Memeden Süt Gelmesi

Memeden Süt Gelmesi Nedir? 

Normal şartlar altında hamilelikten sonraki süreçte hipofiz salgı bezinden salgılanan prolaktin hormonu ile memeden süt salgılanması sağlanır. 

Normalde erkeklerde 20 ng / ml, kadınlarda ise 25 ng / ml altında seviyelerde kanda bulunan ve süt hormonu olarak da bilinen prolaktin hormonunun bu seviyelerin üzerine çıkması ile memeden süt gelmesi durumu ortaya çıkabilir.

Emzirme dönemi ve hamilelikte göğüsten süt gelmesi durumu normalken bu durumlar dışında ortaya çıkan ve galaktore de denilen memeden süt gelmesi durumu altında yatan nedenin araştırılması gereken bir durumdur.

Memeden Süt Gelmesi Belirtileri Nelerdir?

Galaktore de denilen memeden süt gelmesi durumunun bazı belirtileri olabilir. 

• Adet döngüsünde değişiklik: Prolaktin hormonu yüksekliği adet döngüsünü bozabilir. Daha önceden düzenli adet gören kadınlarda adet düzeninin bozulması, seyrek adet görme ya da hiç adet görememe durumu ortaya çıkarsa prolaktin hormonu yükselmesinden şüphe edilebilir ve bu durum da memeden süt gelmesinin belirtisi olabilir.
  
• Göğüslerde hassasiyet: Meme kanallarının süt ile dolması sonucu meme bölgesinde hassasiyet ortaya çıkar. Yüz üstü yatma, memeye elleme ile başlayan hassasiyet zamanla normal zamanda bile kendini gösterebilir.
  
• Göğüslerin şişmesi: Meme kanalları sütle doldukça göğüslerde şişme meydana gelir. Özellikle erkeklerde daha net görülen ve jinekomasti denilen durum memede süt birikmesine işaret edebilir.
  
• Erkeklerde cinsel işlev bozukluğu: Prolaktin hormonu kadınsal özellikleri ortaya çıkaran ve erkeksi özellikleri baskılayan bir hormondur. Bu hormonun normal sınırlar üstüne çıkması durumunda erkeklerde cinsel işlevlerde bozukluk, isteksizlik meydana gelir.  
  
• Hipofiz bezi kaynaklı galaktorede görme bozukluğu: Hipofiz bezi beynin alt kısmında bulunan ve birçok hormon salgılayan bir bezdir. Bu bezde meydana gelen hiperplazi (bezin büyümesi) ya da hipofiz bezi tümörleri nedeniyle beyin bölgesine basınç oluşturabilir ve görme merkezi etkilenir, bu durumda görme sorunları ortaya çıkar.
  
• Hipofiz bezi kaynaklı galaktorede baş ağrısı: Hipofiz bezinde büyüme ve hipofiz bezi adenomlarının büyümesi durumunda beyin basınç artışı ile baş ağrısı ortaya çıkabilir.
  

Memeden Süt Gelmesi Nedenleri Nelerdir?

Genellikle ilaçlara bağlı olarak meydana gelen göğüsten süt gelmesi durumunun altında daha ciddi sebepler de yatabilir bu yüzden altında yatan nedenin tespiti önemlidir.

• Gebelik: Gebelikte memeden süt gelmesi normal bir durum olup 24. Haftadan sonra ortaya çıkabilir. Aslında 24. Haftadan sonra gelen bu beyaz renkli sıvı kolostrum adı verilen ve normal süre göre daha fazla protein, daha az yağ ve süt içeren, hazmı kolay olan ve bebekleri koruyacak antikorlar (vücudu koruyan, vücuda zararlı maddelere karşı üretilen proteinler) içeren bir sıvıdır.
  
• Emzirme dönemi: Bebeklerin ilk 6 ayı anne sütü alması çok önemli olup gebelik döneminin son dönemlerinden başlamak üzere vücutta üretilip salgılanmaya başlar. Annenin prolaktin hormonuna göre süt az ya da çok olarak salgılanabilir. Fazla salgılanan annelerde normalde sıkınca memeden süt gelirken daha dokunmadan süt gelmesi, emzirirken diğer memeden süt gelmesi durumları gözlenebilir. Ayrıca emzirme dönemindeki kadınlarda sevişirken memeden süt gelmesi gözlenebilir ve bu durum normaldir.
  

Gebelik ve emzirme döneminde memeden süt gelmesi normalken, emzirme dönemi dışında ve hamile olmadan memeden süt gelmesi normal olmayıp altındaki nedenler araştırılmalıdır.

• İlaçlar: Bazı ilaçlar prolaktin hormonunu arttırarak  memeden süt gelmesine neden olabilir. Bu ilaçlar arasında depresyon tedavisinde kullanılan antidepresan ilaçlar, doğum kontrol ilaçları, mide ülseri ilaçları, antiemetikler olarak bilinen bulantı giderici ilaçlar ve uzun süreli kullanılan morfin sayılabilir.
  
• Tiroid bezi hastalıkları: Tiroid hormonu bozukluğu olan kişilerde memeden süt gelmesi gözlenebilirken, galaktore genelde tiroid ilaçları sebebi ile ortaya çıkar.
  
• Hipofiz bezi hastalıkları: Hipofiz bezi vücut salgılarını kontrol eden bir bez olup bu bezde meydana gelen bazı hastalıklar ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar prolaktin hormonunun artmasına ve dolayısı ile galaktoreye neden olur. Memeden gebelik ve emzirme dönemi dışında süt gelmesi durumlarında hipofiz adenomu adı verilen iyi huylu kitleler aklımıza gelmelidir. Ayrıca hipofiz bezinde kitle büyümesine bağlı olarak bu hastalarda baş ağrısı ve görme şikayetleri de ortaya çıkabilir.
  
• Böbrek hastalıkları: Böbrek üstü bezlerinin çalışmasına engel olan ya da çok çalışmasına neden olan böbrek hastalıkları memeden süt gelmesine neden olabilir.
• Polikistik over sendromu (PCOS): Polikistik over sendromu hormonal düzensizlikler ile giden bir hastalık olup östrojen ve prolaktin hormonunun artmasına sebep olabilir. Artan östrojen ve prolaktin hormonu etkisi ile memeden süt gelebilir.
• Beyin tümörleri: Beyin tümörleri meydana geldiği bölgeye göre bası yaparak bazı hormonların salgılanmasının artmasına ya da azalmasına neden olabilir. Bazı beyin tümörleri prolaktin hormonunun artışına neden olarak memeden süt gelmesine neden olabilir.

Memeden Süt Gelmesi Teşhisi

Memeden Süt Gelmesi şikayeti ile doktora başvuran hastalardan detaylı bir hasta öyküsü alınmalıdır.

Sütün iki memeden mı yoksa tek memeden mı geldiğinin sorgulanması önemlidir; iki memeden süt  gelmesi sistemik bir hastalığı işaret ederken, tek memeden gelen süt o meme ile ilgili bir hastalığı işaret eder.

Memeden Süt gelmesinin memeye baskı uygulama ile mı yoksa kendiliğinden mı geldiğinin sorgulanması yapılır; basınç ile meydana gelen galaktore normal kabul edilebilir iken, kendiliğinden memeden süt gelmesi araştırılması gereken bir durumdur.

Travma sorgulaması da önemlidir; göğüs bölgesine alınan darbelerde memeden süt gelebilir.

Hastanın aldığı ilaçların sorgulanması da önemlidir. Depresyon ilaçları, doğum kontrol hapları, mide ülseri ilaçları ve bulantı ilaçlarının kullanılması durumunda memeden süt gelmesi durumu normal olabileceği için bunların sorgulanması önem arz eder.

Fizik muayene ile memede elle hissedilen bir anormallik mevcut olup olmadığı tespit edilir.

Kan testi ile prolaktin hormonu ölçümü önemlidir.

Daha sonraki aşamada memelerin görüntülemesi önemlidir.

• Meme ultrasonografi (USG): Özellikle 40 yaş altı hastalarda memede herhangi bir şikayetle geldiği zaman ilk uygulanacak yöntemdir. Ses dalgaları kullanılarak uygulanan bir görüntüleme yöntemi olması nedeniyle radyasyon riski yoktur.
• Meme manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Genç ve memesi yoğun olan kadınlarda uygulanması çok uygun bir yöntem olup, Manyetik alan etkisi ile çekilir. Memedeki küçük ve çok kitlelerin görüntülenmesinde faydalıdır.

Memede bulgu saptanamaması durumunda diğer organların sorgulaması yapılmalıdır.

Adet düzensizliği ile giden galaktore polikistik over sendromuna işaret ettiği için bunun araştırılması gerekir:

• Kan testi: Polikistik over sendromu tanısı genelde hormon ve kan testi ile konulur. FSH hormonu ve LH hormonu seviyesi ile kandaki androjen hormonunun ölçülmesi tanıda değerlidir.
• Ultrasonografi (USG): Yumurtalıklarda ultrason yardımı ile çok fazla kistik yapının gözlenmesi tanı koydurucudur.

Özellikle baş ağrısı ve görme bozukluğu ile gözlenen galaktorede hipofiz hastalıklarından şüphe edilebilir. Bunun için hipofiz bezine yönelik görüntüleme yapılmalıdır.

• Hipofizin direkt grafisi: X ışınları kullanılarak yapılan görüntüleme yöntemi ile 10 mm ‘den büyük çaplı ve makroadenom denen kitlelerin gösterilmesi sağlanır.
• Hipofiz manyetik rezonans görüntüleme (MRG): 10 mm altında çaplı adenomlara mikroadenom adı verilir ve bunların direkt grafisi ile görüntülenmesi mümkün değildir. Bu sebeple hipofiz MR'ı ile hipofizdeki mikroadenomların görüntülenmesi sağlanır.
• Hipofiz bilgisayarlı tomografisi (BT): Hipofiz direkt grafi ile görüntülenemeyen mikroadenomların görüntülenmesinde faydalı bir yöntemdir.

Tiroid bezine bağlı  olarak meydana gelen galaktore tespitinde tiroid bezi görüntüleme yöntemleri önemlidir:

• Tiroid ultrasonu (USG): Tiroidin yapısının, büyüklüğünün ve dokusunda meydana gelen değişiklerin gösterilmesinde çok faydalı bir görüntüleme yöntemidir.
• Tiroid sintigrafisi: Radyoaktif madde verilmesi ile tiroid bezinde nodül oluşumunun görüntülenmesini sağlayan bir yöntemdir. Tiroid bezi tarafından tutulan radyoaktif madde ile tiroid bezi detaylı görüntülenir.

Beyin tümörlerine bağlı olarak meydana gelen galaktore tespitinde görüntüleme yöntemleri değerlidir.

• Beyin manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Manyetik alandan faydalanarak yapılan görüntüleme yönteminde beyinde meydana gelen hasarların ve tümörlerin görüntülenmesi sağlanır.
• Beyin bilgisayarlı tomografi: Beyin manyetik rezonans görüntülemeye üstünlüğü 3 boyutlu görüntüleme sağlaması olup beyindeki lezyon ve tümörlerin görüntülenmesinde oldukça faydalı yöntemdir.

Memeden Süt Gelmesi Tedavisi

Galaktore tedavisi altta yatan nedene yönelik uygulanır. Uygun tetkik ve görüntüleme yöntemleri yapılıp, neden tespit edildikten sonra tedaviye başlanır.

İlaçlara bağlı galaktorede doktorun değerlendirmesi ile şartlar ve fayda – zarar dengesi göz önüne alınmak sureti ile ilaçları kesme ya da devam etme kararı verilebilir.

Hipofiz bezi kaynaklı memeden süt gelmesinin tedavisinde tümör tipine göre tedavi seçenekleri mevcuttur.

Prolaktinoma adı verilen ve direkt prolaktin hormonu salgısının artmasına neden olan tümörün tedavisinde ilk tedavi seçeneği medikal iken, diğer tümör tiplerinde cerrahi tedavi ön plandadır. Prolaktinoma tedavisinde dopamin agonistleri kullanılır. Cerrahi yapılacak tümörlerde ise tümör boyutuna göre:

• Endoskopik ameliyat: Tümör boyutunun küçük olduğu durumlarda tercih edilir.
• Gamma knife tedavisi: Kapalı ameliyat yöntemi olup gamma ışınları ile tümörün kesilerek küçültülmesi sağlanır.

Cerrahi sonrası kalan tümör hücrelerine yönelik radyoterapi uygulanır.

Tiroid bezi kaynaklı galaktore tedavisinde, süt  gelmesi tümörlere bağlı ise cerrahi olarak tümörün çıkarılması sağlanır. 

Kitlenin büyüklüğüne ve yayılımına göre sadece nodülün çıkarıldığı nodulektomi, tiroidin sadece birinin çıkarıldığı tiroid lobektomi (hemitiroidektomi) ya da tiroid bezinin tamamının çıkarıldığı total tiroidektomi uygulanabilir. 

Polikistik over sendromu kaynaklı galaktorede hormon tedavisi uygulanarak belirtiler kontrol altına alınmaya çalışılır. Doğum kontrol hapları ile östrojen ve progesteron hormonunun dengesinin korunması sağlanır.

Beyin tümörünün bir belirtisi olarak ortaya çıkan göğüsten süt gelmesi durumunun tedavisi tümörün cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Ancak tümörün yerleşim yeri riskli ise ve tümör çıkarılamayacaksa radyoterapi ve kemoterapi ile hastanın yaşam süresi uyarılmaya çalışılır. 

Memeden Süt Gelmesi Tedavi Edilmezse 

Memeden Süt Gelmesi altta yatan nedenlerin habercisi olduğu için bu nedenlerin tespit edilip tedavisi önemlidir. Sadece ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkan masum bir belirti olabilirken, beyin tümörü gibi hayatı tehdit eden durumların habercisi de olabilir.

Eğer tiroid bezi ya da hipofiz bezine bağlı olarak ortaya çıkıyorsa tedavi edilmemesi durumunda hormonal bozukluklara bağlı sorunlar ortaya çıkar, özellikle hipofiz bezinde adenoma bağlı durumlarda görme kaybına varan sorunlar ortaya çıkabilir.

Polikistik over sendromuna bağlı memeden süt gelmesi durumunda tedavisiz kalan polikistik over sendromu ağrılı adet görmeye, adet düzensizliğine, kıllanma artışına ve hatta kısırlığa neden olabilir.

Memeden süt gelmesinin altında yatan en tehlikeli durum beyin tümörleridir. Beyin tümörleri tedavi edilmediği takdirde fonksiyon kayıplarına daha sonra da ölüme neden olacaktır.

Memeden Süt Gelmesi İlaçları

Hipofiz bezi kaynaklı galaktorede tümör tipine göre tedavi uygulanır. Prolaktinoma adı verilen ve doğrudan prolaktin salınımı artışına neden olan tümör varlığında ilk tedavi seçeneği medikal tedavi olup bu amaçla dopamin agonistleri kullanılır.

Dopamin agonistleri arasında:

• Kabergolin
• Bromokriptin
• Kinagolid

Sayılabilir.

Bunlar içinde kabergolinin etki süresi uzun olduğu için haftada 1 – 2 kez alınarak tedavi sağlanması avantajıdır.

Galaktorenin altında yatan neden polikistik over sendromu ise bu sendrom hormonlar arası dengesizlik nedeni ile meydana geldiği için hormon tedavisi uygundur.

Doğum kontrol hapları ile hormonal denge sağlanır. Ayrıca gebelik isteği mevcut ise klomifen sitrat ile doğurganlığa destek olunur. 

Tümörlerin tedavisinde sitostatik ilaçlar olarak da bilinen kemoterapi ilaçları kullanılır. Bu ilaçlar arasında:

• Doxorubicin,
• Epirubicin,
• Paclitaxel,
• Docetaxel,
• 5 – fluorourasil,
• Carboplatin,
• Cisplatin,

Sayılabilir.

Memeden Süt Gelmesi Ameliyatı

Prolaktinoma dışı hipofiz tümörlerine bağlı memeden süt gelmesinin tedavisinde ilk tercih edilen yöntem cerrahi olup bunun da uygulama şekline göre endoskopik ameliyat ve açık ameliyat olmak üzere iki tipi mevcuttur:

• Endoskopik hipofiz ameliyatı: Hastanın endoskopik ameliyata engel bir sağlık sorunu ya da sebebi olmadıkça endoskopik ameliyat tercih edilir. Genel anestezi altında uygulanan ameliyatta hasta yüz üstü yarar pozisyondadır. Beynin arka alt kısmından açılan küçük kesiden endoskop adı verilen ucunda kamera bulunan alet gönderilerek hipofizin görüntülenmesi sağlanır. Kesiden gönderilen ameliyat aletleri ile tümörün çıkarılması sağlanır. Parça parça çıkarılan ameliyatta başarı oranı yüksektir.
• Açık hipofiz ameliyatı: Hastanın endoskopik ameliyat olmasına engel bir durumu olmadıkça tercih edilen bir yöntem olmamakla birlikte mecbur kalınması durumunda genel anestezi altında uygulanır. Yüz üstü pozisyonda yatan hastanın beyin arka alt kısmından büyük bir kesi yapılır ve bu ameliyat yönteminde cerrah hipofizi gözü ile görerek ameliyat eder. Risklerinin ve sonrasında meydana gelen komplikasyonların fazla olması, ameliyat sonrası iyileşme süresinin uzun olması sebebi ile çok tercih edilmez.

Tiroid nodüllerine bağlı galaktore mevcut ise nodülün konumu, büyüklüğü ve hasta durumuna uygun olarak cerrahi tedavi seçenekleri uygulanır.

• Nodülektomi: Genel anestezi altında hastanın boynunun ön yüzünde nodülün olduğu bölgeden yapılan kesiden sadece nodülün çıkarılması işlemidir. Başarı oranı düşük ve nüks oranı (tekrarlaması) yüksek olduğu için günümüzde çok tercih edilmemektedir.
• Tiroid lobektomi (Hemitiroidektomi): Tiroid bezi iki lobdan meydana gelir. Nodülün tek lobda yerleşimli olması durumunda tiroid lobektomi uygulanır. Genel anestezi altında nodül bulunan lobun üzerine atılan enine kesiden ilgili lob çıkarılır ve gerekirse iki lobu birbirine bağlayan Ve isthmus adı verilen bölge de alınarak ameliyat tamamlanır. Tek lobun alınması tiroid hormonlarının kalan lobdan salgılanmaya devam etmesi açısından önemlidir.
• Total tiroidektomi: Nodüllerin birden fazla olması ya da yayılım gösterme eğiliminde olması durumunda tiroidin iki lobu birlikte çıkarılır. Genel anestezi altında uygulanan ameliyatta boynun on kısmından enine bir kesi açılır ve bu kesiden iki lob çıkarılır. İki lobunda çıkarılması tiroid hormonlarının salgılanamaması nedeniyle total tiroidektomi ameliyatı olan hastalar ömür boyu ilaç tedavisine mecbur kalırlar.

Beyin tümörü nedeniyle meydana gelen galaktore tedavisinde beyin tümörünün çıkarılması önemlidir. Beyin tümörü ameliyatında endoskopik (kapalı) ve açık beyin ameliyatı yöntemleri mevcuttur.

• Endoskopik beyin ameliyatı: Kapalı ameliyat yöntemi riskleri, komplikasyonları ve iyileşme süresi nedeniyle günümüzde daha çok tercih edilir. Özellikle beynin on tarafında yerleşen tümörlerde tercih edilen endoskopik beyin ameliyatında beyin dokusuna zarar vermeden direkt tümöre ulaşım sağlanır. 2 – 3 cm açılan kesiden endoskop yardımı ile girilerek tümör dokusu çıkarılabilir.
• Kraniotomi: Beyin tümörlerinin ameliyatında en çok tercih edilen yöntem olup saçlar tıraş edilir ve beyin kemiği çıkarılır. Tümörün mümkünse tamamı değilse bir kısmı çıkarılarak temizlenir. Kafatası kemiği yerine yerleştirildikten sonra cilt dikilerek ameliyat tamamlanır.
• Burun yoluyla hipofiz bezinin  alınması: Beyin tümörünün hipofiz bezinin üzerinde geliştiği durumlarda tercih edilen bir cerrahi yöntem olup burundan endoskop yardımı ile girilerek tümörün çıkarılması sağlanır.

Hamilelikte Memeden Süt Gelmesi 

Halk arasında gebeliğin ilk günlerinde memeden süt gelmesi erken gebelik belirtisi olarak yorumlansa da normalde böyle bir durum sık ortaya çıkmaz. 

Gebeliğin ilk ayında  memeden süt gelmesi pek yaygın bir durum olmamakla birlikte galaktore daha çok son aylarda gözlenir. Bu durum normal olup vücudun kendini anneliğe hazırladığına işaret etmektedir. 

Hamilelik boyunca östrojen ve prolaktin hormonları artış gösterir ve böylece anneyi doğum sonrasına hazırlar. Gebelikte memeden süt gelmesi durumunda telaş etmeye gerek yoktur.

Doğum sonrası emzirme döneminde süt üretiminin fazla olması durumunda emzirme esnasında diğer memeden süt gelebilir. En az 6 ay anne sütü verilmesi önemlidir. 

Emzirmeyi bıraktıktan sonra  memeden süt gelmesi birçok kadında görülen bir durum olup genelde endişelenecek bir durum yoktur. Emzirmeyi kestikten sonra memeden  süt gelmesi durumunda doktora başvurulması ve prolaktin hormonunun ölçülmesi önemlidir. 

Prolaktin hormonu normal ise bir müdahale gerekmez, prolaktin hormonu yüksekse gerekli testler yapılıp altta yatan hastalık mevcut ise buna yönelik uygun tedavi başlanır.

Bebeklerde ve Çocuklarda Memeden Süt Gelmesi

Yenidoğan döneminde bebeği yıkarken ve giydirirken göğüs bölgesinde şişlik ve memeden süt gelmesi gözlenebilir. Bu durum doğal olup bebeğin anne karnında annenin hormonlarına maruz kalması dolayısı ile ortaya çıkar.

Bu dönemde sütün çıkması için memeyi sıkıştırmak gibi genel bir yanlış kanı mevcuttur. Memeyi sıkıştırmak meme dokusuna zarar verebileceği için böyle bir şey yapmamak gerekmektedir.

Bu süreçte yapılması gereken bebeklere çok şık kıyafetler giydirmemek ve sıkıştırmadan annenin hormonlarının kendiliğinden vücuttan atılmasını beklemektir. 

1 – 2 hafta içerisinde annenin hormonları vücuttan atılacak ve başka tedavide gerek kalmadan memedeki şişlik ile memeden süt gelmesi durumu kendiliğinden gerileyecektir.

Memeden Süt Gelmesi için Hangi Doktora Gidilmeli?

Gebelik ve emzirme dönemi dışında memeden süt gelmesi durumu kadınlar tarafından belli bir süre göz ardı edilir. 

Ancak gelen sütün çok olması, adet döngüsünde bozulma, baş ağrısı ve görme bozukluğu gibi ek belirtilerle eşlik edilmesi durumunda kadınlar kadın hastalıkları ve doğum bölümünde Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanına (jinekolog) başvurması gerekir.

Kadın hastalıkları ve doğum uzmanının incelemesine göre böbrek hastalıkları, hipofiz hastalıkları ve tiroid hastalıklarından şüphe edilmesi durumunda bir genel cerrahi uzmanına, beyin tümörlerinden şüphe edilmesi durumunda ise bir beyin ve sinir cerrahi uzmanına yönlendirebilir.

Erkeklerde memeden süt gelmesi durumunda erkekler genelde paniğe kapılır ve kadınlara göre daha kısa sürede doktora başvururlar.

Erkek hastalar direkt olarak Genel Cerrahi bölümünde bir genel cerrahi uzmanına başvurabilir. Genel cerrahı beyin tümörlerinden şüphe etmesi durumunda hastayı beyin ve sinir cerrahi uzmanına yönlendirecektir.