Kuğu Boynu Deformitesi

Kuğu Boynu Deformitesi Nedir?  

Parmakta kuğu boynuna benzeyen şekil bozukluğuna kuğu boynu deformitesi denir.  

Parmak ekleminin etrafındaki bağ ve tendonlar parmak hareketlerinin dengeli şekilde oluşmasını ve eklem hareketlerinin belli sınırlar içinde normal olarak yapılmasını sağlar. Parmak ekleminde avuç içi tarafında yer alan volar plate( plaka) adı verilen bir yapı bulunur. Volar plaka parmak hareketlerinin dengeli ve kontrollü biçimde yapılmasına imkan verir. Parmağın düzleştirilmesi sırasında volar plaka gerilir ve normalin üstündeki harekete izin vermez, hareketi sınırlandırır.  

Volar plakanın gevşemesi durumunda ise parmağın orta ekleminde( proksimal interfalangeal eklem) normal eklem hareket açısının üstünde bir hareket( hiperekstansiyon) oluşur. Tendonlar arasındaki denge bozulur ve parmağın uç eklemi de aşağıya doğru çekilir. 

Sonuç olarak kuğu boynuna benzeyen bir şekil bozukluğu ortaya çıkar ve görünümünden dolayı kuğu boynu deformitesi olarak adlandırılır. 

Romatoid artrit( iltihaplı eklem romatizması) kuğu boynu deformitesinin en sık görülen nedenidir. Romatoid artrit gibi hastalıklar sonucunda parmaklardaki bağ ve tendonlar etkilenebilir, volar plaka gevşeyebilir ya da zayıflayabilir. Sonucunda hastalarda kuğu boynu deformitesi meydana gelebilir. El yaralanmalarının tendon ve bağlarda oluşturduğu hasarlar da kuğu boynu oluşumuna yol açabilir. 

Kuğu boynu deformitesinde çeşitli nedenlerle bağ ve tendonlar arasındaki dengenin bozulması sonucu parmak normal pozisyonundan uzaklaşmıştır. Hastalar parmaklarını düz hale getirmekte ve yumruk yapmakta güçlük yaşayabilir.  Bu deformitenin tedavisi için splint veya atel kullanımı, fizik tedavi ve cerrahi tedavi seçeneklerinden bir veya birkaçı uygulanır.  

Kuğu Boynu Deformitesi Belirtileri Nelerdir? 

Kuğu boynu deformitesinin parmakta şekil bozukluğu, parmak ucunu kaldırmada, parmağı düzeltmede ve yumruk yapmakta güçlük gibi belirtileri bulunur. Hastalar beceri gerektiren günlük aktivitelerini yapmakta zorluk çekebilir. Bazı hastalarda belirtilere ağrı eşlik edebilir. Kuğu boynu deformitesine sahip hastalarda zamanla eklem hareketlerinde kısıtlılık ve fonksiyon kaybı oluşabilir. 

Kuğu boynu deformitesine en sık neden olan hastalık romatoid artrittir. İltihaplı eklem romatizması adıyla da tanınan romatoid artrit hastalığında parmak eklemlerinde etkilenme sık görülür. Romatoid artrit sonucu kuğu boynu deformitesi gelişebilir. Bu hastalarda parmak eklemindeki görüntünün yanı sıra eklem sertliği, eklemde şişlik, ısı artışı, sabah tutukluğu gibi belirtiler de görülür.  

Kuğu Boynu Deformitesi Nedenleri Nelerdir? 

Kuğu boynu deformitesi tendon ve bağlardaki problemler sonucu oluşur.

Romatoid artrit gibi parmakları etkileyen romatolojik hastalıklar parmak eklemi etrafındaki tendon ve bağlarda zayıflamaya ve kuğu boynu deformitesine neden olabilir. Ayrıca travmatik el yaralanmalarında oluşan hasarlar ve çeşitli hastalıklar sonucu bağ ve tendonlardaki dengesizlikler de kuğu deformitesi oluşumuna neden olabilir. 

Kuğu boynu deformitesi nedenleri kısaca şöyle sıralanabilir: 

• Romatoid artrit( iltihaplı eklem romatizması), skleroderma, psöriatik artrit gibi romatizmal hastalıklar
• Travmatik el yaralanmaları
• Parmaktaki bağlarda gevşeme, zayıflama
• Tendon yaralanmaları, tendon rüptürü( yırtığı)
• Çekiç parmağın tedavisiz bırakılması
• Kırık sonrası
• Spastisite( kasların kasılı kalması)
• Parkinson
• Serebral palsi( beyin felci)
• Ele alınan direkt darbeler
• Artrit( eklem iltihabı)
• İnme                                                                                                                                 

Kuğu Boynu Deformitesi Teşhisi

Kuğu boynu deformitesi teşhisi için hastalık hikayesinin sorgulanması, fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemlerine başvurulur. 

Hastalık hikayesi ile hastanın temel bilgileri alınır, hastanın şikayetleri ve bu şikayetlerinin ne zaman başladığı ile daha önce tedavi alıp almadığı sorgulanır. Hastalar sahip olunan hastalıklar, geçirilen ameliyatlar, kazalar, yaralanmalar ve ailesel hastalık geçmişi( soy geçmiş) ile ilgili doktorunu bilgilendirmelidir. Hastanın şikayetlerini net olarak anlatması ve mesleği veya gün içinde tekrarlı olarak yaptığı aktiviteleri ve kısıtlılıklarını anlatması altta yatan problemin teşhisini kolaylaştırabilir.

Fiziksel muayenede doktor eldeki şekil bozukluğu, sıcaklık artışı, kas erimesi, cilt problemleri, ağrı, şişlik vb. durumların varlığını araştırır. Eklem hareket açıklıklarının ölçülmesi ve kas gücünün değerlendirmesini de fiziksel muayenede yapar.

Romatizmal hastalıklarda doktor kan testi isteyebilir ve vücudun diğer bölümlerini de muayene edebilir. 

Kuğu boynu deformitesinin teşhisi için görüntülemeden yararlanılabilir.

Direkt Grafi  / Röntgen İle Görüntüleme: Röntgen filmi kemik yapıların görüntülenmesinde sıkça kullanılır. Şekil bozukluklarının, kemik yapıların ve eklem hasarlarının görüntülenmesinde tercih edilir. X ışınlarının yardımıyla görüntüleme yapan, hızlı ve maliyeti düşük bir yöntemdir. 

Kuğu Boynu Deformitesi Tedavisi 

Kuğu boynu deformitesinin tedavisi deformitenin durumuna, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve fonksiyonel aktivitelerine bakılarak ameliyatsız veya ameliyatla yapılır.

Kuğu boynu deformitesi tedavisinde ileri şekil bozukluğu ve fonksiyon kaybına sahip hastalar haricinde öncelikle ameliyatsız tedavi seçenekleri tercih edilir, ameliyatsız tedaviden fayda görmeyen hastalarda ve etkilenmenin fazla olduğu hastalarda ameliyatla tedaviye geçilir.   

Ameliyatsız tedavi hasta eğitimi, splint veya atel kullanımı, fizik tedavi ve ilaç tedavisini içermektedir. Tedavi şekli belirlenirken kuğu boynu deformitesine zemin hazırlayan sağlık durumu önemlidir. 

İlaç tedavisi özellikle romatizmal hastalıklarda önemli bir yer tutar. İlaçlar romatizma hastalarında kuğu boynu deformitesini önleyici olarak kullanılır. İltihabi durumlarda hastalara kortizon tedavisi verilebilir. Romatizma hastalarının ilaç tedavisi ve uygulanacak diğer tedaviler romatoloğun tavsiye ettiği şekilde olmalıdır. Koruyucu önleyici tedaviler parmaklarda kalıcı şekil bozukluklarının engellenmesini sağlayabilir. 

Hasta eğitimi, hastalara eklem koruma prensiplerinin öğretilmesi, günlük yaşam içerisinde hayatını kolaylaştıracak kendine yardım aletlerinin önerilmesi gerekebilir. Bazı hastalar iş uğraşı terapistine yönlendirilebilir.

İş uğraşı terapisi ile hastaya koruyucu prensipler öğretilir, iş yeri ve evde kolaylaştırıcı çevre düzenlemeleri önerilir, iş ve günlük yaşam aktiviteleri sırasında hastanın fonksiyonelliği arttırılır, hastanın iş ve gündelik yaşamına katılımı arttırılır. 

Kuğu boynu deformitesi ateli veya splinti hastalara sıklıkla önerilir.  En yaygın olarak kullanılanı yüzük splint adı verilen yüzük şeklinde kolayca takılabilen splinttir. 

Fizik tedavi kuğu boynu deformitesi var olan hastalara ve fonksiyon kayıplarını engellemek için erken dönemde elde şekil bozukluğu, eklem iltihabı, ağrı, ödem, eklem sertliği gibi problemlere sahip olan hastalara uygulanır. Ameliyatsız tedavinin önemli bir bileşeni olmasının yanı sıra kuğu boynu deformitesi için ameliyat uygulanan hastalar için de fizik tedavi çok önemlidir. 

Kuğu boynu deformitesi fizik tedavisinin amaçları:

• Ağrı ve ödem kontrolünü sağlamak
• El becerilerini arttırmak
• Eklem hareket açıklıklarını korumak
• Kas kuvvetinin arttırmak
• Eklem sertliklerini önlemek
• Esnekliği arttırmak
• Ameliyat sonrası yapışıklıklarının önlenmesi
• Skar doku oluşumunun önlenmesi 

Kuğu boynu deformitesi hastalarında önleyici ve tedavi edici olarak uygulanan çeşitli fizik tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• Eklem hareket açıklığı egzersizleri
• Germe egzersizleri
• Tendon kaydırma egzersizleri
• Sıcak veya soğuk uygulamalar
• Kas kuvvetini arttıran egzersizler
• Fonksiyonel egzersizler
• Elektroterapi yöntemleri (enterfaransiyel akım, tens, lazer vb.)
• Günlük yaşamı kolaylaştıracak modifikasyonların ve yardımcı aletlerin önerilmesi
• Eklem koruma prensiplerinin öğretilmesi
• Ultrason
• Manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri, masaj, skar doku (istenmeyen yara dokusu) masajı

Cerrahi tedavi uygulanan ameliyatsız tedavinin başarısız olduğu hastalara ve fonksiyonel kayıpların fazla olduğu hastalara uygulanır.  

Kuğu Boynu Deformitesi Tedavi Edilmezse 

Kuğu boynu deformitesi tedavi edilmezse parmakta kalıcı şekil bozukluğu oluşabilir.

Bununla beraber: 

• Kavramada kayıp
• El fonksiyonlarında kayıp
• Eklemde sertlik
• Hareket kısıtlılığı
• İnce motor becerilerde azalma
• Ağrı

gibi problemlere de yol açabilir. 

Kuğu boynu deformitesi tedavi edilmediği takdirde sadece estetik olarak oluşan bir şekil bozukluğu olarak karşınıza çıkmayabilir, fonksiyonel kayıplara yol açabilir. 

Kavramada ve ince becerilerde yaşayacağınız kayıp günlük yaşamınızı oldukça etkileyebilir. Bir nesneyi kavrayıp bırakmak, düğme iliklemek, yazı yazmak, traş olmak gibi aktiviteler el fonksiyonlarını normal bir biçimde kullanabilen insanlar için çok basit aktivitelerdir. Ancak el parmaklarında kalıcı şekil bozukluğu gelişmiş ve el becerileri azalmış hastalar gün içerisinde el becerisi gerektiren birçok aktivitede oldukça zorlanırlar veya başarısız olurlar. 

Kuğu Boynu Deformitesine Ne İyi Gelir? 

Kuğu boynu deformitesi tedavisi deformitenin yapısına bağlı olarak uzman doktorlar, fizyoterapistler gibi sağlık çalışanlarından oluşan bir ekip tarafından yürütülmesi olasıdır. Kuğu boynu deformitesi hastalarına düşen ise tedavi sürecinde uzmanların önerilerini dikkate almak ve sağlıklı alışkanlıklar edinmektir. Bunun yanında günlük yaşamlarını kolaylaştırmak için kendine yardım aletleri kullanmak ve çalışma koşullarını düzenlemek faydalı olabilir. 

Kuğu boynu deformitesi hastaları için bazı tavsiyeler:

• Fizik tedaviye düzenli katılmak
• Doktorun tavsiye ettiği yüzük splinti düzenli kullanmak
• Fizyoterapistin önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapmak
• Ameliyat sonrasında yara yeri bakımına önem vermek
• Bol su içmek, sağlıklı beslenmek ve düzenli uyumak
• Eklem koruma prensiplerini öğrenmek
• İhtiyaç halinde kendine yardım aletlerini kullanmak
• Çalışma/ ev ortamını ergonomik koşullara uygun olarak düzenlemek 

Kuğu Boynu Deformitesine Ne İyi Gelmez? 

Kuğu boynu deformitesi hastaların el becerilerinde kayıplarla sonuçlanabilen bir sağlık durumudur. Hastalar deformiteye zemin hazırlayan hastalık/ sağlık durumunun teşhis edilmesi amacıyla doktora başvurmalılar ve gerekli tedaviye başlamalıdır. Tedavi edilmezse kalıcı fonksiyonel kayıplara yol açabileceği unutulmamalıdır. 

Kuğu boynu deformitesi hastalarının kaçınmaları gereken davranışlardan bazıları şunlardır: 

• Tedaviyi geciktirmek
• Fizik tedaviye düzenli katılım göstermemek
• Hareket etmekten, önerilen egzersizleri yapmaktan kaçınmak
• Ameliyat sonrası kontrolleri ve yara bakımını ihmal etmek
• Sağlıksız beslenmek
• Sigara içmek
• Doktor tarafından önerilen ilaçları, splinti kullanmamak 

Kuğu Boynu Deformitesi İlaçları

Kuğu boynu deformitesi ilaçları deformiteye( şekil bozuklukluğu) neden olan hastalığın/ durumun tedavi edilmesi ve hastanın şikayetlerinin giderilmesi için amacıyla kullanılır. 

Romatizmal bir hastalığın sonucunda oluşmuş kuğu boynu deformitesinde romatizma hastalığının tedavisi ve hastaların şikayetleri için doktor önerisiyle ilaçlar kullanılmaktadır. Romatizmal hastalıklarda anti-romatizmal ilaç (DMARD ve bdmard) ve NSAID (steroid olmayan anti- inflamatuar ilaç) tedavisi uygulanır. NSAID’ler ile ödem, iltihap, ağrı için reçete edilir. Romatizmal hastalığın teşhisinin erken konması ve düzenli tedavi ile hastalarda fonksiyonel kayıplar önlenebilir. 

Eklem iltihabı için kortizon enjeksiyonu uygulanabilir.   

Kuğu boynu deformitesine sahip hastalarda ağrı şikayeti varsa hastalar ağrı kesici kullanabilir. 

Hastaların ilaç kullanımı konusunda hassas davranmaları önemlidir. Doktorun reçete ettiği ya da önerdiği ilaçları, önerilen şekilde kullanmak gereklidir. Hastalar gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanmaktan kaçınmalıdır. Bazı ilaçların yan etkileri fazla olabilir, doktor reçetesiyle kullanılması gerekir.  

Kuğu Boynu Deformitesi Ameliyatı 

Kuğu boynu deformitesinin tedavisinde ameliyatsız yöntemlerden fayda görmeyen hastaların ve fonksiyonel kayıpların görüldüğü hastaların ameliyatla tedavi edilmesi gerekebilir. 

Kuğu boynu deformitesi için seçilecek cerrahi tedavi metodu hastanın yaşı, sağlık durumu ile deformitenin yapısı, yumuşak dokunun durumu, eklemin durumu, eşlik eden yaralanmalar ve daha önce yapılan tedavilerin göz önünde bulundurulmasıyla belirlenir. 

Kuğu boynu deformitesi ameliyatının temel amacı parmağın orta eklemindeki anormal pozisyonu (hiperekstansiyon) önlemektir. Etkilenen eklemlerin katı bir hal almadığı kuğu boynu deformitesi hastalarında yumuşak dokuyu hedef alan cerrahi yaklaşımlar tercih edilir. Parmağın anormal pozisyonuna neden olan gevşemiş veya zayıflamış yapıların olumsuz etkisini ameliyatla gidermek hedeflenir. Parmaktaki avuç içi tarafında yer alan volar plaka adı verilen yapı parmak hareketlerinin dengeli ve kontrollü biçimde yapılmasına olanak verir. Bu yapının zayıflaması parmakta kuğu boynu deformitesine neden olabilir. 

Yumuşak doku operasyonları volar plakaya ve/ veya parmaktaki fleksör digitorum süperficialis tendonuna yönelik yapılır. Volar plakaya yönelik yapılan operasyonla parmağın orta eklemini yaklaşık 30 derece bükülü ( fleksiyon) hale getirmek hedeflenir. Ameliyat için parmağın orta ekleminden (proksimal interfalangeal eklem) kesi açılarak bölgeye girilir. Volar plakanın gevşek kısmı eksize edilir, çıkarılır. Volar plakanın uç kısımları kapatılır ve parmağın orta eklemi yaklaşık 30 derece bükülü (fleksiyonda) tutması sağlanır ve parmağın istenmeyen yöne gitmesi engellenir. Ameliyat sonrası yaklaşık 4- 6 haftalık sürede hastaların atel kullanmaları gerekir.

Ameliyattan sonraki süreçte hastaların yara bakımını iyi yapması, pansumanları ihmal etmemesi gereklidir. El becerilerinin geri kazanılması için bu süreçte fizik tedaviye önem verilmelidir. Fizik tedavi iyileşmeyi hızlandırır, eklem hareket açıklıklarının korunmasını ve kas erimelerinin, kontraktürlerin, eklem sertliğinin, skar dokunun önlenmesini sağlar.

Düzeltilemeyen, sert hale gelmiş kuğu boynu deformitelerinde, eklem hasarının ileri olduğu hastalarda artroplasti uygulanır. Artroplasti ile hasarlı eklem yüzeyi değiştirilir.

Kuğu Koynu Deformitesi için Hangi Doktora Gidilir?

Kuğu boynu deformitesi için bir doktora başvuracağınız zaman sahip olduğunuz şikayetler ve hastalıklar önemlidir. El parmağınızdaki şekil bozukluğu, parmağınızı düzeltmede, yumruk yapmada güçlük kuğu boynu deformitesiyle ilgili esas belirtilerdir. Bu belirtilerin hangi sağlık durumundan veya kazadan sonra oluştuğu ve şikayetlerinizin ne kadar süredir devam ettiği tedaviniz açısından önemlidir.

Romatizmal bir hastalığınız varsa el parmağınızdaki şekil bozukluğunun yanında eklemlerinizde sertlik, şişlik, ısı artışı ile sabah tutukluğu, ağrı gibi şikayetlerinizin de bulunması olasıdır. Bu şikayetleriniz mevcutsa romatoloji bölümünde uzmanlaşmış bir romatoloğa başvurmanız gereklidir. 

Kuğu boynu deformitesi travmatik bir yaralanma sonucu da gelişmiş olabilir. Bunun için ortopedi ve travmatoloji bölümünde branşlaşmış bir doktora başvurabilirsiniz. 

Hastalığınızın teşhis ve tedavisi uzman doktorlar tarafından yapılır. El becerilerinin arttırılması amacıyla doktorunuz sizi fizik tedaviye yönlendirebilir.

Kuğu boynu deformitesi tedavisi gerekli durumlarda ameliyatla yapılabilir. Kuğu boynu deformitesinin cerrahi tedavisi için bir ortopediste başvurabilirsiniz. El cerrahisinde uzmanlaşmış bir doktora başvurmanız faydalı olabilir.