Trikiyazis

Trikiyazis Nedir?

Trikiyazis, özellikle az gelişmiş bölgelerde yaygın görülen bir göz kapağı sorunudur. Göz kapaklarındaki kirpikler, içe doğru büyüyerek korneaya, konjonktivaya ve göz kapaklarının iç kısmına sürtünür, bu bölgeleri tahriş eder. Trikiyazis durumunda kirpiklerin yalnızca bir kısmı etkilenebileceği gibi, bütün kirpikler de içe dönük olabilir. Kirpiklerdeki yönelim bozukluğu, kirpiklerin kıvrılma şekillerinden veya göz kapağına yerleşimlerindeki bozukluklardan kaynaklanabilir. 

Trikiyazis, oluşma sebebine göre birincil trikiyazis ve ikincil trikiyazis olarak sınıflandırılabilir. Kirpiklerin kıvrımlarından kaynaklanan trikiyazis birincil trikiyazis olarak adlandırılırken, göz kapağı gibi başka bölgelere bağlı olarak kirpiklerin içe dönük olması sebebiyle kirpikte oluşan yönelim sorunları ikincil trikiyazis olarak adlandırılır. Trikiyazis, etkilenen kirpiklerin sayısına göre de sınıflandırılabilmektedir. Beş kirpikten azının etkilenmesi minör trikiyazis olarak adlandırılırken beş ve daha fazla kirpiğin etkilenmesi majör trikiyazis olarak adlandırılır.  

Distikiyazis, içe doğru büyüyen kirpiklerin gözleri tahriş etmesiyle ortaya çıkan bir başka sorundur. Distikiyaziste trikiyazisten farklı olarak, gözde bir yerine iki sıra kirpik bulunmaktadır. Göze yakın sıradaki kirpikler, trikiyazisteki kirpikler gibi içe yönelir ve gözü tahriş eder. 

Trikiyazis Belirtileri Nelerdir? 

Trikiyaziste en sık görülen sorun, kişinin gözlerinde yabancı cisim bulunduğu duygusu ve rahatsızlık hissidir. Bunun dışında trikiyazis kişide farklı belirtilere de yol açabilir: 

• Gözlerde kızarıklık
• Gözlerde yaşarma, kaşıntı
• Işığa hassasiyet 
• Gözde rahatsızlık, yabancı cisim hissi
• Bulanık görüş
• Gözde keskin, batıcı ağrı

Kirpiklerin korneaya uzun süre sürtünmesi korneal aşınmaya ve hatta korneal ülsere sebep olabilmektedir. 

Trikiyazis Nedenleri Nelerdir?

Bazı durumlarda kişide ortaya çıkan trikiyazisin sebebi bulunamayabilir. Trikiyazis, yetişkinlerde çocuklara göre daha yaygın görülmektedir. Trikiyazise sebep olabildiği bilinen durumlar şu şekildedir: 

• Göz enfeksiyonu
• Göz kapağının iltihaplanması, şişmesi
• Kişinin bağışıklık sisteminin fazla çalışması sebebiyle ortaya çıkan otoimmun bozukluklar 
• Travmalardan sonra iyileşen deride kirpiklerin yanlış yöne büyümesi 
• Göz kapağı derisinin kesilmesini gerekiren ameliyatların bir komplikasyonu olarak, deri iyileştiği zaman kirpiklerin içe yönelmesi

     Bazı durumlar kişide trikiyazis gelişme riskini artırabilir: 

• Epiblefaron: Genellikle Asya kökenli çocuklarda görülür. Göz kapaklarındaki gevşek deride bir katlantının varlığı ile kirpiklerin ileri doğru değil içeriye bakacak şekilde durmasıdır. Kirpiklerin gözü tahriş etme riskini artırır. 
• Herpes Zoster: Su çiçeği geçiren kişilerde, su çiçeğine sebep olan virüs, vücutta atıl vaziyette bulunur ve bağışıklığın baskılandığı durumlarda zona hastalığına sebep olur. Göz bölgesi, zona hastalığının sıklıkla etkilediği deri bölgelerinin içerisinde yer alır ve zonanın göz bölgesini tutması durumunda trikiyazis görülme sıklığı artar. 
• Yanık ve benzeri göz travmaları
• Kronik göz kapağı iltihabı. Bu durumda göz kapakları şişer; mikroorganizmalar, kirpiklere yakın bölgede birikir. 
• Trahom: Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sık görülen bir bakteri enfeksiyonudur. Gözde trahom olması, trikiyazisin ortaya çıkma ihtimalini artırabilir.
• Deri ve mukoza zarlarını tutan nadir hastalıklarda trikiyazis sıklığı artabilir. Örneğin Steven-Johnson Sendromu trikiyazis gelişimini kolaylaştırıcı rol oynamaktadır. 
• Enteropion: Göz kapağının içe dönmesi ile ortaya çıkan enteropion durumunda, göz kapağı ve üzerindeki kirpikler gözde tahrişe sebep olabilmektedir. 
• Kirpiklerin yerleşimleri ve göz kapağı şekilleri büyük oranda genetik olarak belirlenmektedir. Epiblefarona yatkın göz tipine sahip olan Asyalılarda ve genetik akrabalarında trikiyazis görülenlerde trikiyazisin ortaya çıkma riski artmıştır.  

Trikiyazis Teşhisi

Trikiyazis, klinik olarak teşhis edilmektedir. Hastanın şikayetleri ve göz muayenesi, trikiyazisin teşhis edilmesi için sıklıkla yeterli olmaktadır. Trikiyazisin sebep olduğu ciddi enfeksiyon gibi farklı rahatsızlıkların varlığında, altta yatan sebebin trikiyazis olduğunun tespit edilmesi zorlaşabilir. 

Trikiyazisin saptanması için yapılan göz muayenesinde, göz, biyomikroskop cihazı ile incelenir. Bu cihaz göz hastalıkları uzmanının, kişinin gözüne odaklanmasını, görüntünün büyütülmesini ve göze parlak ışık verilebilmesini sağlamaktadır. Trikiyazisin tespiti halinde, forseps ile içe dönmüş kirpiklerin çıkarılması sırasında aynı cihazdan yararlanılmaktadır. 

Trikiyazis, distikiyazisten ayırt edilmelidir. Trikiyaziste, tek sıra halindeki kirpiklerin bir kısmı veya tamamı, kendilerinden ve göz kapağından kaynaklanan bir yerleşim bozukluğu sebebiyle gözü tahriş etmektedir. Distikiyazis durumunda kirpiklerin içerisinde fazladan bir kirpik sırası bulunur, bu iç sıradaki kirpikler göze temas ederek tahrişe sebep olur. 

Trikiyazis Tedavisi

Trikiyazisin tedavisi, gözü tahriş eden kirpiklerin doğrultusunun değiştirilmesi veya gözden uzaklaştırılmasını hedeflemektedir. Birkaç kirpiğin tahrişe sebep olduğu durumlarda, bu kirpikler forsepsle cımbızlanarak uzaklaştırılabilmektedir. Bu işlem mutlaka bir göz hastalıkları uzmanı tarafından, göz muayenelerinin de yapıldığı biyomikroskop aleti aracılığıyla yapılmalıdır. Bu tedaviden sonra, yeniden uzayan kirpiklerde sorun tekrar edebilmektedir. Bu durumda trikiyazisin altında yatan sebebin tedavisi gerekebilir. 

Mikrokoterizasyon (kısmi dağlama) işlemi, kirpiklerin bir kısmının ters döndüğü durumlarda, kirpiklerin forsepsle çekilmelerine rağmen yeniden çıkmaları halinde uygulanmaktadır. Yüksek sıcaklık kullanılarak, ters yöne büyüyen kıl foliküllerinin yeni kıl üretmesi engellenir. Bu işlem bir gözdeki bütün kirpikleri etkilemez, kirpiklerin bir kısmının yeniden çıkmasını önler. Genellikle tek bir seans yeterli olur, çözüm kalıcıdır. İşlem sırasında rahatsızlık hissedilmemesi için lokal anestezi uygulanmaktadır. 

Kirpiklerin çoğunun ters yöne büyümesi durumunda cerrahi tedavi gerekli olabilmektedir. Ablasyon cerrahisi, radyofrekans veya lazer aracılığıyla kirpiklerin ve kirpiğin kökünü oluşturan, yeniden uzamasını sağlayan kıl foliküllerinin uzaklaştırılması işlemidir. Tedavi sırasında gözünüz uyuşturularak acı hissetmenizin önüne geçilmektedir. 

 Trikiyazis durumunda uygulanabilecek diğer cerrahi tedaviler; elektroliz ve kriyocerrahi işlemleridir. 

Trikiyazise sebep olabilecek bir hastalığa sahip kişilerde mümkünse altta yatan hastalığın tedavi edilmesi, trikiyazisin tekrarlamasını engelleyebilir. 

Trikiyazis Tedavi Edilmezse

Trikiyazis, hafif belirtilerle başlayarak tedavi edilmemesi halinde ağırlaşabilir. Gözlerde rahatsızlık hissi olduğunda ve kirpiklerde içe dönüklük fark edildiğinde, trikiyazise sebep olabilecek alışkanlıklar bırakılmalı ve uzmana başvurulmalıdır.            

Trikiyazise bir enfeksiyonun sebep olması halinde, doktora geç ulaşılması enfeksiyonun ilerlemesine sebep olabilir. Trahom gibi enfeksiyonlar, görme kaybına sebep olabilen tehlikeli durumlardır. Trikiyazis, enfeksiyondan kaynaklanmıyorsa bile kirpiklerin göze sürtünmesi göz enfeksiyonu gelişmesi riskini artırabilir. 

Trikiyazise Ne İyi Gelir? 

• Trikiyazisin sebeplerinden biri, göz enfeksiyonlarıdır. Göz enfeksiyonlarının azaltılması için hijyen kurallarına dikkat edilmeli ve enfeksiyon başlangıcı görüldüğünde zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır. Kontak lens kullanımının gerekmesi halinde, lensin takılması ve çıkarılması esnasında ellerin temiz olduğundan emin olunmalıdır. 
• Kullanılan makyaj malzemeleri kişisel olmalı, paylaşılmamalıdır. Makyaj fırça ve süngerleri, en azından haftada bir kere ılık su ve sabunla yıkanmalı ve kurumaya bırakılmalıdır. 
• Makyaj, yüzde uzun süre tutulmamalı, özellikle uyumadan önce mutlaka çıkarılmış olmalıdır.

Trikiyazise Ne İyi Gelmez?

• Kirpik kıvırıcılarının kullanılması, kirpiklerin kolaylıkla yanlış yöne kıvrılmasına sebep olabilmektedir. Bu durun trikiyazise sebep olabilir veya var olan trikiyazisi kötüleştirebilir. 
• Takma kirpikler, göz kapağına formaldehit içeren bir yapışkanla tutunur. Yapışkan maddede bulunan formaldehit, gözde rahatsızlığa ve alerjiye sebep olabilmektedir. 

Trikiyazis Ameliyatı

Trikiyazisin gözü ciddi anlamda etkilemesi, trikiyazise veya trikiyazisin sebebine yönelik cerrahi işlem gereksinimi doğurabilir. Trikiyazis durumunda uygulanabilecek çeşitli cerrahi tedavi prosedürleri bulunmaktadır:

Ablasyon cerrahisi: Ablasyon cerrahisi; radyofrekans ablasyon ve lazer ablasyon olarak iki farklı yöntemle uygulanabilmektedir. Radyofrekans ablasyonda yüksek sıcaklık oluşturarak çıkarılması istenen dokunun vücutla bağlantısı tahrip edilir. Lazer ablasyonda aynı bağlantının tahrip edilmesi için farklı bir yöntemle elde edilen yüksek enerji kullanılmaktadır. 

Elektroliz: Elektroliz, elektrik enerjisi kullanılarak kıl köklerinin kalıcı olarak yok edilmesi işlemidir. Trikiyazisin tedavisinde oldukça etkili bir işlemdir. Ancak elektroliz tedavisi zaman alır ve acı verici olabilir. 

Kriyocerrahi: Kirpiklerin ve kirpik diplerindeki kıl folliküllerinin dondurulması aracılığıyla çıkarılması işlemidir. Kriyocerrahi etkili bir işlemdir, ancak komplikasyon gelişme riski nispeten yüksektir. 

Epiblefaron sebebiyle trikiyazis sorunu yaşayanlarda, kirpiklerin yeniden konumlandırılması için cerrahi işlem uygulanabilmektedir. Bütün kirpiklerin, göz kapağı derisindeki bir katlantı sebebiyle göze doğru uzandığı bu sorunda; kirpiklerin öne bakacak şekilde yeniden konumlandırılması gözdeki rahatsızlığı giderebilir.

Trikiyazis için Hangi Doktora Gidilir?

Trikiyazis, gözlerde rahatsızlıklara yol açmakta ve sebebi çeşitli göz hastalıkları olabilmektedir. Bu sebeple trikiyazis durumunda göz hastalıkları uzmanı ile görüşülmesi gerekmektedir. Kirpiklerdeki yerleşim bozukluğunun, göz kapağı sorunlarından kaynaklanması halinde, tedavi göz kapağı cerrahisi tarafından gerçekleştirilebilmektedir. 

Gözlerde yanma, batma, kızarıklık, sulanma, yabancı cisim varlığı hissedilmesi gibi rahatsızlıkların olması halinde göz hastalıkları uzmanı ile görüşme sağlanmalıdır. Kirpiklerdeki yönelim bozukluğunun görünür olması durumunda da ciddi rahatsızlık oluşması beklenmeden muayeneye gidilmelidir.