İmmünoloji Nedir?

İmmünoloji bölümü, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen her türlü sağlık sorunundan sorumlu tıp branşıdır. 

Birçok sağlık kuruluşunda Alerji ve İmmünoloji bölümü adı altında hizmet verilir. İnsan vücudunun antijenler karşısında verdiği tepkiler, savunma sisteminin doğal çalışma prensipleri, alerji hastalıkları ya da antikor üretimi gibi konuların teşhis, takip ve tedavileri immünoloji ve alerji hastalıkları bölümü tarafından gerçekleştirilir. 

Toksinler, bakteriler, virüsler, parazitler, zehirli maddeler, tümör hücreleri, patojenler, zararlı bileşenler ve yabancı hücrelere kısaca antijen adı verilir. 

Vücut sağlığının bozulmasını önlemek ve genel sağlık durumunu sağlıklı aralıkta tutabilmek için bu maddelere karşı antikor üretilmesi gerekir. Antikor üretimi ise immün sistemin (bağışıklık sistemi) temel görevidir.

Bağışıklık sistemi, insan vücudunda beyin haricindeki hafızası olan tek sistemdir. Bu sayede antijenlerle savaşırken edindiği bilgileri ve genetik yollarla aktarılan tecrübeleri kullanarak insan vücudunu koruyabilir. 

Her hastalık için farklı yanıtlar geliştiren immün sistem, sağlık sorunları karşısında bağışıklık kazanarak hastalıkların tekrarlamamasında da etkin rol oynamaktadır.

İmmünoloji ve Alerji Uzmanı Nedir? Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

İmmünoloji ve alerji uzmanları, bağışıklık sistemini ilgilendiren hastalıklardan sorumlu hekimlerdir. Uzmanlar, ilgi alanlarına ve kendilerini geliştirmeyi tercih ettikleri branşa bağlı olarak immünolog ya da alerji doktoru unvanı alabilirler. 

Her ikisi için de öncelikle 6 senelik tıp fakültesi eğitiminin tamamlanması ve ardından Tıpta Uzmanlık Sınavına girilmesi gerekir. Alerji uzmanı olmayı hedefleyen adaylar Göğüs Hastalıkları Uzmanlık Eğitimi, immünoloji uzmanı tercih eden adaylar ise Dahiliye (İç Hastalıkları) Uzmanlık Eğitimi almalıdır.

Her iki eğitim de başarılı şekilde tamamlandıktan sonrasında ihtisasa İmmünoloji/ Allerji Hastalıkları üzerinden devam edilir. Gerekli donanım ve yeterliliği kazanan adaylar, uzmanlık unvanı alarak görev yapabilirler. 

Uzmanların görev tanımları ise şu şekildedir:

• Hasta öyküsü aldıktan sonra fiziki muayene yapılması,
• Gerekli tetkikler yapılamıyorsa, hastanın alerji testi yapan hastanelere sevk edilmesi,
• İmmün sistem hastalıklarının teşhis edilebilmesi için gerekli tetkiklerin uygulanması,
• Tahlil ve tetkik sonuçları ile muayene bulgularını karşılaştırarak doğru teşhisin konulması,
• Teşhis edilen hastalık hakkında hastaya bilgi verilmesi ve en uygun tedavi planının hazırlanması,
• Tedavi sonlandırılana kadar düzenli aralıklarla hasta takibi yapılması ve gerekli görülmesi halinde tedavinin değiştirilmesi,
• Acil vakalar için yatarak ya da ayakta tedavilerin uygulanması,
• Besin ya da ilaç karşılaşma testi ya da biyokimyasal ve radyolojik tetkiklerin istenmesi,
• Gerekli görülmesi halinde diğer branş doktorları ile işbirliği kurulması,
• İlaç tedavileri, aşılama yöntemleri ve yaşam tarzı düzenlemeleri ile hastalıkların tedavi edilmesidir.

Alerji uzmanları, alerji polikliniği olan hastanelerin tümünde görev yapabilirler. Ancak alerji polikliniği ülkemizde özel dal olarak ayrılmaktadır. Bu nedenle doğrudan alerji bölümünün olmadığı sağlık kuruluşlarında, immünoloji bölümü ile birlikte hizmet verilir. 

Doktorlar, alerji testi yapan devlet hastanelerinde zorunlu görevlerini tamamladıktan sonrasında özel sağlık kuruluşlarında çalışmayı sürdürebilirler. İmmünologlar da tıpkı alerji uzmanları gibi, zorunlu görev sonrasında immünoloji bölümü olan hastanelerin tümünde sağlık hizmeti verebilirler. 

İmmünoloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar? Alerjik Hastalıklar Nelerdir?

İmmünoloji bölümü kısaca otoimmün hastalıklar (bağışıklık sisteminin sağlıklı vücut hücrelerine saldırmasına yol açan hastalıklar), alerjik hastalıklar ve iltihaplanmaya yol açan bağışıklık sistemi sorunlarını tedavi eder. 

Bu hastalıkların en sık karşılaşılanları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Alerji Hastalıkları: Polen, besin, ilaç, böcek ve mevsimsel alerjiler en sık görülenler arasında yer alır. Alerjenin tespit edilmesi için özel laboratuvarlar, tıbbi tahlil merkezleri, alerji ve immünoloji bölümü olan devlet hastaneleri ya da özel sağlık kuruluşlarında alerji testi uygulanması gerekir. Ardından antihistaminik ilaç tedavileri ya da aşılama yöntemleriyle tedavi gerçekleştirilir.
  
• Kronik Granülomatöz Hastalık: Genetik yollarla aktarılan ve bağışıklık yetersizliğine yol açan bir hastalıktır. İmmün sistem, bazı mantar ve bakterilere karşı direnç gösteremez. Ancak savaşmak için gönderilen antikorlar, bu organizmaların görüldüğü alanlarda birikir ve granülom adı veren oluşumlar ortaya çıkar. Hücrelere giren mikroorganizmalar etkisizleştirilemediği için deride, lenf bezlerinde, akciğerlerde, beyinde, kemiklerde ve karaciğerde ölümcül apseler oluşur.
  
• Selektif İmmünglobulin A Yetmezliği: En sık karşılaşılan bağışıklık sistemi hastalıkları arasında yer alır. Sindirim ve solunum sistemi, IgA antikorları ile enfeksiyonlardan korunur. Bu antikorların yetersiz olması, kişilerin sık sık enfeksiyon hastalıkları geçirmesine neden olur. Sinüzit, zatürre, kronik ishal ve sık geçirilen kulak enfeksiyonları ile kendini gösterir.
  
• Yaygın Değişken İmmün Yetmezliği: Hastalarda antikor yetmezliği ile kendini gösteren bu hastalık, sık geçirilen enfeksiyon hastalıkları ile kendini belli eder. Özellikle akciğerlerde, kulaklarda ve sinüslerde sık sık enfeksiyona bağlı şikayetler görülür. 20 yaş ve üzeri yaş grubunda bulunan hastalarda semptomlar ortaya çıkmaya başlar. Hastalığın seyri, kişiden kişiye bağlı olarak farklılık gösterir. Aynı zamanda iltihaplı romatizma, tiroidit, büyüme geriliği ve lenf bezi granülomları gibi hastalıklarla birlikte görülebilir.
  
• Ağır Kombine İmmün Yetmezliği: Doğumdan sonraki ilk birkaç sene içerisinde belirti göstermeye başlar. Bağışıklık sistemi vücudu koruyamadı için basit enfeksiyonlar bile ciddi komplikasyonlara neden olur. Kök hücre nakli, erken ölüm vakalarının engellenebilmesi için en etkili tedavi seçeneğidir. Ancak tedavinin etkili olması için, enfeksiyon hastalıkları görülmeden önce uygulanması hayati önem taşır.  
  

İmmünoloji bölümü aynı zamanda iltihaplı romatizma, şeker hastalığı, Lupus hastalığı, Ailevi Akdeniz Ateşi, sedef hastalığı, çölyak, MS hastalığı, Haşimato ve Behçet hastalığı gibi sağlık sorunlarıyla da ilgilenmektedir. 

Hastalıklar, hastanın şikayetleri ve tetkik sonuçlarına bağlı olarak teşhis edildikten sonrasında en uygun tedavi seçeneği belirlenecektir.

İmmünoloji Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

İmmünoloji bölümü, bağışıklık sistemini ilgilendiren sağlık sorunları ve alerji hastalıklarının tedavisinden sorumludur. Tedavi yöntemleri hastalığın türüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. 

En sık başvurulan tedavi yöntemleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• İlaç Tedavisi: Bağışıklık sistemini desteklemek, antikor üretimini arttırmak ya da alerjik reaksiyonları engellemek gibi fonksiyonların kazandırılması için ilaçlardan yardım alınmasıdır. Kullanılacak ilaçlar, hastalığın türüne ve hastanın genel sağlık durumunu kazanması için gereken ihtiyaçlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Aynı zamanda hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan kusma, mide bulantısı, halsizlik,  ishal ve benzeri semptomların giderilmesi için de uygun ilaçlar reçete edilir. İmmünoloji hastalıklarının tedavisinde en sık başvurulan ilaç grupları güçlü antibiyotiklerdir.
  
• İmmünoterapi: Özellikle ilaç tedavisine yanıt vermeyen alerji hastalıklarında sık kullanılan bir yöntemdir. Alerjenler ya da bağışıklık sisteminin yanıt veremediği diğer antijenler, belirli dönemlerde ve kontrollü miktarlarda hastaya verilir. Böylece immün sistem tetiklenir ve antijenlere karşı direnç gösterir. Tedavi tekrarlandıkça hastanın şikayetleri giderilebilir ya da hafifletilebilir.
  
• Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Bağışıklık yetmezliğinin görüldüğü hastalar, basit enfeksiyonlara karşı risk altında bulunurlar. Bu yüzden hastanın yaşam alanının sterilizasyonu, vücut direncinin arttırılması için uyku ve beslenmesinin düzenlenmesi, alkol ve sigara gibi vücut direncini düşüren alışkanlıkların bırakılması, uzak durulması gereken alerjenlerin belirlenmesi ve stresten uzak kalması gibi düzenlemeleri kapsamaktadır. Bu koruyucu ve önleyici uygulamalar ile tedavi sonuçları daha başarılı olmaktadır.
  

İmmünoloji bölümü tarafından tedavi edilen sağlık sorunları, kimi durumlarda birden fazla organda tahribata neden olabilir. Bu durumlarda immünologlar ve ilgili branş hekimleri birlikte çalışarak genel sağlık durumunu iyileştirmektedir.