D Dimer Yüksekliği

D Dimer Yüksekliği Nedir?  

Kanın damarda akışının engellenmesi olan pıhtılaşma sürecindeki görevli protein olan fibrinlerin yıkımı sonucu D Dimer ortaya çıkar. Hastadan alınan kan örneği sonucu ortaya çıkan D Dimer yüksekliği, pıhtılaşma süreci hakkında ve pıhtılaşma ile alakalı hastalıklar hakkında bilgi verir. 

D Dimer yüksekliği testi adı verilen bir yöntemin kullanılması özellikle acil müdahale gerektiren akciğerde pıhtı yani pulmoner emboli ile derin ven trombozu adı verilen damarlar içerisinde pıhtı oluşumu sonucu meydana gelen dolaşım bozukluğunun ayrımında önemlidir.   

Koltuk Altı Ağrısı Belirtileri Neler?

D Dimer yüksekliğinde eşlik eden bulgular altta yatan  hastalığın tespiti için oldukça önemlidir.

• Aniden ortaya çıkan nefes darlığı
• göğüs ağrısı
• sırtta ağrı
• öksürük
• aşırı terleme
• baş dönmesi
• mavi dudak ve tırnaklar
• Sersemlik
• bayılma 

Gibi belirtilerin eşlik ettiği d dimer yüksekliği pulmoner emboli ya da akciğerde pıhtı adı verilen ve akciğer ile kalpte kan dolaşımını engelleyen bir durumu işaret ederken;

• Bacakta şişlik
• bacaklarda başlarda yürürken sonrasında istirahat halinde bile ortaya çıkan ağrı
• ağrı şikayeti görülen bölgede ısı artışı
• bacakta kızarma ya da renk değişikliği 

Gibi şikâyetlerin eşlik ettiği D Dimer Yüksekliği ise derin ven trombozu adı verilen damarlar içerisinde pıhtı oluşumu ile dolaşımın bozulduğu bir hastalığı işaret eder.  

D Dimer Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?  

D Dimer yüksekliği ciddi hastalıklara işaret edebileceği gibi herhangi bir hastalığa bağlı olmadan da ortaya çıkabilir. D Dimer Yüksekliği yapan nedenler patolojik olmayan yani altında bir hastalık yatmayan ya da patolojik nedenler olarak ikiye ayrılabilir.

Patolojik olmayan nedenler:

• İlerleyen yaş: Özellikle 65 yaşın üzerindeki kişilerde kanın pıhtılaşma eğilimi arttığı için bu hastalarda D dimer yüksekliği görülür.
• Irk: Yapılan araştırmalara göre siyahi ırktan gelen kişilerde kanın pıhtılaşma eğilimi ve dolayısı ile D Dimer Yüksekliği ihtimali artmaktadır.
• Sigara kullanımı: Sigara kullanan kişiler sigaranın içeriği nedeni ile pıhtılaşmaya ve doğal olarak D Dimer yüksekliğine daha yatkın hale gelir.
• Hamilelik: Hamilelik de pıhtılaşma eğilimini arttıran nedenler arasındadır. Dolayısı ile özellikle son dönem gebelikte D Dimer Yüksekliği doğal bir durumdur.
• Kısa süre önce geçirilmiş operasyon ya da atlatılmış travma: Bir ameliyat sonrası ya da herhangi bir travma sonrası vücut kendini tamir etmek için ve yaranın kapanması için pıhtı oluşumu ve dolayısı ile D dimer yüksekliği görülür.

Patolojik nedenler:

• Arterial – Venöz tromboemboli (atardamar ya da toplardamar içinde pıhtı oluşumu: Damar içinde pıhtı oluşması normal bir durum olmayıp bu durumlarda D Dimer Yüksekliği görülebilir. En önemli kullanım alanı pulmoner emboli olarak bilinen akciğerlerde meydana gelen kan pıhtısı durumudur. 
• Yaygın damar içi pıhtılaşma (Dissemine intravasküler koagülasyon / DIC): Hastalığın erken evrelerinde kanın aşırı pıhtılaşmasının görüldüğü yaygın damar içi pıhtılaşma hastalarında sonraki dönemlerde aşırı kanamalar görülür. D Dimer yüksekliğinin altında yatan hastalıklardan birisi de oldukça hayati önem taşıyan yaygın damar içi pıhtılaşma hastalığı olabilir.
•  Kanserler: Beyin, pankeas, yumurtalık, akciğer, mide, kolon ve böbrek kanserlerinde özellikle yayılım da mevcutsa kanda pıhtılaşma eğilimi ve dolayısı ile D dimer yüksekliği görülme ihtimali artmaktadır.
• Enfeksiyonlar: Covid – 19 enfeksiyonu gibi bir çok Bakteri, virüs kaynaklı hastalıklarda D Dimer Yüksekliği görülmesi olasıdır.
• Orak hücreli anemi: Vücudumuzdaki kan taşıyan hücrelerin anormal şekil alarak kendini gösterdiği orak hücreli anemi hastalığında kanın pıhtılaşma eğilimi artar ve dolayısı ile D dimer yüksekliği görülebilir.
• Böbrek ve karaciğer yetmezlikleri: Böbrek ve karaciğer yetmezliği görülen hastalarda D dimer yüksekliği görülebilir.
• Gebelik sürecinde meydana gelen bazı hastalıklar: Ablasyo plasenta adı verilen anne ve bebeğin arasındaki iletişimi sağlayan kordonun doğumdan önce ayrılması  durumu, yüksek tansiyon ile seyreden ve gebelik zehirlenmesi olarak bilinen preeklampsi ve eklampsi durumları ve anne karnında bebek ölümleri sonucu D Dimer Yüksekliği görülür. 

D Dimer Yüksekliği Teşhisi

Hastalar doktora D Dimer Yüksekliği şikayeti ile değil, D dimerin yükselmesine neden olan hastalığın şikayetleri ile başvuru yaparlar. Bu hastalardan öncelikle hasta öyküsü alınarak şikayetlerin ne olduğu ne  kadar zamandır devam ettiği sorgulanır. Sonrasında ise fizik muayene yapılarak vücuttaki belirtiler incelenir.

D Dimer yüksekliğinin tespiti için hastadan kan örneği alınarak D Dimer testi yapılır. D dimerin normal değeri  250 mcg / L olup bu değerin Üzerindeki her değer D dimer yüksekliği olarak değerlendirilir. 

Sonraki aşamada ise şüphe edilen hastalığa yönelik tanısal testler ve görüntüleme yöntemleri istenir.

D Dimer yüksekliğinin en önemli iki sebebi olan derin ven trombozu ve pulmoner emboli olup bu hastalıkların tanısı için özel yöntemler kullanılır:

• Doppler ultrasonografi (USG): Derin ven trombozu tanısı için kullanılan doppler ultrason ses dalgaları yardımı ile damarların görüntülenmesine yarayan bir yöntem olup günümüzde renkli doppler ultrason ile daha net sonuçlar alınır. 
• Toraks röntgen grafi (göğüs röntgeni): X ışınları kullanılarak yapılan görüntüleme yöntemi ile göğüs bölgesinin özellikle de akciğerlerin görüntülenmesi böylece akciğerde meydana gelen bir pıhtının tespiti sağlanabilir. 
• Toraks bilgisayarlı tomografi (Toraks BT): Pulmoner emboli adı verilen akciğerde pıhtı tanısı için kullanılan toraks bilgisayarlı tomografi yardımı ile akciğerdeki pıhtı direkt olarak görüntülenir.
• Pulmoner anjiografi: Pulmoner emboli tanısında kullanılan pulmoner anjiografide akciğere boya enjekte edilerek akciğerlerdeki kan damarlarının görüntülenmesini sağlar.

D Dimer Yüksekliği Tedavisi

D Dimer yüksekliğinin tedavisi D Dimer yüksekliğine neden olan hastalığın tedavisi ile mümkündür. 

• Pulmoner emboliye bağlı D Dimer yüksekliği tedavisi: Pulmoner emboli tanısı ve tedavisi konusunda hızlı olunması gereken bir durum olup tedavi planlaması pıhtı büyüklüğüne göre yapılır. Küçük pıhtı varlığında kan inceltici olarak bilinen antikoagülan ilaçlar ve pıhtı eritici ilaçlar olarak bilinen trombolitik ilaçlar kullanılır. Daha büyük olan ve akciğer ile kalbe kan akımını engelleyen pıhtıların tedavisi ise cerrahi yöntemler ile yapılır.
• Derin ven trombozuna bağlı D Dimer Yüksekliği tedavisi: Derin ven trombozu tedavisinde de antikoagülan ilaçlar ve trombolitik tedavi uygulanır.
• Kansere bağlı D Dimer Yüksekliği tedavisi: Kanserin hangi organda bulunduğuna göre tedavi planlaması yapılır. Genelde tümör odakları cerrahi olarak çıkartılabiliyorsa çıkartılır. Sonrasında ise radyoterapi adı verilen ışın tedavisi ya da kemoterapi uygulanabilir. 

D Dimer Yüksekliği İlaçları 

D dimer yüksekliğinin tedavisinde altta yatan nedene yönelik ilaç tedavi seçenekleri mevcuttur. 

Derin ven trombozu ve pulmoner emboliye bağlı gelişen D Dimer yüksekliği tedavisinde kan inceltici olarak bilinen antikoagülan ilaçlardan: 

• Heparin 
• Fondaparinux
• Apiksaban
• rivaroksaban;
• dabigatran etexilate

Kullanılabilirken; trombolitik ilaçlardan;

• Streptokinaz
• Doku plazmonojen aktivatörü (t – PA)
• Ürokinaz 
• Proürokinaz

Kullanılır.

Kanserlere bağlı D Dimer yüksekliği tedavisinde kemoterapi ilaçları kullanılabilir. Kemoterapi ilaçları:

• Kolşisin 
• Vinkristin 
• Vinblastin 
• Rituksimab

Şeklinde sıralanabilir.

D Dimer Yüksekliği Tedavi Edilmezse 

D Dimer yüksekliğinin altında yatan nedenler sadece ileri yaş, sigara kullanımı, geçirilmiş ameliyat ya da travma gibi sorun yaratmayacak türden olabilmekle birlikte; pulmoner emboli gibi acil müdahale edilmezse ölümle sonuçlanabilecek ya da kanser gibi ciddi durumlara bağlı da görülebilir. Bu sebeple ek şikayetler de göz önüne alınarak tedavi planlaması yapılmalıdır.

Hamilelikte D Dimer Yüksekliği 

Gebelikte D Dimer düzeyleri normale göre yüksek seyretme eğilimindedir. Ek olarak bazı hastalıklarda da D Dimer Yüksekliği gözlenir. Ablasyo plasenta adı verilen ve göbek bağının doğumdan önce ayrılması durumunda tedavi planlaması bebeğin kaçıncı haftada olduğuna ve annenin durumuna göre yapılır; doğuma yakın haftalarda meydana gelen ablasyo plasentada doğum planlanırken, daha vaktin çok olduğu ve anne durumunun iyi seyrettiği durumlarda ise anne hastaneye yatırılarak yakından takip edilir. Preeklampsi ve eklampsi adı verilen ve gebelik zehirlenmesi olarak bilinen tablolarda ise kesin tedavi doğumun yaptırılması olup bunun için 37. Haftaya kadar beklenebiliyor ise beklenir ve sonrasında doğum gerçekleştirilir. Bu hastalarda doğuma kadar önlem olarak düşük tuzlu beslenme, magnezyum takviyesi alma gibi yöntemler tercih edilebilir.

Bebeklerde ve Çocuklarda D Dimer Yüksekliği 

Bebeklik ve çocukluk döneminde görülen D dimer yüksekliğinin en sık sebebi solunum yollarındaki Enfeksiyonlar özellikle de zatürre olarak bilinen pnömonilerdir. Zatürre; bakteri, virüs ve çok az da olsa mantarlara bağlı olarak gelişebilir. Bu durumda zatürreye neden olan etkenin tespit edilerek ona yönelik antibiyotik ilaçlar ya da antiviral ilaçlar ile tedaviye başlanır. Zatürre hastalığında önemli noktalardan birisi de bol bol istirahat ve sıvı alımıdır.

D Dimer Yüksekliği için Hangi Doktora Gidilir?

D dimer yüksekliği bir hastalık değil altta yatan bir hastalığın bir belirteci olarak ortaya çıkan bir durumdur. Bu sebeple hastalardaki ek belirtilere göre başvuru yapılacak bölüm ve doktor değişmektedir.

D dimer yüksekliği görülen hastalar arasında en korkulan durum olan pulmoner emboli varlığında hastalar acil servisinde pratisyen hekime ya da acil tıp uzmanına başvuru yaparlar.

Enfeksiyon, karaciğer ve böbrek yetmezliği, tanısı konmamış kanser, orak hücreli anemi dolayısı ile meydana gelen şikayetlerin varlığında ise iç hastalıkları (dahiliye) bölümünde iç hastalıklarına başvuru yapılması uygun olacaktır.

Hamilelik sürecinde meydana gelen kordonun erken ayrılması, gebelik zehirlenmesi ya da anne karnında ölüm gibi durumlarda ise kadın hastalıkları ve doğum bölümünde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvuru yapılmalıdır.