Tetik Parmak

Tetik Parmak Nedir?

Tetik Parmak; kasları ve kemikleri birbirine bağlayan tendonların iltihaplanması, bunun sonucunda da parmakların hareketi sırasında kilitli kalması, hareket edememesi durumudur.

Normalde tendonlar, eklemi koruyan eklem kapsülü üzerinden kolayca kayarak kasların kemikleri hareket ettirmesine yardımcı olur. Bu tendonların korunmasını sağlayan; onları çepeçevre saran kılıfları bulunur. Tendonun kılıfı uzun süreli iltihaba maruz kalırsa bir süre sonra kılıfta doku toplanması (yara dokusu) oluşur. Bu yara dokusu tendonu sıkıştırır. Yara dokusu parmağı hareket ettirmek için tendonu zorlar. Bu durum şişlik ve ağrıya neden olur.

Tetik Parmak Belirtileri Nelerdir?

Tetik parmakta bulgular spesifiktir. Hastalar sabahları elleri kapalı bir şekilde uyanır. Ellerini açamaz, açmak için zorladığında da el birden klik sesiyle beraber açılır. Bu el hareketi, tetiğe basmayı andırdığından hastalık tetik parmak adını almıştır. Tetik parmak bütün parmaklarda oluşabilir, bir elde birden fazla parmak tutulabilir.

Belirtileri arasında en sık;

• Sabah uyanınca ellerde sertlik, tutukluk: Tetik parmak enfeksiyona dayalı bir hastalık olduğu için diğer iltihabi hastalıklar gibi sabahları tutukluk sertlik görülebilir. Bunun nedeni gece boyu hareket ettirilmeyen elde biriken iltihabın yarattığı reaksiyondur.
• Parmağın kilitlenmesi: Yara dokusunun tendonu sıkıştırması sonucu tendon hareket edemez. Bu durumda parmak kilitli bir şekilde kalır.
• Parmakları hareket ettirirken “klik” sesi: Tetik parmakta yara dokusu tendonu sıkıştırır. Tendon hareket ettirilmeye zorlanırsa bir süre sonra sıkıştığı yerden kurtulur. Bu kurtulma sesi “klik” gibi bir açılma sesi şeklindedir.
• Ele gelen yumru gibi kitle: Bazen ilerlemiş vakalarda yara dokusu devamlı hareket ettirilmeye zorlanınca kendine kapsül oluşturur. Ele gelen kitle hissi yaratabilir.
• O bölgeye basınca hissedilen gerginlik hissi: Yara dokusuna temas edince tendon daha fazla sıkışır. Gerginlik hissi verir.
• Şişlik, Ağrı: Tetik parmak enfeksiyona dayalı bir hastalık olduğu için iltihabi reaksiyonlarda görülen ağrı, şişlik görülebilir. Bu durum eli kullanmaya zorlayınca daha çok hissedilir.

Tetik Parmak Nedenleri Nelerdir?

• Yaş: Tetik parmağın yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Yaş arttıkça eklemlerin harabiyeti artar, yenilenmesi azalır.
  
• Kadın Cinsiyet: Enfeksiyona dayalı hastalıklar nedeni bilinmemekle birlikte genel olarak kadınlarda daha fazla görülür. Tetik parmak da enfeksiyona dayalı bir hastalık olduğu için kadınlarda daha sık görülür.
  
• Ek metabolik ve eklem hastalığı bulunması: Diyabet, hipertansiyon gibi metabolik hastalıklar tüm vücudu etkilediği gibi eklemleri de etkiler. Bu hastalarda eklem rahatsızlıkları daha sık görülür. Ek eklem hastalığı (gut, romatoid artrit gibi) olan kişilerde eklemin harabiyet riski arttığı için tetik parmak görülme sıklığı artar.
  
• Sürekli ellerini kullanan meslek grupları: Müzisyenler, çiftçiler, sürekli bilgisayar ve telefon kullanıcılarında tetik parmak riski daha yüksektir.
  
• Darbeler: Alınan darbelerin ilerde tetik parmak gelişiminde risk yarattığı düşünülmektedir.

Tetik Parmak Teşhisi

Tetik parmak teşhisinde görüntüleme yöntemleri ve diğer tahlillere pek başvurulmaz. Hastadan alınan anamnez (hasta hikayesi) ve fizik muayene ile tanıya gidilir.

Anamnez ve Fizik Muayene: Hastada sabah tutukluğu, elde takılma hissi, eli hareket ettirmeye zorlayınca oluşan klik tarzı açılma sesi olduğunu öğrenen hekim; fizik muayenede ele gelen kitle tarzı yumru, parmağı hareket ettirmeye zorlayınca oluşan takılmalar ile tanı koyar.

Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bazen hastalarda tipik olmayan tetik parmak görülebilir. Böyle durumlarda çekilen bilgisayarlı tomografi ile hastalık diğer benzerlik gösterdiği hastalık tiplerinden (artrit, bursit, kistik lezyonlar, sinir sıkışması, diğer tenosinovitler gibi) ayırt edilebilir. Çok nadir kullanılır. Tetik parmağın asıl tanısı anamnez ve fizik muayene ile konur.

Tetik Parmak Tedavisi

Tetik parmak tedaviye yanıtı oldukça iyi olan bir hastalıktır. Bu tedavilerin en başında eklem istirahati gelir. Eklem istirahatine uymayan hastalar, cerrahi yada cerrahi dışı tedavilerden yarar göremez veya göreceği yarar oldukça minimaldir.

Bu tedaviler;

Cerrahi Olmayan Yöntemler

• Aktivite sınırlaması: Tetik parmakta eklemin ve tendonun sürekli hareket ettirilmesi; o bölgedeki inflamasyonu tetikler. Bu durumda eklem sürekli iltihaplanır, tahrip olur ve bu durum kısır döngü halinde devam eder. Bu yüzden eklemin istirahat ettirilmesi önemlidir.
  
• Atel Uygulaması: Eklemin hareketini sınırlamak için parmağı kavrayacak şekilde bir atel kullanılabilir. Genellikle bu ateller 5-6 hafta boyunca takılı kalmalıdır.
  
• İlaç Tedavisi:
  
  1. NSAİİ (Non Steroid Anti İnflamatuar İlaçlar): Bu ilaçlar o bölgedeki inflamasyonu sınırlayarak eklem harabiyetinin ilerlemesini önler.
  2. Kortizon: Kortizon vücutta inflamasyonu baskılayıcı kuvvetli antiinflamatuar ilaçlardandır.

Cerrahi Yöntemler

• Açık Cerrahi: Cerrahi olmayan yöntemlere cevap vermeyen yada hastalığı çok ilerlemiş olgularda başvurulan yöntemlerdendir. Genellikle lokal (bölgesel) anestezi altında yapılan işlemdir. Ortalama 20 dk süren bir ameliyattır. Hastaneye yatış gerektirmez.
  
• Perkütan Cerrahi: Yine lokal anestezi altında uygulanan bir yöntemdir. Açık cerrahideki gibi kesi yapılmaz. İğne yardımıyla uygulanan ameliyattır. Ameliyat açık cerrahi ile aynı sürede sonlanır. Ameliyat sonrası kesi izi kalmaz. Pek tercih edilen bir yöntem değildir. Çünkü diğer tendonlara zarar verme ihtimali daha yüksektir.
  

Tetik Parmak Tedavi Edilmezse

Tetik parmak inflamasyonun kasa, sinire, eklem kılıfına ve tendona verdiği zarardan ötürü tanı konulması ve tedavi edilmesi gereken hastalıktır. Tedavi edilmeyen olgularda sinir hasarı, eklem kısıtlılığının sürekliliği, ilerlerse tendon kopması ve daha büyük bir cerrahi işleme gereksinim duyulmasını gerektirebilir.

Tetik Parmağa Ne İyi Gelir?

Tetik parmakta en başta uygulanan tedavi eklemin istirahatidir. Yani o eklem ne kadar az kullanılırsa iyileşme ihtimali o kadar artar. Eklemi atelle sabitlemek de hareket sınırlamasını arttırarak tedaviye yardımcı olur.

Tetik parmakta tedaviye yardımcı bir diğer yöntem parmak egzersizleridir. Burada el parmakları sıkılarak el yumruk haline getirilir. Birkaç saniye böyle tutulup sonrasında el parmakları açılabildiği kadar açılır. Bu egzersiz eklem şişliğini ve ağrıyı arttırmamak için yavaşça yapılmalıdır.

Bunun dışında avuç içine yumuşak topların konulması ve bunların ara ara sıkılıp bırakılması da tedaviye yardımcı bir diğer egzersizdir.

Tetik parmak eğer çok fazla bilgisayar veya telefon kullanımından, yahut meslekten ötürü oluştuysa bu durumlardan uzak kalmak da tedaviyi hızlandırır.

Tetik Parmak İlaçları

Tetik parmak tedavisinin birinci ve en önemli tedavisi eklem hareketini sınırlamaktır. Eğer eklem hareketi sınırlandırılmadı ise kullanılacak ilaçlar da pek fayda etmez.

Tedavide kullanılan ilaçlar:

• Non steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ): Bu ilaçlar inflamasyonun kesilmesine, ayrıca şişliğin ve ağrının azalmasına yardımcı olan ilaçlardır. Eklem sınırlamasına ek olarak bu ilaçlar reçete edilir. Genellikle ibuprofen, naproksen gibi içeriğe sahip olan ilaçlardır. Bu maddeler vücutta inflamasyon sırasında üretilen ve şişlik, kızarıklık, ağrıya neden olan prostoglandin adlı maddeye etki edip onun miktarını azaltmaya çalışırlar. Genellikle yaşa ve hastalığın durumuna göre doz ayarlaması yapılır.

Bu ilaçların yan etkileri arasında karın ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, vücutta döküntü oluşumu gibi semptomlardır. Bu semptomların varlığında hekime danışılmalıdır.

• Kortizon: Non steroid kullanımına cevap vermeyen olgularda kortizon adlı kuvvetli antiinflamatuar (iltihabı önleyici) ilaç kullanılabilir. Bu ilaç küçük bir iğne tarafından tendonun üzerine enjeksiyon halinde uygulanır. 2 kez uygulanan kortizon tedavisine cevap vermeyen yada bu tedaviye rağmen hastalığı tekrarlayan hastalarda genellikle cerrahi düşünülür. Çünkü kortizon tedavisinin uzun dönemde tendona ve eklemlere zarar verici etkisi vardır.

Tetik Parmak Ameliyatı

Tetik parmakta cerrahi tedavi çoğunlukla tedaviye yanıt alınamayan yada hekime geç başvuru sonucu ilerlemiş olan hastalara uygulanır.

Ameliyat öncesi hasta kullandığı ilaçlar ve ek hastalıkları konusunda hekimi bilgilendirmeli, kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsa bu ilacı kanama riskini engellemek için ameliyattan 3 hafta önce kesmelidir. Anestezi sırasında oluşabilecek komplikasyonları engellemek için sigara ve alkol kullanımını ertelemeli veya minimuma indirmelidir.

Açık ameliyat lokal anestezi altında yapılmaktadır. Burada avuç içine enjekte edilen anestezik madde el bölgesini uyuşturur ve bu sayede ağrı hissedilmez.

Ameliyat sırasında avuç içinden parmak köküne kadar insizyon (kesi) yapılır. Takılmaya neden olan tendon kılıfı kesilerek tendon gevşetilir. Bu sayede hareketin kısıtlanması ortadan kalkar. Son olarak parmakların hareketleri kontrol edilir. Herhangi bir sıkıntı yoksa kesilen deri bölgesine dikiş atılarak ameliyat tamamlanır.

Ameliyat herhangi bir komplikasyon çıkmazsa 20 dakikada tamamlanır. Hastanede yatış gerektirmez (ayaktan cerrahi uygulaması).

Tetik parmak ameliyatı nadiren de olsa bazı komplikasyonlara sahiptir. Bunlar;

• Uzun süreli tedavi almamış hastalarda parmağın hareket yeteneğinin ameliyata rağmen düzelmemesi
• Ameliyatta kılıfın yeterince gevşetilmemesi sonucu şikayetlerin devam etmesi
• Yara yeri bakımının yeterince düzgün yapılmamasına bağlı yara yeri enfeksiyonu
• Ameliyat sırasında kılıfın aşırı gevşetilmesine bağlı tendon sarkması
• Ameliyat sırasında oluşabilecek sinir hasarı

gibi durumlardır.

Ameliyat sonrası 1-2 hafta içinde iyileşme sağlanabilir. Hastalar ameliyat sonrası pansumanlarını düzgün yaparsa, el hijyenine önem verirse ve el ödemini engellemek için elini kalp seviyesinin üzerinde tutarsa iyileşme hızlanır.

Hamilelikte Tetik Parmak

Tetik parmak yaş arttıkça görülme sıklığı artan bir hastalıktır. Ancak gebelikte de görülebilir. Gebelikte ellerde ödem, ağrı gibi belirtiler gebelik sırasında da görülebildiği için tanı atlanabilir. Bu durum tedavinin gecikmesine neden olabilir.

Gebelikte tetik parmak tedavisi normal yetişkinde olduğu gibidir. Ancak burada önemli olan kullanılacak ilaçların gebeliğe etkisi olup olmadığının bilinmesidir. Hekimin normal yetişkin hastaya verdiği ilaçlar ve bunların dozları eğer gebelik için tehlike yaratıyorsa bu ilaçları değiştirebilir.

Bu dönemde uygulanacak egzersizler hem tetik parmak hem de gebelik sırasında oluşan el ödemine iyi gelebilir.

Tetik parmak yetişkin çağın hastalığıdır. Ancak bazen bebeklerde de görülebilir. Genellikle ilk 2 yaşta semptom (belirti) verir. Bu bebeklerin % 25’inde tutukluk her iki elde olur. Bu duruma tanı konulamazsa ve tedavi geciktirilirse kalıcı hasarlar oluşabilir. Hastalarda atel ve ilaç tedavisine yanıt alınmazsa deformite (kalıcı hasar) oluşumunu engellemek için cerrahi girişim yapılır.

Tetik Parmak için Hangi Doktora Gidilir?

Tetik parmak rahatsızlığına sahip hastaların genellikle ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı gibi semptomları vardır. Bu semptomlara sahip hastalar genellikle Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümüne yada Ortopedi ve Travmatoloji bölümüne başvururlar.

Ortopedi uzmanı hekim genellikle hastadan aldığı anamnez (hastanın hikayesi) sonucu tanıyı koyar. Ek tetkikler nadiren istenir. Ortopedi uzmanı gerek gördüğünde hastayı fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanına da yönlendirebilir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı hastaya gün içinde yapabileceği egzersizlerden, masajlardan, kullanacağı ilaçlardan bahseder. Eğer hasta ilk olarak fizik tedavi uzmanına başvurduysa ve hastalığı ileri düzeyde ise ameliyat için ortopedi uzmanına yönlendirebilir.