Aşil Tendiniti

Aşil Tendiniti Nedir?

Çoğu insan günde ortalama 4 ila 6 bin adım atarak ayaklarına uyguladığı yük toplamda yüzlerce tona denk gelebilmektedir. Bu denli zorlayıcı fiziksel yükü yönlendirme ve hareket ettirme noktasında aşil tendonu büyük işler yapmaktadır.

Aşil tendonu vücudumuzda bulunan en güçlü tendondur. Bu yüzden isim köküne baktığımızda Yunancada Aşil (Achilles) en güçlü anlamına gelmektedir.

Tendonlar, kasların en uç kısmında bulunarak kasları kemiklere bağlayan sağlam bağ dokulardır. Aşil tendonu, arka baldır kasları olan gastroknemius ve soleus kaslarının topuk kemiğine yapıştığı son kısmıdır.

Bu kasların gerilmesi ile oluşan kuvveti aşil tendonu topuk kemiğine (kalkaneus) iletmektedir. Böylece aşil tendonu aracılığı ile zıplamak, yürümek, koşmak ve ayakta durmak mümkün olmaktadır.

Aşil tendonu, vücudumuzun en çok stres altında çalışan tendonu olması nedeniyle en sık travmaya ya da yırtılmaya uğrayan tendonudur. Aşil tendonunun inflamasyona (iltihaplanma) uğramasına aşil tendiniti denir.

Aşil tendonu çok kuvvetli bir bağ dokusu olmasına rağmen kendisini besleyecek iyi bir kanlanma sistemine sahip değildir. Buna ek olarak, tenosit dediğimiz iyileşmeyi sağlayacak hücreler oluşan inflamasyona hızlı cevap veremediği için aşil tendiniti hızlı gelişir ve yavaş iyileşir.

Aşil tendiniti oluşma yerine göre iki alt grupta incelenmektedir:

• Yapışma yeri (insersiyonel) tendiniti: Tendonun en uç kısmı yani topuk kemiği ile birleştiği yerde mikro yırtılmaların eşlik ettiği inflamasyon (iltihaplanma) sürecidir. Bu süreç içinde bursit (retrokalkaneal bursit) denilen kemik ile tendon arasındaki sıvının iltihaplanması ve topuk kemiğinde inflamasyona bağlı çıkıntılar oluşması sık görülebilir (haglund kemik çıkıntısı). Bu durum maraton koşucularında hatta bazen hiç aktif olmayan insanlarda dahi görülebilmektedir.
• Yapışma yerinde olmayan tendinit (non-insersiyonel): Aşil tendonunun topuk kemiği ile birleştiği noktanın yaklaşık 4 ile 5 cm üstünde oluşmaktadır. Tendonun orta kısmında, liflerin ağırlıklı olduğu bölgede küçük yırtıkları ile karakterize olup daha çok 30 ile 35 yaşındaki kişilerde etkilemektedir.

Aşil Tendiniti Belirtileri Nelerdir?

Hastaların belirtileri yapılan egzersizlerin yoğunluğuna, hastaların fiziksel özelliklerine ve altta yatan kronik hastalıkların durumuna göre değişebilmektedir.

Hastalarda görülen belirtiler şu şekildedir:

• Ağrı: Ağrı, aşil tendonunun ne kadar ve nasıl kullanıldığına bağlı olabilirken bazen de nedensiz bir şekilde hastalar ağrı hissetmektedirler. Ağrı genellikle arka baldır kaslarının aşil tendonu ile birleştiği yerden yani topuk kemiğinin 4 veya 5 cm üstünden hissedilir. Daha az sıklıkla aşil tendonunun topuk kemiği ile birleştiği yerde ağrı hissedilmektedir. Aşil tendiniti ağrısı gelip gidici bir tarzda olup gün içinde devam etmektedir. Özellikle hastalar sabahları yataktan kalktığı anda ilk yaptıkları ayak hareketinde veya ilk ayağı yere basma anında ağrı hissederler. Bu ağrı, ilk adımlarla birlikte yürüme boyunca belirgin olup kısa bir süre sonra ısınmaya bağlı olarak azalan şekildedir. Eğer aşil tendonunda daha ciddi bir iltihaplanma ile birlikte tendon yırtıklar söz konusu ise hastalarda ısınma ile dahi geçmeyen ağrı olabilmektedir. Buna neden olan ise Haglund deformitesi (bozukluğu) ya da Haglund kemik çıkıntısı denilen aslında topuk kemiğinin sivrileşmesi ile karakterize bir durumdur. Tendonun ön yüzü özellikle zıplama ya da gaza basma pozisyonunda bu çıkıntıya sürtmesi ile daha fazla ağrı hissedilmektedir. Bu sürtünme ile tendon çevresindeki yumuşak dokular da hasar görerek bursit olarak bilinen iltihaplanmaya neden olur.
• Tendon şişmesi ve eklem sertleşmesi: Özellikle spondiloartropati grubuna ait bir romatizmal hastalığı olan kişilerde aşil tendonunun topuk kemiğine yapıştığı bölgede iltihaplanma (entezopati) yaşanmaktadır. Bu kişilerde görülen aşil tendiniti kliniğinde sabahları ayak eklemi bölgesinde bir tutukluk ya da sertlik yaşanır. Bu sertlik sabah kalkıldığında ya da uzun süreli oturma sonrasındaki ayağa kalkma anında kendini göstermektedir. Belli bir süre sonra eklem bölgesinin ısınmasına bağlı olarak sertlik hafifleyebilir.
• Tendon boyunca kızarıklık ve ısı artışı: Tendon boyunca cilt üzerinde oluşan kızarıklık ve ısı artışı buradaki inflamasyonun (iltihaplanmanın) ciddiyetini hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca hastalar topuk kemiğinden arka baldıra kadar uzanan aşil tendonu boyunca özellikle dokunma ile artan hassasiyetten şikayet ederler.
• Kas güçsüzlüğü: Hastalar özellikle arka baldır kaslarında zayıflık hissederler. Ayağa kalma ya da topuğu kaldırma anlarında bu güçsüzlük iyice hissedilir. Aşil tendiniti öncesinde aktif bir spor hayatı olanlar için bu güçsüzlük can sıkıcı olabilmektedir.
• Hareket kısıtlılığı: Ayak bileğini esnetme anında ya da adım atmaya çalışıldığında keskin bir ağrı hissedilmektedir. Bu nedenle hastalar hareket etmede çok zorluk çekmektedirler. Etkilenen taraftaki aşil tendonu sağlıklı olan diğer taraftaki tendona göre daha kalın, daha sert ve gerilme kapasitesi düşüktür. Bu yüzden aşil tendiniti, kişileri iş hayatından, okul hayatından ya da profesyonel spor hayatından kısa ya da uzun süreli alıkoyan bir ortopedik hastalıktır.

Aşil Tendiniti Nedenleri Nelerdir?

Aşil tendiniti genellikle futbol ya da basketbol gibi sporlar ile içli dışlı kişilerde veya ayak baldır kaslarını çok kullanan sporcularda görülmektedir. Aşil tendiniti, tendonunun çok sık ve aşırı kullanımı ile başlayan ve çok küçük tendon yırtıkları ile ilerleyen kronik inflamasyon sürecidir.

Erken dönemde tedavi altına alınamayan ya da iyileşemeyen bu çok küçük yırtıklar nedeniyle aşil tendonu zayıflar ve zamanla kısalma sürecine girer.

Bazı araştırmalarda tendonlardan alınan biyopsi sonuçlarında inflamasyon (iltihaplanma) hücreleri ve prostoglandin gibi iltihap yapıcı maddeler bulunamadığından aşil tendon değişiminin bir yıkım ya da bozulma (dejeneratif) süreci olduğu kabul görmektedir.

• Aşırı kullanma: Aşil tendonu, vücudumuzda bulunan tüm tendonlar arasındaki en güçlü tendondur (vücut ağırlığının 10 katı kadar yükü taşıyabilmektedir). Bu yüzden uzun ve aşırı kullanımın yarattığı strese belli bir süre dayanmaktadır. Uzun ve yıpratıcı egzersizlerin sonucunda tendon üzerinde küçük yırtıklar oluşmaya başlar. Aşil tendiniti, futbolcularda, koşucularda ve zıplama sıklığı yüksek olan basketbol oyuncularında görülmektedir.
• Romatizmal hastalıklar: Romatoid artrit ya da ankilozan spondilit gibi iltihaplı romatizmal hastalıklarda aşil tendonun topuk kemiği ile birleştiği yerde oluşan inflamasyon ile aşil tendiniti oluşmaktadır. Bu hastalık grubuna sahip kişilerde kronik aşil tendiniti çok sık yaşanmaktadır.
• Ayak problemleri: Düz taban ya da içe ve dışa basış bozuklukları olan kişilerde aşil tendiniti gelişme riski yüksektir. Vücut ağırlığı ayakta iken dengeli bir şekilde topuk, ayak baş ve serçe parmağı üçgeninde dağılmaktadır. Düz taban olan kişilerde ya da içe veya dışa doğru basan kişilerde bu üçgen bozularak aşil tendonuna dengesizce bir yük binmesi ile tendonda ağrı ile başlayan ve zamanla iltihaplanma ile giden bir süreç başlar. Ayrıca obez tanısı almış ya da aşırı kilolu insanlarda bu süreç daha hızlı seyir almaktadır.
• Yanlış ayakkabı tercihi: Ayak bölgesinde anatomik problemleri olan kişilerin uygun ayakkabı giymemesi aşil tendiniti riskini artırmaktadır. Yani düz taban olan bir kişinin topuk destekleyen bir ayakkabı giymemesi ile aşil tendiniti gelişebilmektedir. Devamlı topuklu ayakkabı giyen kadınlarda ayak tabanında dengeli bir yük dağılımı olmaması ve aşil tendonu aynı pozisyonda uzun süre kalması ile kronik aşil tendiniti gelişebilir.
• Aşırı kilo ve obezite: Aşırı yükün tendonun aşırı gerilmesinde ve esneme kapasitesini kaybetmesinde önemli bir rolü vardır. Sıklıkla aşil tendonu bu yük ve stres altında esneme kabiliyetini kaybettiğinden dolayı kolay bir şekilde yıpranır ve bazen de yırtılır.
• Antibiyotik kullanımı: Yapılan araştırmalarda özellikle florokinolon grubu antibiyotik kullanan kişilerde aşil tendiniti gelişme sıklığı artmaktadır. Antibiyotik kullanımı ile tendon hücrelerini besleyen kan akımında azalma veya kasların içindeki kolajen (onarıcı) proteinlerinde eksilme oluşabilmektedir. Beslenemeyen dokulardaki onarıcı faktörlerin azalması nedeniyle aşil tendiniti riski artmaktadır. Eğer aşil tendiniti oluşmuş ise antibiyotik kullanımı ile iyileşme süresi uzamaktadır.
• Sistemikhastalıklar: Diyabet veya yüksek tansiyon hastalarında aşil tendonu çevresindeki yumuşak dokuların iyileşmesi uzun sürmektedir. Bunun temelinde sistemik hastalıkların kan basıncı üzerindeki olumsuz etkileri gösterilmektedir.

Diğer nedenler ise şu şekildedir:

• Yapılacak spor ya da egzersizlere ısınmadan başlamak
• Spor ya da egzersizlere kademeli olmadan direk başlamak (birden koşmaya başlamak vb.)
• Sert ve anatomik ayak yapısına uygun olmayan zeminlerde spor yapmak
• Ani bir şekilde antrenman şeklini, koşu yönünü ve mesafesini değiştirmek

Aşil Tendiniti Teşhisi

Genelde aşil tendiniti teşhisi, hastanın şikayetleri ve öyküsü doğru alındıktan sonra yapılacak kısa bir fiziksel muayene ile kolayca konmaktadır.

• Fiziksel muayene: Doktor, muayene sırasında aşil tendonuna ve çevresine hafifçe dokunarak (palpasyon) ağrı ve hassasiyetin yerine tespit eder. Doktor, Thompson testi ile aşil tendonu hasarının tespitini yapabilir. Test sırasında hasta sedyeye yüz üstü bir şekilde ve ayak bilekleri serbest kalacak şekilde uzanır. Doktor, hastanın baldırlarını sıkarak boşta olan ayak bileğinin dışa doğru (fleksiyon) hareket edip etmediğine bakar. Eğer ayak bileği dışa doğru hareket ediyorsa tendonun sağlam olduğunu, hareket etmeden sabit kalıyorsa tendonun kopmuş olduğunu anlar. Doktor, fiziksel muayene sırasında topuk bölgesinde kemik çıkıntısını (Haglund deformitesi) tespit ederse daha ileri tetkikler isteyebilir. Ayrıca aşil tendonunun çevresindeki kireçlenmeyi (kalsifikasyonu) ve diğer kemik hastalıklarını daha net araştırmak için ileri görüntüleme tetkikleri kullanılır.
• Röntgen: Kemik çıkıntılarını ve kalsifikasyonları (kireçlenmeleri) göstermede faydalı olan bir görüntüleme şekildir. Ayrıca diğer kemik hastalıkları ile aşil tendiniti arasındaki ayırıcı tanıda da yardımcı olmaktadır.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Aşil tendonu tanısında yeri sınırlı olan bir testtir. Tendonun ve çevresindeki yumuşak dokunun hasarını çok net göstermektedir. Özellikle ameliyat gereken durumlarda MR sayesinde tendon hasarının ne kadar olduğu tespit edilir ve buna uygun bir cerrahi müdahale planlanır.

Aşil Tendiniti Tedavisi

Aşi tendiniti tedavisi ile hedeflenen hastanın ağrısını hafifletmek ve şişliğini azaltmaktır. Tedavinin seçimi, tendon hasarının ciddiyetine ve hastanın profesyonel bir sporcu olup olmadığına göre değişmektedir.

Profesyonel sporculara yönelik yoğun tedavi planları yapılarak hem sporcuların kondisyonları hem de spor müsabakalarına kısa sürede tekrar dönüş yapmaları sağlanmaktadır.

Aşil tendiniti vakalarının çoğu cerrahi dışı (konservatif) yöntemler ile genelde 3 aylık bir zaman diliminde içinde iyileşmektedir. Bazen ciddi ağrıları olan hastaların tedavi süresi 6 aylık bir süreç gerektirmektedir.

Eğer 6 ay içerisinde hastanın ağrısı, tendon bölgesindeki şişliği ya da iltihaplanması azalmaz ise cerrahi tedavi gündeme gelir.

Ameliyat dışı tedavi seçenekleri şu şekildedir:

• Dinlenme: Hastanın ağrısını azaltmak için yapılacak ilk adım öncelikle ağrı yapan veya ağrıyı artıran aktiviteleri azaltmak hatta durdurmak olacaktır. Buradaki amaç, tendon ve tendon çevresindeki dokulara iyileşme zamanı vermektir. Bu yönde kısmı bir dinlenme alan özellikle profesyonel kişilere uygun antrenman programları veya antrenman yoğunluk seviyelerini değiştirmeleri tavsiye edilir.
• Buz tedavisi: Aşil tendonun en ağrılı bölgesine uygulanacak buz terapisi faydalı olacaktır. Buz, özel buz torbalarına ya da basit bir bezin içine koyulur ve daha sonra ağrılı bölge üzerine yerleştirilir. Buz torbasını tendon üzerinde 15 ya da 20 dakika tuttuktan sonra tekrar tendonun ısınması için bu buz torbası kaldırılır. Bu yöntem ile ağrı, şiş ve inflamasyon (iltihaplanma) rahatlayacaktır. Eğer tendon üzerinde erken bir uyuşma ya da aşırı kızarıklık olursa buz uygulamasına ara verilir. Burada önemli nokta halk arasında “soğuk ısırığı “ olarak bilinen durumdan korunmak önemli olacaktır.
• Ayak bileğini yükseltmek (elevasyon): Ayak bileğini kalp seviyesinin biraz üstünde tutmak bu bölgedeki ödemi veya şişliği azaltmaya yardımcı olacaktır. Buradaki amaç kan dolaşımının kalbe dönüşünü hızlandırmak ve ayak bölgesini rahatlatmaktır.
• Tendonu sarmak (kompresyon): Aşil tendonunu bir bandaj ile sararak ya da kompresyon çorapları giyerek tendonun sabit kalması sağlanır. Bu sayede tendon ve tendon çevresinde yeniden oluşabilecek inflamasyon ( iltihaplanma) alevlenmeleri azalacaktır. Buradaki önemli nokta bu sarma işleminin tendonun kan dolaşımını etkileyecek bir baskıda ya da şiddette olmamasıdır.
• İlaç tedavisi: Ağrı kesiciler ve inflamasyon (iltihaplanma) azaltıcı ilaçlar doktor tarafından hastaya reçete edilmektedir. Burada bilinmesi gereken kısım ilaçların tendon kalınlaşması gibi durumlara fayda sağlayamayacağıdır. Genelde 1 aylık kullanım periyodu için hastalara verilirler.
• Lokal steroid enjeksiyonları: Bu uygulama çok nadir zamanlarda hastalara verilmektedir. Özellikle çok ciddi inflamasyonu (iltihaplanma) ve ağrısı olan kişilere genellikle tek doz ya da 3’er doz halinde verilmektedir. Çok etkili bir şekilde bu bölgedeki iltihaplanma ya da yangıyı azaltır. Eğer yanlış ya da fazla uygulanırsa tendon üzerinde yırtılmalara hatta kopmalara sebep olabilecek yan etkilere sahip bir uygulamadır.
• ESWT (şok dalga tedavisi): Bu uygulama, basınçlı ses dalgalarının tendon çevresindeki kan akışını uyarması ile tendon etrafındaki yavaş ilerleyen iyileşme sürecini yeniden aktif etmeye yardımcı bir tekniktir. Bu uygulamanın temelinde tendona gelen az miktarda kanın hızlandırılması vardır. Bu yüzden bu tarz lokal uyarıcı tedavi yöntemleri buradaki kan akış trafiğini hızlandırmak üzerine kurulmuştur. Seans süreleri hastalara göre değişiklik gösterse de genelde 20 dakikalık seanslar halinde uygulanmaktadır.

Aşil Tendiniti Egzersizleri

Ayak bileği germe: Kişiler yüzlerini bir duvara dönerek her iki bacağını (etkilenen bacak biraz daha geride tutulur) geride tutup dizlerini öne doğru bükerler. Aşil tendonu üzerinde gerilim hissedene kadar duvara yaslanılır. Tendon üzerinde hissedilen gerilim 40 saniye kadar hissedildikten sonra vücut geri çekilerek tendon gevşetilir. Bu egzersizi 2 ya da 3 kez tekrarlayabilirsiniz.

İki ayak topuğunu kaldırma: İki topuğunuzu yerden birkaç santimetre yükselterek vücut ağırlığını ayak parmaklarında 2 saniye kadar hissettikten sonra eski pozisyona geri dönülür. Bu öne doğru yaylanma hareketini 20 kere yapabilirsiniz.

Yukarıdaki belirtilenler ve daha fazla egzersiz hareketleri uzman bir fizyoterapist tarafından hastalara özel bir takvim şeklinde verilmesi ile yapılmalıdır. Belli bir çalışma bütünlüğü olmayan egzersizlerin fayda yerine zarar getirme riskleri vardır.

• Topuk yükseltici tabanlıklar: Bu tarz tabanlıklar ya da ayakkabı içine yerleştirilen ortopedik destekleyici yastıklar ile aşil tendonunun pozisyonu yükseltilerek tendon boyunca oluşan gerilim azaltılmış olacaktır. Özellikle tendondaki inflamasyon tendonun topuk kemiğine yapıştığı yerde (insersiyonel tendinit) ise bu tarz yükseltici tabanlıklar sayesinde topuk kemiği ayakkabının arkasına daha az sürtüneceği için hastalar daha az ağrı hissedeceklerdir.

Aşil tendonu problemlerinde modern tıp tedavisi içinde hacamat yer almamaktadır. Hacamat uygulamasının temelinde tendon bölgesinin uyarılması ile bu bölgedeki kanlanmanın yenilenmesi söz konusudur.

Dikkat edilmesi gereken husus hacamatın kimler tarafından yapıldığıdır. Merdiven altı olarak kabul edilen yerlerde yapılan hacamat işlemleri neticesinde hastalarda ciddi problemler oluşabilmektedir. Doktor kontrolünde ve Sağlık bakanlığı denetiminde çalışan kliniklerde bu işlemlerin yapılması gereklidir.

6 ay boyunca tüm cerrahi dışı tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen durumlarda tendonun MR ile tespit edilmiş hasarına veya hastanın yaş ve sağlık durumuna göre ameliyat seçenekleri planlanır.

En çok kullanılan yöntem ise aşil tendonu ile topuk kemiğine yapışan Gastroknemius kasına yapılacak kas uzatma ameliyatıdır.

Diğer seçenekler ise debridman ve tendon transferidir.

Aşil Tendiniti Tedavi Edilmezse

En önemli ve en sık görülen aşil tendiniti komplikasyonu aşil tendonunun ağrısıdır. Hastalar var olan tendon ağrılarına aldırış etmeden günlük hayatlarına ya da spor faaliyetlerine devam ederek hem aşil tendonuna hem de topuk kemiğine zarar vermektedirler.

Hastalar aynı zamanda uzun süre tedavisiz kalmaları neticesinde tendon yırtılmaları ve kopmaları ile karşı karşıya kalabilirler.

2017 yılında yapılan birçok araştırma ışığında aşil tendonunun tedavi almadan kendiliğinden iyileşme sürecinde bazı enfeksiyonların komplikasyon şeklinde hastaları nadirde olsa etkilediği ispatlanmıştır.

Özellikle komplikasyonlar, tendon ameliyatları sonrasında doktor görüş ve tavsiyelerini dikkate almayan hastalarda daha sık görünmektedir.

Ameliyat sonrası tam iyileşme sağlanmadan aşil tendonu kullanılmaya başlandığında aşil tendonu kopma riski ile karşı karşıya kalır.

Aşil Tendinitine Ne İyi Gelir?

• Günlük egzersizlere kademeli olarak başlayınız. Eğer egzersizlere yeni başladıysanız bu egzersizleri yavaş ve kademeli olarak artırınız.
• Rahat ve sakin bir şekilde egzersizlerinize odaklanın. Tendonların üzerine aşırı stres yükleyici aktivitelerden kaçının. Eğer yorucu bir egzersiz yapmak istiyorsanız önceden kaslarınızın ısınması için küçük egzersizler yapın. Egzersiz sırasında aşil tendon bölgesinde ağrı farkederseniz egzersize ara verin ve dinlenin.
• Ayakkabı seçiminde ayağınızın anatomik yapısına uygun olacak ayakkabı seçiniz. Düz taban gibi anatomik problemleriniz ya da ayağınızda basma problemleri var ise bu sorunlara yönelik ayakkabılar kullanınız. Ayakkabınız egzersiz sırasında topuğunuzu yeteri kadar desteklemeli ve aşil tendonu üzerindeki gerginliği azaltmalıdır.
• Yataktan kalktığınızda yapacağınız basit esneme hareketleri ile aşil tendonunu güne daha iyi hazırlamış olursunuz. Aşil tendonunu geren ya da uzatan esneme hareketleri ileride olabilecek tendinit riskini azaltacaktır.
• Baldır kaslarını güçlendirici egzersizlere vakit ayırınız. Böylece aşil tendonu her türlü zorlu hareketlere ya da egzersizlere karşı hazır olacaktır.
• Özellikle çaprazlama yapılacak spor aktiviteleri ile aşil tendonu daha uzun ve esnek olacaktır.

Aşil Tendinitine Ne İyi Gelmez?

• Obezite tanısı almış ya da aşırı kilolu insanlarda aşil tendonu çok gergin olduğundan dolayı aşil tendiniti oluşma riski yüksektir.
• Aşınmış ya da yapılacak egzersize uygun olmayan ayakkabı tercihi tendon yaralanmalarını hızlandıran faktörlerdir.
• Tendon ağrıları soğuk havalarda daha sık görülmektedir. Engebeli zeminlerde spor yapmak aşil tendonu yaralanmalarına zemin hazırlamaktadır.
• Özellikle doktor tavsiyesi olmadan alınan antibiyotikler, yapılan araştırmaların ışığında aşil tendiniti oluşma riskini artırmaktadır.
• Hastaların tedavi altında kontrol edilmeyen romatizmal hastalıkları, şeker ve tansiyon problemleri hem kronik aşil tendiniti için birer risk faktörü hem de tendinitin iyileşmesini yavaşlatan durumlardır.
• Yoğun olarak aşil tendonunu kullanan kişilerde (futbolcular, koşucular vb) tendinit gelişme riski çok yüksektir.
• Ailesinde aşil tendiniti olan kişilerde aşil tendiniti gelişme riski yüksektir. Ayrıca aşil tendiniti gelişen kişilerde sağlıklı diğer aşil tendonunda da tendinit gelişme riski vardır.

Aşil Tendiniti İlaçları

Aşil tendiniti tedavisinde ilaçların kullanımı sınırlıdır. Sadece ağrı ve inflamasyon (iltihaplanma) azaltıcı etkisi olan ilaçlar tedaviye eklenmektedir.

Bu ilaçların böbrek, karaciğer ve sindirim sistemi üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle doktor kontrolünde ve genelde en fazla 1 aylık kullanım süreleri vardır. Bu ilaçların daha uzun kullanım senaryolarında aşil tendonu üzerinde olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir.

• Analjezik ve steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİ) arasında en sık kullanılanlar ise Diklofenak, İbuprofen ve Etodolak şeklindedir.
• COX-2 inhibitörü: Hastanın eklem bölgesinde oluşan enflamasyonu (iltihaplanmayı) celecoxib ve etoricoxib benzeri ilaçlar ile rahatlatmak mümkündür.

Bu iki ilaç grubunun gastrointestinal sistem (sindirim sistemi), böbrek kanlanması ya da karaciğer enzimleri üzerindeki olumsuz etkileri bilinmeli ve sadece doktor tavsiyesi ve reçetesi ile kullanılmaya dikkat edilmelidir.

Aşil Tendiniti Ameliyatı

• Gastroknemius (baldır) kasının uzatılması: Gastroknemius kasının aşırı gergin olması durumunda aşil tendonu üzerinde de gerginlik oluştuğu için hastalar ayaklarını rahat bir şekilde esnetmezler. Bu yöntemde baldır bölgesinden 3 cm çapında bir kesi açılır ve kesi içerisinden endoskopik bir görüntüleme aleti ile ilerleyerek kas net bir şekilde görüntülenir. Kasın gevşetilme işlemi baldır bölgesinden ya da aşil tendonunun topuk kemiğine yapıştığı bölgeden yapılabilir. Bu ameliyat sonrası görülen komplikasyonlar sınırlıdır. Ameliyat sonrası yarım alçı yapılarak tendon sabitlenir. Alçının uygun olmadığı durumlarda ”breys” adı verilen bot gibi ayağı saran aletler ile aşil tendonu sabit tutulur. Genelde ameliyat sonrası 20 günlük periyotlarla tendonun iyileşme fazı takip edilir.
• Debridman yöntemi: Bu yöntem ile aşil tendonu çevresindeki ölü veya enfekte olmuş dokular temizlenerek buradaki iyileşme hızı artırılır. Genelde tendondaki hasarı % 50’ den az olan durumlarda uygulanır. Topuk kemiğinde oluşmuş kalsifikasyonlar (kemik çıkıntıları) temizlenir ya da törpüleme işlemi yapılır. Daha sonra hastaya uygun bir şekilde alçı ya da bot tedavisi verilir.
• Tendon transferi: Tendon transferi ameliyatı ise aşil tendonu hasarı %50’den daha fazla olan durumlarda yapılmaktadır. Burada, ayak baş parmağını aşağı oynatan sağlam tendonun hasarlı tendona güç katması için topuk kemiği bölgesine taşınması işlemidir. Bu işlem sonunda hasta, baş parmağında hiçbir şikayeti olmadan hayatına devam edebilir. Bazı durumlarda tendon hasarının büyüklüğü yüzünden ameliyat sonrası tamamıyla iyileşme gerçekleşmeyebilir.

Gebelikte Aşil Tendiniti

Hamilelik döneminde özellikle hamileliğin ikinci yarısından sonra ayak bileği çevresinde ağrı, şişlik veya ödem çok sık görülmektedir. Gebelik döneminde hastalar, yataktan kaldıkları anda aşil tendonu bölgesinde ağrı veya hassasiyet hissedebilirler.

Bu belirtiler gebeliğin getirdiği fizyolojik değişimlerin yanında, plantar fasiit ya da aşil tendiniti kaynaklı olabilmektedir.

Öncelikle bu durumlarda evde yapılacak istirahat, buz terapisi ve kas gevşetme egzersizleri ile ağrı ve inflamasyon rahatlatılmaya çalışılabilir. Bu işlemlere rağmen şişlik ve ağrı birkaç gün içinde geçmiyorsa hastalar en yakın zamanda bir ortopedi uzmanı tarafından muayene edilmelidir.

Gebelikte çok sık kullanılan topuk kısmı desteksiz ayakkabılar, hem tendinit gelişmesi için risk hem de var olan ağrıları artırabilmektedir. Bu yüzden ayakkabı içerisine konulacak topuk destekleyici ürünler ile hareket anında aşil tendonu üzerindeki yük ve gerginlik azalacaktır.

Çocuklarda Aşil Tendiniti

Okul çağı dönemindeki çocuklarda ayak bileği ağrısı çok sık yaşanmaktadır. Eğer çoçuğun topuk kemiğinden baldırına kadar olan bölgede bir hassasiyeti, ısı artışı ya da küçük bir adım atarken daha şiddetli bir ağrısı oluyorsa aşil tendiniti düşünülmelidir.

Özellikle bu şikayetler, ani bir şekilde ısınmadan yapılan koşmalar ya da sıçramalar sonunda oluşabilmektedir.

Böyle şikayetleri olan çocukların ayak bilekleri kısa bir süre sabit ve hareketsiz tutulmalıdır. Bu arada buz tedavisi çocukların ağrılı tendon bölgelerine uygulanabilir.

Eğer ağrı kısa bir süre sonra azalır ise hafif egzersizler yapılarak tendon esnetilir ve tekrar gerilir. Bu şekilde yapılarak tendon kısalmasının önüne geçilebilir. Ev ortamında yapılan bu uygulamalara rağmen ağrı ve şişlik şiddetini artırarak devam ederse ortopedi uzmanından destek alınmalıdır.

Aşil Tendiniti için Hangi Doktora Gidilir?

Aşil tendiniti için ortopedi ve travmatoloji bölümünü arayarak Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı bir doktordan randevu alabilirsiniz.

Genellikle hastalar ayak ve ayak bileği bölgesindeki ağrıları yorgunluğa ya da küçük travmalara bağlayarak geçiştirirler. Ayrıca doktor tavsiyesi ya da reçetesi dışında ilaç kullanımı ile sadece ağrıyı bastırarak alttaki nedenlerin daha da kötüleşmesine fırsat vermektedirler.

Eğer aşil tendonu çevresinde var olan ağrılara ek olarak aşağıdaki belirtiler var ise doktora gidilmesi gereklidir:

• Uzun süren ve günlük aktivitelerin yapılmasını engelleyen ağrılarda
• Özellikle ayak bileğinde oluşan eklem sertliğine bağlı hareket kısıtlılığında (özellikle sabahları)
• Arka baldırdan topuğa kadar uzanan aşil tendonu boyunca şişlik, kızarıklık, sıcaklık artışı ve hassasiyet varlığında
• Ayakta iken ağrılara bağlı olarak duruş (postür) bozukluğunda

Koşarken yada yürürken aşil tendonu çevresinde yüksek bir ses duyulduğu anda aşil tendonunun koptuğu bir klinik gelişmiştir ve acil bir şekilde doktorun görmesi gereken bir durumdur.