GGT Yüksekliği

GGT Yüksekliği Nedir?

GGT yani Gama Glutamil Transferaz enzimi böbrekler, karaciğer, pankreas, kalp, dalak, beyin gibi birçok dokunun içerisinde, hücre zarlarında bulunur. GGT enzimi karaciğerin ilaçları ve toksik maddeleri vücuttan uzaklaştırması için önemlidir. GGT enziminin karaciğerdeki görevi, vücuttaki toksik maddeleri uzaklaştırmaktır. GGT düzeyleri karaciğer sağlığı hakkında bilgi verir.

Artmış GGT düzeyi toksinlerin vücuttan atılması için normal GGT seviyesinin yetersiz kaldığını ve bunu başarabilmek için daha çok GGT’nin ortama salındığını gösterir. GGT yüksekliği özellikle safra yolu tıkanıklığının en spesifik göstergesidir. Safra kanalları, pankreas, alkol ve ilaca bağlı karaciğer hasarında GGT düzeyleri yükselir. Karaciğer metastazında yani karaciğere sıçrayan kanserlerde de GGT düzeyi artar.

GGT normal değerleri ortalama litre başına 9-48 ünite aralığında olmakla birlikte kadınlarda genel olarak 0-45, erkeklerde 0-65 aralığı normal kabul edilmektedir. Karaciğer hasarını  belirlemek için kullanılan en hassas test GGT testidir. Bu hasar alkole bağlı veya ilaç, uyuşturucu kullanımına bağlı meydana gelebilir. GGT karaciğer hasarının düzeyi hakkında bilgi verir, yüksekliği hasarın nedeniyle ilgili bir şey ifade etmez. Tomografi, ultrasonografi ile karaciğer hasarının nedeni belirlenebilir.

GGT yemek sonrası ve alkol alım sonrası kanda seviyesi yükselebilir. Bu nedenle bu testten 8 saat öncesine kadar yemek yenmemeli, alkol ve ilaç kullanılmamalıdır.

Karaciğer fonksiyonlarını gösteren bir diğer enzim düzeyi ise AST ve ALT’dir. AST ve ALT enzimleri karaciğer hücrelerinin içlerinde bulunmaktadır. Karaciğerin hücresel hasarında bu enzimler hücrelerden serbest kalır ve kan değerleri yükselir. Karaciğer hasarında bu iki enzim aynı anda yükselir fakat yükselme oranları farklıdır. Genellikle ALT’nin baskın olarak yüksek olduğu durumlar kronik hepatit, akut viral hepatit, otoimmün gelişen hepatit, ilaçlar, Wilson hastalığı, karaciğer yağlanmasına bağlı gelişen karaciğer yangısı iken AST’nin baskın yükseldiği durumlar alkolle ilişkili karaciğer zedelenmesi, siroz, ilaçlar, toksinler, karaciğer yağlanmasına bağlı gelişen karaciğer yağlanmasıdır. GGT yüksekliği ile birlikte AST’nin baskın olarak ALT ile birlikte yüksekliği alkole bağlı karaciğer hasarını düşündürür.

Karaciğer hasarında kan düzeylerine bakılan bir de ALP enzimi vardır. ALP hemen hemen tüm dokularda bulunur. Özellikle karaciğer, kemik, barsak, plasenta ve böbrekte yoğundur. Bu enzim kemiklerde de bulunduğu için kemik yapımının arttığı durumlarda artar.  Bu nedenle ALP ve GGT düzeyleri birlikte değerlendirilmelidir. ALP ve GGT’nin her ikisinin de artışı karaciğer hasarının özellikle alkole ve ilaç kullanımına bağlı hasarın ve safra yolu tıkanıklığının göstergesidir. GGT’nin normalken ALP’nin yükseliş seyrettiği durumlarda kemik gelişimi veya bir kemik hastalığı olabileceği akla gelmelidir.

Bilirubin yüksekliği de sarılık tablosuna neden olan safra kanallarının tıkanıklığı sonucu meydana gelir. GGT, ALP, bilirubinin yüksek olduğu durumlarda tıkanma sarılığı görülür.

GGT Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir?

GGT, çoğunlukla safra kanallarının tıkanmasına bağlı olarak yükselir. Tıkanmış safra yolları, safranın ince bağırsağa boşaltılmasına engel olur. Vücutta bu safra fazlalığından dolayı sarılık tablosu görülür. Cilt renginde sararma, gözlerde sararma, kaşıntı sarılığa bağlı olarak görülen semptomlardır. GGT yüksekliği karaciğer harabiyetinin derecesini gösterir. Bu nedenle karaciğer hastalıklarında görülen semptomların birçoğu GGT yüksekliği tablosunda görülür.

• Vücutta kaşıntı
• Cilt renginde sararma
• Göz akının sararması
• Mide bulantısı
• İştahsızlık
• Halsizlik
• Karın ağrısı
• Karında şişlik
• Açık renkli dışkı
• Koyu renk/ çay rengi idrar

GGT Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

GGT birçok organ dokusunda bulunduğu için o organlara ait hasarlarda yükselir fakat spesifik olarak karaciğer hasarını ölçen bir testtir. Pankreas, safra yolu hastalıkları, karaciğer metastazı gibi karaciğeri etkileyen hastalık durumlarında kan düzeylerinde artış görülür. Kronik alkol kullanımında hasar gören karaciğer için GGT yüksekliği spesifiktir. Ağır ilaç kullanımı, toksik maddelere uzun süre maruz kalma, uyuşturucu kullanımında GGT’nin kanda seviyesi artar.

Kalp dokusunda bulunan GGT, kalp yetmezliği olan ve kalp krizi geçiren hastalarda yükselebilir.

• Aşırı alkol kullanımı
• Karaciğer tümörü, karaciğere metastaz yapmış herhangi bir kanser türü
• Siroz
• Aşırı sigara kullanımı
• Karaciğer yağlanması
• Kronik hepatit
• Aşırı ilaç kullanımı
• Toksik maddelere uzun süre maruziyet
• Diyabet
• KOAH
• Akciğer kanseri
• Böbrek yetmezliği
• Pankreas hastalıkları, pankreas kanseri
• Kalp hastalıkları

GGT Yüksekliği Teşhisi

Karaciğer ile ilgili şüphelenilen hastalık durumlarında, ultrasonografik inceleme ile birlikte karaciğer fonksiyon testleri istenebilir. Bu testler karaciğer enzimlerinin kandaki düzeylerine bakılması prensibine dayanır. Dirsek iç kısmından alınan kan ile biyokimya laboratuvarında düzeyler ölçülüp rapor edilir. Uzman hekim yapılan kan analizi ile karaciğer hakkında bilgi verecek GGT,AST,ALT,ALP, bilirubin gibi birçok değerlere bakarak tanıya gidebilir.

GGT enziminin kandaki seviyesine bakılarak yüksekliği saptanır. GGT için normal değerler yaş aralığına göre değişir. Coğrafi bölgeye göre yaşam standartları değiştiği için her laboratuvarın belirlemiş olduğu bir GGT değer aralığı vardır. GGT normal değerleri ortalama olarak şu şekildedir.

• Yetişkin kadında 0-45U/L, erkekte 0-65U/L,
• 12-18 yaş arası kız çocukta 4-24U/L, erkekte 2-42U/L
• 1-12 yaş arası kız çocukta 4-22U/L, erkekte 3-22U/L
• Yenidoğanda GGT düzeyleri yetişkinlerin 6-7 katı kadar olabilir fakat bu fizyolojiktir. 1 yaşına doğru çocuktaki normal seviyelerine inmektedir.

GGT Yüksekliği Tedavisi

GGT yüksekliği tespit edilen hastada altta yatan hastalığa göre uygun tedavi planını hekim belirler. Hastanın doktorun verdiği reçeteye ve tavsiyelere uyması oldukça önemlidir. İlaç kullanımının yanında GGT’nin görevine destek olacak antioksidan içeriği yüksek beslenme tarzı tedaviye oldukça fayda sağlar.

Düzenli yapılan egzersiz ile hasta bu tedaviyi destekleyebilir. Hastanın alkol kullanımını, kullanıyorsa uyuşturucu maddeleri bırakması oldukça önemlidir. Bunun dışında kansere bağlı GGT yüksekliği için ona uygun tedavi rejimi doktor tarafından belirlenir.

GGT Yüksekliği Düzeltilmezse Ne Olur?

GGT yüksekliği karaciğer hastalığının en önemli sinyallerinden olup kandaki değerleri hastalık yorumlama açısından çok değerlidir. Yüksek GGT seviyesi, altta yatan neden araştırılıp uygun tedavi ile normal sınırlarına indirilmelidir. Altta yatan neden ne ise ona uygun tedavi uygulanması hastanın ilerleyen zamanlarda yaşam kalitesi için önem arz etmektedir.

Alkol kullanımının bırakılmaması, toksik ilaçlara maruz kalma gibi nedenler ortadan kaldırılmazsa GGT kanda oldukça yüksek seviyelere ulaşır, ilerleyen zamanlarda karaciğer yetmezliği, siroz gibi kritik hastalıklar gelişebilir. Karaciğer nakli gereken klinik durumlara ulaşabilir. Bu açıdan hastanın bunun bilincinde olması, mutlaka altta yatan neden çözülmesi ve yaşam şeklinin buna uygun şekilde düzenlenmesi yaşam kalitesi için şarttır.

GGT Yüksekliği Hasta Soruları

Alkol ve İlaç Kullanmamama Rağmen Kandaki GGT Güzeyimin Yüksek Çıkmasının Nedeni Nedir?

GGT enzimi karaciğer ve karaciğer dışı birçok dokuda mevcuttur. Bu nedenle GGT’nin kan düzeyinin yükselmesi sadece karaciğer kaynaklı olmaz. Kalp hastalıklarında, obezitede, diyabette, pankreas hastalıklarında, pankreas kanserinde, akciğer hastalıklarında ve kanserinde, prostat kanserinde, aşırı sigara kullanımında ve daha pek çok hastalıkta yükselebilir. Beslenme alışkanlıkları da GGT düzeyini etkileyebilir.

GGT Yüksekliği Tehlikeli Bir Durum mudur? GGT Yüksekliği Nasıl Düşürülür?

GGT yüksekliği birçok organ hasarında görülebileceği gibi ilk akla gelen karaciğerdir. Karaciğer hastalığının derecesi hakkında yorumlamaya yardımcıdır. Gerekli önlemler alındığında, tedaviye uyulduğunda ve yüksekliğe neden olan etken uzaklaştırıldığında yanıt oldukça iyidir, tehlike arz etmez. Altta yatan neden araştırılarak GGT düzeyi normal seviyelere inebilir. Alkol, sigara ve uyuşturucu kullanımının bırakılması, kilo fazlalığı var ise ideal kiloya inme, ilaç kullanımının sınırlandırılması GGT düzeylerinde anlamlı bir düzelmeye yardımcı olur. Bunların dışında altta yatan karaciğer hastalığı var ise bunun teşhis edilip uygun yöntemlerle tedavi edilmesi gerekir.

Karaciğer Yağlanması ile Birlikte AST, ALT ve GGT’nin Yüksek Seviyelere Ulaşması Ne Anlama Gelmektedir?

AST, ALT, GGT karaciğer fonksiyonları hakkında yorum yapmaya yardımcı olan karaciğer enzimleridir. Karaciğer hasarında, hasarın yerine ve derecesine göre yükselen enzimler değişkenlik gösterir. AST, ALT ve GGT’nin birlikte artışı muhtemelen kullanılan ilaçlardan veya alkol kullanımından kaynaklanır.  Karaciğer yağlanmasının da birlikte görülmesi bu ihtimalleri destekler.

GGT Yüksekliği Neyi Gösterir?

GGT enzimi karaciğerin toksinleri vücuttan uzaklaştırmadaki en önemli silahıdır. Bu enzim düzeylerinin kanda yükselmesi, karaciğerin bu işte yetersiz kalmasını veya artmış toksin miktarını tolere etmek için GGT düzeylerini arttırması anlamına gelir. Karaciğer bu bozukluğu düzeltmek için normalden daha çok GGT üretir. Bu da GGT’nin kanda yükselmesine neden olur. Kronik alkol, ilaç, uyuşturucu, sigara kullanımı ve çeşitli karaciğer hastalıklarında GGT düzeyleri artar.

Çocuklarda GGT Yüksekliği

Çocuklarda görülebilecek karaciğer hastalıkları içinde geçirilen enfeksiyonlar sonucu enfeksiyöz hepatit, ailede hepatit B hikayesi ile çocukta görülen hepatit B ve hepatit C, viral enfeksiyonlar sonucu görülen viral hepatit gibi pek çok klinik tablo vardır. Karaciğer hastalığına sahip olan çocuklarda çeşitli antibiyotikler, sülfonamidler, ibuprofen, asetaminofen, nitrofurantoin, izoniazid gibi toksik ilaç kullanımlarında karaciğer fonksiyonları bozulabilir. Kolestatik olgularda sarılık ile seyreden tablolar görülür. Bu bozukluklar karaciğer fonksiyon testleri ile desteklenir. Kolestatik yani safra yolu tıkanıklığı ile seyreden karaciğer hastalıklarında GGT, ALP, bilirubin değerleri artar. Viral ya da ilaç kullanımına bağlı toksik hepatitlerde AST, ALT yükselir. İlerleyen, şiddetli kolestatik karaciğer hastalıklarında karaciğer hücresel hasara da uğrayacağı için AST ve ALT ile birlikte ALP, GGT de yükselir. GGT değer yüksekliği araştırılırken mutlaka ilaç kullanımı sorgulanmalıdır.

Gebelerde GGT Yüksekliği

Gebelikte rahmin büyümesi ile karaciğer yukarı ve içe doğru itildiği için fizik muayenede normalde elle hissedilen karaciğer hissedilmez. Fizik muayenede karaciğerin ele gelmesi patolojik bir durumun göstergesidir. Karaciğer hastalıklarının ayrımı ve tanısı için ultrasonografi kullanılmakla birlikte karaciğer enzimlerinin kandaki seviyelerine bakılır. Gebelik sürecinde AST, ALT, GGT, bilirubin normal düzeylerde seyrederken ALP düzeyleri, plasentanın aktivitesinden dolayı artar. Karaciğer enzimlerinin gebelik süresince klinik açıdan takibi önemlidir.

Gebelikte görülen intrahepatik kolestaz, gebeliğin 2.yarısında safra asit tuzlarında artış ve ciltte kaşıntı ile seyreden bir durumdur. Karaciğerin kolestatik yani safra akımının ince bağırsağa engellenmesi durumudur. Sıklıkla doğumla birlikte düzelir fakat intrahepatik kolestaz plasental yetmezliğe götürerek anne karnındaki bebekte oksijensizlik, erken doğum, anne karnında ölüm veya ölü doğum gibi klinik tablolara sebep olur.

İleri anne yaşı, çok doğum yapmış olma bu riski artıran faktörlerdir. Annede artmış olan safra asitleri plasenta aracılığıyla bebeğe geçer ve bu safra tuzları bebekte toksik değerlere ulaşır. Bu gebelerde AST seviyeleri artar, bilirubin seviyesinde hafif artış görülür. GGT artabilir, fakat GGT’nin artışı gebelikle ilgisiz olup, gebelik öncesi var olan bir karaciğer hastalığını veya intrahepatik kolestaz riskini gösterir.

Bebeklerde GGT Yüksekliği

GGT düzeyi genellikle alkole veya ilaca bağlı karaciğer hasarında, safra yolu tıkanıklığında artmaktadır. Safra yollarının tıkanması sonucu gelişen sarılık tablosu bebeklerde karaciğerin henüz tam gelişmemiş olmasından dolayı bilirubini filtreleyememesi ve bilirubinin kanda değerinin artmasından dolayı gelişir. Bu bebeklerde GGT bakmak anlamsızdır. Bilirubin düzeylerine bakılır.

Bebeklerde GGT düzeyleri yenidoğan döneminde yetişkinlerden 7-8 kat fazladır, fakat bu ilerleyen aylarda normale iner. Fizyolojik bir olaydır, tehlike arz etmez.

GGT Yüksekliği için Hangi Doktora Gidilir?

Karaciğer ile ilgili şikâyetler başladığı andan itibaren hemen bir Dahiliye uzmanına başvurulmalıdır. Başvurma neticesinde fizik muayeneyi takiben ultrason, tomografi ile karaciğer boyutlarına, kitle varlığına bakılır. İstenen kan testleri ile karaciğer fonksiyonları ölçülür. GGT, AST, ALT, ALP, bilirubin, GLD, LAP, 5’NT gibi enzimlerin düzeylerine bakılır.

Karaciğer hastalıklarında tanıya götüren en önemli enzimler GGT, AST, ALT'dir. GGT yüksekliğinde mutlaka alkol kullanımı ve ilaç kullanımı sorgulanmalıdır. Uyuşturucu kullanımında karaciğeri etkileyerek GGT’yi arttıracağı için madde kullanımı da sorgulanması gerekir. Hastada geçirilmiş herhangi bir, karaciğer hastalığı, geçirilmiş bir enfeksiyon, ailede karaciğer hastalığı öyküsü mutlaka araştırılmalıdır. Elde edilen veriler ile hastalık tanısı konulur, hastaya uygun tedavi başlatılır.