Konjesyon

Konjesyon Nedir?

Konjesyon, tıkanıklık anlamına gelen bir kelimedir ve kanın veya diğer vücut salgılarının akışlarındaki problemler sebebiyle belli bir bölgede birikmesini ifade eder. Konjesyon tabiri, yaygın olarak burun tıkanıklığı için ve kalp yetmezliklerinde kanın kalbe geri dönmemesi üzerine çevre dokularda göllenmesi için kullanılmaktadır.

Konjesyon, doktorlar ve halk arasında farklı algılanmaktadır; bu durum hastanın şikayetlerinin öğrenilmesi sırasında yanlış anlaşılmalara sebep olabilmektedir. Sürekli burun akıntısı yaşayan kişiler, burun akıntısına bağlı olarak nefes alışlarının engellendiğini hissettikleri için durumu burun tıkanıklığı veya konjesyon olarak ifade edebilirler, ancak doktorlar konjesyon/tıkanıklık ifadesini, burunda dolgunluk hissi ile birlikte akıntının olmaması olarak yorumlayabilir. 

Burunda Konjesyon (Nazal Konjesyon)

Burunda konjesyon, burnun dolgun hissedilmesi ve tıkanmış olması anlamına gelir, burun akıntısı yoktur ya da çok azdır. Başımızda, sesimizin tınısında rol oynayan, hava dolu sinüsler bulunmaktadır. Çeşitli sebeplerle burnun içerisinde veya sinüslerde sıvı birikimi olması, burunda konjesyon olarak adlandırılmaktadır. Bu durumda sesin titreştirdiği yapı tamamen değişeceği için, burun konjesyonuna sebep olan durumlarda kişinin sesi değişmektedir.

Kalp Yetmezliğine Bağlı Konjesyon

Kalp yetmezliği, kişinin kalbinin vücuduna yeterli kan pompalayamaması anlamına gelmektedir. Vücuda geri pompalanmayan kan kalpte birikir, böylece toplardamarlarla kalbe dönmesi gereken kanın dönüşü engellenir. Bu durum kan akışını yavaşlatır ve kanın çevre dokularda göllenmesine sebep olur, kişinin kanının daha büyük bir kısmı kılcal damarlarından dokular arası boşluğa çıkar. Dokular arası sıvının artışı ile ödem oluşur. Ödemin bulunduğu bölgede şişlik oluşur. Kalp yetmezliğine bağlı ödemin oluşturduğu şişlik serttir. Fiziksel olarak etkin kişilerde ödem genellikle ayaklarda birikmekte, daha hareketsiz yaşam süren kişilerde ve yatağa bağımlı olanlarda sırt bölgesinde birikmektedir. 

Konjesyon Belirtileri Nelerdir?

Burunda Konjesyon 

• Alında ve elmacık kemiklerinin üzerinde dolgunluk hissi
• Burun tıkanıklığı, nefes almada zorlanma, ağızdan nefes alma
• Seste değişiklik, kalınlaşma
• Baş, kulak, dişlerde ağrı
• Geniz akıntısı
• Boğaz ağrısı

Kalp Yetmezliğine Bağlı Konjesyon

• Çevre dokularda (özellikle bacaklarda) sert ödem
• Nefes almada zorluk
• Güçsüzlük,  halsizlik, yorgunluk
• Çarpıntı

 Konjesyon Nedenleri Nelerdir?

Burunda Konjesyon

Başımızdaki sinüslerde mukus üretimi gerçekleşmektedir, genellikle bu mukus düşük seviyelerde üretilir ve rahatça akarak bölgede birikmez. Ancak mukusun akışını engelleyen bir oluşum veya üretimini artıran bir sebebin olması durumunda, mukus, hava ile dolu olması gereken sinüslerde birikebilir. 

• Soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonlar
• Alerji
• Burunda polip, burun direğinin bir yöne eğik olması (nazal septum deviasyonu), kalın olması veya çıkıntılı olması gibi sebeplerle akış yolunun tıkanması 
• Sinüzit (sinüs enfeksiyonu)
• Gebelik 

Kalp Yetmezliğine Bağlı Konjesyon

Kalbin yeterli kan pompalayamamasına bağlı olarak kanın toplardamarlardan kalbe dönüşünü azaltan çeşitli etkenler bulunmaktadır. 

• Kalp krizine bağlı olarak kalp kaslarının bir kısmının canlılığını yitirmesi sonucunda kanın büyük bir kısmı pompalanamayarak kalbin içerisinde kalabilir.
• Kalpte; genetik veya anne karnında ilaç maruziyetine bağlı olarak doğuşsal yapı bozuklukları görülebilir.
• Kişinin kullandığı veya suistimal ettiği bir ilaç yan etki olarak kalbe hasar verebilir.

Kalpte, akciğerlerden gelen ve diğer dokulardan gelen kan birbirinden ayrı olarak bulunmaktadır. Kalbin odacıklarını ayıran duvarlarda delikler veya atardamarlar ile toplardamarlar arasında ağızlaşmalar olması durumunda kanın vücuttaki dağılımı bozulur. Akciğer dışındaki organlara kan pompalayan sol karıncıktaki basınç, sağ karıncıktaki basınçtan yüksektir, bu sebeple ağızlaşmalar sonrasında genellikle akciğerlere giden damarlarda veya sağ karıncıkta kan akışı artar, konjesyondan etkilenen organ akciğerler olur.

Konjesyon Teşhisi

Konjesyon, akışta bozulmalara ve tıkanıklığa işaret eden bir tıbbi kavramdır, bir hastalık belirtidir. Konjesyonun sebebi pek çok farklı şekilde tespit edilebilmektedir. 

Kalp Hastalıklarına Bağlı Konjesyon

     Kişinin bacak gibi çevre dokularında ödem görülmesi üzerine kalp hastalığına sahip olabileceği düşünülür. Kalp hastalıklarına sahip bir kişide beklenen şikayetler şunlar olabilir:

• Merdiven çıkmakta, yürümekte güçlük
• Nefes almada zorluk
• Uyurken fazla sayıda yastık kullanma, nefes alma ihtiyacı ile uyanma
• Bacaklarda ödem

Konjesyonun kalp hastalıklarına bağlı olarak görüldüğü düşünüldüğünde, sorunun anlaşılması için çeşitli tetkikler uygulanmaktadır:

• Elektrokardiyografi: Elektrokardiyografi, kalbin elektriksel etkinliğinin, derinin üzerine yerleştirilen elektrotlarla kaydedildiği tetkiktir. Bu tetkikte, geçirilmiş kalp krizi ve buna bağlı kalpteki kas hasarı başta olmak üzere pek çok kalp hastalığına özgü elektriksel etkinlik değişiklikleri gözlenmektedir. Ancak görülen değişiklikler genellikle kesin bir teşhis konması için yeterli değildir, bu sebeple tanının farklı testlerle doğrulanması gerekir.
• Ekokardiyografi: Ekokardiyografi, kalbin ultrason tekniği ile görüntülenmesidir. Kalbe gönderilen dalgalar hava ve boşluklardan geçerken katı ve sıvılara farklı oranda çarparak geri yansır, geri yansımanın özelliklerine göre ekranda görüntü oluşmaktadır. Bu yolla kalbin kan pompalama gücü ve yapısal bozuklukları değerlendirilebilir.

Burunda Konjesyon 

Kişide görülen burun tıkanıklığı farklı sebeplerle ortaya çıkabilmektedir. Burunda konjesyonun uzun sürmesi durumunda konjesyonun altında yatan sebep araştırılmalıdır. 

• Alerji: Eğer kişide burun konjesyonu özellikle mevsim geçişlerinde görülüyorsa, duruma polen alerjisi sebep oluyor olabilir. Bu durumda kişiye alerji deri testi uygulanabilir. 
• Polip: Nazal polip, muayene sırasında burnun içerisinde fark edilir. Eğer polip, sinüslerde veya burnun arkasında ise ya da küçükse, muayene sırasında fark edilmeyerek ancak burun endoskopisi ile görüntülenebilir.
• Burun direği eğriliği: Burnun her iki hava kanalını ayıran kıkırdak, bir yöne eğilmiş halde hava deliklerinden birini kapatıyor olabilir. Burun direğindeki eğrilik, burun muayenesinde görülebilmektedir.

Konjesyon Tedavisi

Burunda Konjesyon

Burun konjesyonu, kişiyi genellikle kısa süre etkilemekte ve kendiliğinden düzelmektedir. İyileşmeyen durumlara müdahale edilmesi veya iyileşmenin hızlandırılması için uygulanabilecek çeşitli tedaviler bulunmaktadır. 

• Burunda konjesyonunun önlenmesinin ve giderilmesinin temel yolu, hava kanallarının nemli tutulmasıdır. Bunun için bulunulan ortamda hava nemlendiricileri kullanılabilir veya buhar makineleri ile buharlı hava solunumu sağlanabilir.
• Burundaki tıkanıklığın açılması için burun spreyleri kullanılabilir.
• Alerjiye bağlı ortaya çıkan burun konjesyonunda alerjenden uzaklaşılabilir veya bu mümkün veya yeterli değilse antialerjik kullanılabilir.
• Sinüzite bağlı olarak görülen burun konjesyonunda sinüzite sebep olan etkenin gerekli hallerde antibiyotik ile tedavi edilmesi konjesyonu düzeltir.

Kalp Hastalıklarına Bağlı Konjesyon

Kalp hastalıklarında konjesyon, önemli sorunlardan birini oluşturmaktadır. Bazı durumlarda kalp hastalığının tedavisi ile konjesyon da düzelmektedir. Bazı durumlarda ise kalp hastalığının tam tedavisi mümkün olmamaktadır ve kişinin sağlığının iyileştirilmesi için konjesyonun düzeltilmesine yönelik tedavi uygulanmaktadır. Kalp hastalığına bağlı konjesyonun düzeltilmesi için tercih edilen ilk tedavi idrar söktürücülerdir. 

Konjesyon Tedavi Edilmezse

Burunda konjesyon, genellikle tedaviye gerek duymadan kendiliğinden düzelmektedir. Alerjiler, alerjiye sebep olan etkenden uzaklaşılmasıyla kendiliğinden düzelebilir, alerjiye bağlı burun konjesyonu sorunu ortadan kalkabilir. Burun direği eğriliği ve polip gibi sebeplere bağlı olarak ortaya çıkan burun konjesyonu kendiliğinden düzelme eğiliminde değildir ve kişi tedavi olmadığı sürece sorun yaşamaya devam eder.

Kalp hastalıkları sebebiyle özellikle bacaklarda ve akciğerlerde oluşan konjesyon mutlaka tedavi edilmelidir. Kalp hastalıkları konjesyon dışında pek çok soruna sebep olabilmektedir, kalp hastalıklarının tedavi edilmemesi; hastalığın ilerlemesine, kişinin yaşam standartlarının düşmesine ve beklenen ömrünün azalmasına, kişinin çeşitli tedavi olanaklarından hastalığının ilerlemesi sebebiyle yararlanamamasına sebep olabilir.

Konjesyona Ne İyi Gelir?

Burunda Konjesyon

Burunda konjesyon, nazal polip veya burun direği eğriliğine bağlı olmadığı sürece genellikle kendiliğinden düzelmektedir. Burundaki konjesyonun azaltılması, baş ağrısının giderilmesi ve nefes almanın rahatlatılması için uygulanabilecek çeşitli yöntemler bulunmaktadır:

• Sıcak su buharının solunması, uzun süren ılık duş
• Yüze, burnun ve burnun iki yanındaki sinüslerin üzerine ılık suyla ıslatılmış havlu yerleştirilmesi
• Uyku esnasında birkaç yastık kullanılarak başın yükseltilmesi nefes almayı kolaylaştırır.
• Alerjen olduğu bilinen etkenlerden uzak durulması, polen alerjisi gibi, etkenden uzak durmanın mümkün olmayabileceği durumlarda doktor kontrolünde antialerjiklerin kullanılması

Kalp Hastalıklarına Bağlı Konjesyon

Kalp hastaları, düzenli olarak kardiyoloji kliniğinde muayene edilmelidir. Ek bir sağlık sorunu olmayan kalp hastaları, çeşitli doğal tedavilerden de fayda görebilmektedir:

• Yeşil çay gibi, idrar söktürücü etkili bitki çayları
• Uyku esnasında birkaç yastıkla yatmak, nefes almayı kolaylaştırır
• Konjesyonun altında yatan hastalık için düzenli tedavi alınması

Konjesyona Ne İyi Gelmez?

Burunda konjesyon, genellikle kendiliğinden geçebilen bir durumdur. Ancak poliplere ve burun direği eğriliklerine bağlı konjesyonlar, genellikle kendiliğinden düzelmemektedir. Alerjiler kişinin hayat kalitesini düşürebilir ve alerjen maddeye yüksek oranda maruz kalınması halinde hayatı tehdit edebilir, bu sebeple alerjilerin farkında olunmalı ve alerjiler tedavi edilmeli, alerjenlerden uzak durulmalıdır. Burun konjesyonu her ne kadar kendiliğinden düzelebilen bir durum olsa da özellikle üç aydan uzun süren burun konjesyonlarında tıbbi destek alınmalıdır. 

Konjesyon İlaçları

Burunda Konjesyon

• Alerji: Alerjiye bağlı konjesyonların giderilmesinde antihistaminikler kullanılabilir. Histamin, alerji sırasında ödem oluşumuna sebep olan kimyasaldır. Antihistaminikler ile konjesyon ortadan kaldırılabilir.
• Ağrı: Her ne kadar konjesyon durumunu ortadan kaldırmasa da, ağrı kesiciler konjesyona bağlı ortaya çıkan baş ağrısının giderilmesinde işe yarayabilmektedir. Bu durum için tercih edilebilen ağrı kesiciler ibuprofen, asetaminofen ve naproksendir.
• Fenilefrin ve psödoefedrin, konjesyonu önleyen ve hap şeklinde ağızdan kullanılan ilaçlardır. Nefes almayı rahatlatırlar.

Kalp Hastalıklarına Bağlı Konjesyon

• Ödem: Kalp hastalıklarında akciğer ve bacaklarda ödem, hayat kalitesini bozan ciddi sorunlardan biridir. Ödemin azaltılması için idrar söktürücü ilaçlar kullanılabilir. Furosemid, idrar atılımını artırarak ödemi azaltan ilaçlardan biridir. 

Konjesyon İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Birinci basamak sağlık hizmetleri, tedavisi uzmanlık gerektirmeyen hastalıkları tedavi eden, uzman hekim muayenesine ihtiyaç duyulan durumlarda da uygun yönlendirmeleri sağlayan hizmetlerdir. Rahatsızlıkların aile hekimine bildirilmesi kişiye daha bütüncül yaklaşılmasını ve gerekli hallerde kişinin doğru alana yönlendirilmesini sağlar.

Kalp hastalıklarına bağlı konjesyon durumunda kişinin kardiyoloji kliniğine yönlendirilmesi gerekebilir. Bazı yapısal kalp hastalıkları cerrahi müdahale ile düzeltilmektedir, bu durumda cerrahi müdahale kardiyovasküler cerrahi bölümü tarafından gerçekleştirilmektedir. 

Burunda konjesyon oluşması durumu genellikle birinci basamakta tedavi edilebilse de konjesyonun sebebinin araştırılması için kişi alerji polikliniklerine yönlendirilebilir. Burunda poliplerin bulunması halinde kulak burun boğaz kliniğinin ve baş boyun cerrahisi bölümünün cerrahi müdahalesi gerekebilir.