Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü

Bebeklerde Nötrofil (NEU) Düşüklüğü Nedir?

Bebeklerde nötrofil düşüklüğü, kanda bulunan beyaz kan hücrelerinin normal seviyelerin altına düşmesi olarak tanımlanır. Kısaltması NEU olan nötrofiller, mikroorganizmaları öldürmek için kimyasal salgılayan bir yapıya sahip ve kemik iliği tarafından üretilen bir kan hücresi çeşididir. Beyaz kan hücreleri, herhangi bir enfeksiyonun söz konusu olması durumunda, kemik iliğinden kan dolaşımına salınırlarken, bu bölgeye kan yoluyla taşınırlar. Böylelikle içerdiği enzimler sayesinde burada bulunan mikropları öldürmek için harekete geçerler.

Yabancı maddelere veya bakterilere saldırarak onları yok etmede önemli bir rol oynayan nötrofiller, beyaz kan hücrelerinin yaklaşık olarak %50- 70’ini oluşturan olgunlaşmış yapıdaki beyaz kan hücreleridir. Akyuvarların önemi; bebeklerin bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmediğinden dolayı, diğer yaş popülasyonuna göre bebeklerde daha büyüktür. Dolayısıyla bebeğin bağışıklık sistemi mücadelesinin olası bir enfeksiyona karşı tam yapılabilmesi için nötrofillerin normal seviyelerde olması gerekir.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde nötropeni, herhangi bir semptom veya belirti göstermeyebilirken, genellikle herhangi bir hastalık teşhisi için yapılan tam kan test sonuçlarında tespit edilir. Nötropeni olan bebeklerde düşük seviyede seyreden enfeksiyonlar bile hızla ilerleyerek ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden bu yöndeki belirtilerden herhangi biri görüldüğünde veya kan tahlilinde belirlendiğinde derhal müdahale edilmek üzere bir uzmana danışılmalıdır.

Bebeklerde kanda NEU düşüklüğü belirlenirken, normal seviyelerle karşılaştırılırken sayısına göre hafif, orta ve ağır olarak ciddiyeti belirlenir. Ayrıca söz konusu düşüklüğün süresine göre akut ve kronik olarak iki şekilde ele alınır. Nötrofil düşüklüğü; genelde bebeklerde sağlığı tehdit eden ciddi sorunlardan biri olduğu için seviyelerinin stabil tutulması önemli bir konudur. Yapılan tam kan sayımı testlerinde NEU normal seviyelerinin yenidoğanlarda 6000 mcl olması gerekirken, bu değer 1 haftalık olduktan sonra ise 1000 mcl değerlerinin altına düşmemelidir.

Bebeklerde nötrofil seviyelerin düşmesi durumunda görülen bazı belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Diş etlerinde şişme,
• Ciltte apse,
• Enfeksiyona bağlı yüksek ateş,
• Ağız içinde yara,
• Yorgunluk, halsizlik ve terleme,
• Ağız içinde, deri ve mukoza zarında enfeksiyon,
• Nefes darlığı ve aynı zamanda öksürük,
• İshal,
• İdrar miktarında artma,
• Vajinal akıntı ve kaşıntı,
• İdrar yaparken ağrı ve yanma, 
• Karın veya boğaz ağrısından dolayı ağlama veya huzursuzluk,
• Makat bölgesinde ağrı ve yara.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Kalıtsal olabilen bu rahatsızlık, doğuştan veya sonradan edinilmiş nedenlerle oluşabilir. Dolayısıyla doğuştan NEU bağışıklık sistemi bozuklukları dâhil olmak kaydıyla genellikle akut olarak seyreder. Bu akut nötrofil düşüklüğüne çoğunlukla, hayati tehdit oluşturan mantar veya bakteriyel enfeksiyonlarının olmasıyla tanı konulurken, edinilmiş NEU düşüklüğünün en sık nedeni ise viral bir enfeksiyondur.

Bebeklerde NEU düşüklüğü, bağışıklık sisteminin düşük olmasından dolayı bebeğin hastalıklara karşı savaşamayacağı anlamına gelir. Bu durum bebeklerin bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen kalıtsal problemler dâhil olmak üzere, kemik iliğine zarar veren hastalıklar veya kanser gibi ciddi hastalıklardan kaynaklanabilir. Ayrıca bebeklerde kanser hastalığının kemoterapi tedavisinin sonucu olarak beklenen ve çok sık görülen bir durumdur.

Bu nedenlerle birlikte bebeklerde nötrofil sayıların düşmesine sebep olan bazı etmenler vardır.

Bu etkenler şu şekildedir:

• Anemi ve kan zehirlenmesi,
• Radyasyon ve kemoterapi tedavisi,
• Yetersiz beslenme ve vitamin eksikliği,
• Lyme hastalığı ve Kostmann sendromu,
• Lupus, Romatoid Artrit ve Crohn gibi otoimmün hastalıklar,
• Genetik nedenler,
• Tüberküloz, Hepatit A, B, C, Dang humması, HIV, Epstein-Barr virüsü, sıtma veya salmonella gibi viral veya bakteriyel enfeksiyonlar,
• Epilepsi, psikiyatri ilaçlarının ve antibiyotiklerin yoğun kullanılması,
• Multipl Miyelom, Lösemi ve Lenfoma gibi kemik iliği kanserleri,
• Kemik iliği yetmezliği,
• Kostmann sendromu gibi doğuştan kemik iliği bozuklukları,
• Anne vücudunun, karnındaki bebeğin nötrofillerine zarar verebilecek düzeyde antikor üretmesi,
• Kemik iliği dışında nötrofillerin yok olması,
• Kemik iliğinde nötrofil üretimi sorunları.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü Teşhisi

Bebeklerde nötrofil düşüklüğü çoğunlukla herhangi bir belirti göstermediğinden dolayı dışarıdan gözlemek mümkün değildir. Ancak bebekte herhangi bir hastalığın varlığı söz konusu olduğunda, bebekte görülen belirtiler ve hastalık öyküsü hakkında bilgiler alınırken, yapılan tam kan sayımı testi ile altta yatan sorun teşhis edilebilir. Bu rahatsızlıkların belirlenmesi için tam kan sayımı yeterli olsa da, bazı özel durumlarda ek olarak kemik iliği biyopsisi yapılması gerekebilir.

• Tam kan sayımı testi: Kanı oluşturan hücrelerin sayılması için yapılan kan testi sonuçlarına göre belirlenen nötrofil sayısı, bebeğin sağlığı ile ilgili önemli ipuçları verebilir. Bebeğin bulunduğu aya bağlı olarak bir inceleme yapılırken, şayet NEU seviyelerinin belirlenen referans değerinden çok düşük olması gözlemlenirse tedavisi başlatılır. Bunun yanında bebeklerde tam kan testi, bebeğin topuğundan veya parmak ucundan kan alınarak kısa bir süre içinde yapılan bir testtir. 
• Kemik iliği biyopsisi: Kemik iliği biyopsisi yapılırken, bebeğe uygun lokal anestezi verildikten sonra işlem yapılan bölge temizlenir. Daha sonra uzman, ince bir iğne ile göğüste sternum veya kalça kemiğinin içine birkaç milimetre girilerek, gerekli olan miktarda kemik iliği numunesini alınır. Sonrasında alınan bu numune analiz yapılmak üzere laboratuvara gönderilir. 

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü Tedavisi

Bebeklerde nötrofil düşüklüğüne neden olan herhangi bir enfeksiyon söz konusu ise kaynağı bulunmalı ve tedavisi o yönde yapılmalıdır. Bebeklerde nötrofil düşüklüğü tedavisi, altta yatan hastalığın yanı sıra nötropeninin şiddetine ve derecesine bağlıdır. Pek çok bebekte hafif nötrofil düşüklüğünde seviyeler, herhangi bir tedaviye ihtiyaç olmadan yeterli beyaz kan hücresi üretmeye başladığında ve kemik iliği iyileştikçe kendiliğinden yükselir. NEU seviyesinin bebeğin yaşamını tehdit edecek kadar düşük olduğu nadir durumlarda ise akyuvar hücrelerinin üretimini uyarılması ve altta yatan hastalığın iyileştirilmesi için ilaç tedavisi uygulanabilir.

Sağlıklı beslenme ve vitamin takviyesi: NEU düşüklüğünün hafif düzeylerde olması durumunda, bebeğin semptomlarını hafifletmek için vitamin takviyesi verilerek, sağlıklı beslenmesine dikkat edilmelidir. İyi bir bakım sayesinde kandaki nötrofil seviyeleri normale döner. Ayrıca düşük nötrofiller takibe alınarak belirli aralıklarda kontrolü yapılmalıdır.

İlaç tedavisi: Bebeklerde NEU düşüklüğüne enfeksiyon neden oluyorsa antibiyotik tedavisi, beyaz kan hücrelerini arttırmak için kemik iliğini uyaran beyaz hücre arttırıcı ilaçlar ve ayrıca nadir durumlarda kan antikorları verilebilir. Bu tedaviler sayesinde bebeklerde NEU değerleri normale döner.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Nötropeninin komplikasyonu olarak meydana gelen ülser veya kurdeşen gibi enfeksiyonların çoğu, idrar yolunda, mide, bağırsak veya ciltte bulunan bakterilere neden olur. Bebeklerde nötrofil düşüklüğü bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olduğu için dikkate alınmadığı ve tedavi edilmediği takdirde ciddi düzeyde enfeksiyon riskini arttırır. Ayrıca NEU düşüklüğü damarların tıkanmasına neden olarak kardiyovasküler hastalık riskini artırır ve neticesinde kalp krizine neden olabilir.

Nötrofili düşüklüğü, doğumdan itibaren birçok organın fonksiyon bozukluklarına neden olan kalıtsal bir hastalık olduğundan dolayı, pankreas, akciğerler, karaciğer, bağırsaklar, üreme ve sinüsleri etkiler. Enfeksiyon ve iltihap nedeniyle hava yollarında biriken nötrofiller parçalandığında ortaya çıkan DNA’lar, salgıların koyu kıvamlı ve daha yapışkan olmasına neden olurken, bu da bronşların tıkanmasına ve kalıcı akciğer hasarına neden olabilir.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

Nötrofil düşüklüğü olan bebeklerin sağlıklı olarak beslenmesi, özellikle anne sütü verilmesi çok önemlidir. Çünkü bu durum bebeğin bağışıklık sisteminin düşük olmasından dolayı her türlü hastalığa açık olduğu anlamına gelir. Bu yüzden 6 aylıktan büyük ve ek gıda alan bebeklere bağışıklıklarını güçlendiren besinler verilmelidir. Antioksidan, Omega 3, çinko, selenyum ve demir içeren besinler verilmesi, ayrıca A, B, C ve E vitamin alımlarına dikkat edilmesi seviyelerin iyileştirilmesi için önemlidir.

Bebeklerin sağlıklı beslenmesine ek olarak nötrofil düşüklüğünde dikkat edilmesi gereken faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Beslenme düzenine dikkat edilmelidir.
• Enfeksiyon riskini azaltmak için bebeğin hijyene dikkat edilmelidir.
• Bebeğe dokunmadan ve beslemeden önce eller iyice yıkanmalıdır.
• Hasta olan kişilerden uzak tutulmalıdır.
• Bulunulan ve uyku odasının hijyenine dikkat edilmelidir.
• Yanında sigara içilmemeli ve içilen ortamdan uzak tutulmalıdır.
• Stresten ve bu tür ortamlardan uzak tutulmalıdır.
• Pastörize edilmemiş sütlü gıdalar ve meyve suları verilmemelidir.
• Baharatlı, acı, ekşi, çok soğuk veya sıcak yiyecekler verilmemelidir.
• Meyve sebzeler iyi yıkanmalı ve kabukları soyulan meyveler verilmelidir.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğüne Ne İyi Gelmez?

Bebeklerde sonradan edilen nötrofil düşüklüğü, genellikle enfeksiyon ve iltihaplanmadan kaynaklanır. Dolayısıyla enfeksiyona neden olan mikrop ve virüslerin olduğu kirli alanlarda yaşamak, sağlıksız ve yetersiz beslenmede nötrofil düşüklüğüne iyi gelmez. Ayrıca bebeklerde vitamin eksikliği özellikle de demir eksikliği anemiye neden olduğundan dolayı, beyaz kan hücre üretiminde sorun oluşturabilir.

Bununla birlikte nötrofil seviyelerin düşmesi lösemi ve kemik iliğini etkileyen kanserlerin olması durumunda da olduğu için radyasyon veya kemoterapi alan kanserli bebeklerde yaygın görülen bir yan etkidir.

Bebeklerde Nötrofil Düşüklüğü için Hangi Doktora Gidilir?

Lenfositoz olarak da bilinen lenfosit yüksekliği, yapılan tam kan testi sonuçlarına göre bebeklerde 9500 mcL değerinin üzerinde olmasıdır. Lenfosit yüksekliği çoğunlukla var olan enfeksiyonlar sırasında yükselir. Bebeğin bağışıklık sisteminin savunması için lenfosit sayısındaki yükselme uzmanlar tarafından normal kabul edilir.

Bebeklerde lenfosit değerinin geçici yükselmesi, genellikle geçirilen bir enfeksiyondan kaynaklanabilir, fakat lenfosit değerlerin sürekli yüksek çıkması farklı hastalıklardan da meydana gelebilir. Bebeklerde nötrofil düşüklüğü lenfosit yüksekliğinde meydana gelen belirtilere benzerdir. Bu durumlarda altta yatan nedenin mutlaka araştırılması için Çocuk İç Hastalıkları (Dahiliye) branşından Hematoloji bölümünden randevu alınmalıdır.

Eğer yapılan kan tahlili sonuçlarına göre bebekte nötrofil düşüklüğü ve lenfosit yüksekliği varsa, altta yatan nedenin araştırılması ve tedavisinin doğru bir şekilde yapılması için, bebek bu bölümde uzman olan Hematoloji doktoruna muayene ettirilmelidir.