Gis Kanama

Gis Kanama Nedir?

Sindirim ve boşaltım sisteminin herhangi bir yerinde oluşan kanamalara ‘Gis Kanaması’ denir. Bunlar organ olarak ağız, yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklar, anüs olarak söylenebilir. İleri yaşlarda ve kronik hastalığı olanlarda çok sık görülen bir şikayettir.

Gis Kanama Belirtileri

Gis kanaması genellikle dışkıda görülen kan veya kusma esnasında kan görülmesi şeklinde kendini gösterir.

• Hematemez: Kusmada çıkan kusmukta kan görülmesi durumudur. Kahve telvesi rengindedir. Kanın mide asidi ile karşılaşması sonucu oluşur, kanamanın yavaş olduğunu gösterir.
• Melena: Parlak, siyah, kötü kokulu katrana benzeyen görünüm taşıyan dışkı biçiminde ortaya çıkan kanamadır. Melenayla hematemez genellikle beraber görülür. Bunlar birlikte mide ve üstünde görülen kanamalar için tipiktir. Melana oluşabilmesi için GİS’e en az 50 ml. kan kaybı olmalıdır.
• Hematokezya: Parlak kırmızı renkli veya macun rengindeki dışkı olarak kendini gösteren kanamadır. Genellikle alt gis kanamasında görülür ancak üst gis kanamasında da görülebilir.
• Baş dönmesi: Kaybedilen kan miktarına bağlı baş dönmesi ortaya çıkabilir.
• Solukluk, mide bulantısı: Bu belirtilerde kan kaybına bağlıdır. Kan kaybına bağlı olarak ilaveten solunum güçlüğü, göğüste sıkışma hissi de ortaya çıkabilir.

Gis Kanama Nedenleri

Gis kanaması birçok nedenden dolayı kaynaklanabilir. En sık rastlanan sebepler sırasıyla peptik ülser, mide yaraları ve yemek borusunda görülen damarsal yırtıklardır.

• Peptik ülser: Tüm GİS kanamalarının en yaygın nedenidir. Peptik ülserlerde % 10-15 oranında büyük çaplı kanamalar görülür. İnce bağırsağın ilk bölümü olan duodenumdaki ülsere bağlı kanamalar, mide ülserine göre 4 kat daha fazladır. 

Sebep, mide arterine yakınlık ve duodenal ülserin daha sık görülmesidir. Kanayan ülserler genellikle kroniktir ve arka duvardadır.

• Gastrit: Üst bölge GİS kanamalarının 1/3 sebebini oluştururlar. Öncelikle gastrit lezyonları büyük kanama sebebidir.
• Kronik gastrit: Mide bölgesinde ağrı, kanama şikayetleri yapabilir. Neden olarak da midede yerleşen H.pylori bakterisinin olduğu düşünülür.
• Akut gastrik mukozal lezyonlar: Lezyonlar tek tek görülebileceği gibi, mukozada yaygın şekilde de görülebilir. Ülserlerin aksine midede daha çok üst kısımlarda, özellikle de büyük kenar civarında yerleşirler. 

Steroid, ağrı kesici ilaçlar, aspirin, alkol ve oral potasyum ilaç alımına bağlı olarak akut mukozal lezyonlar oluşabilir. 

Aspirin ve alkol en çok sebeplerdir. Alkol etkisini mide asit salınımını artırarak gösterir. 

Midenin iç örtüsü 48-72 saatte kendisini yeniler ve bu süre tamamlandığında kanama sıklıkla sona erer.

• Stres ülseri: Bu lezyonlar büyük cerrahi ameliyatlar, travma, yanık, şok özellikle de enfeksiyon gibi durumlara gelişen lezyonlardır. 
• Cushing ülseri: Kraniotomi veya beyin ameliyatlarından sonra ortaya çıkan bu ülserlerde iki etken vardır: 

1- Beynin belirli bölgelerinin uyarılması sonucunda mide asidinin artması 

2- Büyük bir cerrahi girişim olması.

• Curling ülseri: Geniş yanıklar sonrası görülen ülserlerdir. Hastaneye yatan yanıklı hastalarda görülür.  

Stres ülserleri için kesinleşmiş 8 risk faktörü tanımlanmıştır: Çoklu sistem travması, tansiyon düşüklüğü, solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği, enfeksiyon, sarılık, yanıklar ve yakın zamanlı cerrahi girişimdir.

• Ösofageal ya da gastrik varisler: % 70 oranında büyük kanama oluşur ve ilk kanama atağında bile % 30 ölüm oranı vardır. Çoğu hastada alkolik siroz vardır. Gis kanaması ıcd, kanamalardaki risk skorlamasıdır ve varislerin ıcd skoru yüksektir.
• Hiatal herniler: Sıklıkla gizli kanama yaparlar. Tüm GİS kanamalarının % 2’sini oluştururlar. 
• Tümörler: Üst bölümde görülen GİS kanamalarının sık görülen nedenleri arasında yer almazlar. Ancak alt taraflı yanı ince ve kalın bağırsaklarda ve ileri yaşlarda görülen kanamalarda sıklığı artar.
• Mallory-Weiss sendromu: Mide ve bağırsak iç örtüsünün ani olarak yırtılmasıdır. Aşırı alkol alanlarda kusma ve öğürmeye bağlı olarak ortaya çıkar. Mide ve yemek borusunun birleşim yerinin hemen altında yerleşen yatay mukoza yırtıklarıdır. Çoğunlukla kendiliğinden geriler.
• Arteriovenöz malformasyonlar:Bilinen tanı yöntemleri ile nedeni belirlenemeyen kronik, tekrarlayan gastrointestinal kanamalarda, özellikle 60 yaş üzeri hastalarda tek ve en önemli kanama nedeni arteriovenöz malformasyonlardır. Bunlara örnek olarak hemoroidler verilebilir.

Gis Kanama Teşhisi

Gis kanamasının teşhisinde öykü ve fizik muayene önemli yer tutar.

Öykü: Kanamanın şekli, dışkılama alışkanlığında değişiklik ve kilo kaybı olup olmadığı önemlidir.

Büyük hemoroidlerde dışkılama olmaksızın anal kanaldan damlayan şiddetli kanamalara yol açabilir. 

Barsak hastalıklarında dışkılama sıklığı artmıştır ve bu hastalarda dışkıyla ve mukusla karışmış şekilde kanama görülür. Bağırsakların sonlarına doğru yerleşimli polip ya da kanser olan hastalarda parlak kırmızı renkli ya da hafifçe daha koyu renkli kanama olur.

Kalın bağırsak iltihaplarında olan hastalar genellikle sol tarafta hissedilen karın ağrısı ile birlikte kanlı ishal şeklinde dışkılamadan yakınırlar.

Fizik muayene: Barsak sesleri mutlaka dinlenmeli ve rektal tuşe ile muayene yapılmalıdır. Bunlar kanamanın nedeninin bağırsaklardan, anüsten ve hehangi bir başka sindirim organından kaynaklanabileceğini göstermede önemlidir.

Tam kan, biyokimya: Tam kan, biyokimyada kanamanın miktarını göstermek için önemli testlerdir. Burda kan hücreleri, böbrek fonksiyonlarını göstermek için azot seviyelerine ve kaybedilen sıvı miktarına bakılır.

Endoskopi: Üst bölgelerden kaynaklanan kanamaları göstermek için önemli yöntemlerden birisidir. Aynı şekilde tedavi amacıyla da kullanılan yöntemlerden birisidir.

Kolon grafisi: Kanama sırasında yapılmaz. Kanama durduktan sonra sorunun nereden kaynaklandığını bulmak amacıyla yapılır.

Kolonoskopi: Büyük kanamalarda kullanılan yöntemlerden birisidir. Ancak bu yöntemin kullanılabilmesi için şok durumunun olmaması gerekir. Şok durumunda hasta öncelikle şoktan çıkartılması gerekir. 

Aynı şekilde tedavi amacıyla da kullanılan yöntemlerden birisidir.

Kanama sintigrafileri: Hastanın kanına işaretli kan hücreleri verilir ve daha sonra radyoloji çekilerek kanamanın nereden kaynaklandığı bulunur. Büyük derecede olmayan kanamalarda kolonoskopiden sonra uygulanabilir. Sintigrafisi ile tanı konulabilmesi için kanama hızının 0,05-0,1 ml/dk olması gerekir.

Arteriografi: Aktif ve büyük kanamalarda kolonoskopiden sonra yapılması gereken ilk tetkiktir. % 85 oranında arteriografi ile tanı konulabilir.

Enteroklizis: Bu tetkikte ince bağırsaklara tüp yerleştirilerek direkt olarak ince barsağa kontrast madde verilir. % 20 oranında tanı konabilir.

BU MAKALEDEKİ YAZILAR BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR. EĞER KENDİNİZDE GİS KANAMASI OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORSANIZ VAKİT KAYBETMEDEN DOKTORA BAŞVURUNUZ!!

Gis Kanama Tedavisi

Gis kanamasında öncelikle neden bulunmalıdır. Tedavi nedene göre düzenlenir.

İnvaziv girişimler: Eğer çok kan kaybedilmişse geniş damar yolu açılıp 4-6 ünite kan hazırlatılmaya çalışılır. İdrar çıkışı için üretral sonda takılmalıdır. 

Üst GİS kanamasını ekarte etmenin tek yolu tüpten gelen temiz safralı mide sıvısını görmektir.

Tanısal tetkikleri takiben en önemli girişim endoskopi yapılmasıdır. Hasta stabilize edildikten sonra hemen yapılır. Hem tanı koydurur, hem de pıhtılaştırma, enjeksiyon veya yakma yardımıyla tedavi sağlar. Tanısal başarı oranı %90’ı aşmaktadır. 

Medikal tedavi: Mide ülser ve lezyonlarında en temel tedavi mide asidinin nötrleştirilmesidir. H2 reseptör antagonistleri ve proton pompa inhibitörleri yararlıdır.

 Ayrıca Mg, Al hidroksit tipi antiasitler faydalıdır. 

Cerrahi tedavi: Tedavilere rağmen kanamanın durmadığı durumlarda cerrahi tedavi uygulanmalıdır. 24 saatte 4 ünite kan verilmesi ve kanamanın hala sürmesi net bir cerrahi yapılma durumudur. 

Yaşlı hastalarda daha hızlı karar almak gerekir. Cerrahi girişim nedene göre yapılır. Damarsal ile vazopressin verilebilir. Argon ya da lazer yöntemiyle yakma işlemi yapılabilir.

Gis Kanama Tedavi Edilmezse

Gis kanamalarının çoğu kendiliğinden durmaktadır. Ancak kanama miktarı aşırı ise kişiyi kan kaybına bağlı olarak önce şok daha sonra da ölüme götürebilir. Üst gis kanaması da neden bulunamazsa kolonoskopi ile alt gis incelemesi yapılmalıdır çünkü gizli kanama odakları kişide anemi tablosuna yol açabilir.

Gis Kanamana Ne İyi Gelir?

Gis kanamasına mide asidini artırmayan yiyecekler genel olarak iyi gelebilir. Gis kanamalarının çoğu kronik hastalıklara bağlı gerçekleşir. Bundan dolayı kronik hastalıklara iyi gelen şeyler gis kanamasına da iyi gelir.

• İyi bir uyku düzeni
• Düzenli bir yemek alışkanlığı
• Posası fazla, yüksek lifli yiyecek ve içecekler
• Spor yapmak

Gis Kanama Ne İyi Gelmez?

Mide asit salgısını arttıran her türlü şey Gis kanamasına iyi gelmez. 

• Fast-food tarzında yiyecekler 
• Aşırı baharatlı, salçalı yiyecekler
• Gece geç saatlerde yemek yemek 
• Ağrı kesiciler gibi mide mukozasını bozan ilaçlar
• Siroz, diyabet gibi kronik hastalıklar 
• Kronik stres durumunda bozulan vücut mekanizmaları
• Obezite ve sedanter yaşam

Gis Kanama İlaçları

Gis kanamasında medikal tedavi seçenekleri nedene göre düzenlenir. Ancak GİS kanamasında çoğunlukla mide asidini azaltmaya yönelik tedaviler uygulanır.

H2 reseptör antagonistleri: Mide salgısını asit azaltmaya yönelik kullanılan ilaçlardan birisidir. Simetidin, ranitidin bu grup ilaçlara örnek olarak verilebilir.

Proton pompa inhibitörleri: Bunlar da mide asit salgısını azaltmaya yönelik kullanılan ilaçlardan birisidir. Lansoprazol, omeprazol, neviprazol bu grup ilaçlara örnek olarak verilebilir.

Antiasit ilaçlar: Bu grup ilaçlar mideye geçerek mide asidini nötr hale getirirler Mg sülfat, Al hidroksit gibi ilaçlar bu gruba örnek olarak verilebilir.

BU MAKALEDEKİ YAZILAR BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR. EĞER KENDİNİZDE GİS KANAMASI OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORSANIZ VAKİT KAYBETMEDEN DOKTORA BAŞVURUNUZ!!

Gis Kanama Ameliyatı

Alt GİS kanaması olanların %70-80’i kanama kendiliğinden durur.

İlk 24 saatte kan nakli gereksinimi 4 üniteden yüksek ise %50 oranında cerrahiye ihtiyaç duyulur. Neden belirlenmişse nedene yönelik tedavi yapılır.

Acil cerrahi tedavi endikasyonları:

1- Tanı konulmamışsa

2- Kanama yeri tespit edilmiş ancak diğer yöntemlerle tedavi başarısız olmuşsa

3- Kolonoskopik ve/veya arteriografik tedaviden sonra kanama yinelemişse.

Ameliyat işleminde:

• Hasta anestezi altında uyutulur.
• Daha önce belirlenen kanama yeri açılır.
• Kanayan bölge temizlenerek ya dikilir ya yakılır ya da kanamayı durdurucu madde enjekte edilerek kanama durdurulur.
• Açılan bölgeler tekrar kapatılarak operasyon bitirilir.

Çocuklarda Gis Kanama 

Çocukluk çağında alt bölgelerde görülen gis kanamalarının en sık görülen nedenleri bağırsaklarda katlanmalar, polipler, bağırsak çıkıntıları ve merkel divertükülüdür.

Okul çağında meckel divertikülü yine en sık neden olmakla beraber, bağırsak iltihaplanmaları ve poliplerde kanama nedeni olabilir.

Diğer yönleriyle çocuklarda gis kanamaları tanı ve tedavi bakımından benzerdir.

Gis Kanama için Hangi Doktora Gidilir?

GİS kanaması için 'Gastroenteroloji Bölümüne' doktor olarak da bir 'Gastroenteroloji Uzmanına' başvurulmalıdır. 

Dışkıda kan gelmesi, kusmukta kan görülmesi, baş dönmesi, halsizlik, güçsüzlük, solunum güçlüğü durumunda vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.