Çene Altında Şişlik

Çene Altında Şişlik Nedir? 

Zaman zaman çenemizin altında ele gelen kitleler hissedilebilinir. Normalden farklı olarak algılanan ve hastalarda panik yaratan çene altında şişlik genelde lenf bezleri adı verilen ve vücudun savunmasında görev alan özel yapıların şişmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. 

Çene Altında Şişlik Belirtileri Nelerdir? 

Çene altında ele gelen şişliğin bazı özellikleri şişliğin basit bir enfeksiyon mu yoksa kanser habercisi mi olduğu konusunda bilgi verebilir. 

• Enfeksiyon sebebi ile ortaya çıkan çene altında şişliğin özellikleri:
  1. Bezenin ağrılı olması 
  2. Şişliğin üzerinin kırmızı renkte olması 
  3. Şişliğin son zamanlarda ortaya çıkması 
  4. Bademcik iltihabı, sinüzit, geniz eti gibi gösterilebilir enfeksiyon kaynağının olması 
  5. Bezenin muayene esnasında yumuşak olması  
• Kanser sebebi ile ortaya çıkan çene altındaki şişliğin muhtemel özellikleri:
  1. Hastanın 40 yaşının üzerinde olması 
  2. Haftalar aylar süren bir şişlik olması 
  3. Bezenin sert olması 
  4. Bezede ağrı olmaması 
  5. Hastanın sigara, alkol gibi kötü alışkanlıklarının olması 
  6. Şişliğe dokunulduğu zaman birbirine yapışık lastik kıvamında birden fazla bezenin ele gelmesi 

Bu özelliklerin hiçbiri tek başına enfeksiyon ya da kanser demeye yetmeyeceği için bir süredir devam eden çene altında şişlik şikayetinde doktora başvuru yapılması oldukça önemlidir.  

Çene Altında Şişlik Nedenleri Nelerdir?

Çene altında ele gelen kitle çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir:

• Travmaya bağlı oluşan şişlikler: Çene bölgesine alınan direkt bir fiziksel temas sonrası travmaya bağlı olarak çene altında şişlik görülebilir. Bu durumda ortaya çıkan çene altı şişliğine kızarıklık ya da morluk gibi cilt renginde değişiklikler eşlik edebilir. Ayrıca çene altında şişlik ve ağrı birlikteliği de bu hastalarda sıklıkla görülür.  
• Böcek sokmaları ya da ısırmaları: Çeşitli böceklerin sokması ya da ısırması sonucu çene bölgesinde şişlik meydana gelebilir. Özellikle vücudu ve cildi hassas olan bireylerde normalin üstünde bir şişlik görülebilir. Bu durumda sağ ya da sol çene altında şişlik şeklinde tek taraflı bir şişlik gözlenebilir. 
• Tükürük bezi hastalıkları: Tükürük bezi taşları olarak bilinen sialolithiasis varlığında hastaların tükürük bezi kanallarında çöküntüler oluşur. Tükürük bezi taşları %80 oranında çene altı tükürük bezlerinde meydana geldiği için bu hastalarda sıklıkla yemek sonrası çene altında ağrılı şişlik şikayeti görülür. 
• Enfeksiyon hastalıkları: Vücudun savunma mekanizmalarından biri olan lenf bezlerinin bazıları çene bölgesinde bulunmaktadır. Virüs ya da bakteri gibi zararlı mikroorganizmalara bağlı olarak vücudun savunma mekanizması devreye girdiği zaman lenf bezlerinde şişmeler sonucu çene altında ele gelen kitle şikayeti görülür. Çene altında şişliğe neden olan enfeksiyonlardan bazıları:
  1. Grip ya da soğuk algınlığı 
  2. Sinüzit (sinüslerin iltihaplanması)
  3. Kulak enfeksiyonları 
  4. Diş apsesi
  5. Su çiçeği 
  6. Frengi
  7. Mononükleoz 
  8. AIDS (HIV)
  9. Lyme hastalığı 
• Kanser / Tümör: Çene altında ele gelen kitlenin kendisi direkt tümör oluşumu olabileceği gibi lenfoma adı verilen lenf kanseri, lösemi adı verilen kan kanseri gibi tüm vücudu ilgilendiren kanserler varlığında da lenf bezleri savunmaya geçerek çene altında ele gelen kitle şikayetine neden olabilir. 

Çene Altında Şişlik Teşhisi

Çene altında şişlik şikayeti ile doktora başvuru yapan hastalardan öncelikli olarak hasta öyküsü alınarak; herhangi bir darbe ya da travma yaşanıp yaşanmadığı, şişliğin ne zamandır var olduğu, şikayetin sol ya da sağ çene altında şişlik şeklinde tek taraflı mı yoksa iki taraflı mı olduğu ve şişliğe eşlik eden şikayetlerin olup olmadığı detaylı olarak sorgulanır. 

Sonraki aşamada fizik muayene yapılarak hastanın çene altındaki şişliğin boyutu, dokusu, sıcaklığı ve dokunmaya karşı hassasiyeti ile birlikte şişliğe kızarıklık ya da morluğun eşlik edip etmediği, başka bölgelerde bu şekilde şişlik olup olmadığı incelenir.   

Bundan sonraki aşamada doktorun isteyeceği çeşitli testler ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile çene altında ele gelen kitlenin altında yatan neden bulunmaya çalışılır.

• Kan testleri: Çene altında şişlik varlığında herhangi bir darbe ya da travma öyküsü yoksa bu durumun bazı hormonal bozuklukların ve hastalıkların habercisi olduğu düşünülür. Enfeksiyon varlığında kandaki bazı değerlere bakılırken, lösemi lenfoma gibi kanser durumlarında tam kan sayımı faydalı olacaktır.
• Direkt röntgen grafi: X ışınları ile uygulanan direkt röntgen grafi kolay ulaşılması sebebi ile en sık başvurulan radyolojik görüntüleme yöntemleri arasında olup, darbe ya da travma varlığında kırık mevcutsa çenedeki bu sorunların gösterilmesini sağlar.
• Utrasonografi (USG): Çenedeki ele gelen kitlenin ses dalgaları yardımı ile görüntülenmesini sağlayan ultrason bezenin içindeki oluşum hakkında doktora bilgi verebilir. 
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Yumuşak dokuların görüntülenmesinde en değerli yöntem manyetik rezonans görüntüleme olup bu yöntem ayrıca ele gelen kitlenin iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu tespit etmek için doku örneği alınarak incelenmesini sağlayan biyopsi için rehber görevi görebilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Çene altında ele gelen kitlenin görüntülenmesinde tercih edilebilecek bir diğer yöntem de bilgisayarlı tomografidir.
• Lenf bezi biyopsisi: Lenfoma varlığından şüphe edilen çene altında şişlik şikayetinde mümkünse lenf bezinin tamamının çıkartılması, değilse en azından bir kısmının çıkartılarak incelenmesi sağlanır.
• Pozitron emisyon tomografisi taraması (PET): Herhangi bir tümör ya da kanser varlığından şüphe edilen çene altında şişlik durumlarında kanserin tespit edilmesi sonrası uygulanan pozitron emisyon tomografisi taraması ile kanserin vücudun nerelerine yayıldığı tespit edilir.

Çene Altında Şişlik Tedavisi

Çene altında gözlenen şişliğin hangi nedene bağlı olduğuna göre uygulanacak tedavi değişmektedir. 

Herhangi bir darbe ya da travma sonrası meydana gelen çene altında şişlikte eşlik eden ağrı şikayetine yönelik ağrı kesici ilaçlar olarak bilinen analjezik ilaçlar reçete edilebilir.

Herhangi bir böcek sokması ya da ısırmasına bağlı gelişen çene altında şişlik şikayetinde ise bölgeye soğuk kompres yapılması faydalı olabileceği gibi fazla allerjik kişilerde steroid ilaçlar ve antihistaminik ilaçlar ile şikayetler azaltılmaya çalışılır.

Özellikle dil altındaki tükürük bezlerinde taş tespit edilen hastalarda taşın büyüklüğü, nerede olduğuna göre uygulanacak tedavi yöntemi değişmektedir. Küçük tükürük bezi taşları varlığında bol miktarda su tüketilerek, bölgeye ısı uygulayarak ya da masaj yaparak taşın kanaldan dışarı itilmesi sağlanabilir. Tükürük bezi taşının büyük olduğunun tespit edilmesi durumunda endoskop yardımı ile taşın çıkarılması sağlanabileceği gibi küçük bir kesi yardımı ile taşın cerrahi olarak çıkarılması sağlanabilir. 

Çene altında şişliğin altında herhangi bir enfeksiyon varlığı tespit edildiği zaman enfeksiyona neden olan etkene göre antibiyotik ilaçlar ya da antiviral ilaçlar reçete edilebilir.

Çene altında ele gelen kitlenin tümör olduğunun tespit edilmesi durumunda kitlenin cerrahi olarak çıkarılması sonrası gerekli görülürse radyoterapi (RT) (ışın tedavisi) ve kemoterapi ile tedaviye devam edilir. Lenf kanseri ya da kan kanseri habercisi olan çene altında şişlik şikayeti olan hastalarda ise kemoterapi, radyoterapi ya da hormonoterapi ile tedavi sağlanabilir.

Çene Altında Şişlik Tedavi Edilmezse 

Çene altında hissedilen şişlik darbe travma sonrası ortaya çıkan bir durum ya da herhangi böcek ısırmasına karşı allerjik bir tepki gibi basit nedenlere bağlı ortaya çıkabilen bir durum olabilmekle birlikte uzun süredir var olan ve özellikle ağrısız, sert kitleler tümör ya da kanser gibi ciddi hastalıkların belirtisi olabilmektedir. Bu sebeple özellikle 2 – 3 haftadan uzun süren çene altında şişlik varlığında bir doktora başvuru yapılmaması hayati tehlikeye sebep olabilir.

Çene Altında Şişlik İlaçları

Çene altında darbe sonrası ortaya çıkan şişliklerde ağrı kontrolü için analjezik ilaçlardan:

• Naproksen
• Tiyokolşizid
• Ibuprofen
• Diklofenak sodyum

Reçete edilebilir. 

Böcek sokması ya da ısırması sonrası ortaya çıkan çene altında şişliklerde şişkinlerin azaltılması için antihistaminik ilaçlar verilebilir. Antihistaminik ilaçlar:

• Difenhidramin
• Dimenhidrinat
• Karbinoksamin
• Klorfenoksamin
• Astemizol 

Şeklinde sıralanabilir. 

Enfeksiyon sebebi ile gelişen çene altında şişlik tespit edilen hastalarda bakteri kaynaklı bir enfeksiyonda antibiyotik ilaçlardan:

• amikasin
• amoksisilin / klavulonik asit
• azitromisin
•  klaritromisin
• Sefaperazon
•  tetrasiklin 

Reçete edilirken;

Virüsler kaynaklı meydana gelen enfeksiyonlarda ise antiviral ilaçlardan:

• Asiklovir 
• Vidarabin
• Trifluridin
• Idoksuridin

Reçete edilebilir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Çene Altında Şişlik

Bebeklik ve çocukluk döneminde çene altında şişlik bir travma sonrası ortaya çıkmış olabilir. Yürümenin yeni öğrenildiği, dengenin tam sağlanamadığı bebeklik dönemi ile çok hareketli olunan çocukluk döneminde anne ve babaların farkında olmadan bebek ve çocukların çene bölgesine darbe alma ihtimali her zaman akılda tutulmalıdır. Özellikle morarma ve kızarıklık gibi cilt belirtilerinin eşlik ettiği şişliklerde düşme ya da çarpma ihtimali her zaman mevcuttur.

Ancak herhangi bir travma hikayesi mevcut değilse çene bölgesindeki şişlik enfeksiyonlara bağlı lenf bezlerinin şişmesinden kaynaklı ortaya çıkabilir. Yakın zamanda ortaya çıkan, ağrının eşlik ettiği ve yumuşak kıvamlı çene altında ele gelen kitle varlığında enfeksiyon akla gelmeli ve doktora başvuru yapılmalıdır.

Bebeklik ve çocukluk döneminde çenede ele gelen beze varlığında en korkulan neden lösemi ve lenfoma olup bu kanser türlerinin bebeklik ve çocukluk döneminde görülme ihtimali sıktır. Uzun süredir devam eden ve enfeksiyon tedavisine rağmen gerilemeyen, sert kıvamlı ve ağrısız şişlik varlığında bu ihtimaller göz önüne alınarak ileri incelemeler yapılmalıdır. 

Çene Altında Şişlik için Hangi Doktora Gidilir? 

Çene altında beze şikayeti olan hastaların bu şikayeti herhangi bir darbe sonucu ortaya çıktı ise başvuru yapacakları doktorun ortopedi ve travmatoloji bölümünde ortopedi ve travmatoloji uzmanı olması doğru olacaktır. 

Ancak herhangi bir darbe hikayesi olmadan ortaya çıkan çene altında şişlik şikayetinin bir süredir geçmemesi durumunda kulak burun boğaz bölümünde kulak burun boğaz uzmanına başvuru yapması gerekir.