Colles Kırığı

Colles Kırığı Nedir? 

Radius ön kolu oluşturan iki kemikten biridir ve kırıkları sık görülür.

Colles kırığı radius alt ucunda meydana gelen kırıklardandır. Bu kırık ilk defa Abraham Colles isimli doktorca tanımlandığı için bu ismi almıştır. Genellikle açık el üzerine düşme sonucu oluşur ve kırığın alt ucu yukarıya doğru kayarak bir açılaşma( dorsale açılaşma) meydana getirir. Bu açılaşma görünümü çatal sırtı deformitesi olarak adlandırılır. 

Colles kırığının oluşum nedeni genellikle açık el üzerine düşmedir. Her yaş grubunda görülebilen bu kırıkların oluşması için gençlerde yüksek enerjili travmalar gereklidir. Gençlerde trafik kazaları ve paten, kayak, binicilik sporları sırasındaki düşmeler colles kırığına neden olabilir. Yaşlılarda ise ayakta durma seviyesinden düşmeler colles kırığı oluşturabilir. Özellikle kemik erimesi hastaları ve artan yaşla birlikte kadın cinsiyet kırık için daha riskli grupta yer alır. Kemik erimesi (osteoporoz) hastalarında kırıklara çok dikkat edilmelidir. Bu hastalarda düşmenin önlenmesi için koruyucu önlemlerin alınması gereklidir. 

Colles Kırığı Belirtileri Nelerdir? 

Colles kırığının diğer kırıklarda olduğu gibi şiddetli ağrı, bölgede şişlik, morarma ve hassasiyet ile hareket kısıtlılığı gibi belirtileri vardır. Bunların yanı sıra el bileği civarında çatal sırtı deformitesi olarak adlandırılan açılaşma görülebilir. Bu belirtileri gösteren hastaların bir acil servise başvurarak muayene olmaları gerekir. 

Colles kırığı belirtileri kısaca şöyle sıralanabilir: 

• Çatal sırtı deformitesi( açılaşma) 
• Ağrı
• Bölgede şişlik, morarma 
• Kırık çevresinde hassasiyet 
• Hareket kısıtlılığı
• Parmaklarda solukluk
• El bileği, parmaklarda hissizlik
• Elde, parmaklarda uyuşukluk 

Colles Kırığı Nedenleri Nelerdir? 

Colles kırıklarının en yaygın görülen sebebi el üzerine düşmedir. Bunun yanı sıra bölgeye alınan direkt darbeler, trafik kazaları ve spor yaralanmaları colles kırığına neden olabilir. Genç hastalarda colles kırıkları genellikle kazalar gibi yüksek enerjili travmalar sonucunda oluşurken yaşlılarda ve/ veya kemik erimesi hastalarında basit düşmeler ile colles kırıkları oluşabilir. 

Colles kırığı nedenleri kısaca şöyle sıralanabilir: 

• Açık el üzerine düşme
• Darbe alma           
• Trafik kazaları
• Spor sırasında yaralanma( özellikle paten, kayak, binicilik benzeri sporlar)
• Kemik erimesi hastalarında, yaşlı hastalarda düşmeler
• Bisiklet kazaları
• Direkt travmalar 

Colles Kırığı Teşhisi 

Colles kırığı teşhisi için hastalık hikayesinin öğrenilmesi, fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. 

Hastalık hikayesi: Kırığın teşhis ve tedavisinde kırığın oluşma şekli ve hasta bilgileri önemlidir. Doktor hastadan yaralanmanın nasıl gerçekleştiği ve sağlık kuruluşuna başvurmasına neden olan (hareket etmede zorluk, ağrı gibi) şikayetleriyle ilgili bilgiler alır. Bunun yanı sıra hastanın kullandığı ilaçlar, sahip olduğu hastalıklar, varsa alerjileri, daha önce geçirdiği ameliyatlar hakkında bilgi edinilir. Ailesel tıbbi geçmişi (soy geçmiş) hakkında bilgiler alınır. 

Fiziksel Muayene: Kırık şüphesi bulunan hastalarda doktor el bileği çevresinde açılaşma olup olmadığına bakar. Colles kırıklarında dorsal açılaşma (çatal sırtı deformitesi) önemli bir bulgudur. Bunun yanı sıra morarma, şişlik olup olmadığını gözlemler. Kırık ve çevresini elle muayene eder. Elle muayene sırasında hastalar bölgede hassasiyet hissedebilir. Doktor tarafından bazı eklem hareketleri değerlendirilir. Kırıklara damar, sinir, tendon yaralanmaları eşlik edebilir. Doktor parmakların hareketine, rengine, kanlanmasına bakar, nabzı değerlendirir. Sinir yaralanmaları için nörolojik değerlendirmeye ihtiyaç duyulabilir. 

Colles kırığı teşhisi için sıklıkla görüntüleme yöntemlerine başvurulur. 

Görüntüleme Yöntemleri

Colles kırığı teşhisi için sıkça tercih edilen görüntüleme yöntemi röntgen ile görüntülemedir. Bunun yanı sıra bilgisayarlı tomografiyle görüntülemeye de başvurulabilir. 

Röntgen İle Görüntüleme: Direkt grafiler(röntgen filmi ) colles kırıklarının teşhisinde en çok başvurulan görüntüleme şeklidir. X Işınlarının kullanılmasıyla görüntü elde eden bir yöntemdir. Kemik kırıklarının teşhisinde yaygın olarak kullanılır. Kemik kırıklarının, çıkıkların ve parçalanmanın görüntülenmesine olanak verir. 

Bilgisayarlı Tomografi (BT) İle Görüntüleme: Kırık hattının detaylı incelenmesi ve kırık çevresi yumuşak dokunun incelenmesi için bazı kırıklarda bilgisayarlı tomografi ile görüntülemeye de başvurulabilir.  

Colles Kırığı Tedavisi 

Kırığın yeri, şekli, oluşma mekanizması ile hastanın yaşı, sağlık durumu ve aktivite durumu tedavi şeklinin belirlenmesinde etkilidir. 

Ameliyatsız Tedavi: Stabil, ayrışmamış, yer değiştirmenin çok olmadığı colles kırıklarında atel veya alçı kullanılarak bölge sabit tutulur ve kemiğin kaynayarak iyileşmesi istenir. Hasta kontrollere çağırılır ve kemik kaynaması röntgen filmleriyle takip edilir.  Ameliyatsız olarak tedavi edilen kırıklarda alçı tedavisi sonrasında hastalar el bileği hareketlerini geri kazanabilmek için çoğunlukla doktorları tarafından fizik tedaviye yönlendirilir.  

Kırık sonrası hastaların birçoğu ağrı ve ödem problemi yaşar.

Kırık sonrası ödem kontrolü için: 

• Buz uygulaması (soğuk paketler veya buz paketleriyle bir seferde 20 dakikayı aşmayacak şekilde uygulanır.)  
• Kolun otururken bir yastıkla yukarıda pozisyonlanması, dışarıya çıkarken askıyla yukarıda tutulması
• Alçı çıkarıldıktan sonra elastik bandajlama gibi yöntemler önerilir.                                                                                            

Cerrahi Tedavi: Yer değiştirmiş, ayrışmış, çeşitli yaralanmalarının eşlik ettiği kompleks bazı kırıklarda ve ameliyatsız tedaviden fayda görmeyen kırıklarda hastanın yaşı, sağlık durumu ve etkilenen eklemlerin işlevselliği baz alınarak hastaya uygun cerrahi tedavi yöntemi seçilir. Kırık kemiğin plak, vida, tellerle tespiti yapılır. 

İlaç Tedavisi: Ağrısı olan hastalar doktora danışıp şikayetlerine yönelik ağrı kesici kullanabilir. Kırık ameliyatla tedavi edilmişse antibiyotik tedavisi ve tetanoz aşısı uygulanır. 

Fizik Tedavi: Colles kırığı hastalarında özellikle alçı ile uzun süre hareketsiz kalmak eklem sertliklerine neden olabilir. Fizik tedavi ile sağlam eklemler için yapılan egzersizlerle eklemlerdeki sertlikler ve ağrılar önlenebilir. Ayrıca etkilenmiş eklemler için kontrollü olarak egzersizlere geçilmesi eklem, kas problemlerini engellemek ve motor becerileri arttırmakta etkilidir. 

Colles kırığında uygulanan fizik tedavinin faydaları:

• fonksiyonelliğe en kısa sürede dönüşü sağlamak
• kas kuvvetini arttırmak
• motor becerileri arttırmak
• ağrıları azaltmak
• ödemi azaltmak
• ağrısız normal eklem hareket açıklıklarını korumak 
• tendon onarımı yapıldıysa yapışıklıkları önlemek
• iyileşme süresini hızlandırmak
• hareket kısıtlılıklarını ve eklem sertliklerini önlemek
• skar doku oluşumunu önlemek 

Colles kırığında uygulanan çeşitli fizik tedavi yöntemleri şunlardır : 

• Egzersizler:
• Normal eklem hareketi egzersizleri
• Kas kuvvetini arttıran egzersizler
• Germe egzersizleri
• Dirençli egzersizler
• Fonksiyonel egzersizler, motor becerileri arttıran egzersizler  
• Manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri: Kırık sonrası oluşabilecek hareket kısıtlılıkları ve sertlikler ile ağrıların azaltılmasında manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri fizyoterapist tarafından uygulanır.  

Masaj: Dolaşımın arttırılması, ağrı ve ödem kontrolünde için hastalara önerilebilir.

Skar Doku Masajı: Kırık tespit ameliyatları sonrası istenmeyen yara izi (skar doku) oluşumunu önlemek amacıyla yapılan masajdır. 

• Elektroterapi uygulamaları: Ağrı ve ödem kontrolü, iyileşme süreçlerinin desteklenmesi, kas kuvvetini arttırmak gibi hedeflerle fizik tedavide sıkça kullanılan elektroterapi uygulamaları bulunur.
• faradik akım
• enterfaransiyel akım
• kısa dalga diatermi
• tens (transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu) 
• magnetoterapi 
• Sıcak uygulamalar: Ödem ve iltihap bulunmayan hastalarda ağrının azaltılması ve kas gevşetici olarak sıcak uygulamalar önerilebilir. Kırık oluştuğu ilk günlerde ve ödemli hastalarda sıcak uygulamalar önerilmeyebilir. Sıcak uygulamalara geçmeden önce uzmana danışılmalıdır. 

Sık kullanılan bazı sıcak uygulamalar:

• Hotpack( Nemli sıcak paket) 
• Parafin banyosu
• İnfraruj  
• Hidroterapi: Etkilenen uzvun veya hastanın tamamen suya sokularak tedavi edilmesidir. Havuz terapisi veya su ile tedavi olarak adlandırılır. Kırık hastalarında sıkça uygulanan hidroterapi yöntemleri şunlardır: 
• Whirpool (girdap banyosu): Bir motor yardımıyla girdap oluşturulan suya etkilenen uzvun daldırılması ile yapılır.
• Zıt (kontrast) banyo uygulaması: Zıt banyo uygulamasında hasta etkilenen uzvu art arda önce sıcak suya ardından soğuk suya daldırarak tekrarlı olarak uygular. Etkilenen uzvun sıcak suda kaldığı süre soğuk suda kaldığı sürenin üç katı olmalıdır ve art arda sıcak- soğuk, sıcak- soğuk, şeklinde tekrar edilmeli, en son sıcak suyla bitirilmelidir.  Kırık sonrasında alçı çıkarıldıktan sonra ödemi bulunan hastalara zıt banyo sıkça önerilir.  

Colles kırığı Tedavi Edilmezse

Colles kırıkları tedavi edilmezse kaynamama veya yanlış kaynamadan, hareket kısıtlılığına ve fonksiyonel kayıplara kadar çeşitli problemler oluşabilir.

Colles kırığı tedavi edilmezse oluşabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Yanlış kaynama
• Kaynamama
• Enfeksiyon
• Şekil bozuklukları 
• Eklem sertliği
• Kas kuvvetsizlikleri
• Tendon problemleri
• Hareket açıklıklarında kayıp 
• Sinir hasarları sonucu duyu ve motor kayıplar
• Hareket kısıtlılığı
• Fonksiyonel kayıplar 

Colles Kırığına Ne İyi Gelir? 

Kırık iyileşmesini desteklemenin yolu sağlıklı alışkanlıklar edinmekten geçer. 

Kırık kaynamasını desteklemek istiyorsanız:

• Sağlıklı ve dengeli beslenmelisiniz.
• Kollajen içeren besinleri( kelle paça çorbası gibi), kalsiyum içeren besinleri, süt ve süt ürünlerini kararında tüketmelisiniz.
• Bol su içmelisiniz.
• Düzenli uyumalısınız.
• Bunun yanı sıra doktorunuzun yaptığı tahlillerle vücudunuzda yeterli miktarda bulunmayan vitamin ve mineraller için takviyeler( D vitamini, kalsiyum gibi) kullanmalısınız.  

-Kırık uzvun fonksiyonelliğe kısa sürede dönmesi için:

• Fizik tedavi uygulamaları ve fizyoterapistin önerdiği egzersizleri düzenli yapmalısınız.
• Ameliyat bölgesinin bakımına önem vermelisiniz.
• Kolunuzu yukarıda pozisyonlayarak ve buz uygulayarak ödem kontrolünü sağlayabilirsiniz. 

Colles Kırığına Ne İyi Gelmez? 

Kırık iyileşmesi ileri yaştaki hastalarda, osteoporozlu hastalarda ve sigara kullananlarda daha yavaştır. 

Colles kırığına iyi gelmeyen bazı durumlar kısaca şöyle sıralanabilir: 

• İleri yaştaki hastalarda kırık iyileşmesi genç hastalara göre daha yavaştır.
• Osteoporoz( kemik erimesi) kemik mineral yoğunluğunun azalması sonucu kemiklerin  kırıklara daha açık hale geldiği bir hastalıktır. Bu hastaların düzenli takip edilmesi ve düşmelerinin önlenmesi önemlidir.
• Sigara kullanımı, alkol bağımlılığı, sağlıksız beslenme iyileşmeyi olumsuz yönde etkiler.
• Hastanın sahip olduğu sistemik bazı hastalıklar, şeker hastalığı, demir eksikliği, hormonal bozukluklar, vücutta enfeksiyon varlığı, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen hastalıklar ile kortikosteroid türevi ilaçlar kırık iyileşmesini olumsuz etkileyebilir.
• Doktorun önerdiği vakitten önce etkilenen eklemleri hareket ettirmeye çalışmak tekrar bir yaralanmaya sebep olabilir. Ayrıca önerilen egzersizleri yapmamak iyileşme sonrasında el bileğinin, ön kolun eski fonksiyonelliğine dönüş süresini uzatır ve bazı eklemlerde hareket kısıtlılıklarına, eklem sertliklerine neden olabilir. 

Colles Kırığı İlaçları 

Kırık sonrası ağrı şikayeti olan hastalar etken maddesi ibuprofen olan ilaçları kullanabilir. Doktorun reçete ettiği opioidler gibi ağrı kesmede kullanılan çeşitli ilaçlar da şiddetli ağrılarda kullanılır. 

Kırık tedavisi için ameliyata alınan hastalara tetanoz aşısı ve enfeksiyona karşı antibiyotik tedavisi uygulanır. 

Colles kırığı hastalarında D vitamini düzeyi düşükse doktorun önerisiyle D vitamini takviyesi kullanılabilir. 

Colles kırığı tedavisinde kullanılacak ilaçlar için mutlaka bir doktora danışmak gerekir. Bazı ilaçların kırık iyileşmesini olumsuz etkileyebileceği unutulmamalıdır. Bilinçsiz ilaç kullanımı iyileşme sürecinizin uzamasına neden olabilir, faydadan çok zararı dokunabilir.  

Colles Kırığı Ameliyatı 

Colles kırıkları içerisinde kırık uçların düzgün hizalanamadığı, yer değiştirmenin fazla olduğu, ayrışmış bazı kırıklarda kırık kemik uçlarını tespit edebilmek için ameliyatla tedavi gerekebilmektedir. Ayrıca ameliyatsız tedaviden fayda görmeyen hastalarda kırığın ameliyatla tedavi edilmesi gerekebilir. 

Kırığın tipi, oluşum mekanizması ve yumuşak doku hasarı kırık için tercih edilen yöntemin belirlenmesinde etkilidir. Kırık kemiği tespit etmek için plaklar, vidalar, tellerden yararlanılır.

Colles kırığı ameliyatında kırık uçlar düzeltildikten sonra tespit materyalleri yardımıyla kırık kemik tespit edilir. Ameliyat sonrası ortopedist kırık uzvu alçıya alır veya atel ile sabitler. 

Yumuşak doku hasarının fazla olduğu hastalarda tespit için eksternal fiksatör kullanılır.

Eksternal Fiksasyon adı verilen yöntemde vidalar yardımıyla kemik tespit edilir ve vidalar derinin dışında yer alan eksternal fiksatöre bağlanır. 

Kırık ameliyatı sonrası alçı veya atel çıkana kadar geçen süreçte doktorun önerilerine dikkat etmek, doktor önerdiği vakitten önce el bileği hareketlerinden sakınmak önemlidir.

Ayrıca hastalar pansumanları ihmal etmemelidir, ameliyat bölgesinin bakımına önem vermelidir. 

Çocuklarda Colles Kırığı                                      

Çocuklarda ön kol kırıkları sık görülür. Ön koldaki radius alt uç kırıklarından olan colles kırığı çocuklarda çoğunlukla düşme ve el bileği bölgesine alınan direkt travmalar ile oluşur. Çocuklardaki çoğu kırık alçı veya atel ile ameliyatsız olarak tedavi edilebilir. Ancak ameliyatsız tespit edilemeyen veya ameliyatsız tedavinin başarısız olduğu, yaralanmaların eşlik ettiği bazı kırıklarda ameliyatla tedavi gerekebilmektedir. Kırık tipi, beraberinde görülen yaralanmalar ve çocuğun yaşı tedavi planlanmasında etkilidir. Çocuklarda colles kırığının ameliyatla tedavisinde kapalı redüksiyon (kırık kemiğin ameliyatsız olarak normal pozisyonuna getirilmesi) ve sonrasında K telleri ile kırık kemiğin tespiti kullanılan yöntemlerdendir. 

Çocuklarda kemik kaynaması yetişkinlerden daha hızlıdır bu sayede çocuklar iyileşme açısından avantajlıdır. Ancak etkilenen ön kolun sağlam tarafa göre görünüm ve fonksiyonel açıdan farklı olmaması için çocuklardaki kırıklar daha özenli olarak takip edilmelidir.

Colles Kırığı için Hangi Doktora Gidilir?

Trafik kazası, düşme veya direkt olarak el bilek bölgesine alınan darbeler sonucunda el bileği bölgesinde çatal sırtı deformitesi (açılaşma), şiddetli ağrı, şişlik, eli kullanmada başarısızlık gibi şikayetleri bulunan hastalar; el- el bileği, ön kolu mümkün olduğunca sabit tutarak vakit kaybetmeden bir hastanenin acil servisine gitmelidir. 

Colles kırığının tedavisini ortopedi ve travmatoloji bölümünde uzmanlaşmış bir doktor yürütür. Colles kırığının tedavisi alçı veya atel ile ameliyatsız olarak veya ameliyatla yapılır. Kontrollerde röntgen filmleriyle kırık iyileşmesi takip edilir. Özellikle trafik kazası gibi çoklu yaralanmalara neden olabilecek durumlarda colles kırığına başka sağlık sorunları eşlik ediyorsa ilgili bölümlerde uzmanlaşmış doktorlar sürece dahil olur. 

Kırık tespitinden sonra fonksiyonelliğe geri dönüşü sağlamak için doktor hastaya fizik tedavi önerilebilir.