Hamilelikte Boşaltım Sorunları

Hamilelikte Boşaltım Sorunları Nedir?

Anne adayları hamilelik süreci boyunca, sık idrara çıkma, ishal, kabızlık ve gaz sancısı gibi birçok boşaltım sorunları yaşarlar. Yaşanan bu sorunlar, anne adaylarının yaşadığı fizyolojik ve hormonal değişimlerden dolayı kaynaklanırken, genellikle her hamilelikte yaşanabilen normal durumlardır. Ancak bu fizyolojik sorunlar her ne kadar hamilelik sürecinin bir parçası olsa da bazı durumlarda daha ciddi hastalıkların bir belirtisi olabilirler, dolayısıyla hamilelikte her şikâyet ve beraberinde görülen belirtiler dikkate alınmalıdır.

Hamilelikte Boşaltım Sorunları Nelerdir?

Hamilelik süreci boyunca anne karnındaki fetüs büyüdükçe, rahme uyguladığı baskısı da artar. Bunun yanında hamilelik hormonlarının etkisinden dolayı üreterlerde ve böbreklerdeki idrar toplama kanallarında genişleme görülürken, bu böbreklerden filtre edilen kan hacmin artmasına neden olur. Ayrıca hamilelikte, idrarda düşük miktarlarda protein ve glukoz atılımı da oluşur. Özellikle de gebelikte glukoz atılımı, idrar yollarının daha çabuk iltihaplanmasına neden olabilir.

Rahim büyümesi nedeniyle boşaltım sistemi üzerindeki baskının artışı gebelikte sık büyük tuvalete çıkma ve sık idrara çıkma şikayetlerine neden olurken, bu yaygın olarak görülen bir durumdur. Ancak bunlar haricinde başka boşaltım sorunları da görülebilir.

Hamilelik sürecinde boşaltım sisteminde görülen problemler şu şekilde sıralanabilir:

Gaz Sancısı

Anne adayları hamilelik sürecinde progesteron hormon seviyelerinin artmasından dolayı çok fazla gaz problemi yaşarlar. Progesteron hormonu, bağırsak kasları dâhil vücuttaki kasların gevşemesine neden olan bir hormondur. Bu süreçte bağırsak kasları normale göre yaklaşık %30 daha fazla gevşerken, sindirimi de yavaşlatır. Bu da bağırsaklarda gazın daha kolay ve fazla birikmesine neden olarak, şişkinlik, gaz sancısı, gaz kaçışı ve geğirmeye sebep olur.

Ayrıca hamilelik süresi boyunca gaz oluşumunun diğer bir nedeni de rahim büyüdükçe karın boşluğuna baskı yapmasıdır. Oluşan bu baskı, gazın birikmesine neden olurken, sonucunda sindirimin yavaşlamasına yol açar. Bunun yanında progesteron hormonu kasların gevşemesine neden olduğu için vücuttan gazın salınımının kontrolünü de zorlaştırır.

İshal

Hamilelik sürecinde meydana gelen ishal, bu süreçte yaygın olarak görülen bir boşaltım sorunudur. Bu durum anne adayının yaşadığı hormonal değişikliklerin yanında stres veya beslenme değişikliğinden de kaynaklanabilir. Ayrıca hamilelikteki hormonal değişimlerin dışında virüs, bakteri, gıda zehirlenmesi, bağırsak parazitleri, hamilelik öncesi kullanılan vitaminler veya bazı ilaçlardan dolayı da oluşabilir. Bununla birlikte Crohn hastalığı, irritabl bağırsak sendromu, ülseratif kolit veya çölyak hastalığı gibi bazı sindirim sistemi hastalıkları da ishal oluşumuna neden olabilir.

Sık İdrara Çıkma

Hamilelik sürecinde görülen sık idrara çıkmanın en temel sebebi hormon değişimleri olduğundan dolayı bu normal bir durumdur. Bu süreçte böbrekler daha hızlı çalışırken, vücuttaki sıvı oranı artar, dolayısıyla sık idrara çıkmayı tetikler. Ayrıca fetüsle birlikte rahim de genişleyerek idrar torbasını sıkıştırdığından baskı yapar ve bu da daha fazla tuvalete gitme ihtiyacı doğurur. Tüm bu doğal süreçler haricinde idrar anında kanama, ağrı, yanma ve karın alt bölgesinde sancı gibi durumlar söz konusu ise muhakkak bir uzmana başvurulması gerekir. Çünkü tüm bu belirtiler sistit veya idrar yolu enfeksiyonu gibi birçok hastalığın habercisi olabilir.

Kabızlık

Hamilelik sürecinde annede meydana gelen hormon ve vücut değişiminden dolayı tuvalet alışkanlıklarında da değişiklikler görülebilirken, şişkinlik ve gaz sancısı beraberinde kabızlık meydana gelebilir. Kabızlığın en temel nedenleri arasında kadın üreme organı olan uterusun, genişlemesinden dolayı bağırsaklara baskısı yapması ve progesteron hormonunun bağırsak hareketlerini yavaşlatması yer alır.

Çünkü bağırsak kasları gevşediğinden dolayı buradaki yiyeceklerin ve atıkların daha yavaş hareket etmesine neden olur. Ayrıca kişinin boşaltım sistemine göre alınan demir ilaçları, vitaminler, mineraller, hareketlerin sınırlandırılması, düzensiz beslenme alışkanlığı ve kabızlığa yatkınlık gibi faktörlerde bağırsak hareketlerin yavaşlamasına sebebiyet verebilir.

Hamilelikte Boşaltım Sorunları Belirtileri Nelerdir?

Hamilelikte sık büyük tuvalete çıkma hissi, sık idrara çıkmaya benzer şekilde, hormonal değişikliklerle ilişkilidir. Gebelik sürecinde meydana gelen sık büyük tuvalete çıkma sorunu, hamilelikte dışkı yumuşatıcı görevi gören maddeler içeren pek çok vitamin veya diğer takviyelerin alınmasından ve ayrıca bazı besinlerin tüketilmesinden dolayı kaynaklanabilir.

Hamilelikte sürekli idrar varmış hissi ise genellikle her anne adayının 1. trimesterin ilk ayında yaşadığı erken hamilelik belirtisidir. Ancak bebek ve rahim büyüdükçe mesaneye baskı yaptığından, hamileliğin 3. trimester döneminde de görülebilir. Hamilelik sürecinde meydana gelen boşaltım sorunlarının belirtileri genellikle gebelik belirtilerine benzerdir.

Hamilelik sürecinde oluşan boşaltım sorunu belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Her zamankinden daha fazla idrara çıkma hissi,
• Genellikle geceleri çok fazla idrara çıkma,
• Pelviste ve mesanede baskı,
• Dolgunluk hissi,
• Karın ve kasıklarda ağrı,
• Yemek sonrası şişkinlik,
• Tuvalet alışkanlıkları değişiklikleri,
• Sürekli gaz çıkarma isteği,
• Günde 3 defadan fazla dışkılama,
• Gaitada koku ve renk değişimleri,
• Gaitanın dokusunda değişiklikler,
• Bulantı ve kusma,
• Kilo kaybı,
• Karında kramp,
• Yorgunluk ve halsizlik.

Hamilelikte Boşaltım Sorunları Nedenleri Nelerdir?

Hamilelikte sık tuvalete çıkma pek çok anne adayının yaşadığı ortak bir sorundur. Bu süreçte bebek büyüdükçe mesane ve çevre organlarına uyguladığı baskı artığından, hamileliğin üçüncü ayından sonra tuvalette geçirilen süre daha fazla artar. Hamilelikte hormonal değişikliklerin neden olduğu boşaltım sorunlarının aksine, sık tuvalete çıkma hissi birçok dışsal nedenlerden de kaynaklanabilir.

Gebelikte sık büyük tuvalete çıkma nedenleri ve boşaltım problemlerine neden olan sebepler şu şekilde sıralanabilir:

• Gebelik hormonların artması,
• Böbreklerin daha fazla çalışması,
• Rahmin büyümesinden dolayı mesaneye ve bağırsaklara baskı yapması,
• Beslenme alışkanlıkların değişmesi,
• Hamilelik stresi ve endişe,
• Az veya çok fazla sıvı tüketilmesi,
• Az lifli gıdaların tüketilmesi,
• Hareketsiz kalmak,
• Bazı mineral ve vitaminlerin tüketilmesi,
• Hamilelik öncesi bazı ilaçların kullanılması, 
• Enfeksiyon ve bağırsak parazitleri,
• Mide gribi.

Hamilelikte Boşaltım Sorunları Teşhisi

Gebelikte sık tuvalete çıkma gibi boşaltım sorunları yaşanıyorsa teşhis edilmesi için öncelikle hastanın hastalık öyküsü alınır. Hamilelik öncesindeki tuvalet alışkanlıkları, hangi süreçte başladığı, ne gibi şikayetler yaşandığı, şikayetlerin yemek öncesi veya sonrası görülme durumu, günlük kaç defa tuvalet çıkıldığı, alınan vitaminler ve diyet programı hakkında bilgi alınır. Alınan bilgiler doğrultusunda diğer tıbbi koşulları ekarte etmek için gerektiğinde fiziki muayene yapılması gerekebilir.

• Fiziki muayene: Görülen boşaltım sorunlarında karın ve mide bölgesi elle hafifçe bastırılarak şişkinlik kontrolü yapılırken, stetoskop ile anormal bir ses olup olmadığı dinlenir. 
• Ultrason: İhtiyaç dahilinde mesanenin tam boşaltılıp boşaltılmadığına dair ultrason görüntüleme yapılabilir. Bu durumun ciddiyetine göre avantaj ve dezavantajları değerlendirilerek uzman tarafından karar verilir. 
• Kan testi: Anne adayında görülen boşaltım sorunlarının herhangi bakteriden kaynaklı olup olmadığı veya mesanede başka bir sorun olup olmadığının tespiti için kan tahlili yapılır. 
• İdrar ve gaita testi: Olası bir enfeksiyonun varlığının söz konusu olup olmadığının belirlenmesi için idrar veya gaita numunesi analiz edilir. 
• Mesane stres testi: Mesanede ayakta durma veya öksürme esnasında idrar sızıntı olup olmadığına dair stres testi yapılır.
• Ürodinami testi: Mesaneye ince bir tüp yerleştirilmesi ile yapılan bu test, sıvı verildiğinde mesanenin içindeki basıncı ölçer.
• Sistoskopi: Yapılan sistoskopi testi ile üretra içine minyatür bir kamera yerleştirilir, böylelikle mesane ve üretranın içine bakılarak anormal bir durum olup olmadığı tespit edilir.

Hamilelikte Boşaltım Sorunları Tedavisi

Hamilelikte görülen boşaltım sorunlarının tedavisinde durumun içeriğine göre farklı tedavi planları uygulanır. İdrar kaçırma, ishal veya gaz sorunlarına yönelik uygulanan tedavi planları birbirinden farklıdır. Ayrıca bakteri kaynaklı idrar yolu enfeksiyonu varsa ya da boşaltım sorunları dehidrasyona neden olduysa ciddiyetine göre tedavi şekli değişebilir.

Hamilelikte boşaltım sorunları tedavi şekilleri ve yöntemleri şu şekildedir:

• Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri: Kabızlık sorunu olduğunda lif içeriği yüksek diyet uygulanırken, ishalde ise sıvı kaybının önüne geçilmesi için sıvı alımı fazlalaştırılır. Ayrıca çay, kahve ve gazlı içecekler sınırlandırılmalıdır. Hamilelik süresi boyunca aşırı kilo alımı mesaneye baskı uygulayacağı için çok fazla kilo almamaya da özen gösterilmelidir. 
• Egzersiz: Yürüyüş gibi hafif düzeyde aktiviteler ve kegel egzersizleri yapılması pelvik kaslarını güçlendirirken, mesane kontrolünü iyileştirir. Böylelikle idrar kaçağının azaltılmasına yardımcı olabilir.
• İlaç tedavisi: İdrar yollarında herhangi bir bakteriden dolayı enfeksiyon söz konusuysa ilaç tedavisi uygulanır. Uygulanan ilaç tedavisinin dozajı ve süresi, hamilelik süreci ile enfeksiyonun şiddetine göre uzman tarafından önerilir. Bazı durumlarda bu ilaçlı tedavinin doğumdan sonra bile devam etmesi gerekebilir. Ayrıca aşırı ishal durumunda dehidrasyon yaşanabileceğinden, gerektiğinde serumla sıvı takviyesi yapılabilir.

Hamilelikte Boşaltım Sorunlarına Ne İyi Gelir?

Hamilelik dönemi boyunca, özellikle son üç aylık dönemde, gülme, öksürme, hapşırma, ağır kaldırma veya egzersiz yapıldığında idrar kaçağı oluşabilir. Buna stres inkontinansı denirken, rahmin mesane üzerindeki baskısından kaynaklanır. Hamilelikte görülen boşaltım sorunlarında şayet gastroenterolojik hastalık teşhisi konmadıysa, yaşanan sorunların kaynağı genellikle hormon dalgalanmalarındandır.

Bu süreçteki boşaltım sorunlarıyla ilgili dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir.

• Besin ve sıvı alımına dikkat edilmelidir.
• Tuvalet ihtiyacı olduğunda tutulmamalıdır.
• Yürüyüş yapılmalıdır.
• Mesaneye ekstra yük getirecek aktivite ve ağırlık kaldırmaktan kaçınılmalıdır.
• Çok ekşi, acı, tuzlu ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Nefes egzersizleri yapılmalıdır.
• Ilık duş alınmalıdır.
• Kişisel hijyene dikkat edilmelidir.
• Meyve ve sebzeler bol su ile yıkanarak tüketilmelidir.
• İçme suyu güvenilir kaynaklardan temin edilmelidir.
• Pastörize süt ve süt ürünleri kullanılmalıdır.

Hamilelikte Boşaltım Sorunları için Hangi Doktora Gidilir?

Hamilelikte yaşanılan boşaltım sorunları her ne kadar geçici olsa da anne adayını rahatsız edecek şekilde seyredebilir. Bunun yanında bebekten dolayı çok hassas ve duygusal bir süreç geçiren anne adayları, kendilerinde gördükleri en ufak bir değişiklik konusunda bile oldukça titizlik gösterirler ve bir uzmandan bilgi almak isterler.

Özellikle hormonal değişimlerden kaynaklanan söz konusu bu boşaltım sorunları, rutin hamilelik kontrolleri ve değerlendirmeleri sırasında Kadın Doğum uzmanına danışılmalı ve kendisinden bilgi alınmalıdır. Böylelikle görülen belirti ve şikâyetlerle ilgili anormal bir durum varsa teşhis edilebilir veya annenin şikâyetlerini azaltmak için tavsiyeler alınabilir. Bunun yanında belirtilerin hamilelik sürecinden kaynaklanmadığı düşünülüyorsa, Genel Cerrahi ve Gastroenteroloji uzmanına yönlendirme yapılabilir.