Menoraji

Menoraji Hastalığı Nedir?

Menoraji; aşırı adet kanaması demektir. Yani adet kanamasının olduğu dönemde beklenen miktardan daha fazla kanamanın olmasıdır. Bir adet döneminde 80 ml’den daha fazla kanama kişide görülüyorsa veya kanama zamanı 7 günden uzun sürüyorsa menoraji olarak kabul edilir.

Ergenlik döneminde ilk adet kanamasının başlamasıyla menapoza kadar her ay hormonal değişiklikle ve adet kanamasıyla karakterize döngülerle devam eden olaya menstrüel siklus (adet döngüsü) denilmektedir. Her ay ortalama 21 ile 35 gün arasında sürmektedir.

Dört dönemde incelenecek olursa;

• Adet döngüsünün birinci günü adet kanamasının başladığı gün olarak kabul edilmektedir. Bu kanama dönemi ortalama 5 ile 8 gün arasında sürmektedir. Bu dönemde kaybedilen kan miktarı 20 ml ile 80 ml arasında değişmektedir. Normal bir döngüde hormonların rahim iç duvarını olgunlaştırması sayesinde döllenen yumurta rahimde düşmeden kalabilmektedir. Eğer döllenme olmazsa rahim iç duvarında oluşan dölün tutunmasını sağlayan yapılar adet kanaması ile dökülür. Diğer bir döngüde döllenme olabilir diye rahim duvarı tekrar hazırlanır. Adet kanaması ile kan, seröz sıvı ve rahim duvarındaki debrisler (döküntü) kaybedilmektedir. Adet kanaması bu döngünün ilk dönemidir.
• Ardından foliküler faz denilen yumurtaların gelişim dönemi başlar. Ayrıca yumurtalıklarda yumurta gelişirken östrojen hormonuyla rahim iç duvarında da hücreler çoğalır. Bu sayede bebek oluşursa burada tutunabilecektir. Böylece üremeye hazırlık dönemi başlamış olur. Foliküler faz menstrüel siklusun ikinci dönemi olmaktadır.
• Adet döngüsünün üçüncü dönemi ise ovulatuar fazdır. Yumurta gelişimi tamamlanmıştır artık döllenmeye hazırdır. Bu dönemde yumurta ve spermin kolaylıkla birleşebilmesi için vajenden salgılar artar, cinsel istekte artış görülür.
• Adet döngüsünün dördüncü dönemi ise luteal fazdır. Bu dönemin ana hormonu progesteronun etkisiyle rahim duvarı gebelik olursa diye rahim duvarını olgunlaştırmaya devam eder.

Eğer yumurta ve sperm birleşir gebelik meydana gelirse progesteron salgılanmaya devam eder ve adet kanaması olmaz.

Ama eğer döllenme olmazsa progesteron seviyesi düşer ve adet kanaması başlar.

Kanama ile artık yeni bir döngüye başlanılmış olunur. Bu siklus üreme çağındaki her bayanda 21 ile 35 gün arasında bir tekrar etmektedir.

Eğer döngüyü etkileyecek bir sorunla karşılaşılırsa denge bozulacağı için menoraji ile karşılaşılabilir.

Menoraji Belirtileri Nelerdir?

Hasta aşırı adet kanaması olduğunu aşağıdaki durumlardan birini veya birkaçını yaşıyorsa şüphelenmelidir;

• Bir döngüsünde adet kanaması 80 ml’den fazla oluyorsa
• Bir adet döngüsünde kanama zamanı 8 günden fazla sürüyorsa
• Hasta pedini, tamponunu veya kullandığı koruyucuyu değiştirmek için gece uykusundan uyanma gereksinimi oluyorsa
• Yoğun kanamaları günlük aktivitelerini kısıtlıyorsa
• Art arda birkaç saat boyunca kullandığı koruyucuyu değiştirme gereksinimi duyuyorsa
• Hastanın yoğun yaşadığı bu kan kayıpları anemiye sebep olabilir. Bu durumda hastada yorgunluk, halsizlik ve nefes darlığı yaşıyorsa
• Kanama döneminde sık sık kan parçalarının (pıhtı) gelmesi

Menoraji Nedenleri Nelerdir?

Menorajinin nedeni bazı durumlarda bilinmeyebilmektedir.

Bilinen nedenleri incelenecek olursa;

• Hormon Dengesizlikleri: Kanama miktarını etkileyen önemli bir faktördür. Östrojen ve progesteron hormonları arasındaki denge bozuklukları rahim duvarının kalınlaşmasını artırarak adet döneminde kanamanın ağırlaşmasına sebep olabilmektedir.
• Bazı Hastalıklar: Polikistik Over Sendromu (PCOS), insülin direnci, tiroid fonksiyon bozuklukları, obezite hormon dengesizliklerine sebep olduğu için hastada aşırı adet kanamasına sebep olabilmektedir.
  
• Yumurtalıklardaki Fonksiyon Bozuklukları: Hormon dengesizliklerine sebep olarak menorajiye neden olabilmektedir. Yumurtalıklar bir adet döngüsü sırasında yumurta oluşturamazsa progesteron hormonu üretemez. Bu durumda aşırı adet kanamalarına sebep olabilmektedir.
  
• Adenomiyozis: Rahmin iç yüzeyini örten, her ay adet kanamasıyla dökülen tabakanın rahimin kas tabakasının içerisinde yer almasıdır. Bu kas tabakası içerisinde bulunan tabaka adet kanamasına benzer şekilde kanamalar gösterebilir. Bu durumda kişi de adet kanaması miktarının fazla olmasına neden olabilmektedir.
  
• Rahim İçi Araç (RİA): Rahim içerisine yerleştirilen T şeklinde bir alettir. Gebelikten korunmayı sağlayan bu aletin bakırlı ve hormon içeren tipleri bulunmaktadır. Hormon salgılayan tipi menorajinin tedavisinde kullanılırken, bakır bulunan tipi adet kanamasını artırıp, kanama gününün uzayabilmesine sebep olabilmektedir. Bakırlı rahim içi araç gebelikten korunma yöntemi olarak kullanılmaktadır.
  
• Polipler: Rahimden gelişen iyi huylu et parçasıdır. Polip eğer büyükse veya sayıca fazlaysa adet günlerinin uzamasına, kanama miktarında artışa sebep olabilmektedir.
  
• Rahim Kanseri ve Rahim Ağzı Kanseri: Aşırı adet kanamalarına sebep olabilmektedir.
  
• Sigara ve Alkol tüketimi menorajiyi artırmaktadır.
  
• Kalıtsal Kanama Bozukluklarına yol açan von willebrand hastalığı gibi bazı kanama bozukluğu hastalıkları adet kanamalarının miktarını etkileyebilmektedir.
  
• Kan Sulandırıcı İlaçlar: Varfarin ve enoksaparin, östrojen ve progesteron içeren hormonal ilaçlar, antiinflamatuvar ilaçlar uzun süren yoğun kanamaların olduğu adet dönemlerine sebep olabilmektedir.
  
• Psikolojik Stres artışı menorajiyi artıran nedenlerdendir.

Menoraji Teşhisi

Öncelikle hastanın tıbbi geçmişini sorgulamak çok önemlidir. Çünkü kullandığı ilaçlar varsa sebep olabileceği gibi kanama bozukluğu varsa bu da aşırı adet kanamasına sebep olabilmektedir.

Kanamanın şiddetinin daha iyi anlaşılabilmesi için adet kanamalarının kaç gün sürdüğü, döngünün kaç gün sürdüğü, kullanılan ped sayısı ve kan pıhtılarının atılması sorgulanır.

Daha sonra fizik muayeneye geçilir. Kasıklar palpe edilerek hassasiyet var mı bakılır. Jinekolojik muayenesi hastanın yapılır. Birden fazla test ve prosedür gerekebilmektedir.

• Kan Testleri ile anemi, tiroid fonksiyonları, kan pıhtılaşma anormallikleri var mı diye sorgulanır. Tam Kan Sayımı (hemogram) ile hemoglobin değerine özellikle bakılır.
• Pap-Smear Testi ile rahim ağzındaki hücreler alınıp kanser veya enfeksiyon var mı diye patolojiye yollanır.
• Endometrial Biyopsi ile rahim içerisinden doku alınarak rahim ile ilgili bir sıkıntı var mı anlaşılabilir. Üç aylık tedaviye rağmen kanama paterninde düzelme olmayanlarda biyopsi almak uygun olmaktadır.
• Ultrasonografi görüntüleme yöntemiyle rahim, yumurtalıklar ve pelvis değerlendirilir. Menoraji hastalarında ilk basamakta kullanılan görüntüleme yöntemidir. Karın üzerinden (abdominal) veya vajinal yoldan yapılabilir.

Yukarıda bahsedilen testler değerlendirildikten sonra ileri tetkikler de gerekebilmektedir.

• Sonohisterografi dediğimiz yöntemde ise vajina serviks yoluyla rahime tüp aracılığıyla serum fizyolojik gönderilir. Ultrason ile de aynı zamanda bakılarak Rahim duvarı değerlendirilir.
  
• Histeroskopi ise vajina ve serviks yoluyla rahime ince ışıklı bir aletle bakılmasıdır. Rahim içerisindeki polip, miyom gibi oluşumların varlığının tespitini sağlar.
  

Menoraji Tedavisi

Menorajinin tedavisinde öncelikli olarak ilaç tedavisi uygulanır.

Eğer ilaç tedavisine karşı yanıtsızsa veya menorajinin cerrahi gerektirecek bir sebebi varsa ilk basamak olarak cerrahi uygulanır.

Tedaviyi belirlerken hastanın ilerde gebe kalmayı düşünüp düşünmemesi de tedaviyi etkileyen önemli bir etkendir.

Tedavi seçeneği hangisi olursa olsun eğer hastada anemi varsa tedaviye mutlaka demir ilacı eklenir.

Menoraji Tedavi Edilmezse

Eğer menoraji atakları seyrek oluşuyorsa hasta açısından çok büyük riskler oluşturmaz.

Fakat tekrarlayıcı tarzda ve özellikle 80 ml üzerinde kan kayıpları yaşanıyorsa ve tedavi edilmiyorsa ciddi sağlık problemleri oluşturabilir.

Tedavi edilmeyen menoraji demir eksikliği anemisine yol açabilmektedir.

Anemi de kişi de nefes darlıkları, yorgunluk, çarpıntı yaşamasına neden olabilmektedir.

Menorajiye Ne İyi Gelir?

• Aşırı adet kanaması kişide kan kaybı yapacağından dolayı kalp vücuda yeterli pompalayacak kanı bulamaz. Bu yüzden kişinin kalbi hızlı atıyordur ve nefes darlıkları yaşıyordur. Hekiminize danışarak özellikle kan yapıcı yiyecekler konusunda yardım alabilirsiniz. 
• Kan kaybı vücutta hipovolemiye (vücutta sıvı eksikliği) bağlı semptomlar da oluşturmasını engellemek için bol su tüketmek gerekir.

Menorajiye Ne İyi Gelmez?

• Hasta kendini fazla yoracak spor ve hareketlerden kaçınmalıdır. Ağır yük kaldırmamalıdır. Çünkü kişinin yaşadığı kan kaybı ile oluşan anemiye bağlı  oluşan nefes darlıkları ve çarpıntısı daha da şiddetlenir.
• Kontrolsüz diyet yapmak hasta için uygun değildir. Çünkü bu durum anemiyi daha da derinleştirebilir.
• Fazla içilen çay ve kahveler kişide sık idrara çıkmaya ve sıvı kaybına yol açabilir. Bu durum yine hipovolemiye bağlı semptomları şiddetlendirebilir.

Menoraji İlaçları

Menorajinin tedavisi için ilk basamakta ilaçlar kullanılır. Tedavinin seçiminde hastanın çocuk isteği, yaşı ve var olan hastalıkları dikkate alınarak ilaç tercihleri yapılır. Bu yüzden hekime danışmadan ilaç kullanımı hasta da geri dönüşümü olmayan sağlık problemlerine yol açabilir.

• Progesteron Salgılayan Rahim İçi Araç (RİA), serbest miktarlarda levonorgestrel salınımı yapan T şeklinde bir alettir. Rahim içerisine takılır ve beş yıl süreyle kullanılır. Adet kanamalarını %95’ e varan oranda azaltmaktadır. Akne, baş ağrısı ve memelerde hassasiyet gibi geçici hormonal etkiler oluşturabilmektedir.
• Kombine Oral Kontraseptifler (KOK), adet döngülerini düzenleyici, aşırı ve uzun süren kanamaları azaltmaya yardımcı özelliği vardır. Doğum kontrolünü sağlayan özelliği olduğu için çocuk isteyen hastalarda kullanılmaz. Baş ağrısı ve duygu durum değişikliği gibi yan etkileri olabilmektedir.
• Traneksamik Asit, antifibrinolitik olan bu ilaç adetin ilk dört gününde uygulandığında kan kaybında %20-60 oranında azalma sağlamaktadır. Yalnız bulantı ve bacak krampları gibi yan etkileri görülebilmektedir.
• Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ), grubunda bulunan diklofenak, ibuprofen ve naproksen içeren ilaçların klinik çalışmalarda %20- 50 oranında kanamayı azalttığı görülmüştür.
• Danazol, östrojen-progesteron ve hafif androjen hormonlarını azaltıcı özelliği vardır. Adet kanamalarını %50 oranında azalttığı klinik çalışmalarda görülmüştür. Tedavinin 3 ay sürmesi önerilmektedir.
• Desmopressin, hafif ve orta şiddetli von willebrand hastalığı olanlarda kullanılmaktadır.

Menoraji Ameliyatı

Hastaların belirli kısmı ilaç tedavisine yanıt vermeyebilmekte veya riskler nedeniyle cerrahi tedavi tercih edilebilmektedir.

• Dilatasyon ve Küretaj; bu yöntemle önce rahim ağzı genişletilir. Daha sonra rahime geçilerek duvarındaki dokular sıyrılır. Bu yöntem sonrasında kanama azalır. Fakat sonraki adet döngülerinde tekrar kanamaları eski miktarına dönebilmektedir.
  
• Endometriyal Ablazyon/Rezeksiyon; ilaç tedavisine yanıtsız uzun dönem de menorajisi olan hastalarda bu yöntemin kullanılması etkili ve düşük komplikasyon oranlarına sahip bir yöntemdir. Rahim içerisini döşeyen tabaka yakılır ve kanamanın kaynağı olan doku yok edilir. Ancak gebelik şansı bu cerrahiden sonra %1’in altına düşer. Çocuk isteyen kadınlarda uygulanmaması gereken bir yöntemdir.
  
• Arteria Uterina Ablasyonu (AUA); aşırı adet kanaması miyomlardan kaynaklı kadınlarda rahimi besleyen arteri bloklayarak miyomun küçülmesi sağlanır. Uyluktaki büyük arterden (femoral arter) bir katater geçirilerek uterin artere ulaşılır ve kan akışını azaltıcı madde enjekte edilir. Myomektomi yöntemine oranla daha kısa süren bir işlemdir ve hastanede yatış süresi daha azdır.
  
• Myomektomi; miyomların boyutuna, sayısına bağlı olarak açık karın cerrahisiyle veya laparoskopik (kapalı) yöntem ile miyomların alınmasıdır. Eğer miyoma bağlı menoraji yaşıyorsa hasta bu yöntem uygulanabilir.
  
• Histerektomi; rahmin alınarak sorunun kalıcı olarak çözüldüğü bir yöntemdir. Tüm alternatif yöntemler değerlendirilmesine rağmen tedavi edilmediyse çocuk istemeyen kadınlarda abdominal, vajinal veya laparoskopik yol ile rahim çıkarılabilir.

Menoraji için Hangi Doktora Gidilir?

Adet dönemleriniz;

• Bir haftadan uzun sürüyorsa
• 80 ml’den fazlaysa,
• Menopozda olmanıza rağmen kanamalarınız başladıysa,
• Adet döngüleriniz arasında ara kanamalar yaşıyorsanız

mutlaka Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına başvurmalısınız.