Piriformis Sendromu

Piriformis Sendromu Nedir?

Piriformis kası omurganın sonundaki sakrum denen kemikleşmiş yapıdan başlayarak siyatik sinir adı verilen siniri ve leğen kemiğini geçerek uyluk kemiğine yapışan bir kastır.

Siyatik sinir ise omurgadan çıkıp bacaktan aşağı doğru giden vücudun en uzun ve en geniş siniridir. Piriformis kası ve siyatik sinir leğen kemiğinin orta kısımlarında komşudurlar. Bu siyatik sinirin herhangi bir yerde sıkışmasına veya darbelenmesine siyatik ya da siyatik ağrısı denmektedir.

Piriformis sendromu ise siyatik sinirin sıkışması veya tahribinden kaynaklanan kalça ve kalça bölgesinde ağrı ile karakterize nöromüsküler (sinir ve kas ilişkili) bir sağlık problemi durumdur.

Bu bozukluk ilk olarak 1928 yılında Doktor Yeoman tarafından tanımlanmıştır ve daha sonra piriformis sendromu terimi 1947'de Robinson adlı doktor tarafından ortaya konmuştur.

Siyatik hastalığı ve piriformis sendromu bu sebeplerden dolayı birbiriyle sıklıkla karıştırılmaktadır.

Kişinin ağrıları ve rahatsızlığı alt bacağa kadar uzanabilir. Uyuşma ve karıncalanma gibi durumlar ile ilişkili olabilir.

Piriformis sendromu siyatik benzeri belirtilere neden olur. Ancak sorunun kaynağı çoğu siyatik vakasında olduğu gibi omurgada değildir. Sonuç olarak, yanlış tanı veya piriformis sendromunun gecikmiş tanısı sıklıkla görülür.

Bazı doktorlar siyatik ağrısı ve bel ağrısı vakalarının %6'sının piriformis sendromuna bağlı olduğunu tahmin ediyor. Ancak bu konuda tartışmalar sürüyor.

Piriformis Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Piriformis sendromuna sahip hastalar tipik olarak siyatik ağrısı durumda görülen şikayetler ile benzerdir.

Bu şikayetler ve belirtiler:

• Sırtın alt bölgesinden veya kalçadan bacağın arkasına ve kalçaya yayılan keskin ve şiddetli ağrı atakları kişi tarafından dile getirilir.
• Bazı kişilerde bel ağrısı görülebilir.
• Hasta aynı zamanda uyluk, baldır ve ayağa yayılan ağrı şiddetli ağrılardan da şikayetçidir.
• Piriformis sendromuna sahip kişiler bir yerde uzun süre oturamazlar. Bir saat gibi uzun süre bir yerde oturan hastalarda ağrılar şiddetlenir. Bunun dışında uzun süre ayakta durmak da kişinin ağrılarının şiddetlenmesine sebep olur.
• Piriformis ağrısı dinlenme ile geçen bir ağrı değildir. Tam tersine hareket etmek bu kişilerde belirtilerin ve şikayetlerin azalmasına sebep olur.
• Piriformis sendromuna sahip kişiler yürüme zorlukları  gibi problemler de yaşayabilir. Bunun en yaygın sebebi ise bacaklarda ve bacak kaslarında güçsüzlüktür.
• Bazen nadiren de olsa cinsel ilişki sırasında kasık ağrısı görülebilir.
  

Piriformis Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Piriformis kası her gün kişinin hareketlerine bağlı olarak kasılır. Bu kas uzun süre kullanılmadığında veya çok fazla egzersiz yapıldığında yaralanabilir veya tahriş olabilir.

Bu sendromda görülen durum siyatik sinir ile komşu olan piriformis kasının siyatik sinire zarar vermesidir. Bu sebepten dolayı siyatik hastalığı ile bu hastalık sık sık karışır.

Piriformis sendromunun bazı yaygın nedenleri şunlardır:

• Çok uzun süre yapılan sportif faaliyetler, uzun yürüyüşler ve uzun süren egzersiz antrenmanları
  
• Uzun süre bir yerde oturmak
  
• Ağır nesneleri kaldırma
  
• Merdiven çıkma
  

Bu yukarıda yazan ve piriformis sendromuna sebep olan maddelerin ortak yönü kasın siyatik sinire verdiği zarardır.

Yaralanmalar da kaslara zarar verebilir ve siyatik sinire piriformis kasının baskı yapıp siyatik sinirde zedelenmelere neden olabilir.

Tipik piriformis yaralanma nedenleri arasında şunlar vardır:

• Kalçada ani bir bükülme veya kıvrılma hareketi
• Kötü bir düşüş sonucu piriformis kası ve siyatik sinire gelen zarar.
• Spor sırasında doğrudan kalçaya gelen darbe
• Bir trafik kazası sonuncunda kaslara alınan darbeler
  

Bu yaygın nedenler ve yaralanma sebepleri dışında kişilerde bazı yatkınlık oluşmasını sağlayan durumlar vardır.

Piriformis sendromu için risk faktörleri aşağıdaki gibidir:

Kişilerin piriformis sendromu geliştirme olasılığını artırabilecek bazı risk faktörleri vardır.

Bu risk faktörleri:

• Cinsiyet: Bazı çalışmalar piriformis sendromunun kadınlarda anatomik farklılıklar sebebiyle 6 kat  oranında daha fazla göründüğünü rapor etmiştir.
  
• Anatomik yatkınlık: Siyatik sinirin piriformis kasına göre konumlandırılmasındaki anatomik farklılıklar kişilerde piriformis sendromuna yol açabilir. Bazı insanlarda ise siyatik sinir piriformis kasının içinden geçer. Bu durum belki de siyatik sinir sıkışması olasılığını arttırır.
• Travmalar: Doğrudan travma veya kalça bölgesinde yaralanma, siyatik sinirin sıkışmasına yol açabilir. Bununla birlikte siyatik sinirin sıkışmasına neden olabilecek şişlik ve hematom (kan toplanması) oluşumu  travmalar sebebiyle piriformis sendromu gelişmesine sebep olabilir.
  
• Uzun süreli oturma: Siyatik sinire karşı doğrudan basıya neden olabilir. Piriformis sendromu, bu nedenle, bazen sert bir yüzey üzerinde sürekli olarak cüzdanlarına oturan insanlarda meydana gelir. Bu durumlara bazen "yağlı cüzdan sendromu" veya "cüzdan siyatiği" de denebilir.
  
• Bazı aktiviteler: Uzun mesafeli yürüme, koşma ve bisiklete binme gibi aşırı veya tekrarlayan hareketler gerektiren aktiviteler piriformis kasının iltihaplanmasına, spazmına ve hipertrofisine (genişlemesine) neden olabilir. Bu, siyatik sinir tahrişine sebep olur. Piriformis sendromu gelişebilir.

Piriformis Sendromu Teşhisi

Piriformis sendromunun teşhisi bazen oldukça zor olabilir. Nasıl teşhis edileceği konusunda kesin bir tetkik ve yöntem yoktur. Bu konuda fikir birliği de yoktur. Yani tanıyı koyacak piriformis sendromu testleri diye bilinen spesifik bir test yoktur.

Anamnez ve Fizik Muayene

Birkaç haftadan fazla süren kalçalarınızda veya bacaklarınızda ağrı veya uyuşma yaşayan kişiler genellikle doktora başvurur. Siyatik sinirinden kaynaklı olarak birkaç hafta veya daha uzun süre ağrılar kişide bulunabilir. Doktor kişinin tıbbi geçmişini, belirtilerini ve kişinin ağrısının nelerden kaynaklanacağını düşünerek teşhise gitmeye çalışır.

Hasta yakın zamanda bir düşüş veya kaza yaşadıysa doktora anlatır. Kişinin spor sırasında kaslarını zorladığını veya uzun süre yürüdüğü gibi bilgileri de doktoruyla paylaşması teşhis için son derece önemlidir.

Doktorun bu tıbbi öykü ve kişinin anlattıklarını dinlediği teşhis kısmına anamnez denmektedir. Doktor detaylı bir anamnez aldıktan sonra detaylı bir fizik muayene de yapacaktır. Ortopedik hastalıkların olmazsa olmazı fizik muayenedir.

Doktor piriformis kasının kasılıp siyatik sinire baskı yapmasını sağlamak için kişiye bazı hareketler yaptırır. Bu sayede eğer piriformis sendromu varsa kişinin ağrıları başlar veya şiddetlenir.

Görüntüleme Yöntemleri

Kişinin belirti ve şikayetlerine sebep olacak başka bir hastalık olup olmadığı dışlayabilmek için bazı görüntüleme yöntemlerinden destek alınabilir. Ağrınızın diğer nedenlerini dışlamak için bazı görüntüleme testleri de gerekebilir. Doktor bir artrit (eklem iltihabı) veya yırtılmış bir omur diskinin ağrıya neden olup olmadığını belirlemek için bu yöntemlerden yararlanabilir.

• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Bu manyetik rezonans görüntüleme (MRI) tetkiki ile sinirlerde ve çevresinde iltihaplanmalar aranır. Bu sayede ağrıya sebep olabilecek diğer durumlar dışlanabilir.
• Ultrasonografi: Piriformis sendromunun kişinin şikayetlerine neden olduğunu doktor düşündüğü an kasın ultrasonu ile  bu hastalığın teşhisi daha kolay bir şekilde konulabilir.
• FAIR Testi (Fleksiyon, addüksiyon ve internal rotasyon testi): Piriformis kasını germek ve siyatik siniri sıkıştırmak için doktor tarafından hastanın kalçasını esnetecek hareketleri yapması istenir. Piriformis kasının altındaki siyatik sinirin sıkışması nedeniyle kasın sinyallerindeki gecikmeler saptanabilir. Çok sık olarak yapılmasa da bu yöntemden faydalanarak priformis sendromunun teşhisinde yardım alınabilir.

Piriformis Sendromu Tedavisi

Piriformis sendromunun tedavisinde genellikle ilk seçenek hastanın kendisi tarafından uygulanabilen davranışsal yöntemlerdir. Bu yöntemler işe yaramadığında veya hastaların ağrıları devam ettiğinde diğer tedavi yöntemleri denenebilir. Bununla birlikte bazı özel masaj teknikleri de uygulanabilmektedir. Bunlar genellikle ev tedavi yöntemleridir.

Ev tedavi yöntemleri dışında bazı klinik tedaviler de mevcuttur.

Klinik tedaviler ile de hastanın ağrıları geçmezse eğer cerrahi olarak tedavi düşünülebilir. Bu durumların hepsinde kararı doktor verir.

Davranışsal Tedavi Yöntemleri

1. Sıcak veya soğuk baskı tedavisi: Bu tedavi yöntemi kişiye göre seçilir. Kişi kendine iyi gelen yöntemi kendisi belirler. Bazı kişilerde sıcak su torbaları işe yararken bazı kişilerde de soğuk buz tedavisi uygulamak kişinin ağrılarını azaltmaktadır. Bu tedavi yöntemi kişinin evde  yapabileceği en basit yoldur.
   
2. Acıyı daha da kötüleştiren faaliyetlerden kaçınmak: Bu faaliyetler genellikle kişiden kişiye göre değişir. Bazı kişilerde ağrıları arttıran durum futbol oynamakken bazı kişilerde de uzun süre yürüyüş olabilir. Kişiler ağrısını arttıran bu durumlardan kaçınarak şikayetlerini azaltabilirler.
3. Ağrılı bölgeye ve çevredeki kaslara masaj yapmak ağrı azaltmada yardımcı olabilir. Bir kasta gerginlik bazen başka bir kasta da gerginlik oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle tüm kalça ve bacak bölgelerine masaj yapmak derinde de olsa piriformis kaslarının rahatlamasına yardımcı olabilir.
4. Daha aktif olmak: Kişinin sürekli istirahat etmesi bu hastalıkta sakıncalıdır. Bu hastalığın bir özelliği hareketle azalan ağrılardır. Bu sebeple uzun olmayan yürüyüşler yapmak vücuttaki kas gerginliğini azalttığından ağrıları hafifletebilir.

Klinik Tedavi Yöntemleri

Kas kasılmalarını ve buna bağlı olarak ağrıları azaltabilen ve kişinin hayat kalitesini arttırabilecek bazı klinik tedavi yöntemler vardır. Genellikle ilk tedavi seçeneği olmayan bu yöntemlerin uygulanması için davranışsal tedavi yöntemlerinin sonucu beklenir. Ancak ağrısı çok şiddetli olan hastalarda beklemeye gerek yoktur.

• Botox enjeksiyonları: Botulinum toksini adı verilen bir çeşit bakteri salgısı bir kas ile temas ettiği zaman kası paralize götürür. Yani halk dilinde felç eder. Bu toksinin enjeksiyonuna botox enjeksiyon işlemi denir. Bu enjeksiyon piriformis kasına uzman bir doktor tarafından yapıldığı zaman kas paralize gider. Kasılamayan kas haliyle siyatik siniri tahrip edemez. Etkili ancak tehlikeli bir yöntemdir. Yanlışlıkla siyatik sinir veya başka bir dokuya enjekte edildiğinde istenmeyen problemler meydana gelebilir.
• Reçeteli ağrı kesici ilaçlar (steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar) veya kas gevşeticiler: Piriformis sendromu sebebiyle oluşan bazı ağır olmayan bacak, bel ve ayak ağrılarını gidermede yardımcı olabilecek bu ilaçlar doktor tarafından kişilere reçete edilebilir.
• Kortikosteroid veya anestezik enjeksiyonlar: Steroid ve uyuşturucu enjeksiyon ilaçlar olarak da bilinen bu iki ilaç doktor tarafından kalçada bulunan piriformis kasına enjekte edilebilir. Bu sayede geçici de olsa kişinin ağrıları azalabilir. Ancak bu geçici bir tedavi yöntemidir.
• Kayropraktik manipülasyon: Bir algoloji uzmanı tarafından elle yapılacak bu tedavi yöntemleri genellikle kişilerin ağrılarını azaltmayı amaçlar. Bu tedavi ile piriformis sendromu tedavi edilmez ancak kişinin şikayetleri oldukça azalır. Karyopratik tedavinin anlamı elle yapılan tedavidir. Halk arasında manipülasyon tedavisi olarak da bilinmektedir. Bazı özel noktalara el ile yapılan müdahaleler ile tedavi gerçekleştirilir. Bu yöntem piriformis sendromu manuel terapisi olarak da bilinir.
• Fizik tedavi: Piriformis kasının uygun kullanımını geri kazanmak ve çevredeki kaslarda kullanım ve işlev bozukluğu ile ilgili problemleri önlemek için fizik tedavi doktor tarafından önerilebilir.

Piriformis sendromuna sahip kişilerde davranışsal tedavi yöntemleri ve klinik tedavi yöntemleri işe yaramadığı zamanlarda nadiren de olsa cerrahi düşünülebilir. Bu son seçenektir ve doktor tarafından önerilir.

Piriformis Sendromu Tedavi Edilmezse

Piriformis sendromu tedavi edilmezse aşağıdaki durumlara sebebiyet verebilir.

Bu durumlar:

• Uzun süre ağrı ve acı şikayetleri çeken kişinin hayat kalitesi oldukça azalır. Buna bağlı olarak kişi işlerini yapamaz. Günlük hayatta zorluklar çeker. İnşaat işçisi işini yapamaz. Masa başında oturan kişiler uzun süre oturamaz. Bu sebeple kişinin başarısı azalır.
• Piriformis sendromunda siyatik sinire baskı olduğu için bazı ağır vakalarda siyatik sinir ciddi olarak hasarlanabilir. Kişi bu hasara bağlı olarak çok ciddi bel ağrıları ve sorunlarıyla karşı karşıya gelir.
• Bu sendromun tedavisi yapılmazsa kişinin ilerleyen şikayetlerine bağlı olarak yürüyüşü bozulur. Düzgün yürüyemeyen kişilerde bacak ve ayakta başka hastalıklar da oluşabilir.
  

Piriformis Sendromuna Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki davranışlar ve gıdalar piriformis sendromuna sahip kişilerde, kişinin ağrılarının azalmasına yardımcı olabilir.

Bunlar:

• Akupunktur: Bu tedavi yöntemi her doktor tarafından yapılamaz. Hatta her doktor tarafından önerilmez. Sadece akupunktur uzmanları tarafından yapılan bu tedavi yönteminde özel iğneler özel noktalara batırılır. Bu kişinin kaslarında ve sinirlerindeki gerginliği azaltır. Kişinin akupunktur esnasında ve sonrasında rahatlamasını sağlayabilir. 
  
• Rahat ayakkabılar kullanmak kişi için iyi olabilir. Kişinin düzgün hareket etmesini sağlar ve kişiyi yürümenin zorluğundan korur.
  
• Bazı durumlarda egzersiz kişinin ağrılarını arttırsa da uygun derecede yapılan düzenli egzersizler kişinin şikayetlerini azaltmaya yardım edebilir.
  
• Buz tedavisi kişinin ağrılarını azaltmaya yardımcı olabilir.
  
• Turp doğal bir kas gevşeticidir. Turp tüketmek kişinin ağrılarına iyi gelebilir.
  

Piriformis Sendromuna Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki davranışlar, yöntemler ve gıdalar piriformis sendromuna sahip kişilerde, kişinin ağrılarının artmasına sebep olabilir. Bu sebeple dikkat edilmelidir.

Bunlar:

• Uzun süre istirahat etmek, bir yerde yatmak veya oturmak kişinin piriformis sendromuna bağlı olarak gelişen bel, bacak ve ayak şikayetlerini arttırabilir.
• Stres kişinin kas sebebiyle oluşan ağrılarını arttırmasıyla bilinir. Bu sebeple fazla strese sahip kişilerin ağrıları da fazla olur.
• Yetersiz uyku piriformis sendromuna bağlı olarak oluşan ağrıları arttırır. Bu dinlenemeyen ve yeteri kadar gevşeyemeyen kaslardan kaynaklanır.
• Bir kasın içerisinde bol miktarda su bulunur. Kişinin az su içmesi durumunda kasın fonksiyonlarında bozulmalar meydana gelebilir. Bu sebebiyle kişi susuz kalmamalıdır.
  

Piriformis Sendromu İlaçları

Aşağıdaki ilaçlar bir doktor tarafından reçete edilmeli veya kişiye verilmelidir. Bu sebepten dolayı kişinin kendi karar verip kullanması son derece yanlıştır ve ciddi problemlere sebebiyet verebilir.

Bu ilaçlar:

• Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar: Genellikle iltihabi reaksiyonlara bağlı olarak gelişen ağrıları azaltmak için kullanılan bu ilaçlar, kas ağrılarına bağlı olarak gelişen ağrıları da azaltabilir. Doktor bu ilaçları hastaya reçete edebilir. Ancak uzun süre kullanımı sonucu bağımlılık yapma gibi problemleri olabilir.
  
  • Bu ilaçlar: İbuprofen, naproksen sodyum, asetilsalsilik asit, asetaminofen
• Kortikosteroid enjeksiyonları: Güçlü iltihabi reaksiyonların bastırılması sağlayan kortikostreoidler siyatik sinirin tahriş ve tahrip olduğu durumlarda doktor tarafından kişinin kalçasına ve oradan da piriformis kasının olduğu kısma enjekte edilebilir. Steroidler yılda 3 veya 4 kez yapılabilirler.
  
  • Bu ilaçlar: Prednizon, prednizolon, deksametazon
• Kas gevşeticiler: Bu ilaçlara antispazmodik kas gevşeticiler de denmektedir. İstemsiz ve aniden oluşan gereksiz kas kasılmalarını ve kas sertliğini engellerler. Bu ilaçlar genellikle piriformis sendromunda tercih edilen ağrı tedavisi yöntemidir.
  
  • Bu ilaçlar: Diklofenak sodyum, tiyokolşikosid, biperiden, trometamol
• Anestezik enjeksiyonlar: Bu ilaçlar direk kasın içerisine bir enjektör yardımıyla yollanır. Bu ilaçların etki mekanizması kasın uyuşması ve sinirlerinin bloke olmasına bağlı olarak işler. Bu ilaçların kullanımı geçici rahatlama sağlar. Kasılamayan kas siyatik sinire baskı yapamaz ve ağrı oluşmaz.
  • Bu ilaçlar: Lidokain, bupivakain

Piriformis Sendromu Ameliyatı

Piriformis sendromuna bağlı olarak cerrahi işlem yapılması çok nadirdir.

Son çare olarak  cerrahi denenebilir. Cerrahi işlemler genellikle genel anestezi altında yapılır. Genel anestezinin riskleri bu ameliyatta da geçerlidir.

Cerrahi teknik her hastada farklıdır. Doktor kasıkta bir kesi yaparak piriformis kası ve siyatik sinirin olduğu bölgeye ulaşır.

1. İlk seçenek piriformis kasını tutan tendonu kalçaya bağlı olduğu yerden kesmektir. Bu yöntem ile siyatik sinir oldukça rahatlar.
2. Diğeri, siyatik sinir üzerindeki baskıyı hafifletmek için piriformis kasının içinde oluklar oluşturmak için kesiler yapmaktır.

İki tedavi yöntemi de genellikle etkilidir ve kişinin ağrılarını hafifletmeye yardımcıdır. Ancak kişinin ağrıları cerrahiye gelmeden genellikle azaltılabilir.

Tam iyileşme yaklaşık olarak üç ay sürer.

Hamilelikte Piriformis Sendromu

Yapılan istatistiksel araştırmalara göre gebelikte bel ağrısı çeken gebe oranı %60 ila 70 civarındadır. Bu bel ağrısının bir çok sebebi bulunur. Bunun en temelinde artan vücut kütlesi ve karın içi hacim artışının omurlara yaptığı basınç vardır.

Piriformis sendromu bir gebe de çok nadiren de olsa görülebilmektedir. Bunun sebebi siyatik sinirde meydana gelen baskıdır.

Normal insanlarda olduğu gibi gebelerde de belirtiler ve şikayetler benzerdir. Kişilerde genellikle bel ağrısı ve bacak ağrısı görülür.

Genellikle doğum sonrasında bu durum gerilemektedir. Bu sebeple hamilelerde bebeğe zararlı olmayacak ağrı kesiciler ve piriformis sendromu egzersizleri önerilmektedir.

Çoçuklarda Piriformis Sendromu

Nadiren de olsa çocuklarda da piriformis sendromu doktorlar tarafından bildirilmiştir. Çocuklarda bu sendrom görüldüğü zaman şikayetler genellikle ayaklarda ve bacaklarda ağrı olarak görülür. Yetişkinlere göre daha hafif olarak görülen bu ağrılar ilerleyen zamanlarda çocuğun kaslarının büyümesiyle genellikle geçer.

Teşhiste doktor genellikle yetişkinlerde kullanılan yöntemleri kullanır. Fizik muayene ve anamnez alındıktan sonra eğer gerekirse bazı görüntüleme tekniklerinden de yararlanır.

Çocukların tedavisinde genellikle ağır ağrı kesicilerden çok davranışsal tedaviler kullanılır.

Bu tedavi yöntemleriyle eğer çocuğun ağrıları geçmiyorsa diğer klinik tedavilere geçilir. Eğer doğuştan meydana gelen anatomik bir problemin olduğu teşhis edilirse, doktor tarafından ameliyat önerilebilir.

Piriformis Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirti ve şikayetleriniz varsa bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı ile mutlaka görüşmeniz gereklidir.

Bu belirti ve şikayetler:

• Uzun süre bir yerde oturduktan sonra, uzun süre ayakta durduktan sonra ve uzun süren bir sportif faaliyet sonrasında belden kalçaya, ayağa ve bacağa yayılan şiddetli bir ağrı.
  
• Merdiven çıkarken oluşan şiddetli kalça ağrısı ve buna bağlı olarak merdiven çıkamama.
  
• Bir trafik kazası veya spor yaralanması sonucunda yürüyememek
  
• Şiddetli kalça, bacak ve ayak ağrısının yanı sıra bu ağrının dinlenme ile artıp hareket ile azalması.