Vajina Darlığı

Vajina; kadın iç genital organlarının dışa açılmasını sağlayan, bağ ve kas dokusundan oluşan kanal yapısıdır. Vajinanın görevi cinsel ilişkinin gerçekleşmesini sağlamak, cinsel ilişki sonucu ortaya çıkan meninin rahime doğru yol almasını sağlamak, doğumun gerçekleşmesini sağlamak ve menstruasyon siklusu (adet dönemi) sırasında oluşan kanın dışarı atılmasını sağlamaktır.

Vajinanın kas dokusu içermesi cinsel ilişki, doğum  ve adet dönemi sırasında genişlemesini ve esnemesini sağlar. 

Vajinanın doğuştan yada sonradan normalden dar yapıya bürünmesine vajinal darlık denir. Toplumda her 500 kadından birinde görülen bu durum, hem cinsel işlev bozukluklarına, hem de adet dönemi ve doğum sırasında problem oluşumuna yol açabilir.

Vajina Darlığı Belirtileri Nelerdir?

Vajinal darlıkta darlığın oluşturduğu problemlerden kaynaklı pek çok belirti görülebilir.

Bunlar arasında en sık; 

• Disparoni (Cinsel İlişki Sırasında Ağrı): Vajinal yapının dar olması, penisin vajinaya girerken vajinanın duvarlarını germesi ve vajina duvarlarında bulunan sinir yapılarını uyarması sonucu ağrıya yol açabilir. 
• Adet Döneminde Oluşan Ağrı: Pek çok kişi adet döneminde ağrı hisseder ancak bu ağrının çok azı vajinal darlıktan kaynaklıdır. Vajinanın dar olması sonucu, adet döneminde oluşan kan tam olarak dışarı atılamaz. Bu kan rahim içinde birikir ve bu bölgeyi gererek ağrı oluşumuna yol açabilir.
• Cinsel İsteksizlik: Vajinal darlığa sahip olan hastalar geçmişte yaşadıkları disparoni(cinsel ilişki sırasında yaşadıkları ağrı) nedeniyle tekrardan cinsel ilişkiye girmek istemezler. Bu durumda hastalarda cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık oluşabilir.
• Anksiyete: Vajinal darlığa sahip kişiler her adet döneminde yada her cinsel ilişki sırasında ağrı yaşadıkları için bir süre sonra anksiyete problemleri oluşabilir.
• Enfeksiyon: Vajinal darlık her ne kadar dışarıdan gelebilecek bakteri ve mantar enfeksiyonlarına karşı koruyucu bir etkiye sahip olsa da; tekrarlayan vajinal enfeksiyonlar bir süre sonra vajinal darlığa yol açabilir. Bu durumda hastalarda vajinal enfeksiyona ek olarak vajinal darlık teşhisi de konulabilir.

Vajina Darlığı Nedenleri Nelerdir?

Vajinal darlığa yol açan nedenlerin tanımlanması ve tedavi edilmesi vajinal darlığa bağlı oluşabilecek komplikasyonların önlenmesinde büyük öneme sahiptir.

Vajinal darlığa yol açan en sık nedenler;

• Doğuştan gelen vajinal darlık: Bazı kız çocukları doğuştan dar vajinaya sahip olabilir. Bu durumda genelde kişiler ilk adet döneminde yaşadıkları şiddetli ağrı nedeniyle hekime başvurduklarında tanı alır.
• Vajinal Daraltma Ameliyatları: Vajina içerisinde kas ve bağ dokusu bulundurduğu için esnek bir yapıya sahiptir. Bu durum özellikle doğum sırasında vajinanın genişlemesine ve doğumun gerçekleşmesine yardımcı olur. Özellikle çok doğum yapmış kadınlarda vajina bir süre sonra bu esnekliğini kaybeder, genişler ve hep geniş kalır. Bu durumda hastalar vajinal daraltma ameliyatlarına başvurabilirler. Bu ameliyatlar bazen vajinanın aşırı daralmasına neden olabilir.
• Normal doğum sırasında uygulanan girişimler: Normal doğum sırasında vajina yeterince genişleyemezse epizyotomi denen işlemle vajinanın dış açıklığı kesilip bebeğin kafasının çıkması sağlanabilir. Yapılan epizyotomi sonrası kesilen yer çok sık dikilirse burada oluşan iyileşme dokuları vajinanın girişini daraltır ve vajinal darlığa yol açar.
• Yaş: Kadınlık hormonu olarak adlandırılan östrojen ve progesteron kadınlarda vajinanın nemli kalmasına yardımcı olur. Artan yaşla birlikte bu hormonların miktarının azalması vajinal kuruluğa yol açar. Kuru vajinada darlık gelişme riski artmıştır.
• Enfeksiyon: Özellikle sık vajinal enfeksiyon geçiren kadınlarda oluşan iyileşme dokuları bir süre sonra vajinayı daraltabilir. 
• Radyoterapi: Radyoterapi bazı ışınların ve dalgaların kullanıldığı kanser hücrelerinin küçülmesini amaçlayan tedavi yöntemidir. Jinekolojik ve bağırsakların bir bölümüne ait kanserlerin bazılarında tedavi yöntemi olarak radyoterapi kullanılabilir. Radyoterapi tedavisinin şiddetine bağlı olarak vajinal darlık gibi problemlerin oluşumu görülebilir.

Vajina Darlığı Teşhisi

Vajina darlığı tecrübeli bir hekim tarafından sadece Anamnez (hastanın hastalığa dair şikayetleri dile getirmesi) ve Fizik Muayene ile teşhis edilebilir. Hastalar genellikle adet döneminde yada cinsel ilişki sırasında ağrı ve yanmadan, cinsel isteksizlikten yakınırlar. Bu durumda hekim hastadan bu durumun ne zamandan beri var olduğu, arttırıp azaltan nedenleri, normal doğum yapıp yapmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.

Fizik muayene esnasında hasta jinekolojik muayene masasına uzanır. Hekim hastanın vajinal açıklığını parmakla yada ultrasonografi probu ile kontrol eder . Tanı çoğunlukla bu şekilde konur.

Vajinal darlık bazı kız çocuklarında doğuştan var olabilir. Bu durumda darlık miktarı fazla ise  genellikle ilk adet kanamasının görülmesine engel olur. Hastalar adet görememe nedeniyle hekime başvurabilir. Böyle bir durumda vajinal darlığın doğuştan gelen diğer jinekolojik hastalıklarla(rahimin gelişmemesi, yumurtalıklara ait problemler gibi) beraber olup olmadığının araştırılması gerekir. Bunun için hastalarda Görüntüleme Yöntemlerine (Ultrasonografi, Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme) başvurulabilir.

Vajina Darlığı Tedavisi

Vajinal darlığın esas tedavisini vajinal darlığa yol açan nedenin ortadan kaldırılması oluşturur. Bu duruma hastadaki enfeksiyon ve östrojen azlığı neden oluyorsa vajinal darlığın tedavisine ek olarak bu nedenler de tedavi edilmelidir.

Vajinal darlığın tedavisinde uygulanacak yöntem Cerrahi Girişim ile darlık oluşan vajinanın eski haline döndürülmesidir. Bunun dışında uygulanabilecek bir tedavi yöntemi yoktur.

Hastalar cerrahi girişim sonrası yara yeri enfeksiyonunu önlemek ve ağrıyı azaltmak  için antibiyotik ve ağrı kesici kullanabilirler. Östrojen eksikliğine bağlı oluşmuş vajinal darlıkta cerrahi girişimle birlikte östrojen takviyesi de uygulanabilir.

Vajinal Darlık Tedavi Edilmezse

Vajinal darlık hem fiziksel hem de psikolojik olarak birçok probleme yol açabilen bir hastalıktır. Bu yüzden tanı konulduğunda tedavi uygulanmalı, hasta şifa ile taburcu edilmelidir.

Tedavi edilmeyen vajinal darlığa sahip hastalarda adet döneminde oluşan karın ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı, cinsel ilişki sırasında yanma, anksiyete ve depresyon gibi problemler görülebilir.

Doğuştan gelen vajinal darlık pek çok doğumsal jinekolojik hastalıklarla beraberlik gösterebilir. Bu hastalarda erken tanı konulup tedavi uygulanmaması ilerleyen dönemde birçok sıkıntıyla karşı karşıya kalınmasına neden olur.

Vajinal Darlığa Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Vajinal darlığa iyi gelebilecek en önemli durum darlığın ortadan kaldırılmasına yönelik cerrahi girişimdir. Bunun dışında uygulanabilecek yöntemlerin darlığın gerilemesinde hiçbir faydası yoktur.

Vajinal darlığa sahip hastalar ameliyat sonrası darlığın tekrar oluşmaması için vajinal dilatatör denen vajinal açıcıları kullanmalıdırlar. Ameliyat sonrası yara yeri bakımına özen göstermeli ve pansumanlarını düzenli yapmalıdırlar.

Vajinal darlığa sahip hastalar darlığın giderilmesi için herhangi bir yabancı cismi ya da parmağını vajinaya sokmamalı, vajinanın açılması için zorlamamalıdır. Bu gibi durumlar vajinanın hasarlanmasına ve ciddi kanamalara yol açabilir.

Vajina Darlığında Kullanılan İlaçlar

Vajina darlığının esas tedavisini cerrahi girişim oluşturur. Yalnız başına uygulanabilecek ilaç tedavisinin vajina darlığına herhangi bir yararı yoktur.

Vajinal daralmada cerrahi girişim sonrası kullanılan ilaçlar;

• Antibiyotikler: Vajina darlığı ameliyatı sonrası ameliyat yerinde enfeksiyon oluşumunu önlemek için antibiyotikler kullanılabilir. Bu ilaçlar içerik bakımından amoksisilin, klavunik asit, ampisilin, gentamisin gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında ciltte kızarıklık, baş dönmesi, bulantı kusma gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hasta için tehlikeli düzeye ulaştığında mutlaka hekime başvurulması gerekmektedir.
• Ağrı Kesici (Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar): Bu ilaçlar hastada ameliyat sonrası oluşan ağrıyı azaltmada yardımcıdır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi maddeler barındırır. Yan etkileri arasında bulantı, kusma, cilt döküntüleri, midede ülser gibi semptomlar görülür. Bu semptomlar hasta için tehlikeli düzeye ulaştığında doktora başvurulmalıdır.
• Östrojen Takviyesi: Östrojen hormonu kadınlarda vajinanın nemli kalmasını sağlar. Özellikle ileri yaştaki kadınlarda östrojen hormonu seviyesi azaldığı için vajinal kuruluk gelişir. Kuru vajinada darlık gelişme ihtimali daha yüksektir. Bu durumda hastaya vajinal darlık ameliyatı sonrası topikal (direkt cilde uygulanan) östrojen içerikli kremler kullanılabilir.

Vajinal Darlık Ameliyatı

Vajinal darlığın esas tedavisini cerrahi girişim oluşturur. Vajinal darlığın miktarına ve hastanın genel durumuna göre ameliyat genellikle 20-30 dakika arası sürer ve hastaneye yatış gerektirmez.

Vajinal darlıkta uygulanan cerrahi girişim ameliyathane ortamında lokal anestezi (sadece girişim uygulanacak bölgenin uyuşturulduğu anestezi) işlemi ile yapılır.

Hastalara uygulanan lokal anestezi sonrası darlık oluşan bölge çeşitli cerrahi aletler ya da lazer ışını ile açılır, açıklık normal boyutlara getirilir. Ardından hastada kesilen bölgeler tekrar dikilerek ameliyat tamamlanır.

Ameliyat sonrası hasta birkaç saat dinlenir ardından taburcu edilir. Ameliyat esnasında uygulanan dikişlerde kullanılan ipler vücut tarafından emilebilen türden olduğu için ameliyat sonrası dikişleri aldırma gibi bir problem oluşmaz. Uygulanan cerrahi girişim çok küçük boyutlu olduğu için ameliyat sonrası komplikasyon görülme olasılığı oldukça düşüktür. Ancak yine de yara bakımına özen gösterilmelidir.

Hastalar ameliyattan yaklaşık 7-10 gün sonra aktif cinsel yaşamlarına geri dönebilir.

Gebelikte Vajinal Darlık

Gebelikte vajinal darlık çok sık olmasa da rastlanabilen bir rahatsızlıktır. Gebelik sırasında oluşan vajinal darlıkta hastalarda cinsel ilişki sırasında ağrı, yanma gibi problemler oluşur. Bu hastalarda tanı gebe olmayan hastalardaki gibi Anamnez ve Fizik Muayene ile konur. Burada önemli olan vajinal darlığın miktarıdır. Çok dar vajina yapısı normal doğumun gerçekleşmesini engeller ve hastalar doğumlarını sezayen ile dünyaya getirir.

Çocuklarda Vajinal Darlık

Çocuklarda vajinal darlık sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Genellikle ergenlik döneminin başlarında (11-15 yaş arası) hastalar dönemsel (belli bir dönemde oluşan) kasık ağrısı ve hiç adet görememe gibi semptomlar ile hekime başvururlar. 

Hekim bu durumda hastayı detaylıca muayene eder ve gerekli tetkiklere başvurur. Çocuklarda vajinal darlık pek çok jinekolojik hastalıkla beraberlik içerisinde olduğu için ek tetkiklere ve görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç vardır.

Çocuklarda vajinal darlık bazen vajinanın doğuştan olmadığı ya da kısa olduğu durumlar ile karışabilir. Vajinal darlıkta problem sadece vajinanın normalde daha dar olması iken vajinanın olmadığı ya da normalden kısa olduğu durumlarda çoğunlukla ek jinekolojik anormallikler de eşlik eder.

Vajinal darlık eğer ergenlik döneminden önce tesadüfen saptandıysa ergenlik dönemi zamanına kadar beklenilebilir. Ancak ergenlik döneminde tanı konulan vajinal darlığa bu dönemde girişim yapılıp darlığın düzeltilmesi önerilir.

Vajina Darlığında Hangi Doktora Gidilmeli?

Vajina darlığı ile ilgilenen, hastalığa tanı koyup tedavi uygulayan esas bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüdür. Hastalar sık yaşadıkları belirtilerden bahseder, kadın doğum hekimi hastayı muayene eder ve hastalığa tanı koyar.

Hastalar bazen genital estetikle ilgilenen Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi bölümüne de başvurabilirler. Genital estetikle ilgilenen plastik cerrahlar da vajina darlığına tanı koyup tedavi uygulayabilir. 

Hastalar adet döneminde şiddetli ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı, enfeksiyon, cinsel isteksizlik gibi sorunlarla karşılaştığında mutlaka hekime müracaat etmelidir.