Dil Şişmesi

Dil Şişmesi Nedir?

Dil şişmesi genelde anjiyoödem olarak adlandırılan bir çeşit alerji ile ilişkilidir. Yani cildin alt tabakalarında, mukozalarda meydana gelen sıvı birikmesi sonucunda dilde şişmeler meydana gelir. Bu şişmeler enfeksiyon durumunda da sıklıkla ortaya çıkar. Enfeksiyon nedeniyle oluşan şişmelerde de genelde kızarıklık gibi semptomlar da duruma eşlik eder. Anjiyoödemde ani dil şişmesi sık görülen bir durumdur. 

Dil şişmesi, alerji, sistemik bazı hastalıklar, enfeksiyon, bazı ilaçlar gibi birçok farklı neden ile ortaya çıkabilmektedir. Stresten dil şişmesi halk arasında inanılan bir durum olsa da böyle bir durum mümkün değildir. Dil şişmesi genelde çok ciddi bir durum olarak kabul edilmez. Ancak şiddetli dil şişmelerinde nefes alma oldukça zorlu bir durum hâline gelir. Şiddetli dil şişmesi genelde anafilaksi olarak adlandırılan ciddi bir alerji sonucu ortaya çıkar.

Dil Şişmesi Nedenleri Nelerdir?

Dil şişmesinin birkaç farklı nedeni olabilmektedir. Bu nedenler bir hekim tarafından değerlendirilmeli ve tanısı konmalıdır. Daha sonra gerektiği takdirde tedavi uygulanır. Dil şişmesinin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

1-) Alerjik Reaksiyonlar

Kişinin duyarlı olduğu bir şeyi yemesi, yutması veya teması sonrasında bağışıklık sistemi alarma geçer. Kan dolaşımına histamin gibi birçok kimyasal salınır. Bu kimyasallar da dokularda şişme gibi semptomlara yol açar. Bu şişmenin dil gibi mukozalarda meydana gelmesine anjiyoödem adı verilir. Derin dokularda sıvı birikimi izlenir. Dil şişmesi ve konuşma güçlüğü şiddetli sıvı birikimlerinde ortak görülen bir bulgudur.

Böcek ısırıkları da bu tip reaksiyonlara neden olabilir. Çoğu zaman, birkaç saat içinde dilde şişme, kabarma ve ısırılan yerde kızarıklık, kaşıntı gibi semptomlar ortaya çıkar. Deri üzerinde oluşan reaksiyonlardan ziyade dilde şişme gibi durumlar acil bir müdahale gerektirebilir. Dilin aşırı şişmesi nefes almada zorlanmaya neden olabilmektedir. Diğer olası anjiyoödem belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

•  Dudaklarda ve boğazda şişme 
•  Deride kaşıntılı kırmızı yumrular
•  Baş dönmesi
•  Mide ağrısı veya ishal

Anjiyoödem, anafilaksi adı verilen yaşamı tehdit eden bir duruma yol açabilir. Anafilakside görüşen şişme boğaz bölgesine de daha sık yayılır ve hava yolu aniden kapanır. Bunun yanı sıra mide bulantısı, baş dönmesi ve bilinç kaybı gibi semptomlar görülür. Herkes için farklı olsa da toplumda en sık olarak anafilaksiye neden olabilecek maddeler şu şekilde sıralanabilir: 

• İnek sütü
•  Yumurta
•  Yer fıstığı
•  Ceviz, kaju ve ceviz gibi kuruyemişler 
•  Soya
•  Buğday
•  Karides
•  İstiridye
•  Penisilin gibi antibiyotikler
•  Kan basıncını düşürücü ilaçlar (ACE inhibitörleri)

2-) Travma

Dil üzerine yaratılan travmalar da dil şişmesinin nedenlerinden bir diğeridir. Dili şiddetli ısırmak, kesmek, delmek olası travma nedenleridir. Bunun haricinde dil piercingi gibi metal bazlı maddelerin dile yerleştirilmesi de sıklıkla dil şişmelerine neden olur. Kişinin metale karşı bir kontakt dermatit adı verilen alerjisi olması durumunda bu şişme daha da şiddetlenecektir. Dil çok güçlü bir kas olmanın yanı sıra birçok kan damarını da içeren bir yapıdır. Bu yüzden herhangi bir yaralanma acı verici ve kanamalı olabilir. Genellikle hafif yaralanmalar birkaç gün içinde gerileme gösterirken daha derin yaraların iyileşmesi birkaç haftaya uzayabilmektedir. 

3-) İrritanlar ve Enfeksiyon

Alkol, tütün, baharatlı yiyecekler, aşırı sert gargaralar, yoğun diş macunu, tarçın ve nane gibi dil açısından irritan sayılabilecek bazı maddeler dilde şişmeye neden olabilmektedir. Herhangi bu maddelerden birinin alınması sonrası dilde şişme meydana geliyorsa bunlardan uzak durmak en doğrusu olacaktır. Dil üzerinde farklı şekillerde enfeksiyon gelişimi mümkündür. Dilde bir enfeksiyon olması için genelde bir travma da gereklidir. Çünkü mikroorganizmaların dilin içlerine girmesi için bir kesik, delinme gibi bir durumun olması gerekir. Ancak bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde travma olmadan da enfeksiyon gelişmesi mümkün olabilmektedir. Dil de bakteriler, pamukçuk olarak adlandırılan maya mantarları gibi nedenler enfeksiyon yaratabilir. Bunların haricinde de sifiliz, bel soğukluğu bakterisi veya HPV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkların da dilde enfeksiyon yaratması ve kişiyi rahatsız etmesi mümkündür. Dilde oluşan enfeksiyon nedeniyle şişme meydana gelirse, ateş ve titreme de duruma eşlik edebilmektedir. Aşağıdaki durumların yaşanması durumunda da vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır: 

• Aşırı yorgunluk ve dil üzerinde şişme, kızarıklık, ağrı varlığı  
•  Yemek yemede aşırı zorlanma
•  Dilde ağrılı yaralar veya beyaz noktalar varlığı
•  Yüksek ateş

4-) Vitamin ve Mineral Eksiklikleri

Magnezyum, demir, B vitaminleri gibi vitaminler, sinir sisteminin ve vücudun düzgün çalışması için gerekli olan maddelerdir. Ancak bu vitaminlerin gıdalar ile yeterince alınamaması veya ağır adet dönemleri gibi yollarla vücuttan kaybedilmesi nedeniyle eksiklikler ortaya çıkabilmektedir. Bu vitaminlerin eksiklikleri durumunda da dilde şişme olası bir semptomdur.

B12 vitamini eksikliği, glossit olarak adlandırılan bir hastalığa sebebiyet verebilmektedir. Glossit bir dil inflamasyonu durumudur ve dil üzerinde var olan çıkıntıların yani papillaların silinmesine, buna bağlı olarak da dilin pürüzsüz hale gelip şişmesine neden olabilir. B12 eksikliğinin diğer olası belirtileri şu şekilde sıralanabilir: 

•  Ayağa kalkıldığında baş dönmesi
•  Soluk ten
•  Yorgunluk
•  Baş ağrısı
•  Kalp atışında hızlanma

Yukarıdaki sebepler dışında daha nadir olarak ortaya çıkabilecek dil şişmesi nedenleri de bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

 Kanser: Dilde oluşan şişmeler ve belli bölgelerdeki yumrular, nadir olsa da ağız kanserinin bir belirtisi olabilmektedir. Özellikle sigara içmek, tütün ürünleri kullanmak ve alkol ağız kanseri olma olasılığını arttıran durumlardır. 

 Sjögren sendromu: Bu otoimmün hastalık, vücudun yeterince gözyaşı veya tükürük yapmasını engeller. Buna bağlı olarak dilde kızarıklık, beyazlaşma, pürüzsüzleşme ve şişme gibi durumlar ortaya çıkabilir. 

 Amiloidoz: Amiloidoz, vücutta belli bölgelerde amiloid adı verilen proteinin birikmesi durumudur. Bu durum biriktiği bölgede sorunlara ve organların çalışmalarının bozulmasına neden olur. Dil dahil olmak üzere vücudun bazı kısımları şişebilir. Amiloidoz ayrıca baş dönmesi, el ve ayak parmaklarınızda uyuşma ve kalpte çarpıntıya neden olabilir. 

Dil Şişmesi Teşhisi

Dil şişmesinin teşhisi, hekimin hastadan aldığı öykü ve yapılan fizik muayene ile konulabilir. Ancak önemli olan nokta dil şişmesine neden olan durumun ortaya çıkarılmasıdır. Bunun için de hekim şüphelendiği neden üzerine ek tetkikler yapar. 

Alerji teşhisinden, alınan öykü ve fizik muayene ile şüphelenilir. Daha sonra kişinin hangi maddelere karşı alerjisi olduğu tespit edilmeye çalışılır. Bunun için ilk yapılacak testlerden biri prick testi adı verilen deri alerji testidir. Bu testte deri üzerine muhtemel reaksiyon yaratacak maddeler damlatılır ve daha sonra bu deri bölgesi hafifçe travmatize edilir. 15-20 dakika sonra yapılan değerlendirmede, oluşan kızarık yumrular sonucunda testin pozitif olduğu düşünülür. Bunun haricinde kanda alerjisi bulunulan maddeye karşı antikorlar tespit edilebilir. Herediter anjiyoödem adı verilen bir hastalığın teşhisinde de ek olarak C1 esteraz inhibitör veya C4 seviyeleri test edilebilir. 

Dil travmalarının teşhisi esas olarak alınan tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene ile rahatlıkla konabilir ve ek bir tetkike ihtiyaç yoktur. Hekim hastanın dilini gördüğü anda travma izlerini de fark edecektir. Dildeki şişmenin buna bağlı olup olmadığını anlamak için ise gerek duyduğunda ancak ek tetkikleri uygular. 

Dil enfeksiyonlarının tanısı, ilk öncelikle hekimin durumdan şüphelenmesi ile başlar. Daha sonra pamukçuk gibi bariz görüntüleri olan enfeksiyonlar fizik muayene ile tanısı konabilen hastalıklardır. Diğer enfeksiyonların da yarattığı özel görüntüler dışında, lezyondan alınan örneklerin mikroskop altında incelenmesi ve spesifik bazı testlerin uygulanması ile tanı konulabilmektedir. 

Vitamin ve mineral eksikliklerinin teşhisi, belirtiler yoluyla hekimin şüphelenmesi ile başlar. Daha sonra bunları doğrulamak için vitamin düzeylerini ortaya koyan kan testleri yapılır. Bu test sonuçlarına göre eksikliği olan vitamin anlaşılarak tedavisi başlanır. 

Dil Şişmesi Tedavisi

Dil şişmesinin tedavisi şişmeye neden olan hastalığa veya duruma göre farklılık göstermektedir.Bu nedenle bu altta yatan durumun hekim tarafından tespit edilmesi gerekir. Alerjiye bağlı oluşan dil şişmelerinde, acil olarak tedavi etmek gerektiği takdirde adrenalin enjeksiyonları kullanılır. Adrenalin veya epinefrin, hızlı bir şekilde vücudun yarattığı reaksiyonu gerileterek kişinin hayatını kaybetmesini dahil önleyebilmektedir. Bunun haricinde ek olarak steroid ve antihistaminik ilaçlar da tedaviye eklenebilir. Hafif düzeydeki alerjiler için ise antihistaminik ilaçlar yeterli olabilmektedir. 

Isırma, delme, kesme gibi dil travmaları, dil şişmesine neden olabilecek durumlardır. Şiddetli travmalarda hastane şartlarında tedavi yapılması gerekirken hafif yaralanmalarda evde bazı yöntemlerle durum kontrol altına alınabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

 Özellikle yemeklerden sonra ağız içi ılık tuzlu suyla gargara yapılabilir. 

 Şişmeyi hafifletmek için dil üzerine soğuk uygulaması yapılabilir.

 Doktor kontrolünde ağrı kesici ilaçlar alınabilir. 

 Alkol, tütün ve baharatlı yiyecekler gibi dil üzerini yakıcı gıdalardan kaçınılmalıdır.

Dil enfeksiyonunun tedavisi, duruma neden olan mikroorganizmaya göre değişiklik gösterebilir. Genelde ortak olarak yapılanlar, ağız hijyenine dikkat etmek, aşırı sıcak veya soğuk gıdalardan kaçınmak, tuzlu su gargaraları yapmaktır. Bunun haricinde pamukçuk için antifungal ilaçlar, virüsler için antiviraller reçete edilebilir. Bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda da antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir. 

Vitamin eksikliklerinde yapılan kan testleri ile eksikliğin düzeyi belirlenir. Hafif eksikliklerde gıda takviyeleri ve diyet düzenlemeleri ile vitaminlerin normal seviyelere çekilmesi mümkündür. Ancak şiddetli eksikliklerde ve semptom veren durumlarda ise takviye ilaçlar almak gerekebilir.  

Dil Şişmesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Dil şişmesinin travma gibi nedenlerden kaynaklandığı ve hafif olduğu durumlarda, uzun sürmediği sürece tedavi edilmemesi durumunda büyük problemler ortaya çıkmaz. Ancak bazı enfeksiyonlar, büyük travmalar, şiddetli vitamin eksiklikleri, kanser gibi ciddi durumlarda tedavi almamak büyük problemlere yol açabilmektedir. Bu yüzden özellikle şiddetli olan ve tekrarlayan şişmelerde bir hekime başvurmak en doğrusu olacaktır. 

Dil Şişmesi İçin Hangi Doktora Gidilmelidir? 

Dil şişmesi için gidilmesi gereken bölüm altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Ancak nedenin bilinmediği durumlarda, saf dil şişmelerinde dahiliye, dilde lezyonlara bağlı şişmelerde ise dermatoloji bölümüne başvurulabilir. Alerjilere bağlı oluşan şişmelerde ise immünoloji bölümüne başvurulmalıdır. Dilde enfeksiyon durumunda ise enfeksiyon hastalıkları bölümüne başvurulabilir. Vitamin eksikliklerinde de dahiliye bölümüne gidilmelidir. Dil şişmesinin şiddetli olduğu durumlarda, sürekli tekrarlaması durumunda, uzun sürmesi halinde ve ek semptomlar varlığında bir hekime başvurulmalıdır.