Çikolata Alerjisi

Çikolata Alerjisi Nedir?

Çikolata alerjisi, çikolata yedikten hemen sonra ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Çikolata, içinde barındırdığı süt, fındık veya mısır gibi çeşitli alerjik gıdalardan dolayı birçok insan için gıda alerjisi riski oluşturmaktadır.

Çikolata alerjisi oldukça nadir gelişmektedir. Bunun nedeni, çikolata alerjisi olan kişilerin kakaodan çok çikolataya eklenen katkı maddelerine karşı alerjisi olmasıdır. Kakaoya ek olarak, tadı iyileştirmek için süt, fındık, kuru üzüm veya badem çikolataya farklı aromalar katar. Alerji hastaları için hangi alerjene dikkat etmesi gerektiği bu noktada açıktır. Bunula birlikte, çikolata alerjisini tetikleyen çok daha fazla madde vardır. Bu nedenle, çikolata alerjisine neden olan veya tetikleyen ürün tespit edilmelidir.

En yaygın tetikleyiciler ise soya, yumurta vesüttür. Çikolatalı bisküvi veya fındıklı çikolatadaki fındık ve gluten alerjiyi tetikleyen diğer katkı ürünleridir. Ayrıca çikolatanın işlenmesi ile elde edilen kek, hamur işleri veya dondurma gibi yiyecekler detüketilirken dikkat edilmelidir.

Çikolata Alerjisi Belirtileri 

Çikolata alerjisine ait belirtiler çikolata yenilmesinden hemen sonra ortaya çıkar ve diğer gıda alerjilerine benzer şekilde klinik gösterir. Çikolata yenmesi ile bağışıklık sistemi histamin gibi kimyasalları kan dolaşımına salar. Histamin çeşitli organlarda alerjik belirtiler gelişmesine neden olur. Histaminin etkili olduğu organlar şunlardır:

• Gözler

• Burun

• Boğaz çevresi

• Akciğerler

• Deri

• Sindirim sistemi

Çikolatayı tüketmek ya da içindeki ürünler ile doğrudan temas kurmak bile aşağıdaki belirtilerin yaşanmasına neden olabilir

• Cilt üzerinde değişiklikler, kızarıklık, kaşıntı, ürtiker (kurdeşen)

• Ağız içinde ve boğaz çevresinde kaşıntı

• Dudak, dil ve boğazda şişlik

• İshal, karın ağrısı, bağırsak emilim bozuklukları

• Nefes darlığı

• Hırıltılı soluma

Bu belirtilerin bir kısmı anafilaksi (alerjik şok) geliştiğinde ortaya çıkan belirtilerdir. Eğer doğru tedavi strateji uygulanmadığında alerjik şok ölüm ile sonuçlanmaktadır. Anafilaksiye yol açabilecek alerjiler yüksek düzeyde immünoglobulin E (IgE) antikorlarıile karakterizedir.

Çikolata hassasiyeti veya intoleransı kandaIge antikorları içermemesi bakımından alerjiden farklı bir kliniktir ve çoğu zaman hayati tehlike oluşturmaz.

Çikolataya karşı hassasiyeti olan kişilerde aşağıdaki belirttiler görülebilir: 

• Sivilce (akne)

• Şişkinlik ve gaz rahatsızlığı

• Kabızlık

• Baş ağrısı veya migren

• Deri döküntüsü veya kontakt dermatit 

• Mide bulantısı veya hazımsızlık

Kakaonun kendisine ya da çikolata içindeki tiramin adlı amino asite karşı alerjisi olan kişiler küçük miktarlarda çikolatayı sorunsuz tüketebilirler. Ancak daha fazla miktarda çikolata tüketildiğinde başta sindirim sistemi olmak üzere vücudun birçok yerinde alerjik reaksiyonlar görülmektedir.

Çikolata Alerjisi Nedenleri

Genelde çikolataya alerjisi olan kişiler ilk etapta alerjilerine neyin sebep olduğunu bilmek isterler. Asıl problem çikolatanın kakao dışında çeşitli malzemelerden yapılmasıdır. Kakao çekirdekleri çikolatanın yapımında kullanılan ana ürün olmasına rağmen, nadiren insanlarda alerjiye neden olur. Aslında, çikolata alerjisine kakaodan ziyade çikolatayı oluşturan diğer gıda ürünleri sebep olur. 

Çikolata içerisinde alerjiye neden olabilecek ürünler şunlardır:

• Süt

• Fındık (yer fıstığı, çam fıstığı)

• Mısır

• Soya

• Buğday ve gluten

• Kafein

• Çilek

Gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı olan kişiler bazen çikolataya özellikle de sütlü çikolataya karşı reaksiyon göstertirler. Bu reaksiyon, çikolata içindeki diğer ürünlere olan çapraz alerjiden kaynaklanmaktadır. Çölyak hastalığı olan kişilerde vücut glütene karşı alerjik tepki verir. Glüten, çoğu tahılda bulunan bir proteindir. Özellikle arpa, çavdar ve buğdayda bulunan glüten, ciddi sağlık sorunlarına veya besin duyarlığına neden olabilir.

Çikolata, yapı olarak glütene benzer bir protein içerir ve bu nedenle bağışıklık sistemi bu proteini glüten proteini gibi düşünüp reaksiyon göstererek alerjik  belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. 

Çikolata Alerjisi Teşhisi 

Çikolata alerjisinin tanı ve teşhisi alerji ve immünoloji uzmanı doktorun hastanın alerji belirtilerini anlatan tıbbı öyküsünü alması başlar. Hastadan özellikle belirtilerin ne zaman başladığı ve ne kadar sürdüğü konusunda bilgi alınır. Hastanın ailesinde gıda alerjisi, özellikle fıstık, süt ve çikolataya karşı alerjisi olan kişiler hakkında ayrıntılı öykü alınır.

Hastanın yemek yeme alışkanlıkları hakkında ve hangi gıdaların tüketilmesi sonunda alerjik belirtilerin ortaya çıktığı konusunda ayrıntılı bilgiler alınır. Bunların dışında yapılacak fiziksel muayene ile gözden kaçabilecek bazı detaylar değerlendirilir ve tanı koyma aşamasında göz önünde bulundurulur. Alerjiye ait belirtilerin hangi gıda maddesi nedeniyle ortaya çıktığını tespit etmek için yapılacak testler şunlardır:

Çizme testi (prick testi): Kakao çekirdeğine ve çikolata içinde bulanan diğer bileşiklere ait proteinleri içeren maddeler lanset (ince bir iğne) aracılıyla çizilen ön kol derisi üzerine damlatılır. Çizme testi (prick testi) sonrası 20- 25 dakika beklenir ve test yapılan deri üstünde kabarıklık ya da kızarıklık oluşması halinde çikolata alerjisine neden olan madde tespit edilir.

Spesifik IgE Antikor Testi: Bu test ile kandaki çikolataya karşı oluşmuş immünoglobülin E (IgE) antikorlarının düzeyi ölçülür. Alerjik hastalıkların çoğunda immünoglobülin E (IgE) seviyesi yüksek çıkmaktadır. Bu nedenle, tek başına tanı koyamadığından ötürü deri çizme testi (prick testi) ile birlikte uygulanır.

Besin provokasyon testi: Gıda alerjini tespit etmek için “altın standart”, yani en doğru sonuç veren testtir. Bu test ile hastanın duyarlandığı gıda maddesi belirlenir ve hastaya buna uygun diyet uygulanır. Hastaya şüphelenilen gıda maddesi artan dozlarda verildikten sonra hastada alerjik belirtiler ortaya çıkarsa test pozitif kabul edilir. Bu testin getirdiği riskler nedeniyle uzman kişilerce ve uygun ortamlarda uygulanması gereklidir.

Çikolata Alerjisi Tedavisi

Çikolata alerjisinin diğer gıda alerjilerinde olduğu gibi kesin bir tedavi şekli yoktur. Tüm gıda alerjileri ile baş etmenin tek onaylanmış yolu alerji yapan gıdalardan uzak durmaktır. Bunun getirdiği tercih ise çikolata ve çikolata içindeki yan ürünleri tüketmekten kaçınmaktır. İlk ve en önemli adım çikolata alerjisinin nedenini tam olarak tespit etmeye çalışmaktır.

Her ne kadar dikkat edilse dahi çikolata içindeki yan ürünlere ait proteinlerden kaçınmak çok zor olmaktadır. Çikolatayı oluşturan ürünlere karşı çok ciddi alerjisi olan kişiler, bu ürünlerin proteinleri ile karşılaştığında veya temas ettiğinde anafilaksi (alerjik şok) geçirme riski yüksektir. Uzman doktorlar bu şekilde yüksek risk grubundaki kişilere epinefrin (adrenalin) otoenjektörü reçete etmektedirler. 

Hafif veya orta şiddetli çikolata alerjisi olan kişiler için antihistaminik ilaçlar doktorlar tarafından reçete edilmektedir. Antihistaminikler, döküntü veya kaşıntısı olan kişilerde etkili olmaktadır.

Şiddetli çikolata alerjisi olan kişiler yanlarında herhangi birine ihtiyaç duymadan kendilerine adrenalin otoenjektörü uygulayabilir. Hastalar, boğaz bölgesinde şişkinlik veya tıkanıklık hissi, nefes almada zorluk ve bilinç bulanıklığı yaşadıklarında yanlarında taşıdıkları  adrenalin oto enjektörünü uyluk kası  bölgesine 10 saniye boyunca uygularlar. Belirtiler hafiflemezse hastalar oto enjektörünü bir doz daha uygulayabilirler.İki doz adrenalin sonrası halen belirtiler azalmadı ise hasta ya da hasta yakınında bulunan kişiler 112 acil servisi aranmalıdır.

Çikolata Alerjisi Tedavi Edilmezse 

Çikolata alerjisinin en ciddi komplikasyonu anafilaksidir (alerjik şok). Anafilaktik şok, alerjene maruz kalındıktan dakikalar sonra gerçekleşebilir. Bazı hastalarda anafikaksiye ait ciddi belirtiler birkaç saat kadar geç ortaya çıkabilir. Anafilaksi, belirtilerin başlamasından sonraki 30 dakika içinde gerekli tıbbı müdahaleler yapılmazsa ölüme neden olabilen ciddi komplikasyondur.

Ayrıca, çikolata alerjisi egzama (atopik dermatit) gibi cilt rahatsızlıklarına neden olmaktadır. Çikolata alerjisi, astım hastası olan kişilerde astım atağı geçirme sıklığını artırmaktadır.

Çikolata Alerjisi Ne İyi Gelir?

• Tüketilen her ambalajlı ya da hazır gıdaların içindekiler kısmı dikkatli bir şekilde okunması

• Çikolata alerjisi olan çocukların öğretmenleri, bakıcıları ve yakın akrabaları çikolata alerjisi hakkında dikkatli şekilde uyarılmalıdır

• Özellikle küçük çocuklar arasında yiyecek alışverişi alerji için ciddi bir risk oluşturduğundan ötürü çocuklar bu konuda ikaz ve takip edilmelidir.

• Çocuklar veya yetişkinlerin epinefrin otoenjektörünü her an yanlarında bulundurması gereklidir. Çocuklara otoenjektörün kullanımı hakkında bilgilendirilme dikkati bir şekilde verilmelidir.

• Çocuklar ve yetişkinler alerjileri ve alerjilerinin tedavisi hakkında bilgilendirici bir künye veya bileklik taşıması gereklidir. Bu tarz bilgilendirici uyarılar  alerjisi olan kişilerin cevap veremediği durumlarda çevresindeki insanları bilgilendirecektir.

Çikolata Alerjisi Ne İyi Gelmez?

• Çikolata alerjisi olan çocuk ve yetişkinlerin yedikleri ambalajlı ürünlerin içindekiler kısmını dikkatlice okumaması

• Meslek gereği çikolata yapımında kullanılan ürünler ile temas riski olan kişilerin yeterli önlemleri almaması

• Bebekleri çok erken dönemlerde ek gıdalara başlatılması

• Çikolata alerjisine sebep olan ürünlerin yanlışlıkla tüketilmesinden sonra kullanılması gereken epinefrin otoenjektörünün nasıl ve ne kadar kullanılacağı hakkında bilgi sahibi olmamak

• Uzman doktorun reçete ettiği ilaçları özellikle adrenalin oto enjektörünü hastalarının yanlarında taşımaması

Çikolata Alerjisi İlaçları

Antihistaminikler: Özellikle çikolata ve çikolata içindeki yan ürünlere karşı alerjisi olan kişilerin yanlışlıkla bu ürünleri tüketmesi ile gelişen boğazda şişilik ve kaşıntı, göz sulanması, ürtiker (kurdeşen) ve kontakt dermatite bağlı ortaya çıkan şikayetler için hastalara anthistaminikler reçete edilir. Hastalara verilen en sık antihistaminikler arasında Simetidin ve Difenhidramin yer almaktadır.

Epinefrin: Anafilaksi (alerjik şok) geçirme riski olan hastalara devamlı yanlarında taşımaları için epinefrin oto enjektörü verilir. Hastalar baygınlık, kalp çarpıntısı veya nefes almada zorluk gibi belirtiler yaşadaıklarında bu oto enjektörü hızlı bir şekilde kendilerine uygulayabilirler.

Epinefrin, uyluk kası üzerinden uygulanır ve kısa sürede etkilerini gösterir.

Kortikosteroidler: Daha ciddi alerjik belirtilerin tedavisinde kullanılan ve yan etkileri nedeniyle yüksek doz kısa dönem veya düşük doz uzun dönem tedavilerde hastalara reçete edilirler. Hastalara kortikosteroid olarak Kortizon, Prednizon ve Deksametazon verilmektedir.

Gebelikte Çikolata Alerjisi

Hamilelik döneminde çikolata alerjisi ilk kez ortaya çıkabilir ya da geçmişte olan alerjiler hamilelik dönemimde tekrar meydana gelebilir. Bu dönemde çikolata alerjisi olan hamile kadınların uzman hekim tarafından muayene edilmesi gereklidir. Çünkü çikolata alerjisi hem kakaoya hem de çikolata içinde bulunan süt, fındık ya da çilek gibi yan ürünlere karşı gelişmiş olabilir. Bu nedenle, alerjenlerin tespiti çok önemlidir.

Uzman hekim kontrolünde reçete edilen ilaçlar bu dönemde kullanılabilir. Tespit edilen alerjiye yönelik beslenme şekilleri ile hem anne hem de bebek sağlığı korunmuş olacaktır. Özellikle kakao alerjisi olmayan anne adayları yüksek kakao oranı ve glütensiz çikolataları bu dönemde doktor kontrolünde tercih edebilir.

Bebeklerde Çikolata Alerjisi

Bebeklerde gelişen çikolata alerjisinin çikolatada bulunan fındık veya soya gibi diğer yan ürünlerden kaynaklandığı bilinmektedir. Özellikle bu dönemde alınan ürünlerin içindekiler kısmı dikkatli okunmalı ve endişe edilen noktalarda çocuk doktoru ile konuşulmalıdır. Bebeklere yeni bir yiyecek verebildiğinde her zaman alerjik belirtilere dikkat edilmelidir. Bunlar kızarıklık, hazımsızlık ve kaşıntı olabilir. Daha ciddi durumlarda çikolata ve diğer gıda alerjileri dil ve boğaz bölgesinde şişkinliklere neden olabilir. Bu durumda derhal tıbbi yardım alınması gereklidir.

Ebeveynler, çikolatanın besin değerini dikkate almalıdır. Aşamalı olarak katı gıdaya geçen bebeklere çikolata dikkatli bir şekilde verilmelidir. Çikolata veya diğer şekerli ürünlerin bebeklerin günlük diyetinde büyük yer kaplamamalıdır. Ayrıca çikolatalı süt ve benzeri ürünlerinde hem alerji hem de sağlık açısından ölçülü olarak diyete eklenmesi gerektiğini unutmamak gerekir

Çocuklarda Çikolata Alerjisi

Çikolata, çoğu çoçuğunfavori yiyeceğidir. Genellikle tatiller, doğum günleri ve diğer kutlamalarda bolca tüketilmektedir. Çikolatanın çocuklarda alerjik reaksiyon başlatabilecek büyük bir potansiyeli vardır. Çikolata alerjisi ve hassasiyeti çocukluk döneminde ortaya çıkabilir. Çocukların çikolata ve diğer yiyecekleri yedikten sonra alerjik belirtiler gösterdiğini ebeveynler

fark ettiğinde olası nedenler ve tedaviler hakkında bilgi almak için çocuk doktoruna veya bir alerji uzmanına danışması çok önemlidir.

Çikolata Alerjisi için Hangi Doktora Gidilmeli?

Çikolataya karşı alerjisi olduğunu düşünen kişiler (yetişkinler), alerji ve immünoloji bölümünden alerji ve immünoloji uzmanı doktor tarafından muayene olması gereklidir. Çocuklarda gelişen gıda alerjilerinin tanı ve tedavisi çocuk immünoloji ve alerji hastalıkları doktoru tarafından yapılır.

Eğer çikolata veya herhangi bir gıda yedikten sonra aşağıdaki belirtilerden biri geliştiğinde en yakın sağlık kurumuna başvurunuz ya da 112’i arayarak destek almalısınız:

• Baş dönmesi veya baygınlık hissi

• Nefes almada zorluk (hızlı ve yüzeysel şekilde)

• Hırıltılı solunum

• Taşikardi

• Soğuk ve nemli cilt

• Bilinç bozukluğu ve kaygı

• Gözlerde kararma veya bilinç kaybı