Bademcik Kanseri

Bademcik Kanseri Hastalığı Nedir?

Bademcik kanseri, bademcikleri oluşturan hücreler kontrolden çıkıp lezyon veya tümör oluşturduğunda ortaya çıkan bir orofaringeal (ağız ve yutağı içeren bölüm) kanser türüdür. 

Bademcik kanserlerinin çoğu skuamöz hücreli karsinomdur ancak bazıları lenfoma da olabilir. Bademcik kanseri tıpta tonsilkarsinomu olarak da bilinir. Skuamöz hücreli karsinom vücut yapısının birçok yüzeyini kaplayan ve koruyucu görev yapan hücrelerde kanserleşme meydana geldiğinde verilen isimdir. Lenfoma ise lenf hücrelerin oluşan kanserlere verilen addır. 

Bademcikler her iki tarafta da boğazın arkasına doğru oturur. Hastalıkla savaşan hücreler olan lenfositleri içeren lenfoid dokudan oluşurlar. Bu doku vücudun enfeksiyonlar ile savaşmasına yardımcı olan lenfosit adı verilen bağışıklık sistemi hücrelerini oluşturur. 

Bademcikler bakteri ve virüsleri yakalar ve yok eder. Bir kişide soğuk algınlığı gibi basit enfeksiyonlar meydana gelince boyut olarak değişebilir ve mikropları yakalamaya yardımcı olmak için genellikle içerisi kanla dolar ve şişer. 

Üç tür bademcik vardır: 

• Boğazın arkasındaki faringeal bademcikler 
• Boğazın kenarlarında palatin bademcikler 
• Dilin tabanındaki lingual bademcikler 

Bademcik kanserinin çoğu palatin bademciklerinde oluşur. Ancak kanser lingual bademciklerde ve faringeal bademciklerde de gelişebilir. 

Dünya genelinde ve Türkiye’de son yıllarda bademcik kanseri giderek daha yaygın hale gelmektedir. Kanserleşme genellikle insan papilloma virüsü (HPV) ile geçmiş enfeksiyondan kaynaklanır. Eğer kanser gelişiminin sebebi HPV enfeksiyonundan kaynaklıysa hastalığın seyri diğer nedenlere göre daha iyidir. 

Bademcik Kanseri Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Bademcik kanseri bazı kişilerde yayılmaya başlayıncaya kadar herhangi bir belirtiye sebebiyet vermeyebilir. Bununla birlikte bazı kişilerde erkenden teşhis edilmeyi sağlayacak bazı belirti ve şikayetlere sebep olabilir. 

Bademcik kanserinin belirti ve şikayetleri bir gribal enfeksiyonda görülen belirtiler ile benzer olabilir. Kişiler şikayetlerin başlangıcında gribal enfeksiyona yakalandığını düşünebilir. 

Bademcik kanseri geliştiğinde aşağıdaki belirtiler veya şikayetler gelişebilir. 

Bu belirti ve şikayetler: 

• Günlerce süren boğaz ağrısı şikayetleri görebilir. 
• Herhangi bir yiyeceği çiğneme veya yutma sırasında güçlük meydana gelebilir. 
• Bademcik üzerinde beyaz veya kırmızı bir kitle görülebilir. Bu kişinin kendisi tarafından fark edilmesi zor olabilir. Bir aile yakını kontrol amacıyla baktığında bazen bu yama görülebilir. 
• Bademcik kanserine yakalanan kişilerde kalıcı bir kulak ağrısışikayeti de olabilir. Bu ağrılar genellikle bası sebebiyle meydana gelir. 
• Portakal gibi sitrik asit içeren bazı yiyecekleri tüketmek kişilerde boğaz ağrısını arttırabilir. 
• Boyunda veya boğazda bir yumru hissi oluşabilir. Yutkunma sırasında kişiler bu yumruyu daha iyi hissettiklerini ifade edebilirler. 
• Açıklanamayan kilo kaybı görülebilir. Buna kanser kaşeksisi de denebilir. Kanser dokusunun metabolizma üzerinde yaptığı olumsuz etkilerden birisidir. Anormal derecede fazla kas yıkımı ile karakterize bir tablodur. 
• Nadiren de olsa ilerlemiş bademcik kanseri olan kişilerde tükürükte kanşikayeti olabilir. 

Bademcik Kanseri Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Bir hücrenin normal bir bölünme takvimi ve programı vardır. Bu takvim ve programdan çıkmış hücreler kontrolsüz bir şekilde büyümeden çoğalmaya başlayabilir. Bu büyüme ve bölünme sürecini kontrol eden bazı genler ve hücre yapıları vardır. Eğer bir hücre anormal hareketler sergiliyorsa apopitoz adı verilen süreç başlar ve o hücre yok edilme programına alınır. 

Eğer herhangi bir şekilde apopitoza yani anormal hareketlere sahip hücrenin programlı ölümüne gidiş yolundaki genler veya hücre yapıları etkilenirse kanserleşme süreci başlar.

Tek bir hücreden çok büyük kanser kitleleri meydana gelebilir. 

Bu hücreleri kontrol eden genleri ve hücre yapılarını etkileyip kansere gidişe sebep olabilecek birçok faktör vardır. 

Amerikan Baş ve Boyun Derneği'ne göre bademcik kanseri risk faktörleri aşağıdaki gibi olabilir:

Çevresel faktörler: Bunlar, tütün ürünlerini kullanmayı ve yüksek alkol alımını içerir. Çok fazla sigara ve alkol tüketen kişilerde kanserleşme sürecinin başlama riski bu ürünleri kullanmayan normal insanlara göre daha fazladır. 

Virüsler: HPV veya HIV'li (AIDS adı verilen sendroma sebep olan virüs)ile enfekte olan kişilerde bademcik kanseri gelişme ihtimali normal insanlara göre artmaktadır. Bu virüsler kansere sebep olan virüslerdendir. 

Yaş ve cinsiyet: 50 yaş üstü erkeklerde bademcik kanseri gelişme ihtimali geçmiş yıllarda sık bilinen bir bilgiydi. Ancak HPV pozitif kanserler, daha genç ve sigara içmeyen enfeksiyonlu kişilerde görülme eğilimindedir. Bu sebeple bademcik kanseri gelişimi yaşı da zamanla azalmıştır. 

Tonsillektomi: Bademciklerin alınması işlemine tonsillektomi denir. Herhangi bir sebeple bademciklerin alınması sonrasında cerrahi işlem bölgesinde kalan hücreler kanserleşebilir. Cerrahi işlemin gerçekleştiği yerde meydana gelen travma kanserleşmenin sebebi olabilir.

Bademcik Kanseri Hastalığı Teşhisi

Bir kanser tanısı koymak için bazı taramalar ve biyopsilere ihtiyaç duyulabilir. Hastaların tıbbi öyküsü alındıktan sonra fizik muayene yapılır. Doktorlar şüphelendiği dokudan örnek alıp laboratuvarda incelemek için patologlara yollayabilirler. Bununla birlikte şüphe duyulduğu zaman tıbbi görüntüleme yöntemlerinde de yardım alınabilir. Tüm bu muayeneler, testler ve görüntüleme yöntemleri ile tanı konur. 

Hastanın tıbbi öyküsü ve fizik muayene: Hastanın sağlık alışkanlıkları ve geçirilmiş hastalıkları ile beraber tedavilerinin de sorgulandığı bir tıbbi öykü dinlenir. Daha sonra fizik muayene yapılır. Herhangi bir şişmiş boyun bölgesi varlığı dahil her şey kontrol edilir.

Fizik muayene adı verilen bu muayenede hastaların genel sağlık durumu hakkında doktorlar fikir edinir.Bademcik ile ilgili şikayetlerde doktorlar, uzun saplı bir ayna ile dilin altına ve boğazdan aşağı bakar. 

Bilgisayarlı Tomografi (BT taraması): Baş, boyun, göğüs ve lenf düğümleri gibi vücut içindeki alanların farklı açılardan alınan bir dizi ayrıntılı resmini çıkaran tıbbi görüntüleme yöntemidir. Organların veya dokuların daha net görünmesine yardımcı olmak için bir damar içine kontrast madde adı verilen bir sıvı boya enjekte edilir veya hastaya yutturulur. 

PET taraması (pozitron emisyon tomografi taraması): Vücuttaki kötü huylu tümör hücrelerini bulmak için yapılan tıbbi bir görüntüleme işlemidir. Bir damara az miktarda radyoaktif glikoz (şeker) enjekte edilir. PET tarayıcı vücut etrafında döner ve vücutta glikozun nerede daha çok kullanıldığının bir resmini oluşturur. Kötü huylu hücreler oluşturulan vücut görüntüsü bölgesinde diğer bölgelere göre parıldar.

PET-BT taraması: Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması ve bilgisayarlı tomografi (BT) taramasından alınan resimleri birleştiren bir tıbbi prosedürdür. PET ve BT taramaları aynı makine ile aynı anda yapılır. Birleştirilmiş taramalar, vücut içindeki alanların her iki taramanın kendi başına verdiğinden daha ayrıntılı resimlerini verir. 

PET-BT taraması, kanser gibi hastalıkları teşhis etmeye, tedaviyi planlamaya veya tedavinin yanıtını bulmaya yardımcı olmak için kullanılabilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Boğazdaki kitleleri görüntülemek için manyetizma teknolojisinden yararlanılan tıbbi görüntüleme tekniğidir. 

Biyopsi: Şüphe edilen bölgeden örnek alınarak mikroskobik olarak inceleme yapılması işlemidir. İnce iğne biyopsisi genellikle ince bir iğne kullanılarak bir doku örneğini çıkarmak için yapılır. 

Biyopsi örneği aşağıdaki yöntemler ile alınabilir.

Endoskopi: Anormal alanları kontrol etmek için vücuttaki organlara ve dokulara ucunda kamera ve kesici alet kullanımına izin veren tüplerle müdahale etme işlemine verilen addır. Derideki veya vücuttaki ağız veya burun gibi bir açıklıktan bir endoskop sokulur. Burun, boğaz, dilin arkası, yemek borusu, mide, gırtlak, soluk borusu ve geniş hava yolları kontrol edilir. Endoskopi türü, incelenen vücut kısmına göre adlandırılır. Örneğin faringoskopi, farenksi (yutak) kontrol etmek için yapılan bir incelemedir.

Laringoskopi: Doktorun, anormal alanları kontrol etmek için bir ayna veya laringoskop ile larinksi (gırtlak) kontrol ettiği bir yöntemdir. Bu işlem için kullanılan ince tüpte de kamera vardır. Doku örnekleri de tüpün ucundaki kesici alet ile doktor kontrolünde alınabilir.

Patolog kanser teşhisini yaptıktan sonra sebebi belirlemek için aşağıdaki testi de yapabilir.

HPV testi (insan papilloma virüsü testi): HPV tip 16 gibi belirli HPV enfeksiyonu türleri için doku örneğini kontrol etmek için kullanılan bir laboratuvar testidir. Bu test, bademcik kanserinin HPV enfeksiyonundan kaynaklanabileceği için yapılır. Bu testin yapılma sebebi kanser eğer HPV kaynaklıysa tedavi de buna yönelik yapılır. 

Bademcik Kanseri Hastalığı Tedavisi

Bademcik kanseri tedavisi hastanın kanserin hangi evresinde olduğuna ve boyutuna bağlı olarak yapılmaktadır. Her kanserde olduğu gibi kesin bir tedavi planlaması hastaya göre şekillenmektedir.

Radyoterapi: Radyoterapi, radyasyon terapisi ile tümörlü hücrelerin genetik yapısının bozulup yok edilmesi mantığına dayanan bir yöntemdir. Doktorlar tümöre göre ameliyattan önce tümör boyutunu küçültmek amacıyla veya ameliyattan sonra kalan dokuların tekrardan bölünmesini önlemek adına radyoterapiye başvurabilir.

Kemoterapi: Tümör hücrelerini yok etmek veya bölünmelerini engellemek için kullanılan ilaç kürlerine kemoterapi tedavisi denir.Bazı durumlarda doktorlar radyoterapi ile beraber bu ilaç tedavilerini kullanmanızı isteyebilir. 

Hedefe yönelik ilaç tedavisi: Bu yeni nesil ilaçlar kanserli hücreleri yok etmek adına özelleştirilmiştir. Hala gelişmekte olan bu ilaçların kemoterapi ilaçlarına göre yan etkileri daha azdır. 

Cerrahi Tedavi: Bir cerrah genellikle pre-kanseröz (kanser öncesi) hücreleri veya tümörü çıkarır.

Tedavinin kapsamına bağlı olarak, bir kişinin dişlerini, seslerini ve diğer işlevlerini eski haline getirmek için daha fazla ameliyata ihtiyacı olabilir. Bu sebeple birden fazla cerrah veya diş doktoru bir tedavi planlaması üzerinde beraber hareket edebilirler. 

 Ameliyat her vakada şart olmayabilir. Bazı kişilerde kemoterapi ve radyoterapi bir arada kombine olarak kullanılır ve tedavide başarı sağlanabilir. 

Bademcik Kanseri Hastalığı Tedavi Edilmezse

Bademcik kanseri tedavi edilmediği zamanda ciddi komplikasyonlara sebebiyet verebilir. Hastaları metastaz sebebiyle ölüme kadar götürebilir. Bununla birlikte tedavi edilen vakalarda da hastalığın meydana geldiği yer ve ameliyatın büyüklüğüne bağlı olarak da ciddi komplikasyonlara sebebiyet verebilir. 

Bu bölgedeki organlar yemek yeme, soluklanma gibi önemli görevlerde rol alır. Bu sebeple tedavi son derece önemlidir ve tedavi olunmadığı takdirde hastaların baş ve boyun bölgesindeki organlarının temel fonksiyonları yapmasını engelleyecek komplikasyonlar gelişebilir. 

Bu komplikasyonlar:

• Tedavi edilmeyen vakalarda kişilerin bademciğinde meydana gelen anormal büyüyen kitle sebebiyle nefes yollarına ve yemek borusuna giden yollara basılar meydana gelir. Hasta başta nefes darlığı olmak üzere ciddi sıkıntılar yaşayabilir. Yemek yeme kalitesi düşer. Sağlıklı bir şekilde yutkunamaz.
• Ciddi vakalarda nefes almak bir anda o kadar zorlaşır ki trakeotomi adı verilen yardımcı hava yolu cerrahi olarak açılır. Bu tedavi edilmeyen olgularda tedaviden sonra da yapılabilir. 
• Tedavi sonrasında meydana gelen komplikasyonları gidermek için diş implantları, çenerekonstrüksiyonu ve estetik cerrahiye ihtiyaç duyulabilir.
• Kişilerde konuşma problemleri de gelişebilir.

Bademcik Kanseri Hastalığına Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki davranışlar ve yöntemler bademcik kanserine bağlı olarak gelişen belirti ve şikayetlerin azaltılmasıyla beraber hastaların yaşam kalitesini arttırabilir. 

Bu davranışlar ve yöntemler:

• Kanser aile için yıkıcı olabilecek zor bir süreçtir. Hastalık hakkında bilgi edinmek ve tedavi sürecinin bilincinde olmak hastalar ve yakınları için faydalı olacaktır. Bu sebeple doktorların detaylı bilgi vermesi ve hasta yakınlarının bilgilenmesi önemlidir.
• Fazla sayıda cinsel partneri olan kişilerin HPV ile enfekte olup kanser geliştirme riski normal insanlara göre oldukça fazla olarak tespit edilmiştir. Bu sebeple cinsel partner sayısını sınırlandırmak kanseri önlemek için oldukça faydalı bir hareket olacaktır. 
• İlerlemiş kanserli bir kişi ekstra desteğe ihtiyaç duyar. Kanser tamamen tedavi olamıyorsa kişilere palyatif bakım gerekir. Palyatif bakım kişilerin günlük hayat kalitesinin düşmemesini önlemek adına yapılabilecek her şey denebilir. 

Bademcik Kanseri Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki davranışlar ve yöntemler bademcik kanserine bağlı olarak gelişen belirti ve şikayetlerin artmasına sebep olabilir. Hastaların bunlardan kaçınması gerekir.

Bu davranışlar ve yöntemler:

• Bademcik kanserinin gelişmesine rağmen hala sigara gibi zararlı maddeler kullanmak nefes darlığı gibi belirtilerin şiddetlenmesine sebep olur. Bu sebeple sigaranın bırakılması şarttır. 
• Kemoterapi yan etkileri sebebiyle hastalar tarafından sıkıntılı bir süreç olabilir. Mide bulantısı, kusma ve bunlar gibi bir sürü gün içinde hastayı zorlayacak belirtiler meydana gelebilir. Hastaların kemoterapi süreci sebebiyle tedaviyi reddetmemesi gerekir. Tedavide başarı sağlanabilmesi için kemoterapi sürecindeki kürleri ihmal etmemek gereklidir. 
• Kanser hastalarının stresli bir hayata sahip olmaması gerekir. Stres patolojik mekanizmalar ile kanserli hücrelerin bölünme hızının artmasına sebebiyet verebilir.  

Bademcik Kanseri Hastalığı İlaçları

Bademcik kanseri sebebiyle kemoterapi ve hedefe yönelik ilaç tedavileri yapılabilir. Doktor en iyi tedavi planını sizin için seçecektir. 

Kemoterapi: Kemoterapi kanserleşmiş ve kontrolsüz çoğalan hücrelerin hücre bölünmesi sırasındaki aşamalarını engelleyerek etki ederler.

Bu ilaçlar:

• Sisplatin
• Etoposid

Kemoterapi tedavisinin ciddi yan etkileri olabilir. Bu sebeple yan etkileri önlemek veya en aza indirmek adına bazı ek öneriler ve tedaviler de planlanabilir. Kemoterapi süreci kürler ile devam eden haftaları kapsayabilir. 

Hedefe yönelik ilaçlar

Son yıllarda gelişen hedefe yönelik tedavi direkt olarak kontrolsüz olan kanser hücrelerine saldırmayı amaçlayan ilaç tedavisini kapsar. Hedefe yönelik tedaviler genellikle normal hücrelere kemoterapi veya radyasyon tedavisinden daha az zarar verir. Monoklonal antikorlar bademcik kanserinde kullanılabilen bir hedefe yönelik ilaç tedavisidir. 

Monoklonal antikorlar, bağışıklık sistemi hücresinin laboratuvarda geliştirilmesi ile oluşturulur. Bu antikorlar, kanser hücreleri üzerindeki maddeleri, kandaki veya dokulardaki kanser hücrelerinin büyümesine yardımcı olabilecek normal maddeleri tanımlayabilir. Antikorlar maddelere yapışarak kanser hücrelerini öldürür, büyümelerini veya yayılmalarını engeller. Monoklonal antikorlar infüzyonla verilir. 

Bu ilaçlar:

• Setuksimab, kanser hücrelerinin yüzeyindeki bir proteine bağlanarak çalışan ve hücrelerin büyümesini ve bölünmesini durduran bir monoklonal antikor türüdür. Tekrarlayan bademcik kanserlerinin tedavisinde kullanılmaktadır.   

Bademcik Kanseri Hastalığı Ameliyatı

Bademcik kanserinde cerrahinin amacı radyoterapi veya kemoterapi ile tedavi edilemeyecek kanser dokusunun çıkarılmasıdır.

Erken evrelerde cerrahi çok başarılıdır ve hastanın hayat kalitesini önemli ölçüde korur. 

Bademcik kanserini tedavi etmek için kullanılan cerrahi teknikler aşağıdaki gibi olabilir:

Transoral cerrahi: Bademcikte gelişen tümör ağız yoluyla alınır. Bu yaklaşım, konuşmayı ve yutma fonksiyonunu iyileştirmek için ameliyat sonrası boğaz bölgesinin uzun süre yeniden yapılandırılmasını ve rehabilitasyonunu gerektirmez. Kanseri ortadan kaldırmak için doktorlar ameliyat sırasında kesici aletler veya lazerler kullanabilir.

Transoral robotik cerrahi: Baş ve boyun cerrahları, kansere daha hassas erişim sağlayan transoral robotik cerrahi sunar. Tipik olarak bu ameliyat güvenli, etkilidir ve standart cerrahi yaklaşımlara kıyasla daha hızlı iyileşme süreleri sağlar.

Açık ameliyat: Boyuna yayılan büyük bademcik kanserleri gibi bazı durumlarda, cerrahlar kanseri çıkarmak için boyunda büyük bir kesi kullanan bir yaklaşım kullanabilir.

Tümörün tamamen çıkarılmasın sağlamak ve tümör sınırlarını belirlemek için ameliyat sırasında patologlarla birlikte çalışılır. Bu birlikte çalışma cerrahın tümör sınırlarını belirlemesine yardımcı olur. Cerrah çıkardığı kanser dokusunun sınırlarını patoloğa gönderir. Patolog frozensection adı verilen yöntem ile hızlıca dokuyu değerlendirir ve tümörün tamamen çıkarılıp çıkarılmadığını bildirir. Tümör bademciklerin ötesine yayılmışsa, cerrah yakındaki lenf düğümlerini de çıkarır.

Rekonstrüktif Cerrahi: Tümör çıkarıldıktan sonra yüz, çene veya boyunda şekil bozukluğu yaşayan ileri tümörlü kişilerde rekonstrüktif cerrahi gerekebilir. Plastik ve rekonstrüktif cerrahide kulak, burun ve boğaz uzmanları ve cerrahları yüz, çene veya boyun görünümünü ve ağız kullanımını eski haline getirmek için birlikte çalışırlar.

Bebeklerde ve Çocuklarda Bademcik Kanseri

Bebeklerde ve çocuklarda bademcik kanseri nadiren de olsa görülebilir. Rutin muayenelerde bazı durumlarda doktorlar bademciklerde asimetri gördüğünde koruyucu sebeplerle kanser olsun veya olmasın bademcik kanseri gelişimi ihtimaliyle tonsillektomi (bademciklerin cerrahi olarak alınması işlemi) önerebilir. 

Bademcik gelişme risk faktörleri genellikle yetişkin erkeklerde görülebilecek olması sebebiyle çocuklardaki risk faktörleri yetişkinlerde görülenlerden farklı olabilir. Çocuklarda en sık görülen bademcik kanseri sebebi tonsillektomidir. Kronik olarak görülen enfeksiyonlar veya gereğinden fazla büyümüş bademcikler tonsillektomi sebebi olabilir. Herhangi bir sebeple tonsillektomi yapılmış bebekler ve çocuklarda bademcik kanseri gelişebilir.

Bebeklerde ve çocuklarda genellikle ağrılı yutma, nefes darlığı ve boğazda kitle hissi bademcik kanserinin belirtileri arasındadır. 

Bebeklerde ve çocuklarda teşhis ve tedavi yetişkinlerde olduğu gibi yapılır. Çocuklarda ve bebeklerde erken yaşlarda yapılan radyoterapi ve kemoterapi ciddi yan etkilere sebep olabilir. Boyun ve çevresine uygulanan radyoterapi yetişkin dönemde tiroid kanseri gibi farklı sebeplere yol açabilir.

Bademcik Kanseri Hastalığı İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Aşağıdaki belirti ve şikayetlere sahip kişilerin kansere sahip olduğunu düşünmek oldukça mantıksız gözükebilir. Bu sebeple direkt olarak bir tıbbi onkoloji hastalıkları uzmanına gitmesi olası değildir. Bu sebeple aşağıdaki belirti ve şikayetlere sahip kişilerin ilk olarak bir sağlık ocağında aile hekimine muayene olması daha olasıdır. Aile hekiminin bir iç hastalıkları uzmanı doktora bu şikayetleri olan kişileri sevk etmesi gerekir.

İç hastalıkları uzmanı gerekli test ve tetkikleri yaptıktan sonra hastayı tıbbi onkoloji uzmanına sevk edebilir. 

Bu belirti ve şikayetler:

• Bir aydan uzun süren boğaz şişlik, yumru veya kitle hissiyatı olan kişiler
• Son dönemlerde öksürük sırasında tükürük ile beraber kan gelmesi şikayetleri olan kişiler
• Bademcikler üzerinde gözle görünen kitle şikayeti olan kişiler.