır. Günlük hareketlerin kısıtlandığı ve 3 ila 6 ay boyunca devam eden ağrılar, tıbbi vaka olarak kabul edilir. Psikolojik sorunlar, jinekolojik hastalıklar ya da altta yatan diğer sağlık sorunlarına bağlı olarak meydana gelebilir.
  
• İnflamatuar Hastalıklar: Bağırsaklarda görülen yangısal (inflamatuar) hastalıklar, genel sağlık durumunun büyük oranda bozulmasına neden olabilir. Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi hastalıklar 10 ila 19 yaş grubu arasında bulunan çocuklarda sık görülür. Gelişim dönemi tamamlanana kadar besin takviyelerinin kullanımı gerekebilir.
  
• Sindirim Sisteminde Görülen Kanamalar: Sindirim sistemi kanamaları kendini dışkıda görülen ya da ağızdan gelen kanla belli eder. Kimi vakalarda dışkı örneğinde kan hücreleri yalnızca mikroskobik inceleme sırasında tespit edilebilir. Ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabileceği için kesinlikle ihmal edilmemelidir.
  
• Çölyak Hastalığı: Sindirim sisteminin glutene karşı hassas olması ya da alerjik reaksiyon göstermesidir. Tıptaki adı ise gluten enteropatisidir. Hastanın yaşamı boyunca glutensiz gıdalarla beslenmesi ve rutin kontrollerini aksatmaması oldukça önemlidir.
  
• Karaciğerde Yağlanma Görülmesi: Karaciğer dokusunun etrafında yağ hücrelerinin kümeleşmesi,  karaciğerin nr-normalden daha büyük olmasına yol açar. Bu duruma karaciğer yağlanması adı verilir. Çocukluk döneminde sık görülmekle birlikte, ileri dönemlerde karaciğer yetmezliği gibi hastalıklara neden olabilir.
  
• Karaciğer Yetmezliği: Karaciğerde fonksiyon kayıplarının görülmesi ve işlevlerini yerine getiremediği durumlara verilen addır. Kronik ya da akut olarak seyredebilir. Uygulanacak tedavi, karaciğerde görülen deformasyonun boyutuna bağlı olarak değişiklik gösterir.
  
• Sarılık: kandaki hemoglobin maddesinin yıkımı ve beraberinde karaciğerin bilirubin maddesini vücuttan atması ile ortaya çıkar. Özellikle yeni doğmuş bebeklerde görülme riski yüksektir.
  
• Portal Hipertansiyon: Karaciğer dokusuna kan taşımakla sorumlu olan damarlardaki basıncın yükselmesidir. Çocuklarda görülme riski olmakla birlikte en kısa sürede tedavi edilmesi gerekir.
  
• Siroz: Çocuklarda ve bebeklerde sık tekrarlayan enfeksiyonlar, karaciğer dokusunun onarılamaz şekilde tahribata uğramasına ve sertleşmesine neden olabilir. Bu durum karaciğer hastalıklarının ilerlemesi sonucunda da oluşabilir. Erken teşhis ve tedavisi hayati önem taşımaktadır.
  

Çocuk gastroenteroloji bölümü, erken teşhis ve tedavi imkanlarıyla hastalıkların ilerlemesi ya da hayati riskin önlenmesini sağlar. Bu sayede çocuklar sağlıklı bir ömür sürme şansına sahip olur. 

Çocuk Gastroenteroloji Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Çocuk gastroenteroloji olan devlet hastaneleri ya da özel hastanelerde teşhis edilen hastalıklar için şu tedavi yöntemlerine başvurulur:

• Tanısal Endoskopi Uygulaması: Hastalıkların doğru şekilde teşhis edilebilmesi ve sindirim sisteminin doğrudan görüntülenebilmesi için yapılan uygulamalardır. Endoskop aldı, ucunda kamera olan bir hortumun sindirim sisteminde ilerletilmesi ve bilgisayar ekranından iç dokuların izlenmesi ile yapılır. Aynı işlem makattan bağırsaklara doğru yapıldığında kolonoskopi, yemek borusundan yapıldığında özofagogastroduodenoskopi, rektuma uygulandığında ise rektosigmoidoskopi adı verilir.
  
• Tedavi İçin Uygulanan Endoskopi: Cerrahi operasyon gerektiren sağlık sorunları ileri boyutta değilse, endoskop cihazı ile tedavi edilebilir. İyileşme süreci daha kısa ve kolay olduğu için küçük müdahaleler için sıklıkla tercih edilir.
  
• Karaciğer Biyopsisi: Karaciğer dokusundan doku örneği alınması ve laboratuvarda detaylı şekilde incelenmesi ile yapılır. Tümör oluşumlarının iyi/ kötü huylu olup olmadığının anlaşılmasında sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.
  
• Polipektomi Uygulaması: Anormal şekilde büyüme gösteren dokuların (polip) kolonoskopi ve benzeri yöntemlerle vücuttan çıkarılmasıdır. Bu sayede kanserleşme riski taşıyan dokular risksiz şekilde vücuttan alınabilir.
  
• Band Ligasyonu: Varisleşen damarların tedavisi için uygulanır. Endoskop cihazının ucuna yerleştirilen bantlar ile varisleşme gösteren damarların boğumlanması mümkün hale gelir.
  
• PEG Tedavisi: Perkütan endoskopik gastronomi olarak da bilinir. Ağızdan beslenmenin sağlanamadı hastalarda karın duvarından mideye ilerletilen bir tüple uygulanır.
  
• Özofagus Dilatasyon Tedavisi: Yemek borusunda görülen darlıklar ya da tıkanıklıkların giderilmesi için başvurulan bir yöntemdir. Bir balon sorunlu bölgeye yerleştirildikten sonrasında şişirilir ve yemek borusunun genişletilmesi sağlanmış olur.

Çocuk gastroenteroloji bölümü tarafından uygulanan tedaviler, kişiden kişiye ve hastalıkların seyrine bağlı oalrak değişiklik gösterebilir. 

Teşhis aşamasından sonrasında uzman doktorlar en etkili tedavi seçeneğini belirleyecektir.