Çeneden Ses Gelmesi

Çeneden Ses Gelmesi Nedir?

Çene eklemi olan Temporamandibular Eklem (TME) karmaşık bir yapıdadır. Temporamandibular eklemin yapısında eklem başı, üzerindeki kemiğe bağlı bir disk üzerine oturur ve bu disk üzerinde hareketlerini gerçekleştirir. Temporamandibular eklem; travma, enfeksiyon, kötü alışkanlıklar veya farklı etkenlere maruz kalarak eklem başı – disk uyumu bozularak bazı hastalıklar meydana gelir. Bu hastalıkların bazıları çene hareketleri sırasında klik sesi çıkarabilmektedir. Hastalar bu sesi genelde kütleme olarak betimler. Genelde genç yaşlarda gözükebildiği gibi yaşlı insanlarda gözlenebilir. Çene kapalıyken eklem başı disk üzerinde değilken, çene açıldığı sırada eklem başı diskin üzerine oturarak klik sesi meydana gelir ve çene kapama sırasında eklem başı diskin üzerinden giderek tekrardan klik sesi meydana gelir.

Klik sesinin duyulduğu ve TME hastalıklarında en çok görülen hastalık Redüksüyonlu disk deplasmanıdır.

Çeneden Ses Gelmesinin Sebepleri Nelerdir?

Çeneden ses gelmesinin en büyük sebeplerinden biri Redüksüyonlu disk deplasmanı denilen bir hastalıktır. Bu hastalıkta eklem başı – disk uyumu bozularak, çene kapalı iken eklem başı diskin arkasında iken ağız açıldığı sırada eklem başı diskin üzerine gelerek klik sesi çıkarır. Ağız kapatıldığı sırada eklem başı diskin üzerinden kayarak ikinci klik sesi duyulur. Bu hastalığa sebep olan etkenler şunlardır:

• Büyük travmalar; ekleme dışarıdan sert darbe gelmesi
• Küçük travmalar; eklemin uzun süre kullanılması, sık ağız hareketleri
• Kas etkisi
• Diş sıkma
• Dişlerin kapanış bozukluğu
• Stres
• Genetik faktörler
• Esnerken ağzın aşırı açılması

Redüksüyonlu disk deplasmanında genelde ağrısızdır. Genelde Ağrı varlığında hastalar hekimlerine başvururlar. Ağrı genelde baş ağrısı, çene ekleminde zonklama şeklinde kulak bölgesinde görülebilir. Hastalarda ağız açıklığında kısıtlılık gözlenebilir. Redüksüyonlu disk deplasmanı tek taraflı veya çift taraflı gözükebilmektedir. Tek taraflı olduğunda ağız açma sırasında ağız bozuk eklem başı – disk tarafına doğru kayar. Uzun süreli tedavi edilmezse daha ağır sonuçlar çıkarabilmektedir.

Disk deplasmanı: Eklem içi bozukluklar ileri safhalara taşınmıştır. Diskin ligamentlerindeki boyutsal değişiklikler sonucu eklemi çevreleyen kaslar diskin konumunu değiştirebilmektedir. Hem ağız açma hem de ağız kapama sırasında 2 klik sesi (toplamda 4 kere) duyulabilir. Ağrı olabilmektedir. Çene hareketlerinde kısıtlılık olabilir ve bunun varlığı genelde ağrıyla birlikte görülmektedir.

TME osteoartriti: Temporamandibular osteoartriti, eklemin inflamasyon durumudur. Eklem başının üstündeki kemiğe normalden fazla yük bindirmesiyle, kemiğin dejenerasyona uğrayarak normal yapısını kaybeder. Bu yapısını kaybetmesiyle zaman içinde eklemde ses ve semptomlar gözlenebilir. TME osteoartriti yaşla birlikte görülme sıklığı artmaktadır. Osteoartrite sebep olan faktörler şunlardır;

• Çenenin fazla hareketliliği
• Travmalar
• Kötü alışkanlıklar (diş sıkma gibi)

TME osteoartritinde genel olarak şu belirtiler görülmektedir:

• Çene ekleminden ses gelmesi
• Ağız hareketlerinde kısıtlılık
• Baş ve kulak ağrısı

Disk adezyonu: Disk adezyonu, Temporamandibular eklemde eklem başı ile diskte yapışıklıklar gözlenebilir. Ekleme gelen kuvvetler sonucu eklem sıvısının katılaşarak eklem başı disk arasında yapışıklıklar oluşur ve sürtünmeler artar. Eklem başında zamanla hareket kısıtlılığı olur ve uzun sürerse yapışıklıklar oluşabilir. Eklem başı disk üzerinde hareketi esnasında diskin arka ve ön bandından geçerken klik sesi duyulmasıdır. Ağız açımı sırasında eklem başı diskin arka ve ön bandına değerek 2 kere klik sesi duyulur. Ağız kapatırken de aynı yerlere değerek yine 2 kere klik sesi duyulur. Disk adezyonunu neden olan etkenler şunlardır:

• Eklem üzerine fazla yük gelmesi
• Travmalar
• Diş sıkma
• Eklem cerrahileri

Disk adezyonunda ağız açma kısıtlılığı gözlenebilir. Hastalar genelde sabahları ağız açma kısıtlılığı gözlenir ve bazen pop sesi duyarak bu yapışıklıklarda kopmalar olabilmektedir. Disk adezyonu tekrarlayan dönemler içerir. Disk adezyonu tek taraflı ise ağız açma sırasında çene, disk adezyonun bulunduğu tarafa doğru kayar.

Osteoartroz: Osteoartroz eklem diskindeki aşınmadır. Çene eklemine gelen fazla yükün sonucunda kaldırılamaması sonucunda eklem diskinde aşınmalar meydana gelir ve eklem başında bu aşınmaya bağlı olarak yapım-yıkım olayları gerçekleşir. Hastalar bu aşınmadan dolayı sürtünme sesi duyabilirler. Ağrı oluşmaz. Ağız açmada kısıtlılık gözlenir. Tek taraflı ise ağız açımı sırasında çene osteoartrozun olduğu tarafa doğru kayar.

Çeneden Ses Gelmesine Sebep Olan Hastalıkların Teşhisi 

Temporamandibular eklem hastalıklarının teşhisinde ilk olarak hikâye alınır. Hikâyede hastanın şikayetleri ne zamandır ne kadar şiddetli, genel sağlık durumu ve travma durumu, ses varlığı, ağız açmada kısıtlılık hikayesi sorgulanır. Ağız açma sırasında çene kayıyorsa hekim bunu görür. Daha sonra hekim ağız içi ve dışı kas muayenesi yapar. Hangi kaslarda ağrı ve sertlik olduğu teşhiste önemlidir. Bu kaslar:

• Masseter kası
• Temporal kası
• Lateral pterygoid kas
• Medial ptergoid kastır.

Hekim eklemi dışarıdan parmaklarıyla muayene edebilir. Parmaklarını kulağın yanındaki eklem üzerine koyarak hastadan ağız hareketleri yapması istenir. Hekim bu hareketler sırasında çıkan sesi ve konumunu hissedebilir.

Daha sonra hekim hastadan belirli röntgenler ister. Bu röntgenler teşhis koymada çok önemlidir. Bunlar:

• Konvansiyonel radyografiler 
• Lateral transkranyo-oblik jeksiyon
• Transfarengeal projeksiyon
• Transorbital projeksiyon bunlar artık kullanılmamaktadır.
• Artografi: çene ekleminin boşluğuna röntgende görülebilecek bir sıvı enjekte edilir ve çene ekleminin röntgeni 3 boyutlu veya konvansiyonel şekilde çekilir. Bu radyografi disk adezyonunun teşhisinde kullanılabilir.
• Panaromik rötgenler: çene ekleminin kemik dokusunu gösterirler. Disk ve kas dokusu hakkında bilgi vermez.
• CBCT röntgenleri: diş hekimliğinde kullanılan özel bir röntgendir. Çene ekleminin kemik yapısı ayrıntılı bir biçimde gözlenebilir. Disk ve kas dokuları izlenmez
• Bilgisayarlı tomografi
• Manyetik rezonans: eklem diski ve kas dokularını en iyi biçimde gösterir. Tanı koymada çok önemli bir radyograftır. Çene ekleminin kemik yapısı pek iyi izlenmez. MR sayesinde eklem başı- disk uyumsuzlukları net bir şekilde gözlenebilmektedir.

Artroskopi denilen cerrahi bir işlemle de teşhis ve tedavi edilebilmektedir. Bu yöntem ile çene eklemi içine girilerek endoskopik gözlem sağlanabilir.

Hekim bu yöntemlerle ve hastanın vereceği hikâye ile teşhis koyar.

Çeneden Ses Gelmesine Sebep Olan Hastalıkların Tedavisi 

Çeneden ses gelmesine sebep olan hastalıkların tedavisinde temel olarak 2 başlıkta toplanmış. Tedavi planında hastalığın ne kadar ilerlediği ve çevresel faktörler göz önüne alınır. Tedavinin başarısı için hastanın tedavi planına uyum göstermesi gerekmektedir. Bu 2 başlık şunlardır

1. Faz 1 tedavi (konservatif tedavi)
2. Faz 2 tedavi (geri dönüşümsüz tedavi)

Faz 1 tedavi (konservatif tedavi): Hastaların %90’a yakını bu tedavilerden olumlu sonuçlar almaktadır. Basit tedavilerdir. Herhangi cerrahi işlem gerektirmezler. Hastalığın tekrarlamaması ve ilerlememesi için hastaların uyumu gereklidir. Faz 1 tedaviler şunlardır:

• Oklüzal splint tedavisi: Alt ve üst dişlerin kapanış ilişkisinden dolayı meydana gelen çene eklemi hastalıklarında sıklıkla kullanılmaktadır. Oklüzal splintler sayesinde kaslarda ağrı, bozulan eklem başı – disk ilişkisi, diş sıkma gibi etkilerin geçirilmesinde etkilidir. 2 tip oklüzal splint vardır bunlar;

İnterokluzal splintler

• sentrik ilişki splinti
• anterior repozisyon splinti
• ön ısırma plağı
• arka ısırma plağı
• pivolu splint

Gece plağı: üst çenede kullanılan yumuşak bir plaktır. Ağız içi fazla kuvvetleri azaltır ve diş ile çene eklemine gelen kuvvetleri düzenler. Kas ağrısında da kullanılabilir.

• Fizik tedavi
• Nemli sıcak tedavisi
• Soğuk tedavisi
• İyonotoferez
• Ultrason terapisi
• Buharlı soğutma
• Elektroterapi
• Akupunktur
• İlaç kullanımı
• Psikiyatr desteği
• Evde egzersiz uygulamaları
• Botoks tedavisi

Faz 2 tedavi (geri dönüşümsüz tedavi):

Çok ilerlemiş çene hastalıklarında veya sürekli tekrarlayan durumlarda geri dönüşümsüz tedaviler yapılır. Bu tedaviler cerrahi ve dişlerde yapılan aşındırmalar ile diş hareketlerini içerir. Bu tedaviler şunlardır:

• Oklüzal düzeltme: Alt çenenin hareketi sırasında ve ağız kapama sırasında arka grup dişlerin birbirlerine temas etmesi gereken pozisyonlarından daha farklı temas ederler. Bunun sonucunda çene eklemi hastalıkları olur. Hekim bu farklı temas eden bölgeleri tespit edip dişleri kısmen aşındırır. Bu sayede alt çene hareketleri normal konuma gelir ve ağrı, çeneden ses gelme semptomları zamanla geçer.
• Protez tedavisi: Bazen diş kaybına bağlı olarak ağız-çene yapısı normalinden farklı konumlara gelebilmektedir. Normalde dişler varlığında alt yüz belli bir yüksekliği vardır fakat diş eksikliğinde bu yükseklik azalabilmektedir. Bu azalma yüzünden çene ekleminde problemler meydana gelebilir. Hekim dişsiz alanları tekrardan protezler yaparak olması gerek alt yüz yüksekldiğini sağlar. Bu sayede çene eklemi problemleri çözülebilmektedir.
• Ortodontik tedavi: iş çapraşıklığı olan kişilerde bazen bu çapraşıklığa bağlı olarak alt ve üst dişlerin yanlış teması sonucu alt yüz yüksekliği değişebilmektedir. Ortodontik tedavi ile dişlerin olması gerektiği pozisyona getirilerek alt yüz yüksekliği normale döndürülür ve hasta da oluşan çene eklemi problemleri normale döner.
• Ortognatik cerrahi: Çene kemiklerinin yapısındaki bozukluklardan dolayı meydana gelen TME rahatsızlıkları olabilir. Ortognatik cerrahi ve ortodontik tedavi birlikte yapılarak hastalar iyileştirilebilir.
• TME cerrahileri: Çene eklemine özel cerrahi prosedürler vardır.

Çeneden Gelen Ses Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Çene Eklemi hastalıkları belli etkenler varlığında meydana gelir. Neden olan etkenler genelde hep aynıdır. Bu hastalıklar tedavi edilmezse sürekli aşama kaydederek bir sonraki hastalığa sebep olurlar. Bu dönemde hastada en çok ağrı semptomları gözükür ve konuşurken, yemek yerken ağrı, ağız açma kısıtlılığı yüzünden hayatında aksaklıklar meydana gelir. Başlangıçtaki hastalıkların tedavileri basit prosedürler iken tedavi edilmediği takdirde daha komplike tedaviler yapılmak zorunda kalacaktır.

Bu hastalıklar tedavi edilmediği durumlarda en komplike olarak eklemlerde ankiloz meydana gelerek çeneyi açamamaya kadar gidebilmektedir.

Çeneden Ses Gelmesine Neler İyi Gelir?

Çene eklemi hastalıklarında ilk tedavi seçeneklerine hekiminizin önerilerine düzenli uymak çeneden ses gelmesine sebep olan hastalıkların tedavisinde en önemli faktördür lakin bu hastalıkların oluşmasına engel olmak ve tekrarlanmasını önlemek için şunlar yapılabilir:

• Tek taraflı çiğneme yerine çift taraflı çiğneme
• Diş sıkma gibi kötü alışkanlıkları bırakma
• Alt çenenizi aşırı derecede uç noktalara hareket ettirmemelisiniz
• Çenenizden travma almayın
• Sert besinler tüketmeyin
• Diş hekimi kontrollerinizi zamanında yaptırın
• Evde hekiminizin önerisiyle egzersizler

Çenenizden ses geliyorsa hemen hekiminize başvurmalısınızdır ve ilk tedavi olarak yukarıdaki önerileri size söyleyecektir. Hekim size gece plağı tedavisi yaptığında belirtilen zamanda kullanmanız lazımdır.

Çeneden Ses Gelmesine Neler İyi Gelmez?

Çene eklemi hastalıklarına sebep olan hareketleri yaparsanız zamanla bu hastalıklar sizde de oluşabilir. Mevcut bir çene hastalığınız varsa bu durumları yaparsanız daha artmaktadır. Bunlar:

• Diş sıkma
• Tek taraflı ve sert çiğneme
• Sert besinler
• Aşırı çene hareketleri
• Alt çenenizi öne götürmek
• Çenenize travma almak (kavga etmek, futbol oynama gibi durumlarda yüze darbeler)

Bu durumlarda çenenizdeki sese sebebiyet veren hastalık daha da ilerleyerek komplike hastalıklara sebep olabilirler.

Çeneden Ses Gelmesinde İlaç Kullanımı Nedir?

Çeneden ses gelmesi durumunda hastalarda ağrı oluşabilmektedir ve bu süreçte zorluk çekebilirler. Hekim bu süreçte hastaya yardımcı olması açısından ağrı kesici ilaçlar önerebilmektedir. Bu ilaçların uygulanma yolları farklı olabilmektedir. Hekiminizin önermediği sürece kesinlikle ilaç kullanmayınız.

Hekim tarafından hastaya önerilebilecek ilaçlar şunlardır:

• İbuprofen, naproksen, nabumeton içerikli enflamasyon önleyici (NSAİ) ilaçlar kullanılabilmektedir.
•  Hastalarda NSAİ içerikli ilaçların kullanım durumu olmadığı durumlarda kortikostroid içerikli ilaçlar kullanılabilmektedir. Bu ilaçlar daha ağır durumlarda kullanılmaktadır. Bunlar; Metilprednizolon ağız yoluyla veya eklem içerisine enjekte edilebilmektedir.
• Anksiyolitik ilaçlar; benzodiazepinler kullanılmaktadır bunlar;

1. alprazolam
2. lorazepam
3. diazepam

• Kas gevşeticiler kullanılabilmektedir. Bunlar; siklobenzaprin, metaksolon, tizanidin
• Trisiklik antidepresanlan kullanılabilmektedir. Bu ilaçlar düşük dozda kullanılır; nortriptilin, doksepin, desipramin
• Nöbet önleyici ilaçlar kullanılabilmektedir. Bunlar; karbamazepin, fenitoin, gabapentin, pregablin
• Opioid analjezikler de kullanılabilmektedir.

Çeneden Ses Gelmesine Sebep Olan Hastalıkların Ameliyatı Nelerdir?

Çenenizden ses geliyorsa ve mevcut hastalığınızın tedavi ettirmezseniz daha da ilerleyerek komplike durumlar olabilmektedir. Bu komplike durumlar çene eklemi ameliyatlarına kadar gidebilmektedir. Bu ameliyatlar zor ve riskli ameliyatlardır. Bazı hastalarda çözüm olsa da kesin tedavi yolları değildir.

Tempora Mandibular Eklem Artroskopik lavaj (artrosentez): Bu cerrahi tedavi halk arasında eklem boşluğun yıkanması olarak da bilinir. Bu prosedür çene eklemin hem cerrahisi hem de teşhis koymaya yarayan endoskopik olarak değerlendirilmesidir. Bu cerrahi prosedür şu durumlarda yapılır:

• Disk deplasmanları
• Osteoartrit
• Romatik eklem hastalıkları
• Kristal indülenen artrit

Bu tedavi bazı durumlarda yapılamamaktadır. Bunlar:

• Çene ekleminde ankiloz
• Çene kemiğinin erimesi
• Eklem bölgesindeki enfeksiyon
• Kötü huylu Tümörler
• Kanama riski olan hastalar
• Bağışıklık sistemi düşük hastalar

TME artroskopisi sonrası bazı komplikasyonlar görülebilmektedir:

• Damar hasarı
• Yıkama sıvısının içeride kalması
• Alet kırılmaları
• İşitme duyusu kaybı
• Kafa içi hasarlar
• Enfeksiyon
• Sinir hasarı

TME artroskopisi lokal anestezi altında yapılmaktadır. Hasta operasyon sırasında ağrı duymaz. Çene ekleminin üst bölümüne özel sıvılar yavaşça enjekte edilir. İkinci bir enjektörde yan taraftan girerek içeri verilen sıvının oradan çıkışı sağlanır.

Bu tedavi sayesinde hastanın belirtileri azalar. Ağrı azalarak, hasta çene hareketlerini rahatça yapar.

Operasyon sonrası birkaç gün hafif ağrı olabilmekte lakin hastalar açısından çok sıkıntı olmuyor.

Hamilelikte Çeneden Ses Gelmesi Nedir?

Bu hastalıklar hamilelik döneminde özel bir görünüm kazanmazlar. Lakin bu hastalıkların varlığında gebeler de belirtiler artabilmektedir. Çeneden ses gelen hastalıkların teşhisi için radyograflar hamilelik döneminde kullanılması bebeğin sağlığı açısından çok tehlikelidir. Hekim teşhis konusunda yetersiz kalabilmektedir. Hamilelerde faz 1 ve 2 tedavilerin yapılması bulunduğu dönemde bebek sağlığı için mümkün değildir. Bu tedaviler doğum sonrasına ertelenir. Hekimler, bu dönemde hamilelere şu önerileri söylerler. Bunlar:

• Soğuk uygulaması
• Sıcak uygulaması
• Hekiminizin gösterdiği şekilde çene egzersizleri
• Yumuşak beslenme
• Esnerken çenenin alttan desteklenmesi
• Kafa duruşuna dikkat edilmesi

Çocuklarda Çeneden Ses Gelmesi Nedir?

Çocuklarda da bazı çene hastalıklarına bağlı olarak çene hareketleri sırasında ses gelebilmektedir. Genelde ağrı görülmemektedir. Çocuklarda en çok görülen belirtiler ağız açmada kısıtlılık ve ağız açılırken çenenin kaymasıdır. Çocuklarda bu hastalıklar çok farklı sebeplerden dolayı olabilmektedir. İlk olarak çocuğun ailesi tarafından hikayesi alınır. Bu hikâyede şunlar sorulur:

• Travma varlığı
• Doğumsal bozukluklar
• Sonradan kazanılmış bozukluklar

Hekim daha sonra kas ve eklem muayenesi yapar. Ağız içi muayenede dişler kapanışlarına bakılır. Çocukluk döneminde dişler sürekli hareket ederken ağız kapanışı değişebilmektedir. Hekim bu durumu göz önüne alarak dişlerde erken temas veya yanlış temaslara bakar. Bu sebeplerden ötürü genelde ortodontik problemler teşhis edilir ve ortodonti uzmanına yönlendirilir.

Çeneden Ses Gelmesi Varlığında Hangi Doktora Gidilmeli?

Çeneden ses gelmesi durumunda Ağız, diş ve çene cerrahi uzmanına gidilmelidir. Bu ses eklemdeki rahatsızlıklardan kaynaklıdır ve zaman kaybedilmeden hekiminize başvurmanız lazımdır. Çene eklemi hastalıkları zamanında tedavi edilmezse ileriki aşamalarda çok ciddi problemler görülebilir ve farklı tedavi prosedürleri uygulanmaktadır. Dönem dönem sesle birlikte ağrıda oluşabilirken, ağrının azalıp geçtiği dönemlerde olmaktadır lakin bu durum çene eklemindeki hastalığın her zaman iyileştiği anlamına gelmemektedir. Hastalar bu dönemlerde bu yanılgıya düşmemeli ve derhal hekiminize başvurmalısınız.