Çocuk Cerrahisi Nedir?

Çocuk cerrahisi, 16 yaşını henüz doldurmamış olan tüm çocukların cerrahi tedavilerini üstlenen tıp branşıdır. Boşaltım sistemi, solunum sistemi, sindirim sistemi ve endokrin sistem hastalıkları başta olmak üzere; boyun, baş, göğüs, genital organlar, travmalar ve onkolojik tedavilerden sorumludur. 

Çocuk cerrahisi doktorları 6 senelik tıp fakültesi eğitiminin ardından, 6 sene süren çocuk cerrahisi uzmanlığı branşında da eğitim almak zorundadır.

Çocuk cerrahisi bölümü travmatoloji, onkoloji, yeni doğan ünitesi ve yoğun bakım gibi tıp branşlarıyla bir arada hizmet verir. Aynı zamanda doğumdan sonra oluşan ya da anne karnında gelişen sağlık sorunlarının tedavisinden sorumludur. 

Yapılan cerrahi uygulamalar, teşhis ve tedaviye yönelik olacak şekilde gerçekleştirilir. 

Bebeklerin metabolizmaları, hormon dengeleri ve bağışıklık sistemleri yetişkinlere göre oldukça farklıdır. Bu sistemler henüz dengelenmemiş, direnç kazanmamış ve gelişmemiştir. Çocuklarda ise vücut zihinsel ve bedensel açılardan gelişimi desteklemeye odaklıdır. 

Özellikle çocukluk döneminde uygulanan cerrahi operasyonlar, yetişkinlik sürecinde de devam eden psikolojik ve fizyolojik etkilere yol açabilir. Bu gelişimsel komplikasyonların oluşmasını engelleyecek titizlikte operasyonların yürütülmesi için çocuk cerrahisi doktorları görev alır. 

Hücre yenilenmesi ve bölünmesi yetişkinlere göre çok daha hızlı olduğu için çocuk cerrahisi operasyonlarının iyileşme süreci çok daha kolaydır.

Çocuk Cerrahisi Neye Bakar? Hangi Hastalıklarla Bakar?

Çocuk cerrahisi bölümünün ilgilendiği hastalıklar iki farklı kategoride incelenebilir. Bunların ilki yenidoğan cerrahisi, ikincisi ise çocuk cerrahisidir. 

Yenidoğan cerrahisinde en sık uygulanan operasyonların başında anne karnında gelişen genetik hastalıklar, doğumsal anomaliler, bebekte görülen işlevsel ya da fiziksel bozukluklar gelir. 

Çocuk cerrahisi ise kazalar sonucu gelişen travmalar, yaralanmalar, yanıklar ya da şiddete maruz kalma sonucu gelişen durumlar başta olmak üzere her türlü cerrahi tedaviyi üstlenir.

Yenidoğan cerrahisi bölümünün ilgilendiği hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Makatın kapalı olması,
• Makatın ileride olması,
• Makat darlığı,
• Makat ve bağırsak ucunun (rektum) ayrı olması,
• İdrar yolları ve bağırsak ucunun birleşik olması,
• Oniki parmak bağırsağının (duodenum) kapalı kalması,
• Pankreas dokularının oniki parmak bağırsağını çevrelemesi,
• Karın ön duvarının açık kalması,
• Kalın bağırsağın oluşmaması,
• Bağırsakların kısa olması,
• Mide yokluğu,
• İdrar kesesinin karın dışında gelişmesi,
• Kasık fıtığı,
• Karın bağırsak ödemi,
• Midenin vücut dışında gelişmesi,
• Karın içi organlarının tek bir zar içerisinde toplanması ve vücut dışına yerleşmesi (omfalosel),
• Mide içeriğinin ince bağırsaklara geçmemesi,
• İnce bağırsakların yetersiz gelişim göstermesi,
• Bağırsak tıkanıklığı,
• Diyafram açıklığı,
• Bağırsaklarda fıtık oluşumu,
• Dalak fıtığı,
• Karaciğerde fıtık oluşumu,
• Dışkının karın içinde birikmesi,
• Yemek borusunun gelişmemesi,
• Nefes ve yemek borusunun ayrılmaması,
• Akciğer dokularının yetersiz gelişimi,
• Diyafram kasının gelişmemesi,
• Erken doğum nedeniyle görülen iç organların fonksiyon eksiklikleri,
• Bağırsakların göğüs kafesine yerleşmesi,
• Boyun ve başta gelişen kitlelerin varlığı,
• Kalın bağırsağın genişlemesi,
• Safra kanallarının gelişmemesidir.

Çocuk cerrahisinin ilgilendiği hastalıklar ise şu şekildedir:

• Yemek borusunun normalden daha dar olması,
• Midenin dar olması,
• İnce bağırsaklarda tıkanıklık görülmesi,
• Yemek borusunda görülen yanıklar,
• Midede gelişen tıkanıklıklar,
• Erken yaşta görülen ülser hastalığı,
• Mide içeriğinin yemek borusuna yükselmesi (reflü),
• Küçük tümörlerin varlığı,
• Kalın bağırsakların ödem toplaması,
• Kalın bağırsakların kangren olması,
• Karaciğer kistlerinin varlığı,
• Bağırsaklarda enfeksiyon oluşumunu tetikleyen hastalıkların varlığı,
• Kalın bağırsakların kasılamaması ve hareketsiz kalması,
• Anüste fistül gelişmesi,
• Anüs çatlağı varlığı,
• Dalakta görülen anomaliler,
• Apandisit hastalıkları,
• Nefes borusunu tıkayan cisimlerin varlığı,
• Göğüs kafesinde görülen anomaliler,
• Şiddetli akciğer enfeksiyonu nedeniyle görülen sağlık problemlerinin varlığı,
• Nefes borusunda gelişen anomaliler,
• Göğüz kafesinde deformasyon gelişmesi,
• Erken yaşlarda görülen kanser hastalıkları,
• Böbrek üstü bezinde gelişen anomaliler,
• Tiroit bezi hastalıkları,
• Sinüslerde görülen anomaliler,
• Boyun ve başta görülen yapısal bozukluklar,
• İdrar çıkışı deliğinin daha büyük ya da küçük olması,
• İdrar tutmaya yardımcı olan kasların yapısal bozuklukları,
• Dil bağının kısa olması,
• Organ nakli,
• Ciddi yanıkların tedavisi,
• Silah ya da bıçakla yaralanmalar sonucunda ortaya çıkan tahribatların tedavisi,
• Cerrahi operasyon gerektiren kemik kırıklarının tedavisi,
• Guatr hastalığının varlığı,
• Darp nedeniyle görülen deformasyonların iyileştirilmesi,
• Akciğer zarı içerisinde kan ya da hava birikmesi,
• Trafik kazaları ya da ciddi düşmeler sonucu meydana gelen travmaların cerrahi tedavisi,
• Vajinanın yapışık olması,
• Testislerde sıvı birikmesi,
• Testislerin doğru yerine inmemiş olmasıdır.

Çocuk cerrahisi doktorları sünnet de yapmaktadır. Bu işlem sırasında idrar deliğinin doğru konumlandırılması, yarım sünnet (hipospadias) anomalisinin tedavisi ve diğer sağlık sorunlarının giderilmesi de mümkün olacaktır.

Çocuk Cerrahisi Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Çocuk cerrahisi bölümü, doğumdan itibaren 16 yaşına kadar olan süreçteki çocukların cerrahi tedavilerini üstlenir. Kullanılacak olan ameliyat yöntemi teşhis edilen hastalığın türüne, evresine, uygulanan tedavilere, tahlil ve tetkik sonuçlarına, genel sağlık durumuna, yaşa, anestezi uygunluğuna ve farklı hastalıkların bulunup bulunmadığına bağlı olarak belirlenir. Çocuk cerrahisi bölümünün uyguladığı tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

• Girişimsel ve Tanısal Tedaviler: Genel sağlık durumunu tehdit eden hastalıkların teşhis ve tedavisinde kullanılan yöntemlerdir. Çocuk cerrahisinde sıklıkla endoskopi, sistoskopi, kolonoskopi ve bronkoskopi tekniklerinden yardım alınır:
  
  • Endoskopik Uygulamalar: Endoskop adlı cihazla uygulanan, girişimsel ve tanısal bir uygulamadır. Endoskopi yöntemi ile kalın bağırsak, ince bağırsak, mide, onikiparmak bağırsağı ve yemek borusunda gelişen hastalıklar kısa sürede teşhis edilebilir. Aynı zamanda küçük poliplerin alınması, yoğun olmayan kanamaların kesilmesi ve inceleme yapmak için parça alınması da mümkün olur.Ucunda güçlü bir ışık ve kameranın bulunduğu ince boru sindirim sistemi boyunca ilerletilir. Bu sayede iç organların durumu net bir şekilde değerlendirilir.
    
  • Sistoskopi: Endoskopi işleminin idrar yollarına ve idrar kesesine uygulanması işlemidir. Sık tekrarlayan enfeksiyon hastalıkları ya da idrar yollarında görülen anomalilerin teşhisi için kullanılır.
    
  • Kolonoskopi: Bağırsaklar boşaltıldıktan sonra kameralı borunun anüsten ilerletilmesi ile uygulanır. Bu işlem ile kolon hastalıkları kolayca teşhis edilebilir.
    
  • Bronkoskopi: Endoskopiden farklı olarak bükülme özelliği olmayan bir tüp ile uygulanır. Doğrudan bronşların ya da nefes borusunun görüntülenmesine imkan tanır.
    
• Laparoskopik Cerrahi: Kapalı yöntem ameliyat olarak da bilinen bu yöntem, küçük kesilerle uygulandığı ve iyileşme süreci çok daha kolay olduğu için sıklıkla tercih edilir. Laparoskop adı verilen ışıklı ve kameralı cihaz, cerrahın büyük kesiler uygulamadan vücut içerisini görmesini sağlar. Bu nedenle açık ameliyatlara oranla çok daha konforludur.
  
• Torakoskopik Cerrahi: Özellikle solunum sistemi ve kalın bağırsak hastalıklarının tedavisinde uygulanır. Çapı 10 mm olan kesilerle yapıldığı için iyileşme sürecinde enfeksiyon görülme riski daha düşük ve acı duyumu daha az olur.
  
• Açık Ameliyatlar: Operasyonun yapılacağı bölgenin büyük bir kesi ile açılması ve cerrahın doğrudan müdahale etmesi ile gerçekleştirilir. Kapalı yöntem ya da mikrocerrahi yöntemlerine göre daha zorlu bir iyileşme süreci gerektirir.
  

Çocuk cerrahisi bölümü tarafından uygulanacak tüm tanısal, girişimsel ya da ameliyat işlemleri öncesinde çocukların acı duyumlarını önlemek, kasları gevşetmek, reflekslerini azaltmak, psikolojilerini korumak, korkmalarını engellemek ve kendilerini rahat hissettirmek için anestezi uygulanır.