Aile Hekimliği Nedir?

2005 senesinde Sağlık Ocağı olarak bilinen kurumlar ve verdikleri hizmetler daha kapsamlı hale getirilerek Aile Sağlık Merkezleri haline getirildi. 

Bu yenileme ile kişilerin hasta/doktor güveni kazanmaları, hastalıkların yaşanılan bölge şartları dahilinde değerlendirilmesi, bulaşıcı hastalıkların önlenmesi, kişiye özel ve detaylı hasta takibinin yapılması, 1. basamak sağlık hizmetleri dahilinde hastanelerdeki yoğunluğun giderilmesi, sağlık bütçesinin en verimli şekilde kullanılması, toplumun bir bütün olarak ele alınması ve toplum sağlığının muhafaza edilmesi gibi amaçlar hedeflenmiştir.

Aile hekimi, kişilerin tanımlı ikamegah adreslerine en yakın lokasyondaki Aile Sağlık Merkezi üzerinden belirlenir. Bu sayede başta yaşlılar ve çocuklu aileler olmak üzere ulaşımın kolaylaştırılması amaçlanır. 

Aynı zamanda aile hekiminin yaşanan bölgedeki sosyo ekonomik durumu, sağlığı olumsuz etkileyen çevresel faktörleri, salgın hastalıkları ve iklimi takip edebilmesi açısından da yakın konumlar tercih edilir. Ancak adres değişikliği yapılması ya da kişinin tercihine bağlı olarak aile hekimi değişikliği yapılabilir.

Aile hekimi değiştirme, aile hekimi öğrenme ve aile hekimi sorgulama gibi işlemler için E-Devlet uygulamasından yardım alınır. Uygulamaya giriş yaptıktan sonrasında arama paneli “Aile Hekimi” yazmak ve adımları takip etmek, istediğiniz sonucu kolayca almanızı sağlar. 

Aile hekimi randevu alma işlemi için Alo 182 hattı ya da Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) hesabı üzerinden istenen tarihin seçilmesi gerekecektir. Aile hekimliği tahlil sonuçlarını görüntüleyebilmek içinse yine E-Devlet uygulamasına bağlı olan E-Nabız platformuna giriş yapılması gerekir.

Aile hekimi çalışma saatleri, tıpkı devlet dairelerinde olduğu gibi sabah 08:00 ve 17:00 aralığıdır. 12:00 ve 13:00 saatleri arasında öğle yemeği tatili nedeniyle hizmet verilmez. Aynı zamanda cumartesi ile pazar günleri, dini bayramlar ve resmi tatiller süresince de hizmet dışı olurlar.

Aile Sağlık Merkezlerinde Görev Yapan Doktorlar ve Görev Tanımları

Aile Sağlık Merkezlerinde görev yapan hekimlere, Aile Hekimi adı verilir. Tıp fakültelerinde verilen eğitimin başarılı şekilde tamamlanması ve diplomanın alınması halinde, mezun olan öğrencilerin ilk unvanı Pratisyen Hekim olur. Bu hekimler aile hekimliği yapabileceği gibi, TUS (Tıpta Uzmanlık Sınavı) sonrası seçilen branşın uzmanlık eğitimini almayı da tercih edebilirler.

Aile hekimleri tüm kronik ve akut hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Bu sayede hastalıkların önlenmesi, teşhis edilmesi ve tedavi sağlanması mümkün olacaktır. Aile hekimlerinin görev tanımları kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Hastalıkların ilaçla tedavisi için uygun reçeteyi yazmak,
• Kişinin genel sağlık durumunu takip etmek ve düzenli muayenelerin yürütülmesini sağlamak,
• Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için gerekli çalışmaların yürütülmesini sağlamak,
• Engelli ve yaşlı bireylerin tedavileri için evde sağlık hizmeti kapsamında gerekli müdahaleleri yapmak,
• Uygun tahlil ve tetkiklerin uygulanmasını sağlamak,
• Aşı yapmak ve aşı takvimlerini takip etmek,
• Gebelik öncesi ve sonrası dönemlerde anne adayı ile bebeğin ihtiyacı olan sağlık uygulamalarını sunmak,
• Hastaların daha sağlıklı bir hayat sürmesi için gerekli bilgilendirmeleri ve eğitimleri sağlamaktır.

Muayene sırasında elde edilen bulgular ve yapılan tetkiklerin sonucu, hastanın bir uzman tarafından tedavi edilmesi gerektiğini gösterirse 2. ya da 3. basamak sağlık hizmetlerine sevki gerçekleştirilir.

Aile Hekimliği Hangi Hastalıklara Bakar?

Aile hekimleri, yalnızca bir dalda uzmanlık almadıkları gibi genel sağlık hizmeti sunacak yeterliliktedir. Bu nedenle her yaş grubundan ve her cinsiyetten hastanın muayenesini gerçekleştirebilir. Yapılan muayene sırasında hastanın şikayetleri değerlendirerek uygun tedavi sunulur ya da teşhisin doğrulanması için uzman doktorlara sevki sağlanır. 

Aile hekimlerinin ilgilendikleri hastalıklar kısaca şöyledir:

• Kalp ve damar hastalıkları,
• Jinekolojik hastalıklar,
• Anne ve bebek sağlığı,
• Dahiliye hastalıkları,
• Alerjik hastalıklar,
• Göğüs hastalıkları,
• Cilt hastalıkları,
• Salgın hastalıklar,
• Sporcu hastalıkları,
• Psikolojik hastalıklar,
• Aşılama uygulamaları,
• Pansuman gerektiren yaralanmalardır.

Aile hekimi randevusu alarak sağlık danışmanlığı, genel sağlık durumunun değerlendirilmesi ve aile planlaması gibi hizmetlerden de yararlanılabilir.

Aile Hekimliği Hangi Tedavileri Uygular?

Aile hekimliği ayakta ya da kısa süreli istirahatlerle atlatılabilen hastalıkların tedavisini uygulayabilir. Bunun için hasta öyküsü dinlendikten sonrasında fiziki muayene yapılır ve gerekli görülen tahliller istenir. 

Tetkik sonuçları hastanın daha detaylı bir muayeneden geçmesi gerektiğini gösteriyorsa, donanımlı bir hastaneye sevk yapılır.

Hastanın şikayetleri ilaç kullanımı ile giderilebilecek ve genel sağlık durumu korunabilecekse uygun reçeteler yazılır. Gerekli görülmesi halinde istirahat raporu verilebilir. Hastanın şikayetleri yaşam alışkanlıklarına bağlı olarak ortaya çıkıyorsa, sağlık danışmanlığı hizmeti kapsamında bilgilendirmeler ve yönlendirmeler yapılır.

Aile hekimleri sağlıklı gebelik, doğum kontrolü ve planlaması konularında da hizmet vermektedir. Bu nedenle anne adayının gebeliğe uyum sağlaması, doğru anne ve bebek bakımı konusunda bilgi verilmesi ya da gebeliği önleyen ilaçların reçete edilmesi gibi uygulamalar da yapılmaktadır. 

Aile hekimi göz muayenesi ve görme şikayetleri için hastanın donanımlı bir hastaneye sevkini sağlar. Çünkü Aile Sağlık Merkezlerinde okuma tablosu dışında herhangi bir tıbbi donanım bulunmamaktadır.

Aile Hekimleri Hangi Tahlil ve Tetkikleri Uygulayabilir?

Aile hekimleri, tıbbi cihazların ve Aile Sağlık Merkezinin donanımına bağlı olarak birden fazla tahlil ve tetkik uygulayabilir. Ancak laboratuvar ortamının yetersiz olması ya da tıbbi cihazların eksikliği gibi durumlar söz konusu ise hastanın ilgili branşa sevki sağlanır. 

Son dönemlerde yapılan aile hekimi check up uygulaması, yapılan tahlil ve tetkiklerin daha kapsamlı hale gelmesine yardımcı olmuştur.

Aile hekimi kan tahlili, idrar tahlili, tansiyon ölçümü, kolesterol testi, böbrek fonksiyon testi, kanser taramaları, kalp ve akciğer grafisi, röntgen çekimi, ultrasonografi, karaciğer fonksiyon testi, kan şekeri ölçümü, vücut kitle indeksi ve kimi durumlarda da efor testi hizmetleri sunabilir. 

Aile hekimliği kan alma günleri ve saatleri üzerine düzenlemeler yapabilir. Bu durum, laboratuvarda yaşanması muhtemel olan yoğunluğun engellenmesi ve hekimin diğer hastalarla gereken şekilde ilgilenebilmesi adına uygulanan bir prosedürdür. 

Aile hekimi kan sonucunu bir uzmanın değerlendirmesini isteyebilir. Bu durumlarda sonuçlarınız sistem üzerine otomatik olarak tanımlanacağı için herhangi bir döküm almanıza gerek duyulmaz.

Aile Hekimliği Hangi Durumlar için Sağlık Raporu Verebilir?

Aile hekimleri yalnızca gerekli görülmesi ve hastanın genel sağlık durumunun uygun olması halinde rapor verebilir. Aile hekimi sağlık raporu şu durumlarda yazılabilir:

• İstirahat Raporu: Kişinin genel sağlık durumunun iş ya da okul gibi devamlılıkları sürdürmeye uygun olmaması, bulaşıcı hastalık taşıması ya da istirahat etmesini gerektiren farklı bir durum olması halinde yazılır.
  
• Genel Sağlık Raporu: Özellikle işe giriş sağlık raporu aile hekimi tarafından yazılabilir. Bu durum müsabaka dışı spor faaliyetleri ya da özel eğitim kursları için de geçerlidir.
  
• Evlilik Raporu: Gereken tahliller Aile Sağlık Merkezinde yapılabiliyorsa evlilik raporu yazılabilir.
  
• Ehliyet Sağlık Raporu: Sürücü sağlık raporu aile hekimi tarafından onaylanabilir. Kişide trafiği çıkmayı riskli kılan bir sağlık sorunu bulunuyorsa birden fazla hekimden onay alması gerekecektir.
  
• Askerlik Raporu: Askerlik aile hekimi raporu alınması için, E-Devlet uygulaması üzerinden ilgili formun doldurulması ve çıktısını alarak hekime onaylatılması gerekir.
  

Aile hekimlerine rapor yazması ya da raporları onaylaması için kesinlikle baskı uygulanmamalıdır. Baskı yapan hastalar ya da gereksiz rapor yazan hekimler için ciddi cezai işlemler uygulanmaktadır.