Gebelikte Kist

Gebelikte Kist Nedir?

Hamilelikte yumurtalık kisti, farklı nedenlerden dolayı çoğunlukla iyi huylu ve içi sıvı dolu kese şeklinde oluşan kitlelerdir. Hamilelik yaşayanların %10’unda çoğunlukla follikül ve korpus luteum kistleri şeklinde görülen bu kistlerin, genellikle bebek için herhangi bir tehlikesi yoktur. Bunun yanında hiçbir belirti göstermeden oluşabilirlerken rutin hamilelik muayenesi esnasında tesadüfen tespit edilirler. Fakat bazı kadınlarda hamilelik öncesinde de yumurtalık (over) kisti oluşabileceğinden dolayı, hamilelik sürecinde de rahimde kalmaya devam ederler.

Bu jinekolojik problem, yumurtalıkların birinde veya her iki yumurtalıkta da meydana gelebilirken, boyutları değişkenlik gösterir. Yumurtalık kistleri, operasyon gerektirmeyen (fizyolojik) ve operasyon gerektiren (patolojik) kistler olarak iki ana bölüme ve alt türlere ayrılır.

Yumurtalık kistin, ana bölüm ve alt türleri şu şekilde sıralanabilir:

Fizyolojik Yumurtalık Kistleri

Fizyolojik kistler, her regl döneminin başında yumurtlama gerçekleştiğinde içine kan dolarak oluşan küçük kistlerdir. Bu yumurtlama kisti, hamilelik oluşması durumunda, progesteron hormonunu üretirken, normal zamanlarda regl kanamasıyla birlikte kaybolur. Yaygın ve kısa ömürlü olmasının yanında kendi içinde folikül ve luteal olarak ikiye ayrılır:

Folikül kistleri: Çok sık görülen bu tür kistler, her adet döngüsünün başında, belli miktarlarda büyüme kaydeden folikülle başlar. Genellikle bir tanesi, yeteri kadar büyüdükten ve çatladıktan sonra içinde bulunan yumurta (ovum) tüpten alınır. Fakat çatlama gerçekleşmediğinde ve folikül büyümeye devam ettiğinde folikül kisti oluşur.

Luteal kistleri: Daha az yaygın olan bu kistler, yumurta serbest kaldıktan sonra, korpus luteum dokusu geride bırakır. Korpus luteum, folikül çatladıktan sonra yumurtalık üzerinde östrojen ve progesteron hormonu üreten dokudur. Bu doku 12 gün hayatta kaldığından dolayı sonrasında progesteron hormonunun üretimi durur, şayet bir hamilelik yoksa 2 gün sonra regli başlar.

Patolojik Yumurtalık Kistleri

Patolojik kistleri, fizyolojik kistlerden ayıran fark, tespit edildiklerinde ilaç tedavisine cevap vermedikleri takdirde kesinlikte operasyon ile alınması gereken yapıdaki kist türleri olmasıdır. Patolojik yumurtalık kistlerin alt türlerinden bazıları şu şekildedir:

Çikolata kistleri (endometriosis kistler): Çikolata kisti, yumurtalıklarda, karın boşluğunda veya fallop tüplerinde uterus iç yüzeyini kaplayan endometrial dokunun oluşturduğu kronik bir hastalıktır. İçi koyu kıvamlı sıvı ile dolu olan bu kistler, yumurtalıklara yerleştiğinde yumurtaların kalitesini ve fallop tüplerini olumsuz etkileyerek karın boşluğunun iç kısmında yapışıklığa yol açar.

Dermoid kistler: Doğuştan olan bu kistler, bebek anne karnındayken yumurtalıklarında bazı kalıntıların olması sonucu meydana gelen bir türdür. Genellikle kistin içinde koyu yağlı bir sıvı veya bazı durumlarda saç ve diş gibi oluşumlar tespit edilir. Bu kistler çoğunlukla yumurtalık kanseri ile karıştığından dolayı kesinlikle operasyon ile alınması gerekir. Dolayısıyla dermoid kist ameliyatı sonrası hamilelik düşünüldüğünde, ancak gerekli görülen tedaviden sonra hamile kalınmalıdır.

Basit kistler: İçi sıvı ile dolu olan bu kistlerin şayet 5 cm.den büyük olduğu tespit edildiyse operasyon ile alınmaları gerekir. Çünkü kistler baskı yaparak yumurtalıklara zarar verebilirken, aynı zamanda patlaması ve sapı etrafında burulması ihtimali söz konusudur.

Fibromlar: Rahimde oluşan miyomlara benzeyen içi dolu ve sert kitlelerdir. Tespit aşamasında ultrasonografi ve operasyonda kanser ile benzerliği olduğundan dolayı operasyonla alınmaları gerekir.

Kanser şüphesi olan kistler: Ultrasonografi bulgu sonuçlarına göre kistin iç yüzeyinin sert ve sıvı bölümünün çok fazla olmasından dolayı kötü huylu olma ihtimali yüksektir, dolayısıyla operasyonla alınmaları gerekir. Ayrıca operasyon anında alınan parça patolog tarafından değerlendirildikten sonra, iyi huylu olduğuna karar verildiğinde operasyon rutin olarak tamamlanır. Fakat kötü huylu olduğuna karar verildiğinde kanser operasyonuna geçilir.

Gebelikte Kist Belirtileri Nelerdir?

Gebelikte kist, birçok anne adayının sık karşılaştığı bir rahatsızlıktır. Yumurtalık kisti birçok kadının normal hayatında bazı belirtiler yaşamasına neden olduğu gibi hamilelik döneminde de bazı belirtilere neden olabilir. Bunun yanında yumurtalık kistinin neden olduğu bazı semptomlar veya şikâyetler hamilelik döneminde görülen semptomlarla benzer olduğundan karıştırılabilir.

Hamilelikte kist belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Bel, kasık veya karın bölgesinde ağrı,
• Bağırsak problemleri,
• Karında ağırlık hissi veya şişkinlik,
• Sık idrara çıkma ihtiyacı,
• Hormonal değişikler,
• Meme hassasiyeti,
• Mide bulantısı,
• Vajinadan lekelenme ve kan gelmesi,

Hamilelikte Kist Nedenleri Nelerdir?

Bir kadının normal adet döngüsünün her döneminde 3 cm ulaşabilen folikül kistleri oluşabilir. Bu kistler çatladıktan sonra ortaya çıkan yumurta, sperm ile döllendiğinde ise hamilelik oluşur, fakat döllenmediğinde yaklaşık 14 gün sonra vücuttan atılır. Özellikle de kişide hormonal düzensizlik varsa kist büyümeye devam ederek folikül kisti meydana gelebilir. Yağ bezlerinin tıkanması veya enfeksiyon gibi bir takım rahatsızlıklar da kistin oluşumuna zemin hazırlar.

Gebelikte veya öncesinde kist oluşumuna neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Hormonal bozukluklar,
• Kalıtsal hastalıklar,
• Kronik enfeksiyon ve iltihaplanma,
• Genetik yatkınlık,
• Endometriosis,
• Hamilelik,
• Vajinal enfeksiyonlar,

Gebelikte Kist Teşhisi

Kist tanısında ilk olarak fiziki muayene esnasında anne adayında hangi belirtilerin ortaya çıktığına ve hastalık öyküsüne bakılır. Yumurtalık ve rahimde oluşan kistlerin tanısı için bazı görüntüleme yöntemleri ve testler kullanılır. Bu yöntem ve testler şu şekildedir;

Ultrasonografi (USG): Jinekolojik kitlelerin kesin tanısı için bu yöntem, kistin boyutu, konumu ve türü ile ilgili ayrıntılı bilgi verir, ayrıca kötü huylu kitlelerin ayrımını da kolaylaştırır. Ayrıca doppler ultrason tekniği sayesinde kitleyi besleyen damarlardaki kan akışı hakkında bilgi alımını kolaylaştırır.

Manyetik rezonans (MR): Ultrason sonrası yumurtalık kistinin kötü huylu olduğundan şüphe duyulduğunda ameliyat öncesi MR ve tomografi gibi lenf bezi ve diğer komşu organ tutulumunun olup olmadığını gösteren tanı yöntemleri kullanılır.

Kanda hormonal testler: CEA, B-HCG, Ca 125 ve Ca 153 olarak bilinen hormon testleri iyi ve kötü huylu kistlerin ayrımında önemlidir. Özellikle kanda Ca 125 hormonu seviyeleri kötü huylu kistlerde normalin 3 katından fazla yüksek çıkabilir. Fakat çikolata kisti, karın iç zarı enfeksyonları ve endometriozis gibi durumlarda Ca 125 seviyeleri yükselir. Dermoid kist ve hamilelik varsa, kanda B-HCG ve CEA seviyelerine bakılır, çünkü B-HCG ve CEA seviyeleri bu kist ayrımında yardımcı olur.

Gebelikte Kist Tedavisi

Hamilelik döneminde meydana gelen çoğu yumurtalık kisti iyi huylu olduğundan dolayı, genellikle tedavi edilmeden kendiliğinden küçülür veya kaybolur. Hamileliğin ilk dönemlerinde tespit edilen yumurtalık kistleri, genel olarak iyi huylu ve zararsız olduklarından, 20. haftaya kadar kaybolmaları beklenir. Bu yüzden hamilelik döneminde yumurtalık kistleri sürekli kontrol edilir ve gözlem altına alınır.

Yumurtalık kisti ve hamilelik takibi: Hamileliğin 1. trimester döneminde tespit edilen kistler, çapı 5 santimetrenin altında ve torsiyon gibi bir durum olmadığı sürece, çoğunlukla hamilelik süresi boyunca herhangi bir müdahale yapılmaz ve genellikle takibe alınır.

İğne ile kurutma veya küçültme: Hamilelikte genel olarak yumurta kistleri, cerrahi operasyonla alınması bebek doğana kadar uygulanmaz. Fakat kist bebeğin yaşam alanını daraltırsa, iğne aracılığıyla kistler küçültülmeye ve kurutulmaya çalışılır.

Operasyon: Kistlerin boyutu 5-6 cm üzerinde olan kistler %50 oranında kaybolmayabilir. Fakat kistler 5-6 cm den büyük, iki taraflı veya çoğunlukla hamileliğin 18-20. haftasına kadar kaybolmazsa operasyonla alınmaları planlanır. Kist çapı 5-10 santimetre arasında olması ve içyapısının farklı olması durumunda kötü huylu olduğu düşündürürken, cerrahi operasyonla daha erken dönemde çıkarılması gerekebilir.

Hamilelikte Kist Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Hamilelikte kist büyümesi olursa ve kaybolmazsa bazı semptomlara neden olurken, duruma göre ameliyatı ertelemek mümkün olmayabilir. Bu yüzden anne ve bebeğin sağlığı için kistin olası zararları ve ameliyatın riskleri göz önünde bulundurularak ameliyata karar verilir. Ancak çok nadir durumlarda, gebelik rutin muayeneleri esnasında kötü huylu yani kanserli kitle tespit edilebilir.

Yumurtalık kistlerinin nadir bir komplikasyonu olan yumurtalık torsiyonu, yumurtalığın ve büyük kistin bükülmesine veya bulunduğu konumun dışına çıkmasına neden olur. Bu durumda da yumurtalığa giden kan akışı kesilirken, tedavi edilmediğinde yumurtalık dokusuna zarar verir veya ölüme sebep olabilir. Bununla birlikte nadir meydana gelen kist yırtılması, şiddetli ağrıya ve iç kanamaya yol açarak enfeksiyon riskini artırırken, anne ve bebek için hayati tehlike oluşturabilir.

Hamilelikte Kiste Ne İyi Gelir?

Hamilelikte tanı koyulan yumurtalık kistlerine mümkün olduğunca hamileliğin 14-16. haftasına kadar müdahale edilmez. Çünkü kistler çoğunlukla hamileliğin 16. haftasına kadar küçülür veya tamamen kaybolur. Bu dönemde ağrıya veya karın şişkinliği gibi şikâyetler olması durumunda ise kistlerin ve semptomların kaybolması için bazı önlemler alınabilir.

Hamilelikte kist olması durumunda alınabilecek bazı önlemler şu şekildedir:

• Soğuk kompres uygulanabilir,
• Magnezyum açısından yüksek gıdalar tüketilmelidir,
• Papatya, nane ve ahududu çayı tüketilebilir,
• İdrar tutulmalıdır,
• Nefes egzersizleri, yürüyüş ve hafif egzersizler yapılmalıdır
• Stresten uzak durulmalıdır,
• Sıvı alımına dikkat edilmelidir,
• Kabızlığı önlemek için bol lifli gıdalar tüketilmelidir,
• Kafein, sigara ve alkol tüketilmemelidir,

Gebelikte Kiste Ne İyi Gelmez?

Çikolata kisti ile hamile kalanlar, sağlıksız beslendiklerinde ve kötü yaşam koşullarında olumsuz etkilenebilirler. Çünkü bu tür kistlerde vücut tarafından salgılanan östrojen seviyelerinin yüksek olması kist belirtilerini daha fazla yaşanmasına neden olur. Ayrıca çikolata kisti ve hamilelik söz konusu olduğunda, sigara, kafein ve alkol gibi zararlı besinler tüketildiğinde östrojen seviyeleri yükselebilir ve buda hamile kalmaya engel olabilir. Çikolata kisti tedavi edilmediğinde, oluşan yapışıklıklar embriyo yerleşmesini engellerken, buda dış gebeliğin oluşmasına, yumurtalıkları kaybetmeye ve hamile kalamaya engel olabilir.

Çikolata kist ameliyatı sonrası hamile kalmayı etkileyen bir durumda, tüplerin kötü durumda olması ve anne adayının ileri yaşlarda olmasıdır. Bu yüzden bu tür kisti olan kişiler, daha erken yaşta hamile kalmalıdırlar ve genellikle ameliyattan 2-3 ay sonra yaklaşık 6 ay doğal yollarla hamile kalmayı denemelidirler. Genellikle operasyon sırasında tüplerinin durumu sağlıksız olduğu tespit edildiğinde veya tüpler alındıklarında uzmanlar yardımcı üreme yolları için yaklaşık bir yıl beklemeyi tavsiye ederler. Fakat çikolata kisti olup tüp bebekle hamile kalanlar bebeğin ve annenin sağlığı açısından kontrollerini düzenli şekilde yaptırmalıdırlar.

Hamilelikte Kist Ameliyatı

Çok acil durum gerektirmeyen durumlarda ise ameliyat için düşük riskinin azaldığı 1. trimester sonrasında, uygun hamilelik haftasından gerçekleştirilir. Hamilelikte kist ameliyatı çok ender olsa da, çift taraflı, içinin sert alanlar içermesi ve çok büyük olması gibi kötü huylu olan veya şüphelenilen her kist, hamileliğin hangi döneminde olursa olsun cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

Yumurtalık kist çapı 10 santimetreden daha büyük olduğu durumlarda ise beklemek, torsiyon riskinin artmasına ve ayrıca kistin kötü huylu olma olasılığından dolayı riskli olabilir. Bu yüzden torsiyon gibi acil bir durum söz konusu olduğunda hamileliğin dönemine bakılmaksızın operasyon mutlaka yapılır.

Hamilelikte Kist için Hangi Doktora Gidilir?

Over kistleri genellikle bir semptoma neden olmaz, çünkü yumurtalıkların komşu organlara teması nadir olur. Bu nedenle Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları tarafından gerçekleştirilen genellikle rutin gebelik kontrolleri sırasında tespit edilirler.

Yumurtalık kistlerin yapısı, boyutu ve konumuna bağlı olarak operasyon ile müdahale edilmesi veya kistin hamileliğin belirli bir dönemine kadar takip edilmesi gerekebilir. Bu nedenle hamilelikte kist ağrısı çekenler Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünden randevu alarak kontrol ettirmelidirler.