Hamilelikte Kan Hastalıkları

Hamilelikte Kan Hastalıkları Nedir?

Hamilelikte kan hastalıkları, gebelikte görülme ihtimali fazla olan hastalıklar arasındadır. Bazı kan hastalıkları takviyeler aracılığıyla ortadan kalkabilirken, bazısı ise ilaç tedavisi gerektirebilir veya erken doğuma neden olabilecek kadar tehlikelidir. Hamilelikte artan östrojen hormonu nedeniyle kan hacminde artış görülür.

Buna bağlı olarak ise pıhtılaşma artar. Aşırı kanama olmaması için gebelikte pıhtılaşma durumunun hormonlarla birlikte artış görmesi normal kabul edilir. Fizyolojik olarak en büyük değişiklik ise plazma hacminde gerçekleşir ve plazma hacminde artış meydana gelir. Bazı anne adaylarında kalıtsal olarak pıhtılaşma daha da artmakta ve tehlikeli bir durum ortaya çıkabilmektedir.

Hamileyken kan pıhtısı gelmesi ise genel olarak kanamaya işaret eder. Bu ve benzeri durumlar hamilelikte kan hastalıklarına işaret etmektedir. Kanamanın her türlüsü gebelik boyunca yakın takip gerektirir ve hoş karşılanmaz.

Gebelikte kan hastalıkları çeşitleri şu şekilde sıralanır;

• Anemi (kansızlık): Gebelikte anemi oldukça sık görülen bir hastalıktır. Gebelikte hemoglobin normal şartlar altında 11 g/dl altında seyretmelidir. Değer baz alındığında hafif, orta ve şiddetli anemi olarak hastalık boyutu ayrılır. Gebeliğin son zamanlarında erken doğuma neden olabilmektedir. 
• Demir eksikliği anemisi: Hamilelikte kan hastalıklarının başında demir eksikliği gelir. Hamilelerin %90’ına yakını gebelikte demir eksikliği anemisi yaşamaktadır. Demir ihtiyacı hamilelikte fazla olduğu için mutlaka belli bir haftadan sonra anneye takviye yapılır. 
• Hemolitik anemi: Hastalığın sebebi; kırmızı kan hücrelerindeki enzimin eksik olmasıdır. İlaç kullanımına bağlı gelişen hemolitik anemide ilaçlar dışında enfeksiyon ve şeker de görülmektedir. Hamilelikte kanda enfeksiyon çıkması ve enfeksiyonun çeşitli hastalıklara sebebiyet vermesi oldukça tehlikelidir. Fark edildiği gibi uygun tedavi başlatılır. 
• Akut kan kaybına bağlı anemi: Kan kaybına bağlı anemi türüdür. Kanamanın bulunması ve tedavi edilmesi önemlidir. 
• Orak hücre anemisi: Kalıtsal bir kan hastalığıdır. Kırmızı kan hücrelerindeki oksijen taşıma kapasitesi azdır. Plasentayı etkilediği için gebelikte önem arz eder. Ayrıca dalak ve böbreği de etkileyebilmektedir. Orak hücre anemisinin neden olduğu ağrı krizleri sık görülür. 
• Aplastik anemi: Gebelikte meydana gelen kan hastalıkları arasındadır. Öncesinde bir kanama gelişmemiş olabilir. Genellikle bebeğe ve anneye zararı yoktur. 
• Folik asit eksikliği: Folik asit vitaminin eksik olması bazı durumlarda anemiye neden olur ve hastalığa folik asit anemisi adı verilir. Beslenme programı hastalığın ortaya çıkmasında etkilidir. Ayrıca genellikle 30 yaş üstü anne adaylarında görülmektedir. 
• Talasemi: Genlerdeki mutasyonla ortaya çıkan bir hastalıktır. 1. ve 2. trimesterde teşhis edilebilir. 
• Trombositopeniler: Trombosit sayısında meydana gelen değişimlerden kaynaklanır. Hamileliğin son zamanlarında trombositlerde %10 kadar azalmaya rastlanır. Birçok sebebi bulunmaktadır ve gebelikte fark edildiğinde araştırma başlatılır. 
• İmmun trombositopenik purpura: Otoimmun hastalıklar arasındadır ve hamilelikte sıklıkla rastlanır. İlk trimesterde karşılaşabileceği gibi hamileliğin herhangi bir zamanında da ortaya çıkabilir. Önceden biliniyor ise gebeliğe engel bir durum değildir. 
• Pıhtılaşma bozuklukları: Pıhtılaşma bozuklukları hamileliğin herhangi bir zamanında meydana gelebilir. Aynı zamanda gebelikte kan pıhtısı gelmesi kanamaya işaret ettiği için dikkat edilmelidir. Pıhtılaşma ve kanama problemlerinde içeride kan birikmesi sonucu hamilelikte vajinadan kan pıhtısı gelmesi durumu ile karşılaşılabilir. 
• Tromboz: Pıhtılaşma bozuklukları arasında sayılır. Yüksek ve düşük riskli olarak yaklaşıldığı için gebelikte ona göre önlem alınır. Risk faktörü olarak annenin yaşı, kilosu, kan grubu ve tromboz düzeyi incelenir. 
• Kalıtsal kanama bozuklukları: Kalıtsal kanama bozukluklarında anne yakından takip edilir ve bu süreç doğumdan sonra da devam eder. 

Kan hastalıkları gebelikte sık ortaya çıkar ve bazı durumlarda bunun sebebi enfeksiyondur. Örneğin; tekrarlayan enfeksiyon anemiye ve demir eksikliğine neden olabilir. Bu anlamda hamilelikte kanda enfeksiyon çıkması durumunda detaylı araştırma talep edilir.

Gebelikte Kan Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Hamilelikte kan hastalıklarının birçok belirtisi vardır. Hastalığa bağlı olarak belirtilerde değişiklik görülür. Bir bütün olarak kan hastalıklarının belirtileri ele alındığında şu şekilde sıralanabilir;

• Çarpıntı
• Soluk cilt
• Halsizlik
• Baş ağrısı
• Nefes darlığı
• Kilo kaybı
• Yorgunluk

Gebelikte en sık görülen kan hastalıklarından olan aneminin belirtileri;

• Baş dönmesi
• Parestezi (ciltte uyuşma, karıncalanma, yanma)
• Tırnaklarda değişim
• Sindirim sisteminde bozukluk
• Taşipne
• Glossit (dilde farklılık)
• Bitkinlik
• Depresyon

Hamilelikte kanda enfeksiyon belirtileri;

• Uyku hali
• Ateş
• İshal
• Mide bulantısı
• Kusma
• Deri döküntüsü

Gebelikte kan pıhtılaşma belirtileri;

• Bacakta kızarıklık
• Bacakta ağrı
• Isı artışı
• Göğüs ağrısı
• Öksürük
• Ağızdan kan gelmesi

Gebelikte Kan Hastalıkları Nedenleri Nelerdir?

Gebelikte kan hastalıklarının nedenleri hastalığa bağlı olarak değişmektedir. Hamilelerin çoğunda görülen kalıtsal hastalıklar dışında gelişen kan hastalıklarının nedenleri; beslenme şekli, çoğul gebelik, yüksek tansiyon, enfeksiyonlar, bazı ilaçlar ve vitamin eksikliğidir.

• Beslenme şekli: Kan hastalıklarının çoğunda beslenme şekli, yetersiz beslenme gibi nedenler anemi ve benzeri hastalıklara yol açabilir. Hamilelik boyunca sağlıklı beslenme programı uygulanması bu anlamda önemlidir. 
• Çoğul gebelik: Çoğul gebeliklerde kan hastalıklarının görülme oranı bir miktar daha artmaktadır. Pıhtılaşma problemleri ve demir eksikliği gibi hastalıklara anne adayı daha açık hale gelir.
• Yüksek tansiyon: Gebelikte tansiyon dikkat edilmesi gereken ve kontrol altında tutulması önerilen durumlar arasındadır. Çoğu zaman yüksek tansiyon gebelik zehirlenmesi ve bazı kan hastalıklarına neden olabilmektedir. Bu anlamda tansiyonu dengede tutmak için gerekli yollar uzman hekim tarafından anneye önerilir ve doğuma kadar tansiyon takibi sağlanır. 
• Enfeksiyonlar: Hamilelikte enfeksiyon riskli bir durumdur. Özellikle de kan hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bakteriyel enfeksiyonlar annenin kanından bebeğe geçerek zarar verebilir. Kan hastalıklarının bazısına enfeksiyon sebep olabildiği için tespit edildiği an mutlaka uygun tedavi başlatılır. 
• Bazı ilaçlar: Bazı ilaçların kullanımı hamilelikte sınırlandırılır. Kullanılan ilaçlar anemi gibi spesifik birçok kan hastalığına neden olmaktadır. 
• Vitamin eksikliği: Hamilelik süreci boyunca anneye vitamin desteği uygulanır. Çünkü fetüs tüm bu zaman boyunca anne karnındaki vitaminlerden beslenir ve birçok vitaminde azalma yaşanır. Özellikle de demir eksikliği, folik asit gibi değerlerde yaşanan ciddi azalmalar kan hastalıklarına neden olmaktadır. 

Gebelikte Kan Hastalıkları Teşhisi

Hamilelikte kan hastalıklarının teşhisinde kullanılan yöntemler, doğru tedavinin belirlenebilmesinde etkilidir. Bunların başında tıbbi öykü ve fiziki muayene gelir. Ardından kan testi ve idrar tahlili bulguların değerlendirilmesi için izlenen yoldur.

• Tıbbi öykü: Hastanın şikayetleri dinlenerek ne zaman başladığı öğrenilir. Ağrı varsa şiddeti, kanama varsa ne boyutta olduğu araştırılır. Ek belirtiler tıbbi öykü alma aşamasında öğrenilerek bulgular toplanır. 
• Fiziki muayene: Fiziki muayene, genel olarak belirtiler üzerine fiziki olarak hastanın incelenmesine dayanır. Kadın doğum uzmanı ultrason eşliğinde bebeği kontrol eder. Kan hastalıklarının plasentaya ve bebeğe zarar verip vermediği kontrol edilir. 
• Kan testi: Enjektör ile damardan kan alınarak birçok değer incelenir. Genellikte tam kan sayımı istense de kan hastalıkları için demir, demir bağlama ve birçok özelliğe bakılması için kan testine eklenir. Aynı zamanda kan tahlilinde enfeksiyon bulguları izlenerek, teşhis konabilir. 
• İdrar tahlili: İdrar tahlili birçok hastalığın teşhisinde uygulanır. Kan hastalıklarında idrara kan karışıp karışmadığı ve enfeksiyon bulguları izlenir. 

Gebelikte Kan Hastalıkları Tedavisi

Hamilelik boyunca kan hastalıklarının birçoğunun tedavisi mümkündür. Bazı hastalıkların ise gebelikten sonra da devam etmesi veya kalıtsal olması durumunda tedavi süreçleri farklı ilerler. Tedavi yöntemleri arasında; ilaç tedavisi, vitamin takviyesi, ilaç değişimi ve diyet bulunur.

• İlaç tedavisi: Gebelikte kan hastalıklarının tedavisi genellikle ilaçlarla sağlanır. Hastalıkların nedenlerine bağlı olarak ilacın etkin maddesi değişir. Örneğin; enfeksiyon kaynaklı bir kan hastalığı varsa antibiyotik tedavisine başlanır. Hamilelik boyunca ilaç kullanımı uzman hekim eşliğinde sürmelidir. 

Pıhtılaşma bozukluklarında kan sulandırıcı iğnelere başvurulur. Aynı zamanda kadın doğum uzmanı tarafından aspirin kullanımı önerilebilir. Kan hastalıklarının sebep olduğu ağrılar için ise ağrı kesiciler kullanılır.

• Vitamin takviyesi: En sık rastlanan kan hastalığı demir eksikliği olarak bilinir. Doğal yoldan gebelikte karşılanamayan vitaminler dışarıdan desteklenir. Folik asit eksikliği ve diğer kan hastalıklarında da durum aynıdır. İlaçların yanı sıra ek gıda şeklinde vitaminler gebeye verilir. 
• İlaç değişimi: İlaçlar hamilelikte kan hastalıklarına neden olabildiği için doktor tarafından ilaç değişimi uygulanır. Kişi tekrar incelenerek ilaç değişiminin ne kadar işe yaradığı değerlendirilir. 
• Diyet: Sağlıklı beslenme, hamilelikte çoğu hastalıktan korunmayı sağlar. Sağlıksız beslenme sonucunda anemi gibi birçok rahatsızlık meydana gelir. Kan hastalıklarında bünyeyi kuvvetlendirmek ve vitamin desteği açısından diyet programı planlanır. 

Gebelikte Kan Hastalıkları Tedavi Edilmezse

Gebelikte kan hastalıklarının birden fazla sebebi olduğu için bazısında tedavi gerekmez ve doğumdan sonra kişi normale döner. Bazı hastalıklarda ise anne ve bebeğin hayatı söz konusu olduğu için tedavi kaçınılmazdır. Pıhtılaşma sık rastlanan bir durum olduğundan gebelikte önemlidir. Tedavi edilmezse vücudun herhangi bir yerinde pıhtı atabilir, akciğer ve beyin dahil olmak üzere birçok organa zarar verebilir.

Anemi gibi problemlerde ise tedavi uygulanmadığı takdirde, doğum sırasında problemler ortaya çıkabilir. Enfeksiyonların bebeğin gelişimine zarar verdiği ve erken doğuma neden olduğu bilinmektedir. Çoğu kan hastalığı kontrol altına alınmazsa erken doğum veya düşük tehdidi barındırdığı için önemli bir konudur.

Gebelikte Kan Hastalıklarına Ne İyi Gelir?

Gebelikte yaşanan kan hastalıkları kalıtsal bir nedenden ortaya çıkmadıysa büyük oranda anemi gibi rahatsızlıklara dayanır. Bu hastalıklara iyi gelen ve şikayetlerin azalmasını sağlayan durumlar vardır. Demir eksikliği anemisinde vitamin kullanırken çay, kahve ve süt tüketimi olmamalıdır. Bununla birlikte vitamin değerleri yüksek ve lifli besinleri tüketmek, hastalığın gerilemesine yardımcı olur.

Kırmızı et, yeşil sebzeler, badem, fıstık ve ceviz gibi gıdalar hamilelik boyunca tüketilmeli, kan hastalıklarında sağlıklı beslenme programına eklenmelidir. Kan hastalıklarının en bilindik etkisi anne adayında bitkinlik ve halsizliğe neden olmasıdır. Bunun önlenmesi için ise yürüyüş ve egzersiz önerilmektedir. Bebekte gelişim geriliği veya erken doğum riskine sebep olan kan hastalığı mevcutsa, yürüyüş yerine istirahat edilmeli ve ayakta durma süresi azaltılmalıdır.

Gebelikte Kan Hastalıklarına Ne İyi Gelmez?

Gebelikte kan hastalıklarına iyi gelmeyen durumların başında sigara kullanımı gelmektedir. Belli bir hastalık olmasa dahi hamilelik ve emzirme dönemi boyunca sigara kullanımı olmaması önerilir. Pıhtılaşmanın artmasına neden olmakta, erken doğuma sebebiyet vermektedir.

Aynı zamanda kafein tüketimi minimuma indirilmelidir. Demir eksikliği gibi hastalıklarda kafein tüketiminin sınırlandırılması gerekir. Günde 1 fincan kahve harici tüketim, demir depolarının dolmasını engellemekte ve kullanılan demir ilacının etkisini azaltmaktadır.

Gebelikte Kan Hastalıkları için Hangi Doktora Gidilir?

Hamilelikte kan hastalıkları için kadın hastalıkları ve doğum bölümüne, kadın hastalıkları uzmanına gidilmelidir.

Gebelikte kan hastalıkları önem arz eden bir durum olduğu için belirtilerin şiddetli seyrettiği durumlarda mutlaka doktor kontrolü gerekir. Ateş, vajinal kanama veya pıhtı, şiddetli ağrı ve baygınlık hissi yaşanması durumunda vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir.