Boğaz Yanması

Boğaz Yanması Nedir?

Boğaz yanması çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilecek bir durumdur. Boğaz yanması, boğaz bölgesi hastalıkları ile ilgili olabileceği gibi mide ile ilgili hastalıklarda da ortaya çıkabilmektedir. Hastalıklar dışında kustuktan sonra boğaz yanması gibi basit nedenlere bağlı kısa süreli yanmalar da ortaya çıkabilmektedir. Bunun haricinde elektronik sigara boğaz yanması nedeni olabilmektedir. Boğaz tahrişi, öksürük gibi ek semptomlara da sebebiyet verebilmektedir. 

Boğaz yanmasının uygun tedavisi için, doğru tanı konması önemlidir. Boğaz yanmasını ilgilendiren hastalıklar, gençlerde, yaşlılarda, kadınlarda veya erkeklerde farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bu yaş grupları ve cinsiyet hastalık ayırımlarında da önem taşır. Çoğu zaman boğaz yanması nedenleri basittir ve kolaylıkla tedavi edilir. 

Boğaz Yanması Nedenleri Nelerdir?

Boğaz yanmasının birçok farklı nedeni olsa da, toplumda sık görülen bazı durumlar bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Gastroözofageal reflü hastalığı, mide ile ilgili bir hastalık olmasına rağmen boğaz yanmasına neden olabilen bir durumdur. Reflü hastalığının ayırt edici semptomu, göğüste ve midede yanma, mide ekşimesi ve ağıza yemek artıklarının gelmesi durumudur. 

Yemek artıkları ile gelen mide asidi, yemek borusunda ilerlerken boğaza kadar ulaşabilir. Boğaza ulaşan bu asit, o bölgeyi yakarak boğaz yanması semptomuna neden olur. Bazı durumlarda reflünün tek belirtisi ağıza gelen yemek artıkları veya boğazda yanmadır. Mide ve boğaz yanmasının birlikte olması reflüden şüphelenilmesine sebebiyet verir. Boğaza kadar ulaşan reflülerde görülebilecek diğer semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

• Sürekli boğaz temizleme ihtiyacı
• Kronik boğaz tahrişi
• Kronik (uzun süreli) öksürük
• Ses kısıklığı
• Boğazda aşırı balgam
• Yutma güçlüğü
• Sürekli boğazda bir şey kalmış hissi 

Reflünün ortaya çıkmasındaki en önemli nedenler, yemek borusunun altında yer alan bir kasın gevşemesi ve düzgün çalışmamasıdır. Bu kas normalde yemek borusunun mideyle birleşim yerini sıkarak mide içeriğinin yemek borusuna akmasını engeller. 

Boğazda yanma hissi bazı durumlarda reflü hastalığının bir komplikasyonu olan özofajit nedeniyle de ortaya çıkabilmektedir. Özofajit, yemek borusunun iltihaplanması anlamına gelir. Mide asidinin yemek borusuna sürekli teması sonrası o bölgede aşırı bir tahriş oluşur. Boğaz yanması dışında yutma güçlüğü, ağrılı yutma gibi semptomlar da ortaya çıkar. Reflünün dışında enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, radyoterapiler, kimyasal madde içme gibi nedenler de özofajite neden olabilmektedir. 

Viral ve Bakteriyel Boğaz Enfeksiyonları

Boğaz bölgesinde oluşan virüs veya bakteri kaynaklı enfeksiyonlar da boğaz yanmasının sık nedenlerinden biridir. Çoğu insan hayatında en az bir kere boğaz enfeksiyonu geçirir ve bunların nedeni çoğunlukla virüslerdir. Bu virüs kaynaklı enfeksiyonlarda özellikle yutma esnasında boğazda yanma, kaşıntı, öksürük, burun akıntısı, ses kısıklığı gibi semptomlar ortaya çıkar. Boğaz yanması ve öksürük genelde viral boğaz enfeksiyonlarında sık görülen iki bulgudur. 

Virüs kaynaklı enfeksiyonların yanı sıra bakteri kaynaklı durumlar da ortaya çıkabilmektedir. Bu bakteri de genelde streptokok adı verilen türdür. Bakteri kaynaklı boğaz enfeksiyonlarında genellikle ağrı ve ateş daha şiddetli olur. Kişide virüs enfeksiyonunda daha fazla bir halsizlik durumu ortaya çıkar. Bakteri kaynaklı boğaz enfeksiyonlarında yaygın görülen semptomlar şu şekilde sıralanabilir: 

• Ateş
• Boyunda şişmiş ve hassas lenf bezleri 
• Bademcikler üzerinde beyaz lekeler
• Vücut ağrıları

Geniz Akıntısı

Geniz akıntısı, kafa içinde bulunan boşluklar olan sinüslerden mukus adı verilen sıvıların boğaza akması durumudur. Bu genelde boğazda doluluk hissi, akma hissi gibi durumlarla fark edilir. Bu durum boğaz tahrişine neden olarak geniz yanmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu akıntıya bağlı olarak öksürük de oluşabilmektedir. Geniz akıntısının farklı birçok nedeni olabilmektedir. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir: 

• Alerjiler
• Sinüs enfeksiyonları
• Soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlar
• Burun ve sinüslerdeki yapısal bozukluklar
• Dekonjestan adı verilen ilaçların aşırı kullanımı 

Yanan Ağız Sendromu

Yanan ağız sendromu, genelde ağız içinde dilde, yanaklarda, diş etlerinde, damakta yanma ile karakterize bir hastalıktır. Ancak bazı durumlarda bu yanmalar, boğaza kadar ilerleyebilmektedir. Genelde bu yanmalar uzun süreli ve şiddetli olmaktadır. Bu hastalıkta ayrıca ağız kuruluğu, ağızda tuzlu ve metalik tat oluşumu da ortaya çıkabilmektedir.

Yanan ağız sendromunda genelde net bir neden ortaya konulamaz. Ancak diyabet, vitamin eksikleri ve beslenme yetersizliklerine bağlı olarak ortaya çıkabileceğine dair kuvvetli olmasa da çalışmalar bulunmaktadır. Bazı durumlarda ağız içi pamukçuk, ağız yaraları, pemfigus gibi hastalıklar yanan ağız sendromunu taklit edebilmektedir. Bu yüzden tanısı zor bir hastalıktır. Bunların dışında anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörlerinin de yanan ağız sendromu ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Genelde bu semptomlar ilacın kesilmesinden sonraki birkaç haftada düzelir.  

Boğaz Yanması Teşhisi

Boğaz yanmasının teşhisi, kişinin bu durumu doktora açıklaması, tıbbi bir öykü vermesi ve yapılan muayeneler ile kolaylıkla konabilir. Ancak önemli olan bu yanmaya neden olan durumu ortaya çıkarabilmektir. Bunun için de hekim şüphelendiği hastalığa yönelik tetkikler uygulayabilir. 

Reflü hastalığına bağlı düşünülen boğaz yanmalarında, kişinin mide yanması, ağıza acı su gelmesi, göğüste yanma gibi belirtileri tarif etmesi çoğu zaman tanı için yeterli olmaktadır. Bu kişilere mide koruyucular reçete edilir ve 2-4 hafta civarında kullanması istenir. Bu süre sonunda semptomların hafiflemesi ile tanı doğrulanmış olur. Bunun haricinde özofagus ph ölçümleri gibi yöntemler de kullanılabilir ancak çoğu zaman bunlara ihtiyaç duyulmaz.

Virüs veya bakteri kaynaklı boğaz enfeksiyonlarında da alınan tıbbi öykü ve boğaz bölgesinin gözle incelenmesi sonucunda tanı genelde konulur. Ancak gerektiği takdirde, boğaz örneklerinin alınması, antijen taranması ve kültürler yapılabilir. Bu tür tetkikler genelde bakteri kaynaklı olduğu düşünülen boğaz enfeksiyonlarında kullanılır. Geniz akıntısı gibi boğaz yanması nedenlerinde ise, hekimin boğaz ve burun bölgesini muayene ile incelemesi sonucunda tanı konabilir. Yanan ağız sendromunda ise tanı genelde zor bir şekilde konur. Çünkü öncelikle bu duruma neden olabilecek diğer hastalıklar dışlanmaya çalışılır. Bunların dışlanmasından sonra duruma neden olabilecek bir hastalık bulunamazsa yanan ağız sendromundan şüphelenilir. 

Boğaz Yanması Tedavisi

Boğaz yanmasının tedavisi için öncelikle altta yatan durum tespit edilmelidir. Daha sonra buna uygun tedavi uygulanır. Boğaz yanmasının nedeni gastroözofageal reflü ise tedavinin ilk aşamasında, reflüyü tetikleyici yiyecek ve içeceklerden sakınmak gerekir. Bunların arasında sigarayı bırakmak, alkolü azaltmak veya kesmek, çikolatayı azaltmak, baharatlı yiyeceklerden uzak durmak sayılabilir. Ayrıca aşırı kilo, karın içi basıncı arttırarak reflüye zemin hazırlayabilmektedir. Bu yüzden obez olanların kilo vermesi de önerilmektedir. 

Bunların dışında ilaç tedavisi olarak çoğunlukla proton pompa inhibitörleri kullanılmaktadır. Bunların dışında H2 reseptör blokörleri, aljinik asit gibi diğer ilaç seçenekleri de bulunmaktadır. Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisinden fayda görmeyen kişilerde bazı cerrahi yöntemler uygulanabilse de bunlar nadir uygulanan yöntemlerdir. Reflü sonrası gelişen özofajitte de ilk aşamada uzun süreli proton pompa inhibitörleri kullanılır. 

Virüs kaynaklı boğaz enfeksiyonlarında antibiyotikler kullanılmaz. Daha çok semptomları hafifletecek ağrı kesiciler, gargaralar, pastiller ve anestezik özellikteki boğaz spreyleri kullanılır. Bu süreç içinde vücut virüsü yenmek için savaşır. Bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda ise antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır. Boğazda oluşan semptomların tedavisinin yanı sıra bakteri kaynaklı enfeksiyonlar tedavi edilmediği takdirde bazı komplikasyonlara neden olabilmektedir. Özellikle çocuklarda bu komplikasyonlar görülür. Akut romatizmal ateş, kızıl, böbrek hastalıkları gibi durumlar ortaya çıkabilir. 

Geniz akıntısının tedavisinde genelde loratadin ve psödofedrin gibi antihistamin ve dekonjestan ilaçların kombinasyonları kullanılır. Bunun haricinde geniz akıntısına neden olan durum ortaya konmalı ve buna yönelik tedaviler uygulanmalıdır. Örneğin akıntısının nedeni bakteri kaynaklı bir sinüs enfeksiyonu ise antibiyotikler kullanılmalıdır. Alerjik bir durum varsa steroidler tedaviye eklenebilir. 

Yanan ağız sendromuna neden olabilecek bir hastalık veya tetikleyici bir faktör tespit edilirse buna yönelik tedaviler uygulanır. Ancak neden bulunamadığı durumlarda, durum semptomlara yönelik tedavi edilir. Trisiklik antidepresanlar ve benzodiazepinler gibi bazı ağrı hafifletmeye yarayan ilaçlar bu hastalıkta da kullanılabilmektedir.  Ayrıca bazı gargara formları da yanmalara iyi gelebilmektedir.

Boğaz Yanması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Boğaz yanması tedavi edilmezse, altta yatan duruma bağlı olarak çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir. Reflü gibi hastalıkların genelde uzun süre tedavisiz kalması durumunda özofajit denilen yemek borusu iltihabı gibi komplikasyonlar oluşabilir. Boğaz enfeksiyonlarında ise bakteriyel kaynaklı olanlarda çeşitli komplikasyonlar oluşur. Bunlar eklemleri ve çeşitli organları etkileyen bir hastalık olan akut romatizmal ateş, çeşitli döküntülerle karakterize kızıl ve glomerülonefrit adı verilen böbrek hastalıkları olarak sıralanabilir. 

Hamilelikte Boğaz Yanması

Gebelikte boğaz yanması normal diğer dönemlerdeki gibi görülebilen bir durumdur. Bunların hepsinin nedeni, hamilelik dışı dönemlerde görülen hastalıklar olabilmektedir. Ancak hamilelik döneminde görüne boğaz yanmasının en sık nedeni reflüdür. 

Hamilelik sırasında vücuda bazı hormonal ve fiziksel değişiklikler meydana gelir. Örneğin plasenta, rahmin düz kaslarını gevşeten progesteron hormonu üretir. Bu hormon ayrıca yemek borusunu mideden ayıran kapakçığı gevşetir ve bu da mide asidinin yukarı doğru kaçmasına neden olarak boğazda rahatsız edici yanma hissine neden olur. 

Progesteron ayrıca yemek borusu ve bağırsakların dalga benzeri kasılmalarını yavaşlatarak sindirimi yavaşlatabilir. Özellikle hamileliğin ilerleyen dönemlerinde, bebeğin büyümesi ile birlikte rahim oldukça genişler. Bunun sonucunda da artan karın içi basıncı mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasına ortam hazırlar. 

Boğaz Yanmasına Ne İyi Gelir?

Boğaz yanmasına iyi gelebilecek ve semptomları azaltabilecek bazı durumlar bulunmaktadır. Bunlar genel olarak yanmayı hafifletse de esas olan hastalığı ortaya çıkarmak ve buna uygun tedaviyi uygulamaktır. Boğaz yanmasını hafifletmek için yapılabilecek şeylerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

1. ) Bir çay bardağı su ve yarım çay kaşığı tuz ile hazırlanan solüsyon ile gargara yapmak
2. ) Ballı bitki çayları içmek 
3. ) Boğaz yumuşatıcı pastiller emmek 
4. ) 1 taneyi geçmemek üzere dondurma yemek 
5. ) Havayı nemlendirmek 
6. ) Bol miktarda sıvı tüketmek 

Boğaz Yanmasına Ne İyi Gelmez?

Boğaz yanması sırasında yapılan bazı şeyler yanmayı şiddetlendirebilmekte veya tetikleyebilmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

1. ) Aşırı baharatlı yemek
2. ) Sigara içmek 
3. ) Aşırı alkol almak
4. ) Gece geç saatlerde yemek yemek
5. ) Aşırı çikolata yemek
6. ) Asitli içecek tüketmek
7. ) Tamamen yemek yemeyi kesmek 

Boğaz Yanması için Hangi Doktora Gidilir?

Boğaz yanması için gidilmesi gereken bölüm altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Ancak neden bilinmediği durumlarda direkt olarak kulak burun ve boğaz hastalıkları bölümüne başvurulabilir. Bunun haricinde reflü gibi hastalıklarda ise gastroenteroloji bölümüne başvurulmalıdır. Geçmeyen boğaz yanması, nedenin tam olarak anlaşılamaması ve ek semptomların varlığında hekime başvurulmalıdır.