Yanak Şişmesi

Yanak Şişmesi Nedir?

Yanak şişmesi genelde iltihaplanma veya herhangi bir nedenle dokularda sıvı birikmesi sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Yanak şişmesi durumunda, yüz etrafında bir kabarıklık oluşur ve genelde o bölgede bir ovalleşme hissedilir. Şişlik altta yatan nedene göre tek başına oluşabileceği gibi hassasiyet, kaşıntı, karıncalanma, ağrı gibi ek semptomlarla da görülebilir.

Bazen yanak şişmesi kişi tarafında ağızda bir şişme veya hassasiyet olarak da anlaşılabilmektedir. Yanakta şişme genelde kişiyi görüntü olarak oldukça rahatsız eder. Ancak ufak şişlik ve ek semptom olmayan durumlarda ciddi bir duruma işaret etmez. Ancak bazı durumlarda kanser, şiddetli bir alerjik reaksiyon olan anafilaksi gibi durumlarda da yanak şişmesi semptom olarak görülebilir. Diş, yanak şişmesinin birlikte görüldüğü durumlar genelde bir apseyi işaret eder. Diş iltihabı, yanak şişmesini tetikleyebilir. Genelde de diş ağrısı, yanak şişmesi ile birlikte ortaya çıkar. Diş apsesinin yanı sıra travmatik olan diş çekiminde sonra yanak şişmesi de görülebilmektedir. Farklı nedenlerin ortaya konabilmesi için hekime muayene olmak en doğrusu olacaktır. 

Yanak Şişmesi Nedenleri Nelerdir?

Yanak şişmesinin bazı farklı nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenlerden bazıları ciddi problemler oluşturmazken ve tedavisi rahatlıkla yapılırken bazıları şiddetli semptomlara yol açabilmektedir. Bu nedenle durumun hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir. Yanak şişmesinin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

1-) Diş Apsesi

Diş apsesi, bakteri kaynaklı enfeksiyonlar sonucunda dişin farklı bölgelerinde oluşan irin keseleridir. Kökün ucunda biriken irinlere, periapikal apse oluşurken, diş kökünün yanındaki diş etlerindeki irinlere ise periodontal apse adı verilir.  

Periapikal diş apseleri genellikle tedavi edilmemiş bir diş boşluğu, bir yaralanma veya daha önce yapılan diş işlemleri sonucunda oluşur. Diş apsesi yanak şişmesinin yaygın nedenlerinden biridir. Diş apsesinin olası belirti ve semptomları şu şekilde sıralanabilir:

• Çene kemiğine, boyuna veya kulağa yayılabilen şiddetli, inatçı, zonklayan diş ağrısı
• Sıcak ve soğuk yiyeceklere karşı duyarlılık
• Çiğneme veya ısırma baskısına karşı duyarlılık
• Ateş
• Yüz ve yanakta şişme 
• Çenenin altında veya boyunda hassas, şişmiş lenf düğümleri
• Ağız kokusu 
• Nefes alma veya yutma güçlüğü

Diş apsesi gelişmesine katkıda bulunan bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Kötü diş hijyeni: Diş ve diş etlerine iyi bakmamak ve ağız hijyenine dikkat etmemek, apse riskini oldukça arttırır. Dişler düzenli olarak günde 2-3 kez fırçalanmalı ve diş ipi kullanılmalıdır. 

Aşırı şekerli gıdalar tüketmek: Tatlılar ve gazlı içecekler gibi şeker oranı yüksek olan gıdaları sık sık tüketmek diş çürüğü oluşma olasılığını ve dolayısıyla apse olasılığını arttırır.  

Ağız kuruluğu: Ağız kuruluğu, diş çürümesi olasılığını arttıran bir diğer durumdur. Ağızda kuruma genelde yaşlılık, bazı hastalıklar ve ilaç yan etkisine bağlı ortaya çıkar. 

2-) Selülit

Selülit, derin cilt bölgelerinde görülen bakteriyel enfeksiyonları tanımlayan bir terimdir. Selülit genellikle bacak gibi bölgelerde ortaya çıksa da bazı durumlarda yüzü etkileyerek yanakta şişmeye neden olabilmektedir. 

Selülit, bakterilerin bir yaralanma veya deri bütünlüğü bozulması sonucu cilde girmesiyle ortaya çıkar. Selülit enfeksiyonu bulaşıcı değildir. Ancak kişinin vücudunda yayılırsa yaşamı tehdit edici düzeyde ciddileşebilmektedir. Bu yüzden iyileşmeyen deri yaralarında bir hekime başvurmak gerekmektedir. Selülitin diğer olası belirtileri şu şekilde sıralanabilir: 

• Ateş
• Deri üzerinde kabarcıklar
• Ciltte çekilmeler 
• Ciltte kızarıklık 
• Deride sıcaklık artışı 

3-) Anafilaksi

Anafilaksi, şiddetli ve hayatı tehdit edebilen şiddetli alerjik reaksiyonlara verilen isimdir. Anafilaksi genelde alerjen olunan bir maddeye karşı vücudun aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Bu süreçte vücut şok etkisine girer, hava yolları daralır, yüz, yanak, dil, boğaz gibi bölgelerde şişmeler meydana gelebilir. 

Diğer anafilaksi semptomları arasında tansiyonda düşme, nabızda zayıflama ve hızlanma, bilinç kaybı, mide bulantısı, ciltte döküntüler ve nefes darlığı bulunur. Özellikle hava yollarının daralmasına bağlı görülen durumlarda nefes alma etkilendiği için ölüm bile görülebilmektedir. 

4-) Kabakulak

Kabakulak, yanaklarda şişmeye sebep olabilen virüs kaynaklı bir enfeksiyon türüdür. Kabakulak enfeksiyonları yüzün bir veya iki tarafındaki tükürük bezlerini etkileyerek yüzde ve yanaklarda tek veya çift taraflı şişmelere neden olur. Kabakulak enfeksiyonlarında görülebilecek olası diğer belirtiler şu şekilde sıralanabilir: 

• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Çiğneme sırasında ağrı

Kabakulak enfeksiyonlarında özellikle çocuklarda tedavi edilmeme sonucunda bazı komplikasyonları oluşabilmektedir. Bu nedenle kabakulak enfeksiyonu sırasında özellikle şiddetli baş ağrısı, karın ağrısı, işitme kaybı gibi durumların gelişmesi durumunda bir hekime başvurulmalıdır. Kabakulak enfeksiyonunda görülebilecek olası komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir:

• Testis problemleri
• Beyin dokusunun iltihabı
• Menenjit
• İşitme kaybı
• Kalp sorunları

5-) Yüz Yaralanmaları

Yüz bölgesindeki yaralanmalar da yanakta şişmeye neden olabilmektedir. Bu yaralanmalar, düşme, yüze darbe yeme gibi nedenlerle meydana gelebilmektedir. Yüzde yanak şişmesine neden olan yaralanmalar kemiklerde kırılmalara da yol açabilmektedir. 

Yüz kemiklerinin kırılması durumunda genelde morarma, şiddetli şişme, hassasiyet ve ciddi ağrı hissedilir. Ayrıca bu belirtiler çoğu zaman uzun süreler boyunca düzelmez, morluklar ve ağrılar devam eder. Bu yüzden düzelmeyen ağrı, şişme ve morarma durumlarında hekime görünmek gerekir.

6-) Hipotiroidizm

Hipotiroidizm, boyun bölgesinde bulunan tiroid bezinin yeterince hormon üretememesi sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Hipotiroidizm çok farklı nedenlere bağlı ortaya çıkabilmektedir. 

Hipotiroidizmde vücutta şişkinlikler oluşabilmektedir. Bu şişliklerin bir kısmı da yanaklarda görülebilir. Ancak hipotiroidizmde sadece yanak şişmesi beklenen bir durum değildir. Genelde yorgunluk, halsizlik, yemekle orantısız kilo alma, kaslarda güçsüzlük, hafıza problemleri gibi ek problemler de ortaya çıkar. 

7-) Cushing Sendromu

Cushing sendromunda, vücutta kortizol hormonunun aşırı bir üretimi söz konusudur. Cushing sendromunun kafa içi bezler, böbrek üstü bezler gibi birçok bölgedeki sorunla ilişkisi olabilmektedir. Bu fazla üretilen kortizol hormonu, yüz ve yanaklar da dahil olmak üzere şişmelere ve yağ toplanmalarına neden olabilmektedir.  

Cushing sendromunda ayrıca ciltte kolay morarma da görülür. Kişiler travma olmadan morarmalardan şikayet ederler. Diğer semptomlar arasında da mor renkli çatlaklar, akne oluşumu, yara iyileşmesinde gecikme gibi durumlar sayılabilir. Durum tedavi edilmezse daha ciddi olan hipertansiyon, diyabet, kemik ve kas kütlesi kaybı gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.  

8-) Tükürük Bezi Tümörleri

Tükürük bezinde oluşan tümörlerde yerleşme yerine bağlı olarak yanak, ağız, çene ve boyun gibi bölgelerde şişmeler ortaya çıkabilmektedir. Genelde yüzün bir tarafından asimetrik bir görüntü ortaya çıkar. Tükürük bezi tümörleri çok sık görülmese de duruma eşlik edebilecek diğer durumlar şu şekilde sıralanabilir: 

• Yüzdeki belli bölgelerde uyuşma
• Yüz kaslarında zayıflık 
• Yutma güçlüğü

Bazı tükürük bezi tümörleri iyi huyludur. Bununla birlikte, kötü huylu bir tümörler de bulunmaktadır ve yaşamı tehdit edebilmektedir. Bu yüzden yanak bölgesinde nedeni ortaya koyulamayan şişliklerde doktora başvurmak gerekir. 

Yanak Şişmesi Teşhisi

Yanak şişmesinin teşhisi, kişinin hekime verdiği tıbbi öykü ve yapılan uygun fizik muayene ile kolaylıkla konabilir. Ancak yanakta şişmesinin birçok farklı nedeni olabileceği gibi durumun direkt anlaşılması mümkün değildir. Alınan öykü ve yapılan fizik muayene üzerine şüphelenilen duruma göre özel tetkikler istenebilir. Yanak şişmesinin nedenini tespit etmek için yapılabilecek bazı tetkikler şu şekilde sıralanabilir: 

• Tansiyon değerlerini ölçme 
• Karaciğer, tiroid bezi ve böbrek fonksiyonlarının değerlendirilebildiği kan tetkikleri 
• İdrar tahlili
• Emar, tomografi, röntgen, ultrason gibi görüntüleme testleri 
• Biyopsi

Yanak şişmesinde tanı konulurken hastanın kendisini en çok rahatsız eden durumları belirtmesi önemlidir. Ayrıca belirtilerin süresi, şekli gibi durumlar da önem taşır. Bu nedenle hastalar hekime gelmeden önce durumlarının sürecini kaydedebilir. 

Yanak Şişmesi Tedavisi

Yanak şişmesinin tedavisi altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Hafif olan ve ek fazla semptom olmayan şişkinliklerde evde bazı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu yöntemler tanı konana kadar semptomların rahatlamasına yönelik uygulanabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:  

Soğuk kompres: Soğuk kompres, yanak bölgesinde olan şişliği azaltmak ve ağrıyı azaltmak için uygulanabilir. Ortalama olarak şişen bölgeyi 10 dakika boyunca 20-25 dakika arayla günde 3-4 kez soğuk uygulamak semptomların azalmasına iyi gelecektir. Buz gibi maddelerin kullanılması durumunda, direkt olarak cilde temas yerine bir havluya sarma gibi yöntemler kullanılmalıdır.  

Uyurken kafayı yükseltmek: Yanaktaki ödemin gerilemesi için kafanın yüksekte tutulması duruma yardımcı olabilmektedir. Bu sayede şiş olan bölgeye kan akışı azalır ve şişlik azalır. Bu yüzden mümkün olabildiği derecede, fazla yastıkla kafa uyurken normalden daha yüksekte tutulabilir.  

Tuz alımını azaltmak: Özellikle vücutta şişlik olduğu durumlarda aşırı tuz tüketmek sıvı tutulmasını arttırabilmektedir. Bunun sonucunda da yanakta oluşan şişliğin derecesi artabilir. 

Yanak bölgesine masaj yapmak: Yanakta şiş olan bölgeye masaj yapmak, fazla sıvının yüzden ilerlemesine yardımcı olabilmektedir.  

Bu basit olarak evde semptomları rahatlatmak amacıyla yapılabilecek önlemler dışında, altta yatan nedene bağlı olarak doktor tarafından da tedaviler uygulanır. Yanak şişmesinin nedeni hipotiroidizm gibi hormonal nedenler olduğunda bu hormonları yerine koymak için ilaç tedavileri uygulanabilir. 

Prednizon gibi bir steroid ilaçların uzun süreler boyunca kullanılması durumunda da yanak şişlikleri oluşabilir. Bu durumda da ilacı kesmek ve doktor kontrolünde dozunu azaltmak gerekebilir. Diş apseleri gibi nedenlere bağlı olan şişmelerde de antibiyotik ilaçlar kullanılır. Alerjik reaksiyonlarda da antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Anafilaksi gibi ciddi durumlarda ise adrenalin enjeksiyonları kullanılmalıdır. 

Tükürük bezinde tümör varlığı sonucunda oluşan yanak şişmelerinde ise tümörün tipi önem taşır. İyi huylu tümörler cerrahi ile kontrol altına alınabilir. Ancak kötü huylu tümörler ise radyoterapi ve kemoterapi gibi tedavilere ihtiyaç duyar. Yanak şişmelerinde duruma göre diş çekimi, steroid ilaçlar ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir. 

Yanak Şişmesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Yanak şişmesi tedavi edilmezse bazı komplikasyonlara yol açabilir. Ancak burada önemli olan şişmeyi oluşturan durumdur. 

Diş apsesi gibi durumların tedavi edilmemesi durumunda, enfeksiyon kafa ve boyun bölgesine yayılarak daha ciddi derin enfeksiyonlara neden olabilmektedir. 

Selülit enfeksiyonlarında da ilerleme olabilmektedir. Anafilaksi gibi ciddi alerjik reaksiyonlarda ise ölüm dahi ortaya çıkabilmektedir. 

Kabakulak enfeksiyonu sonucunda da erkeklerde testis ile ilgili problemler, işitme problemleri gibi birçok farklı sorun görülebilmektedir. 

Hipotiroidizm de tedavi edilmediği takdirde yanak şişmesinin yanı sıra birçok sistemik semptoma neden olabilmektedir. 

Yanak Şişmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Yanak şişmesi için gidilmesi gereken bölüm altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Diş apsesi için diş hekimine, selülit ve kabakulak için enfeksiyon hastalıklarına, anafilaksi için acil veya immünolojiye, hipotiroidizm için endokrin hastalıklarına, tükürük bezi tümörleri için de kulak burun boğaz hastalıkları bölümüne başvurulmalıdır. Yanak şişmesinin uzun sürmesi, gittikçe kötüleşmesi veya ek semptomların varlığı durumunda hekime başvurmak gerekmektedir.