Kol Kırılması

Kol kırılması kolda bulunan 3 kemikten birinin veya daha fazlasının dahil olmasıyla oluşabilir. Bu kemikler humerus, radius ve ulnadır. Üst kol kırılmasında humerus, ön kol kırılmalarında radius ve ulna etkilenir. Kol kırılmasının en sık görülen sebebi uzun ve açık şekilde duran kolunun üstüne düşmektir. Kol kırığında tedaviye hemen başlanmalıdır. Eğer kendinizde veya çocuğunuzda kol kırılmasından şüpheleniyorsanız düzgün bir iyileşme için vakit kaybetmeden tıbbi yardım aramalısınız.

Kol kırılmalarında tedavi kırığın yerine ve yaralanmanın şiddetine göre değişmektedir. Basit bir kırık buz uygulanması, dinlendirme ve kol askısı yardımıyla tedavi edilebilir. Bazı durumlarda acil serviste kemiğin tekrar yerine oturtulması (redüksiyon) gerekebilir. Daha komplike kırıklarda tedavide kemiğin ameliyatla yerine yerleştirilmesi ve iyileşme sürecinde kemiğin sabit durabilmesi için implant telleri, çivileri veya vidaları kullanılması gerekebilir.

Kol kırıklarında iyileşme süresi genellikle 12 haftadır. Ameliyattan sonra iyileşme bu süreden daha uzun sürmektedir. Ön kol kırığı iyileşme süresi de 6-12 hafta arasında değişmekle beraber tüm kırıklarda iyileşme kişinin yaşı, beslenme durumu, sigara ve alkol tüketme durum ve kronik hastalık öyküsü bulunup bulunmadığı gibi birçok faktöre bağlıdır.

Kol Kırılması Belirtileri Nelerdir?

Kol kırılmalarında ilk işaret ani bir çıtırdama sesi duyulması olabilir. 

Kol kırılmasındaki diğer belirtiler aşağıda sıralanmıştır:

• Kolda çok fazla ağrı olması ve ağrının hareketle artması
• Kolda şişlik
• Kolda morarma ve çürükler
• Kolda veya bilekte bükülme ve şekil bozukluğu (deformiteler)
• Kol hareketlerinde zorluk, kolu açma veya kapama hareketinin yapılamaması

Kol Kırılması Nedenleri Nelerdir?

Kol kırılmasının yaygın görülen sebepleri aşağıda sıralanmıştır.

• Düşme: açık dirsek eklemi veya el eklemi üzerine düşmek
• Spor yaralanmaları: spor alanında görülen doğrudan darbe veya yaralanmalar kol kırıklarının farklı çeşitlerinin görülmesine neden olabilir. Bilek güreşinde kol kırılması da bu kategoriden sayılabilir.
• Önemli travmalar: araba, bisiklet veya motor kazaları, ya da direk travmaya sebep olan her çeşit travma kol kırılmasına neden olabilir.
• Çocuk istismarı: çocuklarda görülen kol kırıkları çocuk istismarının işareti olabilir bu nedenle daha fazla dikkat etmek gereklidir.

Kol Kırılması Teşhisi

Doktor tarafından ilgili bölümde ya da acile kol kırılmasıyla ilgili ilk olarak hasta hikayesi alınır ve fiziksel muayene yapılır. Kol kırılmasına sebep olan kazanın detayları sorulur. (ne kadar fazla yükseklikten düştü?, ne zaman düştü? ne şekilde düştü? gibi). Travmanın mekanizmasına göre kolun nasıl bir zarar aldığına doktor tarafından karar verilir. Fiziksel muayenede doktor ağrı olan yerlere odaklanır el veya kolunuzu bazı şekillerde hareket ettirmenizi isteyip değerlendirme yapar. Aynı zamanda sinir ve kan damarı hasarı olup olmadığı da değerlendirilir. Kırık kemiklerin değerlendirilmesinde istenilen görüntüleme yöntemi genellikle X-ray’dir. Bunun dışında bazen BT ve MRI da gerekli olabilmektedir. X-ray’de genellikle AP (önden arkaya) ve yandan olmak üzere iki açıdan istem yapılır.

Kol Kırılması Tedavisi

Kol kırılmalarında tedavi kırığın tipine göre değişmektedir. Tedavi seçenekleri arasında kemiği yerine koyma, sabitleme, ilaçlar, terapi ve ameliyat vardır.

Kol Kırılmalarında Evde Kişi Tarafından Yapılan Tedavi

• Kol kırılmalarında yapılacak en önemli ilk yardım tedavisi kolun sabitlenmesidir. Bunu bir havlu veya kol askısı yardımıyla yapabilirsiniz. Buna alternatif bir yaklaşım da rulo haline getirilmiş ve bantlanmış bir gazeteyi sabitleyici olarak kullanmak olabilir.
• Yaralanan ve zedelenen bölgeye buz uygulamak da yapılması gerekenlerdendir. Buz uygulamak zedelenen bölgenin ağrısını ve şişkinliğini düşürür. Buzları bir poşete koyarak ve poşeti havlu ile sararak 20-30 dakika sürecek şekilde kola uygulayabilirsiniz. Buz poşetine havlu sarmak cildinizi soğuktan koruyacaktır. Buzu direkt olarak cilde temas edecek şekilde koymayınız.

Kol Kırılmalarında Medikal Tedavi

Kol kırılma ve incinmelerinde önemli olan hangi vakanın ayaktan tedavi edilebileceği ve hangi vakanın hastanenin başka bölümlerine sevkinin gerektiğinin kararını verebilmektir. Çoğu durumda kol kırılmaları acil serviste tedavi edilebilirken daha zor vakalarda ameliyat gerekebilir. Bununla ilgili olarak uzman doktorlardan görüş alınmalıdır.

• Genellikle çoğu çatlak kol askısı ya da kırılan kemiklerin sabitlenmesi için kısmi alçı gerektirir. Üst koldaki ve omuzdaki birçok kırık için sabitleyici splint (kırık tahtası) yeterli olmaktadır. Kol kırılmalarında alçı süresi travmanın şiddetine bağlı olduğu gibi kişinin yaşına, diyabet gibi hastalığı olup olmadığına, beslenmesine, sigara ve alkol tüketip tüketmediği gibi birçok faktöre bağlıdır.
• Kırık tahtasına ek olarak hekiminiz kırık kol için size ağrı kesici reçete edecektir ve o bölgedeki şişliğin azalması için buz uygulamanızı önerecektir.
• Genellikle hastanelere sevk gerektiren yara ve kırıklar şunlardır:
• Cilt üstünden dışarı taşan kemik görülmesi ya da kırık bölgesindeki ciltte yarıklar olması
• Sinir hasarına yol açan kırıklar
• Damar ve kan akışı hasarına yol açan kırıklar
• Komplike kırıklar: eklemlerin de dahil olduğu kırıklar ya da acilde sabitlenmesi başarılamayan kırıklar

Kol Kırılmalarında Takip

Birçok kol kırığı vakası daha gelişmiş bir hastaneye sevki gerektirmeyecektir. Diğer durumlar için doktorunuz size ilerleyen dönemlerde bir ortopedi doktorundan randevu almanızı isteyecektir. Ortopedi doktoru size ne gibi bir tedavi verilebileceğini daha iyi planlar. Örneğin; kırık tahtasına devam edilmesi, kolun alçıya alınması ya da ameliyat seçenekler arasındadır. Ayrıca unutmamalısınız ki eğer ağrılarınız arttıysa, el ve kolunuzda uyuşma ve his kaybı varsa ve kolunuzda herhangi bir bölge mavi mor bir renge döndüyse acilen doktorunuzla iletişime geçin.

Kol Kırılması Tedavi Edilmezse

Kol kırılmasında tedavi gecikmeden yapılırsa oldukça başarılıdır fakat kol kırılması tedavisinde gecikme görülürse ya da kol kırılması tedavi edilmezse oluşabilecek komplikasyonlar aşağıda sıralanmıştır.

• Dengesiz, eşit olmayan büyüme: çocuklarda kemik gelişimi ve büyümesi devam ettiği için kemiğin büyüme plağına gelen herhangi bir zararda kemiklerin büyüme ve uzaması engellenebilir. (Büyüme plağı uzun kemiklerin her iki ucunda bulunmaktadır)
• Osteoartrit: ekleme uzanan kırıklarlarda yıllar içinde artrit oluşması görülebilir.
• Sertlik: koldaki kemik kırığını iyileştirmek için gereken immobilizasyon bazen omuzda ve dirsekte ağrılı ve kısıtlanmış eklem hareketlerine neden olabilir.
• Kemikte enfeksiyon: eğer kırılan kemik ciltten dışarı doğru çıktıysa bu durum onu enfeksiyonlara açık ve savunmasız hale getirir. Böyle durumlarda erken tedavi çok önemlidir.
• Sinir ve kan damarı zedelenmesi: eğer üst kol kemiğinde (humerus) görülen kırık kemiğin iki veya daha fazla parçaya ayrılmasına neden olduysa bu parçalardaki pürüzler yakınlardaki sinir ve damarlara zarar verebilir. Eğer kan dolaşımında bir problem veya el ve kolda uyuşma hissediyorsanız acil yardım arayınız.
• Kompartman sendromu: yaralanan koldaki aşırı şişme buradaki kan dolaşımını engelleyerek kolda uyuşukluk ve ağrıya neden olabilir. Bu duruma kompartman sendromu denilir. Genellikle travmadan 24-48 saat arasında görülür. Kompartman sendromu tıbben acil bir durumdur ve tedavi için ameliyat gerektirir.

Kol Kırılmasına Ne İyi Gelir?

Kol kırılmasında aşağıda sıralananlar iyi gelir.

• Doktorunuz sizi takip randevusunda görene kadar gerekli tedavileri uygulamak. (kol askısı takmaya, splint kullanmaya devam etmek vb.)
• Kullandığınız splitin ve alçının temizliğine ve kuruluğuna özen göstermek
• Zarar gören bölgeye 20-30 dakika boyunca günde 4-5 kez buz uygulamak
• Yazılan ilaçlara devam etmek
• Kolunuzu kalbinizin seviyesinden yukarıda tutmaya çalışmak ve uzanırken kolunuzu yukarıda tutmak için yastık kullanmak (böylece şişkinliği kontrol altında tutmuş olursunuz)

Kol Kırılmasına Ne İyi Gelmez?

Kol kırılmasında kolun sabitliğinin sağlanamaması daha fazla deformiteye yol açacağından kol kırılmasına iyi gelmez. Hatta bu durum sinir ve damar zararı vererek ciddi sonuçlar doğurabilir. Açık yaralarda yara temizliğine dikkat etmek enfeksiyon açısından önemlidir bu sebeple kirli ellerle yaraya dokunmak kol kırılmasına iyi gelmez. Ayrıca verilen tedavi ve tavsiyelere uymamak sorunun büyümesine yol açar. Sigara ve alkol kullanımı da kemikleri zayıflattığı için iyileşmeyi geciktirir.

Kol Kırılması İlaçları

Kol kırılmasında kullanılan ilaçlar aşağıda sıralanmıştır.

• Ağrı kesiciler: Asetaminofen veya ibuprofen tipi ağrı kesiciler tercih edilebilir. Eğer bu ağrı kesicilerle ağrınız giderilemiyorsa doktorunuzu bilgilendiriniz. Bu durumda doktorunuz size birkaç günlüğüne içinde narkotik içeren daha güçlü bir ağrı kesici reçete edecektir. Opiod tipi ağrı kesici reçete edildiyse bu süreçte araba kullanmamalısınız çünkü opiod yan etkileri arasında sedasyon vardır. Asetaminofenin yan etkileri arasında mide bulantısı, karın ağrısı, iştah kaybı, kaşıntı ve baş ağrısı vardır. İbuprofenin yan etkileri arasında mide ağrısı, mide yanması, bulantı, gaz ve kabızlık vardır.
• NSAID: bu tip ilaçlar size ağrınızla ilgili yardım edebilir fakat aynı zamanda özellikle uzun dönem kullanılıyorsa kemiğin iyileşmesine engel olabilir. Doktorunuza bu tip ilaçları ağrı kesici olarak alıp alamayacağınızı sorunuz.
• Antibiyotikler: eğer açık kırığınız varsa ya da travma bölgesinde cilt enfeksiyonu varsa enfeksiyonun kemiğinize ulaşmasını önlemek için antibiyotik reçete edilir.

Hamilelerde Kol Kırılması

Hamilelerde görülen kol kırılmalarında da hamile olmayan bireylerin uyguladığı buz uygulanması, eleve edilmesi, kol askısı ve kırığın sabitlenmesi gibi ilk basamak tedaviler önerilmektedir. Hamile bireyde açık yara bulunuyorsa veya komplike açık kırık varsa antibiyotik kullanımı gereklidir. Antibiyotik seçimi yapılırken bireyin hamile olduğu göz önünde bulundurulur ve kullanılan ilacın anne karnında gelişen bebeğe zarar vermeyeceğinden emin olunmalıdır. Bununla ilgili doktorunuz size bilgi verecektir. 

Eğer cerrahi gibi girişimsel bir tedavi gerekliyse yine hamilelik göz önünde bulundurulmalıdır. Ameliyattan önce ve ameliyat sırasında bebek görüntülenmeli ve takip edilmelidir. Ameliyat eğer doğum yakın bir tarihteyse ertelenebilir ve bazen doğum ameliyattan önce yapılmak zorundadır ve bebek prematüre doğduğu için çeşitli solunum problemleri yaşayabilir. Bu problemler hastanede takip ve tedaviyle genellikle aşılmaktadır. Travma sonrası oluşan kol kırıklarında ultrason gibi çeşitli tetkikler yapılarak bebeğin bu travmadan etkilenip etkilenmediği kontrol edilmelidir. 

Anne karnındaki bebeklerin en hassas olduğu travma çeşidi trafik kazalarıdır. Hamile bireyler genellikle emniyet kemeri takmaktan bebeğe zarar verir endişesiyle çekinseler de travma riski azaltmak için mutlaka emniyet kemeri takılmalıdır.

Çocuklarda Kol Kırılması

Çocukların yetişkinlere göre daha esnek ve yumuşak kemikleri vardır. Kemik üzerinde bulunan periost tabakası daha kalın olduğu için travma sebebiyle genellikle greenstick denilen tip kırılma görülür. Greenstick diğer adıyla yeşil ağaç kırığında kemik tamamıyla kırılmaz ama çatlar. Bu duruma ağaçlardaki yeşil dalların büküldüğünde oluşan görünüm örnek olarak verilebilir. Çocukların metabolizme hızı yetişkinlerden daha fazla olduğu için iyileşme süreleri de daha kısadır. Çocuklarda da yetişkinlere önerilen sabitleme, kol askısı, buz uygulanması ve ağrı kesici kullanımı tedavide genellikle yeterlidir. Bazı durumlarda alçı gerekir ve alçının işlevselliği belli aralıklarla X-ray görüntülemesi kullanılarak kontrol edilir. Açık kırıklar antibiyotik kullanımı ve ameliyatla düzeltme gerektirir. Çocuklarda görülen kol kırılmalarının çocuk istismarının işareti olabileceği unutulmamalıdır.

Bebeklerde Kol Kırılması

Kemik kırılmaları hayatın her döneminde karşılaşılabilen bir durumdur ve özellikle yeni doğan bebeklerde doğum sürecinde sık görülen bir durumdur. Bunun sebebi bebeklerin kemiklerinin çok hassas olmasıdır. Bebeklerde kol kırılması bebekler konuşamadığı için çok kolay fark edilen bir durum değildir. 

Bebeklerde görülen kol kırılmalarında ki belirtiler şunlardır:

• Kırık kol etrafında şişlik
• Sürekli ağlamak gibi ağrının belli belirtileri
• Kırık kolun hareket ettirilememesi

Bebeklerde görülen kol çatlaklarının belirtileri şunlardır:

• Etkilenen bölgeye dokunulduğunda veya o bölge hareket ettirildiğinde ağlama
• Etkilenen bölgede hareket kısıtlılığı
• Omuz etkileniyorsa o bölgede omuz düşüklüğü
• Birkaç hafta sonra etkilenen bölgede bir şişkinlik oluşması

Eğer bebeklerde (infant) kırık kol varsa medikal müdahale mutlaka gereklidir. Eğer bu kırık kemiğin ucundaysa ve eklemi de etkiliyorsa kemiğin büyümesi etkilenir. Bu durum acil müdahale gerektirmektedir. Çoğu durumda bebeklerde kol kırıkları ve çatlakları splintler, alçı, ilaçlar, traksiyon, kapalı redüksiyon ve ağır vakalarda ameliyat ile tedavi edilmektedir. 

Kol Kırılması İçin Hangi Doktora Gidilir?

Eğer bir travma geçirdiyseniz ve ağrınız evde yaptığınız basit önlemlerle (buz uygulama, eleve etme) geçmedi ve hatta ağrınız arttıysa çok zaman kaybetmeden 1-2 gün içinde acil servise başvurabilirsiniz. Eğer açık bir kırık, kolda uyuşma, kol renginin mavi mor gibi bir renge durumu söz konusu ise vakit kaybetmeden acil servise başvurulmalıdır çünkü bunlar acil müdahale gerektiren durumlardır. Kol kırılması için acil servise başvurduğunuzda muayeneniz acil hekimi veya pratisyen hekimler tarafından yapılmaktadır. Eğer gerekli görülürse ortopedi ve travmatoloji, fizik tedavi ve rehabilitasyon ve spor hekimliği bölümlerinden de şuan veya ilerleyen dönemler için yardım istenebilir.