Bebeklerde Egzama

Bebeklerde Egzama Nedir?

Bebeklerde egzama, genellikle yüz ve kafa derisinde kuru, pullu ve kaşıntılı lekelere neden olan bir deri hastalığıdır. Bulaşıcı olmayan bu cilt hastalığı, her yaş grubunu etkilese de çoğunlukla bir yaş altı bebeklerde sık görülür. Ayrıca ailede egzama, nezle veya astım gibi alerjik rahatsızlıkları olanlar daha yüksek risk altındadır. Egzama bebeklerin ilk olarak yanaklarında başlar ve bazı durumlarda farklı bölgelere yayılabilir. Bebeğin yüzünde egzama meydana geldiğinde genellikle yanaklarında, alnında ve kulak arkalarında daha fazla yayılma gösterse de bazı durumlarda kol, bacak ve sırt bölgesinde de yayılabilir.

Genellikle 1-3 aylık yeni doğan bebeklerde egzama daha çok görülse de 5 yaşına kadar tamamen iyileşme kaydedilir ancak bazı çocuklarda tekrarlama olasılığı vardır. İyileşme süresi ise her ne kadar yaşa ve cilde göre değişse de çocuklar her zaman yetişkinlerden daha kısa sürede iyileşirler. Bunun yanında egzama hastalığının birden çok çeşidi olduğu bilinmekle birlikte, en yaygın olarak bilinen sebeplerden biri atopik dermatit yani alerjik egzamadır. Bebeklerde atopik egzama, nedeni tam olarak bilinmeyen ve bebeklik çağında meydana gelen bir türdür.

Egzamanın diğer türleri şu şekilde sıralanabilir:

Atopik dermatit: Alerjik egzama olarak da bilinen atopik egzama, genellikle aileden genetik aracılığıyla taşınan ve immün sistemin aşırı duyarlı hale gelmesi sonucu oluşan en yaygın görülen bir egzama türüdür. Uzmanların atopik üçlü olarak adlandırdığı; kronik egzama, astım ve saman nezlesi (alerjik rinit) gibi alerjik hastalıklarıyla ilişkili özel bir alerjik duyarlılıktır. Yani bebeklerde alerjik egzamanın olması durumunda, ilerleyen yaşlarda alerjik rahatsızlıkları geliştirme olasılıkları daha yüksektir.

Atopik egzaması olan bebeklerin, cilt bariyer özellikleri bozulduğundan dolayı, cildin su tutma kapasitesi azalır. Bu nedenle bebeklerde cilt kuruluğu ve egzama oluşmaya başlar. Ayrıca alerjenler kolayca ciltten geçerek bağışıklık sistemini uyarırlar ve alerjik reaksiyon oluşmasına neden olarak hastalığın şiddetini artırır.

Seboreik dermatit: Seboreik dermatit, nedeni tam olarak bilinmeyen ve cildin yağlı bölgelerinde oluşan kronik bir egzama türüdür. Bebeklerde yağlı egzama, yanaklarda, kaşlarda, burun kenarlarında, saçlı deride, kulaklarda ve göğüs ortasında görülür. Ayrıca kulak egzaması olarak da bilinen bu tür, immün sistemin baskılanması sonucu meydana gelir ve kabuklanmaya, pullanmaya ve kızarıklığa neden olur. Bebeklerde kulak arkası egzama oluşması sonucu, lenf bezlerinde şişmeye neden olur ve enfeksiyon riskini arttırır. 

Asteatotik egzama: Asteatotik egzama yaşlılarda daha sık görülen ve genellikle sık banyo yapılması sonucu meydana gelen bir egzama türüdür. Cildin çok fazla suya maruz kalmasından dolayı derideki yağ miktarının azalması veya alerjik egzama gibi nedenler sonrası görülür. Genellikle gövdede, kollarda ve bacakların ön yüzünde cildin porselen çatlağı gibi bir görünümüne, kuruluk, döküntü ve kaşıntı oluşmasına neden olur.

Kontakt dermatit: Kontakt dermatit, cilde temas eden materyal veya maddelere karşı geliştirilen reaksiyondan kaynaklanan akut veya kronik egzama türüdür. Yani metal, nikel veya lateks gibi cildi tahriş edebilen maddelere karşı bağışıklık sisteminin oluşturduğu bir reaksiyondur.

Nummular egzama: Nummular egzama, ciltte yuvarlak şeklinde lekelerin oluşmasından dolayı farklı bir görünüme sahip olan ve çok fazla kaşıntıya neden olan bir egzama türüdür.

Gravitasyonel egzama: Daha çok yetişkinlerde meydana gelen bu tür, bacakların alt kısımlarında kan dolaşım bozukluğundan ve varis oluşmasından gelişir. Bu bölgelerde kan birikiminden dolayı damarlarda basınç artarak deride hasara neden olur.

Dishidrotik egzama: Dishidrotik egzama, ellerde ve ayaklarda küçük kabarcıkların oluşmasına neden olan bir türdür. Ellerde, genellikle ellerin kimyasallarla temas etmesi, ayakların terli kalması veya cildin nefes almaması durumunda kabarcıklar meydana gelir.

Nörodermatit: Nörodermatit, atopik dermatite türüne benzer, ciltte pullu ve kalın pullu lekelerin oluşmasına neden olan bir egzama türüdür.

Staz dermatiti: Staz dermatiti, zayıflamış damarların cilde sıvı sızdırması sonucu meydana gelen bir türdür ve cilde sıvı sızması sonucu şişliğe, kaşıntıya, ağrıya ve kızarıklığa neden olur.

Bebeklerde Egzama Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde en sık alerjik ve yağlı egzama meydana geldiğinden dolayı genel olarak etkilenen cilt bölümleri ve semptomların şiddeti yaşa veya cilt türüne bağlı değişir. Süt çocukluğu döneminde en fazla bebek yüzünde egzama görülürken, sıklıkla yanaklarda, saç derisinde, kulak arkasında, ayrıca diz ve dirsek bölgelerinde iltihaplı ve kabartılar görülür, fakat bez bölgesi genellikle etkilenmez.

Bebeklerde boyunda egzama nadir olarak meydana gelirken bu durum daha çok 2 yaşından büyük çocuklarda oluşur.

Bununla birlikte ciltte kötü bir görüntüye ve rahatsızlığa neden olan bebeklerde egzama belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ciltte kuruluk, pütürlük, kızarıklık ve sulu yara,
• Ciltte kaşıntı, kabuklanma, döküntü ve pullanma,
• Ciltte kuruluk, kalınlaşma, çatlama ve renk değişikliği,
• Ciltte, iltihaplı yumru oluşumu, sıvı sızıntısı ve kanama,
• Huzursuzluk ve ağlama,
• Göz altlarında morluk ve çizgilenme,
• Uyku problemleri,
• Dudak kenarlarında çatlaklar,
• Tırnaklarda parlaklık,
• Düşük saç çizgisi,
• Ciltte çizgi oluşumu ve kepeklenme,
• Sürtünerek kaşınmaya çalışma.

Bebeklerde Egzama Nedenleri Nelerdir?

Bebeklerde egzama rahatsızlığının kesin nedeni bilinmese de genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Atopik egzamada olduğu gibi aile bireylerinde, alerjik astım, egzama ve saman nezlesi gibi alerjik reaksiyon rahatsızlıkları olan bebeklerde, egzama olma olasılığı daha yüksektir.

Bununla birlikte bebeklerde egzamaya sebep olan çevresel faktörler ve nedenler şu şekilde sıralanabilir:

• Cilt kuruluğu ve aşırı terleme, 
• Kimyasal içeren şampuan, krem, cilt losyonu, sabun veya deterjan gibi maddelerin kullanılması,
• Cildi ovma veya kaşıma,
• Emekleyen bebeklerin dizlerinin sürtünmesinden dolayı tahriş olması,
• Bulunan ortamın olağan dışı sıcak veya soğuk olması,
• Boyalı, yünlü veya sentetik giysiler,
• Diş çıkarma, uyku bozuklukları, stres, duygudurum bozuklukları, ateşli hastalıklar,
• Ailede astım, egzama ve saman nezlesi gibi alerjik hastalıkların olması,
• Stres veya duygusal olaylar,
• Yer fıstığı, soya veya inek sütü gibi bazı besinlere alerji,
• Bakteri nedenli ikincil enfeksiyonlar,
• Hayvan tüy, küf, mantar, toz veya polen gibi çevresel faktörler,
• Hava kirliliği ve sigara dumanı,
• Nem oranın düşük olması.

Bebeklerde Egzama Teşhisi

Bebeklerde egzamayı tetikleyen pek çok faktör olduğundan dolayı altta yatan nedenlerin de doğru bir şekilde belirlenerek tedavisi o yönde yapılmalıdır. Pediatri uzmanı, genellikle muayene bulguları ve gözle görülür ciltteki belirtiler doğrultusunda egzama teşhis edebilir. Fakat bazı durumlarda egzamaya neden olan alerjik reaksiyonların belirlenmesi için kan testi, alerji testleri veya ciltte oluşan kızarıklığın diğer nedenlerin dışlanması için deri biyopsisi istenebilir.

Fiziki muayene: Egzama teşhisinde ilk olarak, bebeğin tıbbi geçmişi, astımı veya alerjik yapısı belirlenirken, aile bireylerinde herhangi bir astım, nezle gibi alerji veya herhangi bir dermatit sorununun olup olmadığı hakkında bilgiler alınır.

Kan testi: Bebekten gerekli miktarda alınan kandaki immunoglobulin E (IgE) antikor seviyelerine bakılır. Bu test genellikle, bebeklerde ve şiddetli deri hastalıklarında diğer deri testi uygulanamadığı koşullarda yapılır.

Prick (deri delme) testi: Deri delme, epidermal olarak uygulanan ve alerjenlerin tespit edilmesi için uygulanan bir yöntemdir. Alerjik astım, gıda veya ilaç alerjisi şüphesi görülen bebeklerde test yapılarak alerjenlere alerji olup olmadığına bakılır ve alerji varsa şiddeti de tespit edilebilir. Uygulama esnasında bebeğin derisine mikro delikler açılır ve her deliğe birer damla alerjen madde içeren sıvılar sürülür. Yaklaşık 10 - 20 dakika sonra deride oluşan reaksiyona göre değerlendirme yapılır.

Yama testi: Kimyasal alerjilerin belirlenmesi için yapılan bu testte, alerjen olup olmadığına dair tespit edilmesi gereken maddeler, deriye sürüldükten sonra steril bir bantla üzeri kapatılır. Yaklaşık 24 - 72 saat sonra oluşan reaksiyonlara göre alerjenler ve şiddeti belirlenir.

Biyopsi: Bebeğin cildinden alınan küçük bir parça alınarak deride beyaz kan hücresi olup olmadığı incelenir. Çünkü şiddetli alerjik egzaması olan birçok bireyde belirli sayıda beyaz kan hücresi oluşur.

Bebeklerde Egzama Tedavisi Nasıl Yapılır?

Genel olarak egzama hastalığı için pek çok farklı tedavi yöntemi olsa da kökten tedavi edilmesi için kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak bebeklerde egzama tedavisinde doğru bir yöntem uygulandığı takdirde egzama semptomları kontrol altına alınabilir ve tekrarlama olasılığı azalır.

Özellikle egzama bebeğin yüzünü etkiliyorsa, uygulanan tedaviler sayesinde bebekte egzama alevlenmelerinin yoğunluğu ve sıklığı azaltılarak rahatlama sağlanabilir. Bu nedenle egzamaya sebep olan faktörler belirlendikten sonra bebeklerde egzama tedavisinde kullanılan ilaçlar ve diyet uygulanarak semptomların önüne geçmek mümkündür.

Diyet: Bazı bebekler besinlere karşı alerjik reaksiyon gösterir. Bu yüzden bebeklerde alerjik egzama tedavisi için diyet uygulanır. Alerjiye neden olan besinler tespit edildikten sonra, bebeğin diyet listesinden çıkartılarak beslenme programı tekrar düzenlenir.

İlaç tedavisi: Bebeklerde egzama tedavisinde uzmanlar genellikle topikal kortikosteroidler, kortizonlu merhemler veya kremler reçete etmektedirler. Ancak bu ilaçların dozajları ve formları bebeğin yaşına, etkilenen bölgeye ve lezyonların ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Bazı durumlarda, immünomodülatör veya anti-inflamatuar merhem veya krem reçete edilebilir ve ayrıca şiddetli kaşıntılarda antihistaminik veya alerjik egzama enfekte olmuşsa antibiyotik verilebilir. Bununla birlikte, bebeklerde egzama kremi, merhem ve losyon gibi nemlendiriciler reçete edilerek, kuruyan cildin yumuşaması sağlanabilir.

Bebeklerde Egzama Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Hafif veya orta düzeyde olan egzamalar, evde alınan önlemler ve uygulanan tıbbi tedavilerle birlikte belirtileri azaltılabilir veya tamamen geçmesi sağlanabilir. Fakat bebeklerde egzama belirtileri ve semptomları tedavi edilmez ve tedavisine geç kalınırsa, hastalık şiddetlenir ve ilerleyen dönemlerde tekrarlayarak kronikleşebilir.

Şiddetli egzama durumunda, ciltte kızarıklık arttığından dolayı, mikropların yerleşmesiyle kaşıntı şiddetlenir. Bu da uyku problemlerine ve huzursuzluğa neden olur. Kalınlaşan cilt, çatlama ve kanamadan açık yaraya dönüşerek enfeksiyon riski artar. Bu duru  cilt bariyerinin bozulmasına ve beraberinde, polenler veya tozların ciltten daha kolay emilmesine ve birçok alerjenlere karşı alerji gelişme olasılığını arttırır. Sonuç olarak vücutta enfeksiyon oluşmasına ve ileri dönemlerde alerjik nezle veya astım gelişme riski ile karşı karşıya kalınır.

Bebeklerde Egzamaya Ne İyi Gelir?

Bebeklerin egzamaya neden etkenler ile birlikte bebeğin beslenme türü de egzamayı tetikleyebilir. Yapılan araştırmalara göre, emen bebeklerde egzama görülme olasılığı çok daha azdır. Fakat inek sütü ile beslenen bebeklerde alerjik reaksiyon daha hızlı geliştiğinden dolayı egzamaya neden olabilir.

Ayrıca egzaması olan bebeklere çiçek aşısı yaptırılmamalıdır. Çünkü sağlıklı bireylere hiçbir zararı olmayan bu aşı, egzamalı bir bebekte, ölümcül ateşli bir hastalığa neden olabilir.

Tüm bu oluşabilecek problemlerin önüne geçilebilmesi ve tıbbi tedavinin yararlı olması için alınması gereken önlemler şu şekilde sıralanabilir:

• En az iki yaşına kadar anne sütü verilmelidir,
• İnek sütü yerine, anne sütü, keçi sütü veya özel süt tozu gibi besinler verilmelidir,
• Pamuklu kıyafetler giydirilmelidir,
• Bebeğin tırnakları kısa kesilmeli ve temiz tutulmalıdır,
• Bebeklere özel şampuan, losyon ve kremler kullanılmalıdır,
• Kıyafetler bebeklere özel deterjanlarla yıkanmalı ve iyi durulanmalıdır,
• Kat kat ve vücudunu sıkacak kıyafetler giydirilmemelidir,
• Kıyafetleri sıcaklarda daha sık değiştirilmeli ve terlemesi önlenmelidir,
• Alerji testleri yaptırılmalıdır,
• Ilık suyla ve kısa süreli banyo yaptırılmalıdır,
• Odasının sıcaklığı 19-24°C ve nem oranı %40-50 arasında olmalıdır,
• Sıvı alımına dikkat edilmelidir,
• Cilt temizliği yapılırken kimyasal içeren mendiller kullanılmamalıdır,
• Sigara içilen ortamlardan uzak tutulmalıdır,
• Bulunulan ortamın temizliğine dikkat edilmelidir, 
• Odasında kuş tüyü yastık veya peluş oyuncak gibi toz tutun eşyalar olmamalıdır,
• Bebek eldiveni giydirilmelidir,
• Cildi banyo sonrası yumuşak havluyla tampon şeklinde kurulanmalıdır,
• Uçuk rahatsızlığı olan kişilerden uzak tutulmalıdır,
• Banyo sonrası cilde hemen nemlendirici krem sürülmelidir,
• Bebeklere normal aşı programına uyulmalıdır.

Bununla birlikte bebeklerde egzama bitkisel tedavisi için beyaz dut kurusu veya elma sirkesi gibi kürler önerilir. Fakat bebeklerde egzamaya bitkisel çözüm uygulamaları bebeğin cildine zarar verme olasılığı olduğundan dolayı kesinlikle uzman bilgisi doğrultusunda kullanılmalıdır.

Bebeklerde Egzama Ne İyi Gelmez?

Bebeklerde egzamanın şiddetlenmesine neden olan faktörlerin başında ovma ve kaşınma gelir. Bu da egzamanın daha fazla kaşınmaya sebep olur. Egzama bölgelerine, kimyasal içeren ürünlerin kullanılması, sıcak suyla ve çok sık yıkanması cildi kurutarak daha fazla tahriş eder. Ayrıca, çok kalın veya üst üste kıyafetler giydirmek ve üzerine kalın yorgan gibi eşyalarla örtmek terlemeye neden olur ve hastalığı tetikler.

Bebeklerde egzamaya neden olan yiyeceklerin başında inek sütü olsa da yumurta, yer fıstığı, buğday, balık, kabuklu deniz ürünleri veya fındık, fıstık gibi kuruyemişlerde belirtilerin alevlenmesine neden olur. Ev hijyenin sağlanması, halı, battaniye, koyun postu ve peluş oyuncakların toz tutması veya kalıntıları alerjik reaksiyonları tetikleyebilir.

Bebeklerde Egzama için Hangi Doktora Gidilir?

Bebeklerde meydana gelen egzama, ciddi bir sağlık soruna işaret etmese de genetik veya çevresel gibi birçok farklı nedenlerden kaynaklandığı için belirtileri de farklılık gösterir. Bebekte meydana gelen belirtiler doğrultusunda, hastalığın teşhis edilmesi ve doğru tedavinin uygulanması için biran önce çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümünden randevu alınmalı ve pediatri uzmanına danışılmalıdır.

Görülen belirtilerle birlikte, ek besine geçiş döneminde bazı bebeklerde gıda alerjisi olabilir. Bu bebeklerde, alerjik reaksiyon belirtilerinin yanında, deride egzama ve kızarıklık şeklinde görülebilir. Bu nedenle alerjik egzama gıda alerjisinden kaynaklanıyorsa bebeği, pediatri uzmanı bir dermatolog veya çocuk alerji uzmanına diğer adıyla çocuk immünoloji ve alerji hastalıkları uzmanına yönlendirebilir.