Kas Seğirmesi

Kas seğirmesi, vücutta bulunan kasların ufak ufak ve hafif bir şekilde kasılmasına verilen isimdir. Kas seğirmesi ayrıca kas fasikülasyonu olarak da bilinir. Halk arasında da kas atması gibi durumlarla tarif edilebilir. Kaslar, sinirlerinizin kontrol ettiği birçok lifin birleşmesiyle oluşur. Kasları etkileyen sinirlerin uyarılması veya bir şekilde hasar görmesi kas liflerinin seğirmesine neden olabilir.

Çoğu kas seğirmesi fark edilmez derecede küçüktür ve kısa bir zaman içerisinde olup geçer. Kişi tarafından endişe kaynağı olarak algılanmaz. Ancak bu kas seğirmelerinin sık olması veya basit nedenlerin varlığı olmadan meydana gelmesi, bir sinir sistemi rahatsızlığına işaret edebilmektedir ve bu durumda kesinlikle bir hekime başvurmak gerekir. Sol kas seğirmesi veya sağ kas seğirmesi durumuna bağlı olarak birlikte veya ayrı ayrı görülebilir. Kolda kas seğirmesi ve bacakta kas seğirmesi en sık bu durumdan etkilenen bölgeler olsa da dilde fasikülasyon, göz kapağında seğirme de oldukça yaygın olarak görülür.

Kas seğirmesi ve kas spazmı kavramları genelde birlikte kullanılır. Bu iki durumda istemsiz kasılmaları tariflese de tamamen aynı durumlar değildir. Kas seğirmesi, tekrar tekrar meydana gelebilecek kısa süreli kasılmalardır. Seğirmeler kişiyi rahatsız edebilir ancak tipik olarak ağrılı değillerdir. Kas spazmı ise ağrıya neden olabilen uzun süreli kasılmaları tanımlar. Kas spazmları, kas krampları olarak da bilinir. Genellikle egzersizden sonra meydana gelirler.

Kas Seğirmesi Nedenleri

Kas seğirmesi toplumda çok sık olarak görülen, neredeyse her insanın hayatında en az bir kere yaşadığı bir durumdur. Bu basit kas seğirmeleri, benign fasikülasyon sendromu başlığı altında da incelenebilmektedir.

Bu kas seğirmelerinin ortak ve en sık olan nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Aşırı Efor

Bir kasın gerilmesi veya aşırı kullanımı kas seğirmelerine neden olabilmektedir. Kişi kuvvetli bir şekilde veya uzun bir süre egzersiz yaptığında, kas seğirmesi yaşayabilir. Yapılan araştırmalar, bu kas seğirmelerinin iki ana nedenden dolayı egzersizden sonra olabileceğini düşündürmektedir. İlk neden kasların aşırı yorulması sonucunda ortaya çıkan bazı maddelerdir. Bu kas yorgunluğu sonucu oluşan maddeler, aşırı çalışan kas liflerindeki seğirmeleri tetiklemektedir. Özellikle daha önce o kas grubunu çok çalıştırmayan kişilerin aniden yoğun egzersiz yapması durumunda seğirmeler daha sık görülür. 

İkinci olarak ise, egzersiz sırasında terleme ile kaybedilen sıvı nedeniyle bazı elektrolitlerde dengesizlik oluşmasının neden olduğu düşünülmektedir. Sodyum, kalsiyum gibi elektrolitler, kas kasılmasında rol oynar. Sıvı kaybı sonucu kas liflerindeki elektrolit kaybı, seğirmeyi tetikler. Bu elektrolit dengesizliğine bağlı oluşan seğirmeler en sık olarak kol ve bacak gibi bölgelerde görülür. Çünkü egzersiz sırasında genellikle en çok çalışılan kaslar, baldır, uyluk veya pazı kaslarıdır. 

Yeterince Uyku Alamamak

Beyinde yer alan kimyasallar veya diğer adıyla nörotransmiterler, beyin içerisinde kas kasılmasını yöneten sinirler arasında uyarı taşıyan maddelerdir. Kişinin yeterince uyku uyumaması, nörotransmiter reseptörlerinin yani bu kimyasalların çalışması için gerekli olan maddelerin çalışma şeklini etkiler. Bunun sonucunda da beyin içerisinde kimyasallar aşırı birikir. Aşırı birikmiş kimyasallar, anormal uyarılara sebep olarak kas seğirmelerine neden olabilmektedir. Bu tarz bir uykusuzluk ve yorgunluktan en çok etkilenen ve seğiren kaslar genelde göz kapaklarıdır. 

 Kafein

Kahve, çay veya enerji içeceği gibi kafein içeren içeceklerden aşırı içmek kas seğirmesine neden olabilmektedir. Kafein uyarıcı bir maddedir. Bu yüzden vücuda alınan aşırı kafein kas liflerini uyararak seğirmelere neden olur. Sık kas seğirmeleri olan kişilerin tükettiği kafein içeren maddelere dikkat etmesi gerekir. 

Kalsiyum Eksikliği

Vücudun uygun kas işlevini desteklemek ve yürütmek için kalsiyuma ihtiyacı vardır. Yeterli kalsiyuma sahip olmamak, kas seğirmesine neden olabilir. Kalsiyum eksikliği hipokalsemi olarak da bilinir. Kalsiyum süt ürünleri, soya fasulyesi, soya peyniri, fındık ve yeşil yapraklı sebzeler gibi ürünlerde bulunur.

Magnezyum Eksikliği

Magnezyum adı verilen elektrolit, sinirleri ve kasları sağlıklı tutmada ve iletimi düzenlemede rol alır. Magnezyum, sinir ve kas işlevini desteklemek için kalsiyumun hücre zarları boyunca taşınmasına yardımcı olur. Magnezyum eksikliğine sahip olmak, yüz de dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerinde kas seğirmesine neden olabilir. Magnezyum eksikliği hipomagnezemi olarak da bilinir. Magnezyum eksikliğinin kalp ve damar ile ilişkili hastalıkların riskini arttırdığı da düşünülmektedir. Magnezyum eksikliğinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kötü beslenme
• Çok fazla alkol içmek
• İshal

D vitamini Eksikliği

Sinirlerin beyinden vücudun kaslarına mesajlar taşıması için D vitaminine ihtiyacı vardır. D vitamini eksikliğini olan kişilerde, kas güçsüzlüğü ve kas seğirmeleri görülebilmektedir. D vitamini eksikliğinin nedenleri arasında güneş ışığına yeteri kadar maruz kalmama ve yetersiz beslenme yer alır.

Dehidrasyon

Kas kütlesinin toplamda yüzde 75 kadarı sudur. Su aynı zamanda besinleri ve mineralleri kaslara taşımaya yardımcı olarak kas ile alakalı işlevleri destekler. Kişi yeterince su içmediğinde dehidratasyon gelişebilir. Dehidratasyona sahip olmak kas seğirmesine neden olabilir.

Stres ve Anksiyete

Psikolojik stres veya yüksek anksiyete kas seğirmesi nedenlerinden biridir. Stres sırasında kaslarda gerilme meydana gelir. Bu kas gerginliği nedeniyle de kas seğirmeleri meydana gelebilmektedir. Stresin neden olduğu kas seğirmeleri vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilir. Bu duruma bağlı kas seğirmesi yaşayan kişiler, durumu genelde stresli iken kaslarının atması diğer dönemlerde normal olunması şeklinde tarif ederler. 

Bazı İlaçlar

Bazı ilaçlar istemsiz kas seğirmesine neden olabilir. Bu reaksiyon bir yan etki veya diğer ilaçlarla etkileşimler nedeniyle oluşabilmektedir. Bu yüzden yeni bir ilaç kullanılmaya başlandığında, olası yan etkiler hakkında doktorla iletişime geçilebilir.

Yukarıda yer alan yaygın kas seğirmesi nedenleri dışında, basit herhangi bir nedenle açıklanamayan ve altta yatan ciddi bir hastalığı gösteren kas seğirmesi nedenleri de bulunur. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir: 

Spinal Sinirin Sıkışması 

Spinal sinir diğer adıyla omurilik sıkışması kas seğirmesi ve bazen kas spazmlarına neden olabilmektedir. Bu durum radikülopati olarak da adlandırılabilir. Omurilik sıkışmasının olası diğer semptomları, ayak veya bacakta karıncalanma veya uyuşma hissidir. Genelde bir travma sonucu omurgada yer alan diskler fıtıklaşır ve bu fıtıklaşmış disk omuriliğe baskı yapar. Omurgadaki herhangi bir disk hasar gördüğünde, ilgili sinirin kökünü sıkıştırabilir.

Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS)

Amyotrofik lateral skleroz yani ALS nadir görülen nörolojik bir durumdur. Kas seğirmesi, amiyotrofik lateral skleroz (ALS) adı verilen dejeneratif nörolojik bir hastalığın işareti olabilir. Ancak ALS hastalığının çok daha ciddi ve farklı belirtileri de bulunur. Ayrıca nadir görüldüğü için herhangi bir kas seğirmesinde ALS hastalığını düşünmek çok doğru değildir. ALS, kişinin sinir hücresi işlevinin kademeli olarak bozulmasına neden olur. Sinir hücreleri veya nöronlar, kişinin istemli kas işlevini kontrol eder ve bu da düzgün hareket etmeye yardımcı olur. Nöronlar yani sinir hücreleri düzgün çalışmayı bıraktığı anda kas güçsüzlüğü, seğirmesi gibi durumlar görülmeye başlar. Zaman ilerledikçe ALS'li hastalar hareket etme yeteneklerini kaybeder. Bu durumda yürümek, konuşmak, yemek yemek ve nefes almak oldukça zor bir hale gelir.

Isaac Sendromu

Isaac sendromu, kas seğirmelerine neden olabilen nöromüsküler yani sinirleri ve kasları etkileyen bir durumdur. Issac sendromlu hastanın aşırı aktif periferik sinir uzantıları vardır. Bu yüzden sinirler sürekli olarak kas liflerini tetikler. Bu durumda kişi dinlenirken bile kas kasılmaları, kas seğirmeleri meydana gelir. Isaac sendromunun diğer semptomları şu şekilde sıralanabilir:

• Kas sertliği
• Kramp
• Aşırı terleme
• Kasları gevşetmede zorluk

Lupus

Lupus, kişinin vücudundaki bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı dokuya saldırdığı uzun vadeli otoimmün bir durumdur. Çok yaygın olmasa da lupus hastalığının bir belirtisi de kas seğirmesi olabilmektedir. Lupus, belirli kas gruplarının iltihaplanmasına neden olabilir. Bu iltihaplanmaya miyozit denir. Kas seğirmesi miyozitin bir semptomudur.

Multipl Skleroz

Kas seğirmesi multipl skleroz (MS) adı verilen hastalığın belirtisi olabilir. Multipl skleroz, kişinin merkezi sinir semptomunu etkileyen dejeneratif yani yıkıcı bir durumdur. MS'in yaygın bir semptomu da spastisitedir. Spastisite, kasların sertleşmesi ve istemsizce kasılması durumudur. Kas seğirmesi de spastisitenin bir belirtisi olabilir. Multipl sklerozun diğer belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Yorgunluk
• Uyuşma veya karıncalanma
• Güçsüzlük 
• Baş dönmesi
• Cinsel işlevde azalma
• Kronik yani uzun süreli ağrı
• Düşünmede bozukluk
• Yürüme güçlüğü
• Görüş problemleri

Kas Seğirmesi Teşhisi

Kas seğirmesinin teşhisi için öncelikle hekim hastadan tıbbi bir öykü alır. Daha sonra ihtiyaç duyulursa altta yatan bir hastalıktan veya durumdan şüphelenirse fizik muayene yapılabilir. Kas seğirmesinin başlama zamanı, vücudun hangi bölgesinde meydana geldiği, seğirmelerin ne sıklıkta oluştuğu ve görülen diğer semptomlar durumun teşhisinde önemlidir. Hekim altta yatan bir durumdan şüphelendiğinde bazı teşhis testleri isteyebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

• Elektrolit seviyelerini ve tiroid fonksiyonunu değerlendirmek için kan testleri
• Emar taraması
• Tomografi taraması
• Kasları ve onları kontrol eden sinir hücrelerinin sağlığını değerlendirmek için elektromiyografi

Bu teşhis testleri, doktorun kas seğirmesinin nedenini belirlemesine yardımcı olabilir. Kalıcı ve kronik yani uzun süreli kas seğirmesi yaşayan kişilerde, bu durumun nedeni ciddi bir tıbbi durum olabilir. Sorunu mümkün olan en kısa sürede teşhis etmek ve tedavi etmek önemlidir. Erken müdahale bazı hastalıklarda tedavi seçeneklerini ve şansını yükseltir.

Kas Seğirmesi Tedavisi

Basit, kısa süreli devam eden kas seğirmeleri için genellikle tedavi gerekli değildir. Kas seğirmeleri altta yatan duruma göre değişiklik gösterse de genellikle birkaç gün içinde tedavi edilmeden geçme eğilimindedir. Ancak altta yatan ciddi hastalığa sahip kişilerde tedavi gereklidir. Altta yatan durum tespit edildiğinde durumu kontrol altına almak için aşağıdaki ilaçlar reçete edilebilir: 

• Betametazon ve prednizon gibi kortikosteroid ilaçlar
• Karisoprodol ve siklobenzaprin gibi kas gevşetici maddeler
• İncobotulinumtoxin A ve rimabotulinumtoxin B gibi nöromüsküler blokerler

Kas seğirmesini önlemek her zaman mümkün olmayabilir. Basit nedenli kas seğirmelerinde önleme çok da gerekmez. Ancak yine de kişiyi rahatsız eden seğirmeler konusunda, seğirme oluşma riskini azaltmak adına uygulanabilecek bazı durumlar bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:  

Dengeli Bir Diyet Uygulamak

Dengeli bir diyet uygulamak, kas seğirmelerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilmektedir. Dengeli bir beslenme konusunda uyulması gereken kurallardan bazıları şunlardır:

• Taze meyve ve sebzeleri tüketilmelidir.
• Enerji için karbonhidrat sağlayan tam tahıllar tüketilmelidir.
• Orta miktarda protein tüketilmelidir. Proteinin çoğu yağsız etlerden alınmalıdır. 

Yeterli Uyumak

Yeterli uyku uyumamak, beyindeki kimyasalların işlevini etkileyerek, kas seğirmelerine neden olabilmektedir. Normal durumlarda sağlıklı kalmak için her gece altı ila sekiz saat uykuya ihtiyaç duyulur. Uyku, vücudun iyileşmesi konusunda yardımcıdır ve sinirlere dinlenmek için uygun zamanı verir. 

Stres Yönetimi

Stres, kas seğirmelerinin bir nedeni olabilmektedir. Hayattaki stresi azaltmak için meditasyon, yoga gibi rahatlama teknikleri denenebilir. Haftada en az üç kez egzersiz yapmak, daha az stresli hissetmenin bir başka bir kolay yoludur. Kendi kendine bir plan oluşturamayan kişiler bir terapistle konuşarak, uygun programlar oluşturabilir.

Kafein Alımını Sınırlamak ve Sigarayı Bırakmak 

Aşırı kafein tüketen kişilerde, bu uyarıcı maddeye bağlı olarak kas seğirmeleri görülebilmektedir. Bu yüzden bu kişilerin aşırı kafeinli içecekler içmekten veya kafein içeren yiyecekler yemekten kaçınması gerekir. Nikotin, merkezi sinir sistemini etkileyen hafif bir uyarıcıdır. Bu yüzden kas seğirmelerinde katkısının olabileceği düşünülmektedir. Bu yüzden sigaranın bırakılması en doğru karardır. Ayrıca sigarayı bırakmak diğer birçok hastalık için de oldukça gerekli olan bir durumdur. 

Kas Seğirmesi Tedavi Edilmezse

Kas seğirmesi basit bir nedenden kaynaklanıyorsa, tedavi edilmediği takdirde kişiyi rahatsız etmekten başka bir probleme yol açmaz. Basit nedenler zaten vücut tarafından algılanır ve kendiliğinden düzelir. Ancak ciddi olan ve altta yatan bir hastalık durumunda, neden teşhis edilmeli ve tedavi edilmelidir. Bu hastalıkların teşhis edilmemesi durumunda, hastalık ilerler ve başka geri dönüşsüz sorunlara da yol açmaya başlar. 

Çocuklarda Kas Seğirmesi

Çocuklarda da tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi kas seğirmeleri görülebilmektedir. Kas seğirmeleri çocuklar tarafından genellikle fazla fark edilmez. Çünkü bunlar çoğunlukla oyun oynarken aşırı yorulma, aşırı terleme gibi durumlarla birlikte görülür. Çocuklarda kas seğirmeleri ayrıca stres, yaşa göre çok fazla kafein tüketmek, kötü beslenme gibi nedenlerle de görülebilmektedir. 

Çocuklardaki kas seğirmeleri genellikle kol ve bacak gibi yerlerde görülür. Bu tür seğirmeler birkaç gün içinde de geçme eğilimindedir. Çoğu seğirme birkaç gün içinde geçse ve endişelenecek bir şey olmasa da bazı seğirmeler sinir problemlerinden veya diğer tıbbi durumlardan kaynaklanabilir. Bu yüzden çocuklarda şu belirtilerin olması durumunda bir hekimle görüşmek gerekir:

• Uzun süren seğirmeler
• Kas seğirmelerinin yaşandığı bölgelerde güçsüzlük, karıncalanma veya uyuşma 
• Seğirme sırasında kasta küçülme olması 

Çocuklarda miyoklonik seğirmeler denilen durumlar da vardır. Bunlar basit seğirmeler şeklinde olabileceği gibi hayatı oldukça etkileyecek biçimde ciddi de olabilir. Öyle ki çocuğun yeme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlarını etkiler. Miyoklonik hareketler kontrol edilemez ve herhangi bir zamanda meydana gelebilir. Genellikle gece uykunun başında vücut gevşemeye başladığında meydana gelir. Durum dakikada birkaç seğirmeden, şiddetli kas spazmlarına kadar değişiklik gösterir.

Çocuklarda görülen miyoklonus türleri şu şekilde sıralanabilir:

Eylem miyoklonus

Yazma veya yürüme gibi istemli hareketler sırasında görülen seğirmelerdir. Bu tip seğirmeler kolları, yüzü, bacakları veya sesi etkileyebilir.

Kortikal refleks miyoklonus

Beynin bilgi işleme bölümünde yer alan bir tür miyoklonustur. Bir tür epilepsi ile birlikte olabileceği gibi epilepsi dışında da ortaya çıkabilir. Vücudun bir bölgesindeki birkaç kası etkileyebilir veya birçok yerde birden fazla kası etkileyebilir. Bu tür kasılmalar, yüksek ses, ışıkta değişiklik veya ürkme gibi uyarımdaki bir değişiklikten kaynaklanabilmektedir. 

Damak miyoklonusu

Bu tür seğirmeler, ağız çatısının (yumuşak damak) bir veya iki yanında kasılmalara neden olur. Ayrıca yüzü, dili, boğazı veya diyaframı da etkileyebilir. Seğirmeler sırasında bir ses çıkabilir ve hızlı bir şekilde (dakikada 150'ye varan sıklıkta) meydana gelebilmektedir. 

Progresif miyoklonus epilepsisi 

Çocuklukta başlayan ve zamanla kötüleşen nadir bir hastalıktır. Nöbetlere, yürüme veya konuşmada sorunlara neden olur. 

Retiküler refleks miyoklonus

Bu tür kasılmalar, beyin sapında, özellikle nefes almayı ve kalp atışını kontrol eden yerde başlayan bir tür miyoklonustur. Tipik olarak, kas spazmları tüm vücudu etkiler, ancak bazı hastalarda, bacaklar gibi bir seferde yalnızca belirli bir vücut bölümünü de etkileyebilir. Seğirmeler, istemli hareketlerden veya yüksek ses gibi dışarıdan gelen bir tetiklemeden etkilenir.

Çocuklarda görülen bu miyoklonuslar her türlü nedenle oluşabilmektedir.

Belli başlı nedenler şu şekilde sıralanabilir:

• Kimyasal veya ilaç zehirlenmesi
• Epilepsi
• Genetik (kalıtsal) durumlar
• Kafa travması
• Beyine giden oksijende azalma
• Böbrek yetmezliği
• Hücre ve dokularda zararlı yağlı maddelerin birikerek onlara zarar verdiği bir grup kalıtsal metabolik bozukluk olan lipid depo hastalıkları
• Karaciğer yetmezliği
• Multipl skleroz
• Omurilik yaralanması

Kas Seğirmesi için Hangi Doktora Gidilmeli?

Kas seğirmeleri, sinir sistemi ile ilgili bir durumdan kaynaklanabileceği için nöroloji bölümüne başvurulabilir. Ancak basit nedenlerden kaynaklanan seğirmelerde durumun araştırılması adına dahiliye hekimine başvurulabilir. Hafif olan ve kısa süreli oluşan seğirmelerde hemen doktora başvurmak gerekemez. Ancak uzun süreli devam eden, aşırı kasılmalara neden olan, ek olarak başka semptomların görüldüğü durumlarda bir hekime başvurmak gerekir.