Venöz Ülser

Venöz Ülser Nedir?

Venöz ülser, özellikle bacaklarda görülen ve varis denilen bacak toplardamarlarındaki yetersizlik sonucu oluşan yaralardır. Venöz ülser sadece tedavi edilmemiş varisler değil başka nedenlere bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Venöz ülsere halk arasında varis yarası ismi de verilmektedir.

Normalde bacakta bulunan toplardamarlarda kapakçık denilen sistemler bulunmaktadır. Bacaktan yukarı kalbe doğru taşınan kan, kapakçıklar sayesinde tekrar bacağa geri dönmez. Ancak venöz yetmezlik durumunda bu kan bacakta birikir ve burada şişmeye neden olur. Bu şişme ve kan birikmesi sonucunda o bölgedeki deri zarar görür ve zamanla yaralar oluşmaya başlar.

Venöz Ülser Belirtileri Nelerdir?

Venöz bacak ülserleri genelde açık yaralardır ve ağrılıdır. İyileşme hastanın özelliklerine bağlı olarak değişmekle birlikte genelde 2 haftadan uzun sürer. Venöz ülserler çoğunlukla bacağın iç kısmında ve ayak bileği çevresinde oluşur. Venöz ülserde görülebilecek diğer belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

a-) Ayak bileğinde şişme (ödem) 

b-) Ülser çevresindeki ciltte renk değişikliği ve o bölgenin koyulaşması

c-) Ülser etrafındaki ciltte sertleşme

d-) Bacaklarda ağırlık hissi

e-) Bacaklarda ağrı

f-) Ülser çevresinde ve bacakta kırmızı pullanmalar ve kaşıntı

g-) Bacaklardaki toplardamarlarda genişleme (varis)

h-) Ülserde akıntı

Venöz ülserler açık yaralar olduğu için enfeksiyona çok açık bölgelerdir. Bu bölgelerde herhangi bir enfeksiyon geliştiğinde görülebilecek belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

a-) Ağrı şiddetinin daha da artması

b-) Ülserden bölgesinden akan sarı, yeşil bir sıvı ve kötü kokulu akıntı

c-) Ülser çevresindeki cildin aşırı kızarması

d-) Ateş

Venöz Ülser Nedenleri Nelerdir?

Venöz ülserin oluşum nedeni bacak damarlarındaki dolaşımdaki problemlerdir. En sık neden venöz yetmezlik durumudur. Venöz yetmezlik durumunda kan bacağın alt kısmında göllenmeye başlar ve basınç artar. Bu basınç artması sonucu ülser denilen yaralar oluşmaya başlar. Bu yaralar kendiliğinden oluşabileceği gibi bir travma sonrasında da oluşabilir. Bu travmalar bir çizik gibi hafif de olabilir. Bacak bölgesindeki damarlarda hasar oluşturacak veya bu hasarları arttıracak bazı durumlar yani risk faktörleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

a-) Obezite veya aşırı kilo: Obezite veya aşırı kilo, bacaklardaki basıncı arttırır. Bu basınç damarlardaki hasarı daha da arttırır. Ayrıca biriken kanın cilde yaptığı basıncı arttırarak ülser oluşum riskini arttırır.

b-) Hareketsiz kalma: Özellikle fazla yürümeme ve uzun süre hareketsiz kalma baldır kaslarını zayıflatır ve bu kasların zayıflaması bacaktaki dolaşımı etkileyerek venöz ülserlere zemin hazırlayabilir.

c-) Derin ven trombozu geçirme: Derin ven trombozu olarak adlandırılan bacağın derininde bulunan toplardamarda pıhtı oluşması damarlardaki kapakçıklara zarar vererek venöz yetmezliğe sebep olur. Venöz yetmezlikte de zamanla venöz ülser görülme olasılığı artmıştır.

d-) Varis: Kronik venöz yetmezlik ya da varis denilen durum toplardamardaki kapakçıklarda sorunlara yol açtığı için özellikle tedavi edilmediğinde venöz ülser oluşumu görülebilmektedir.

Bacaktaki kemiklerde kırılmalar, kıkırdaklarda zedelenmeler, kalça, diz protezleri gibi sebepler hareketsiz kalmaya neden olarak venöz ülser oluşumuna zemin hazırlayabilmektedir. Ayrıca yaşın artmasıyla hem damarların yapısındaki bozulma hem de hareketsiz kalmaya bağlı olarak venöz ülser oluşum riski artmaktadır.

Venöz Ülser Teşhisi

Venöz ülser teşhisi asıl olarak tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene ile konur. Hekim genelde venöz ülseri gördüğü anda ön tanılarında bu hastalığı düşünür. Daha sonra nedeni hakkında bununla ilişkili olabilecek durumları anlamak için ayak bileğinde şişme, ciltte sertleşme gibi semptomları sorgular. Ayrıca bu durumu hızlandıracak şeker hastalığı, derin ven trombozu gibi hastalıkları da sorgular.

Herhangi bir varis oluşumu varsa, hekim bunları incelemek için hastayı ayakta iken muayene etmek isteyebilir. Ancak venöz ülser için ayakta durmaya gerek yoktur. Diğer bazı hastalıkları dışlamak için bacaktaki atardamarlarda bir sorun olmadığını anlamak için kabaca ayak bileği nabzına bakılabilir. Temel teşhis yöntemlerinden sonra hem durumun nedenini anlamak hem de ek diğer hastalıkları dışlamak için doppler USG denilen bir yöntem kullanılabilir.

Doppler USG ile bacaktaki toplardamarlardaki akım incelenir. Herhangi bir kaçak veya olmaması gereken akım yönü olup olmadığı incelenir. Genelde bu inceleme, hasta hem ayakta hem de yatarken yapılır. Uyluk bölgesinden ayağa kadar tüm toplardamarlar incelenmeye çalışılır. Özellikle venöz ülser çevresindeki damarlarda bir anormallik olup olmadığını bulmak önem taşımaktadır. 

Bazı durumlarda karın içinde kalan toplardamarları incelemek için veya doppler USG'nin yetersiz kaldığı durumlarda tomografik venografi adı verilen bir yöntem kullanılır. Bu yöntemde X ışınları kullanılarak toplardamarlar daha ayrıntılı bir biçimde incelenir. Bunun haricinde emar, anjiyografi gibi daha özel testler de gerektiğinde kullanılabilir.

Venöz Ülser Tedavisi

Venöz ülserler doğru ve uygun tedavilerle ortalama 3-4 ayda iyileşmektedir. Ancak bu süre kişinin özelliklerine ve tedaviye uyumuna göre değişiklik gösterebilir.

1-) Ülser bölgesinin temizlenmesi ve pansuman: İlk olarak venöz ülser bölgesin bir uzman tarafından temizlenmeli ve ölü dokular çıkarılmalıdır. Daha sonra da bul bölgeye iyi bir şekilde pansuman yapılmalıdır. Venöz ülser yara bakımı için bu iki adım, ülserin iyileşmesi için uygun ortamı hazırlar ve iyileşme sürecini hızlandırır. Yapılan pansumanlar duruma göre değişse de genelde haftada bir değiştirilir. Bu pansumanlar ilerleyen zamanlarda eğitim alan hastalar tarafından da uygulanabilir.

2-) Kompresyon: Bacak damarlarındaki dolaşımı iyileştirmek ve o bölgedeki şişliği azaltmak için kompresyon yani basınç sağlayan özel bandajlar kullanılabilir. Bu bandajlar bacakları sıkar ve kanın kalbe doğru yukarı akmasına destek olur. Böylelikle bacakta kan birikmesi azaltılmış olur. Birçok çeşit bandaj bulunmaktadır. Bunlar hekim tarafından seçilmeli ve eğitimli kişiler tarafından uygulanmalıdır.

Bandaj da genelde pansuman ile birlikte haftada bir kontrol edilir veya değiştirilir. Bandaj ilk uygulandığı zaman hasta için biraz ağrıya neden olabilmektedir. Ülser iyileşmeye başladığında ağrı giderek azalır ancak bu süre 1-2 hafta sürebilmektedir. Bandaj özellikle geceleri yatarken rahatsız ediyorsa veya fazla sıkı gibi hissediliyorsa ufak yürüyüşler yapmak bu duruma yardımcı olabilir. Tüm bunlara rağmen aşağıdaki durumların olması halinde bandajın kontrol edilmesi veya çıkarılması gerekebilir:

a-) Ayak bileği etrafında şiddetli ağrı

b-) Ayak üstünde şiddetli ağrı

c-) Ayak parmaklarında mavi renk oluşumu veya şişme

Bu gibi durumlarda bandaj çıkarıldıktan sonra bacak vücut seviyesinden yüksekte tutulmalı ve bir hekime başvurulmalıdır. Venöz ülserlerin iyileşmesi için uygulanabilecek tedavilerin yanında var olan semptomlara yönelik de bazı yöntemler uygulanabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişme: Bacaklarda veya ayak bileklerinde şişme venöz ülserlere altta yatan duruma göre sıklıkla eşlik edebilen semptomlardan biridir. Bu şişmeler özel sıkıştırıcı bandajlar ile kontrol altına alınabilmektedir. Şişmenin fazla olduğu dönemlerde bacağı mümkün oldukça yukarıda tutmak, şişliği kontrol altına almada yardımcı olur. Uyurken bacakları kaldırmak amacıyla bacak altına yastık gibi materyaller konulabilir. Ayrıca doktorun önerdiği düzeyde ve mümkün olduğunca aktif kalmalı ve normal günlük faaliyetlere devam etmek hedeflenmelidir. Günlük yürüyüş gibi düzenli egzersiz, bacak şişmesini azaltmaya yardımcı olacaktır. Uzun süre aynı pozisyonda kalmak ise durumu kötüleştirecektir.

2-) Ciltte kaşınma: Venöz bacak ülseri olan bazı kişilerde ciltte pullanma ve kaşıntı gelişebilir. Bu durum genellikle varislere bağlı gelişen egzamalar nedeniyle görülmektedir. Durumu kontrol altına almak için nemlendirici kremler, hafif kortikosteroid kremler kullanılabilir. Ancak yine de en doğru kararı verecek ve tedaviyi yapacak bir dermatoloji hekimidir. Cilde zarar vermek ülserin oluşum riskini arttırdığı için bu duruma da dikkat etmek gerekir.

Venöz Ülser Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Venöz ülserler tedavi edilmediği takdirde hem hastalığa bağlı hem de altta yatan nedene bağlı olarak bazı komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonlardan en sık görüleni, ülser bölgesinin korunmaması ve travmaya maruz kalması sonucu görülen enfeksiyonlardır. Üstüne enfeksiyon binen venöz ülserde çok şiddetli ağrılar hissedilebilir ve kesinlikle bir hekim tarafından tedavi edilmesi gerekir. Bunun haricinde daha nadir olarak deri bölgesinde görülen ülser ve enfeksiyon kemik bölgesine yayılarak daha iç kısımlarda sorunlara neden olabilmektedir.

Venöz Ülsere Ne İyi Gelir?

Venöz ülserlerin iyileşmesine yardımcı olabilecek bazı durumlar bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

a-) Uzun süre hareketsiz kalmak venöz ülserin iyileşme süresini uzatmaktadır. Bu yüzden yapılabiliyorsa düzenli yürümek veya bacakları hareket ettirmek duruma iyi gelecektir. Ayakları da yukarı aşağı hareket ettirmek ve ayak bileklerini döndürerek bacaklara düzenli olarak egzersiz yaptırmak iyileşme sürecini hızlandırır. Bu hareketler kan dolaşımını hızlandırarak etki gösterir.

b-) Aşırı kilolu olmak bacaklar üzerindeki basıncı arttırarak venöz ülseri kötüleştirdiği için fazla kilosu olan kişilerin sağlıklı bir diyet uygulaması ve kilo vermesi hastalığa iyi gelecektir.

c-) Sigarayı bırakmak ve alkol tüketimini kısıtlamak kan akımını hızlandırarak ülserin daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir.

d-) Venöz ülserin görüldüğü bacak ve ayak olabildiğince küçük de olsa travmalardan korunmalıdır. Çünkü travmalar ülserin iyileşme süresini uzatır ve enfeksiyonlara neden olarak hastalığın ilerlemesine neden olur.

Venöz Ülser için Hangi Doktora Gidilir?

Venöz ülser için gidilmesi gereken bölüm kalp ve damar cerrahisidir. Bu alan uzman hekimler hem hastalığın teşhisinde hem de altta yatan durumu belirleyip tedavi etmede hastaya yardımcı olacaktır. Venöz ülser gelişmesi durumunda en azından durumun teşhisi için hem de bilinmiyorsa altta yatan durumun tespiti için vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır. Ayrıca tedavi edilmediği takdirde daha büyük sorunlara yol açabildiği için ülser görüldüğü andan itibaren bir hastaneye gidilmelidir.