Epididim Kisti

Epididim Kisti Nedir?

Epididim kisti, spermatik kist ya da daha yaygın adıyla spermatosel olarak bilinir. Epididim her iki testisin arka üst tarafında birer tane bulunan sarmal şeklinde dolanmış tüplerdir. 

Epididim testislerde üretilen sperm hücrelerinin taşınması ve olgunlaşmasında görev yapan bir yapıdır. Epididimde bir kist oluşmasına epididim kisti (spermatosel) adı verilir. 

Spermatosel erkekte bir testisin yakınında ortaya çıkan içi sıvı ile dolu kistlerdir. Bu kistler içerisinde genellikle ölü spermler bulunur ve bu sıvı berrak ya da beyaz renkte olabilir.

Epididim kisti kanserli değildir. Genellikle ağrısız, çok fark edilmeyen kitle şeklindedirler. Çok büyük boyutlara ulaşmadıkları ve bireye rahatsızlık vermedikleri sürece tedavi edilmeleri gerekmez.

Epididim kisti çoğunlukla bireyde kısırlığa yol açmaz. Bu nedenle bireye rahatsızlık vermediği sürece tedavi edilmesi tercih edilmez. Ancak bir spermatosel büyümüşse üretilen spermin hem miktarını hem de kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. 

Epididim Kisti Belirtileri Nelerdir?

Epididim kisti genellikle çok belirti göstermeden ve bir zarara yol açmadan uzun yıllar boyunca bireylerde var olabilen kitlelerdir. 

Çok fazla büyümedikleri zaman şişlikleri fark edilmeyebilir ve genellikle ağrıya yol açmazlar. Ancak bir epididim kistinin boyutları arttığında kişide bazı belirtilere yol açabilir. 

Bu belirtiler:

• Kistin bulunduğu testiste ağrı ve rahatsızlık: Bir spermatosel yeterince büyüdüğünde ağrıya sebep olabilir.
• Dokunmayla kitle hissetme: Spermatosel dokunma ile hissedilebilir. Her iki testise dokunmayla birinde diğerinde olmayan pürüzsüz, sağlam bir yumru şeklinde fark edilebilir.
• Skrotal şişlik: Skrotum testisin üzerinde bulunan deri tabakasıdır. Bir epididim kisti skrotumun içerisinde meydana geldiği için genellikle dışarıdan belli olan bir şişliğe yol açmazlar. Ancak epididim kisti çok büyürse buna neden olabilir.
• Ağırlık ve dolgunluk hissi: Epididim kisti testiste hissedilebilen bir ağırlığa ve dolgunluk hissine yol açabilir.

Epididim Kisti Nedenleri Nelerdir?

Epididim kistinin neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir. 

Sık olarak görülen bu durumda epididim içerisinde bulunan, spermi taşıyan ve depolayan çok sayıda tüplerden bazılarında herhangi bir sebeple tıkanıklık meydana gelmesi sonucunda olduğu düşünülmektedir. 

Ayrıca:

• Herhangi bir yaralanma ve künt travmalar sonucunda
• Epididimit (Epididimin mikroorganizmalar tarafından iltihaplanması) sonucunda
• Mikroorganizmalar neden olmadan ortaya çıkan iltihap sonucunda da epididim kisti meydana gelebilir.

Epididim Kisti için Risk Faktörleri Nelerdir?

Spermatosel gelişiminin kesin nedeni tam olarak bilinmediği için epididim kisti için risk faktörleri de tam olarak bilinmemektedir. 

Epididimin tıkanmasının epididim kistine neden olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle epididimin tıkanmasına neden olabilecek bütün durumlar epididim kisti için risk faktörüdür.

Epididimin tıkanmasına ve epididim kistinin oluşmasına yol açabilecek risk faktörlerinden bazıları şunlardır:

• Geçirilmiş yaralanmalar
• Künt travmalar (travma sonucunda oluşan kanamanın epididim kanallarını tıkaması ile)
• Enfeksiyonlar (mikroorganizmaların vücuda girerek iltihaba neden olması)
• Mikroorganizmalara bağlı olmadan iltihap gelişmesi

Bunun dışında annenin gebelik sürecinde düşük ve gebeliğin oluşabilecek diğer olumsuz sonuçlarını önlemek amacıyla dietilstilbestrol (DES) adı verilen bir ilacı kullanması doğacak erkek çocuğunda spermatosel gelişim riskinin daha fazla olduğu görülmüştür. 

Bu ilacın nadiren kadınlarda vajinal kansere yol açması nedeniyle kullanımı durdurulmuştur.

Epididim Kisti Teşhisi

Epididim kistinin teşhisi için genital bölgenin fizik muayenesi gereklidir. Doktor tarafından uygulanan muayenede ağrı olmasa bile kitle fark edilmesi ve bu kitlenin dokunmayla ağrı ve rahatsızlık hissine yol açması önemli bir bulgudur. 

Bunun dışında kesin teşhisi koymak amacıyla şu tetkikler de uygulanabilir: 

• Transillüminasyon: Testisin derisi üzerinden bir ışık gönderilerek muayene edilen kitle üzerine bu ışık yansıtılır. Kist gibi içerisi sıvı dolu olan kitleler bu ışığı içerisinden geçirir ve açıkça içerisindeki sıvının varlığı görülür. Böylece tanı konulur.
• Ultrason: Transillüminasyonun başarılı olmadığı durumlarda doktor tarafından kistin teşhisi için ultrason uygulaması önerilebilir. Ultrason ses dalgalarını kullanarak görüntüleme yapan bir cihazdır. Epididim kistinin kesin teşhisinde faydalı bir yöntemdir. Ayrıca kist ile testiste bir tümörün ya da testis derisinde şişliğe yol açabilecek diğer nedenlerin ayırt edilmesinde de yardımcıdır.

Epididim Kisti Tedavisi

Epididim kistleri kanserli değildir ve çoğu zamanda ağrı görülmez. Bu nedenle çoğu zaman tedaviye ihtiyaç yoktur. Genellikle bu kistler belirli dönemler boyunca doktor tarafından takip edilir. 

Bu takipler sırasında ya da doktora ilk defa gelen hastada kitlenin çok büyük olduğu ve ağrının varlığı görülürse tıbbi tedavi başlamak gerekebilir. Epididim kistinin tedavisinde bazı yöntemler kullanılır. 

Bu yöntemler: 

• Ağrıyı azaltmak amacıyla ağrı kesici tedavi: Spermatoseller ağrıya yol açıyorsa bu ağrıyı azaltmak amacıyla ağrı kesici tedavi uygulanabilir. Doktor tarafından genellikle asetaminofen ya da ibuprofen gibi ağrı kesici ilaçlar önerilebilir.
• Minimal invaziv (girişimsel) tedaviler: Nadiren de olsa kullanılabilen iki tane minimal girişimsel tedavi yöntemi vardır. Bunlar:
  • Aspirasyon: Aspirasyon sırasında epididim kistinin içerisine iğne ile girilir ve kist içerisindeki sıvı bu iğne ile boşaltılır.
  • Skleroterapi: Spermatoselin tekrarlaması durumunda kist içerisine tahriş edici bir kimyasal madde verilir. Bu madde sayesinde spermatosel kesesinin hasarlanması sağlar, bu kimyasal madde kist sıvısının yerini doldurur ve tekrar spermatosel oluşma riskini azaltır.
• Cerrahi tedavi: Epididim kisti cerrahi olarak çıkarılabilir. Testis derisi üzerinden kesi atılarak uygulanan bu ameliyat epididime, vas deferense (sperm taşıyan tüp) vs. zarar verebilir ve doğurganlığı etkileyebilir. Bu nedenle en son tercih olarak düşünülür.

Epididim Kisti Tedavi Edilmezse

Epididim kisti genellikle çok büyümez ve ağrıya yol açmaz. Uzun dönemler boyunca tedavi gerektirmeden durabilir. Çoğunlukla tedavi uygulanmaz. 

Ancak bazen kistin çok büyüdüğü durumlarda bu kist epididim üzerine baskı yaparak olumsuz sonuçlara yol açabilir. 

Bu olumsuz sonuçlar genellikle ilk başta ağrıdır. Ancak ilerleyen dönemlerde doğurganlığı etkileyerek kısırlığa kadar gidebilir.

Epididim Kisti İlaçları

Epididim kistinin tedavisinde genellikle hastalara ilaç reçete edilmez. Sadece ağrısız olan kistin büyüyüp ağrı yapmaya başladığı durumlarda ağrının azaltılması amacıyla ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Ağrıyı önlemek amacıyla genellikle asetaminofen gibi non steroidal anti inflamatuar grubu ilaçlar tercih edilir. 

Bunlar:

• Asetaminofen (Parasetamol)
• Nabumeton
• Diklofenak

Ayrıca tedavi yöntemlerinden birisi olan kist skleroterapide kist içerisine ilaç verilerek yok edilmesi amaçlanır. Skleroterapide kist içine verilebilen ajanlar:

• Tetrasiklin: Bakterilerde ribozomlara etki eden bir çeşit antibiyotik.
• Kinin: Polipeptit (protein) yapılı otakoid grubu antinflamatuvar (iltihap engelleyici) madde.

Epididim Kisti Ameliyatı

Epididim kistinin tedavisinde son seçeneklerden biri olarak cerrahi tedavi düşünülebilir. Epididim kisti ameliyatının adı spermatoselektomidir. 

Bu ameliyatta hastaya lokal (bölgesel) ya da genel anestezi verilerek uygulama gerçekleştirilir. Ameliyat sırasında testis derisi üzerinden kesi yapılır ve epididim kisti epididimden ayrılarak çıkarılır. 

Ameliyat sonrasında bir süre dikiş atılmış bölgenin üzerine baskı uygulamak ve korumak amacıyla gazlı bezle doldurulmuş bir destekli giysi giymek gerekir. 

Ayrıca şu uygulamaları da yapmak gerekebilir: 

• Şişliği önlemek amacıyla iki üç gün boyunca buz uygulaması
• İlk günlerde ağrı kesici kullanımı
• Ameliyat sonrası dönemlerde takip muayenesine gitme

Bu ameliyatla tedavi yöntemi hastada epididime, spermleri taşıyan tüplere zarar verebileceği için hastanın doğurganlığını etkileyebilir. Bu nedenle ameliyat çok tercih edilen bir yöntem değildir. Ayrıca ameliyat edilmiş olsa bile epididim kisti tekrar oluşabilir. 

Çocuklarda Epididim Kisti

Epididim kistleri özellikle prepubertal (ergenlik dönemi ve yakın dönemler) dönemdeki erkek çocuklarında görülen nadir görülen iyi huylu kitlelerdir. 

Epididim kistinin sebebi ve oluşumu tam olarak bilinememesine rağmen hormonal nedenlere bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. 

Bu yaştaki hastaların çoğunluğu ağrı ve kitlenin fark edilmesi nedeniyle doktora başvurmaktadır ancak tesadüfen fizik muayene sırasında da fark edilebilir. 

Teşhisi en kolay ultrason ile konulur. 

Tedavi genellikle var olan durumu korumak, ilerlemesini önlemek amacıyla uygulanır. Genellikle bu tedavi yeterlidir. Ancak ağrının dirençli olduğu ve kist boyutlarının da çok büyüdüğü durumlarda cerrahi tedavi uygulanabilir. 

Cerrahi uygulamanın epididim kistinin tekrarlaması ya da epididim kanalının tıkanması risklerine de sahiptir. 

Epididim Kisti için Hangi Doktora Gidilir?

Epididim kisti ya da spermatosel için Üroloji bölümüne gitmek gerekir. Testiste ağrı, kitle durumlarında gidilmesi gereken bölüm ürolojidir.

Testiste ağrı hissedildiğinde, bir testiste diğerinden farklı şekilde büyüklük ya da kitle saptanması durumunda, her iki testiste kitle olması durumlarında vakit kaybetmeden hemen doktora gitmek gerekir. 

Üroloji bölümü bu durumların yanında: 

• İdrar yaparken yanma, ağrılı idrar yapma
• Penis üzerinde akıntı
• İdrar isteği olmasına rağmen idrar yapamama
• Erken boşalma
• Penis üzerinde hastalıklar gibi durumlara da bakmaktadır.