Makatta Kaşıntı

Makatta Kaşıntı Hastalığı Nedir?

Tıp literatüründe “anal pruritus” olarak adlandırılan makatta kaşıntı hastalığı kadın erkek fark etmeksizin, her bireyde görülebilecek ve genellikle 40lı yaşlardan sonra ortaya çıkan, herhangi bir nedene bağlı olmaksızın da görülebilen bir hastalıktır. Kadınlara oranla, erkeklerde daha yaygın bir şekilde görülmektedir.

Genellikle geceleri ve dışkılama yapıldıktan hemen sonra rahatsızlık vermeye başlayan “anal pruritus” yani makatta kaşıntı, aynı zamanda makatta akıntı ve makatta yanma şikayetlerini de kendisiyle birlikte ortaya çıkarabilir.

Makatta Kaşıntı Belirtileri Nelerdir?

Makatta kaşıntı hastalığı belirtileri arasında en yaygın olanı, hastalığın adından anlaşılacağı üzere makat bölgesinde oluşan kaşıntı hissidir. Kaşıntı hissi kendisiyle beraber makat bölgesinde kızarıklık, yanma, akıntı gibi problemleri de ortaya çıkaracaktır.

Daha da ileri seviyede seyreden vakalarda ise makat bölgesinde kanama ve ateş de görülebilmektedir.

Makat bölgesinde bulunan bir kıl kurdu da makatta kaşıntı hastalığının en belirgin belirtileri arasındadır.

Makatta Kaşıntı Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

“Anal pruritus” yani makatta kaşıntı hastalığı sebepsiz bir şekilde görülebileceği gibi bir çok nedene bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir.

Genel olarak, makat bölgesinde görülen kaşıntı probleminin “hijyen” kavramı ile direkt olarak ilgisi vardır denilebilir. Makat bölgesinin yeterli bir şekilde temizlenmemesi, o bölgede dışkılama sürecinden kalan kalıntıların olmasına neden olacaktır. Bu dışkı kalıntıları da makat bölgesini tahriş edecek ve zaman içerisinde makatta kaşıntı veya makatta yanma şeklinde baş gösterecektir.

Makat bölgesinde yapılan aşırı temizleme de makatta kaşıntı hastalığının nedenleri arasında gösterilebilir. Temizleme esnasında kullanılan genital temizlik ürünleri, sabun, duş jeli ve benzeri ürünler; genellikle kimyasal bazlı oldukları için yine makat bölgesinde alerjik tepkimelere ve bununla birlikte de tahrişe sebebiyet verebilirler. Bu sebeple herhangi bir kimyasal bazlı ürün kullanmadan, sadece su kullanarak temizliği sağlamak mümkündür. Bu bölge kesinlikle ıslak bırakılmamalı, gerekli hijyen sağlandıktan sonra kurulanmalıdır. Makat bölgesinin ıslak bırakılması durumunda; nemin neden olduğu bir tahriş söz konusu olabilir.

Bunlara ek olarak başlıca nedenleri arasında;

• Tüketilen gıdalar – çikolata, domates, patlamış mısır, kuruyemiş (özellikle kuru erik, fındık ve kaju), baharatlı yiyecekler, mezeler, bazı meyveler (turunçgiller, üzüm, incir), süt ürünleri, ketçap, acı yiyecekler, ekşi yiyecekler
• Tüketilen içecekler - mayalı içecekler (bira ve şarap), asitli içecekler (meyve suları, kola ve türevleri), kafeinli içecekler (çay, kahve ve kola)
• “Candida albican” adı verilen bir tür mantar enfeksiyonu
• “Pinworms” adıyla bilinen ve paraziter bir hastalık olan kıl kurdu hastalığı varlığı
• “Hemoroid” adıyla bilinen basur hastalığı
• Sürekli olarak dar iç çamaşırları ve dar kıyafetler giymek
• “Anal fissür” adıyla bilinen makat bölgesinde bulunan çatlak
• “Herpes simpleks” adı verilen ve uçuğa neden olan bir tür virüs
• Depresyon, stres ve asabiyet bozuklukları gibi psikolojik etmenler 
• “Sifilis” veya “frengi” isimleriyle bilinen cinsel hastalık 
• “Diyabet” olarak bilinen şeker hastalığı
• “Anal fistül” adıyla bilinen ve makat bölgesinde oluşan apse
• Kanser türlerinin bazıları (rektum kanseri, makat kanseri - anüs kanseri, bağırsak kanseri)
• Demir anemisi
• “Anal sfinkter” adıyla bilinen makat bölgesindeki kaslarda gelişen travmalar ve işlev bozuklukları
• Çölyak hastalığı
• A, B, D vitaminlerinin eksikliği
• Makat bölgesinde bulunan kıl köklerinin iltihaplanması
• Makat bölgesinde bulunan ter bezlerinin iltihaplanması
• Hipertiroidi
• “Bowen” hastalığı
• “Anal condilom” adıyla bilinen ve genital bölgede bulunan siğil
• Kronik ishal
• Kronik kabızlık
• “Paget” adıyla bilinen ve kemiklerin şekillerinde bozulmalara neden olan iltihabi durum
• “Anal inkontinans” adıyla bilinen ve dışkının tutulamamasına bağlı olarak kaçırılması durumu
• İltihabi bağırsak hastalıkları
• “Rektal prolapsus” adıyla bilinen kalın bağırsak sarkması durumu, bir diğer deyişle rektumun makat dışına sarkması durumu
• “Psöriasis” adıyla bilinen sedef hastalığı, dermatit, egzama gibi bazı deri hastalıkları gösterilebilir. 

Makatta Kaşıntı Hastalığı Teşhisi

Dikkatli bir doktor incelemesi ile makatta kaşıntı hastalığının sebebini bulmak ve teşhisini doğru bir şekilde koymak mümkündür. Hastalığın nedeninin bulunması ve teşhisinin koyulabilmesi için alanında uzman bir genel cerrah ile iletişime geçilebilir.

Makatta kaşıntı hastalığının altında yatan herhangi bir hastalık olup olmadığının kontrol edilebilmesi ve belirlenebilmesi için doktorunuz sizden ek olarak “gaita tahlili” olarak da bilinen dışkı incelemesi, sigmoidoskopi, kolonoskopi, endoskopi, anoskopi, rektoskopi, deri biyopsisi, alerji testi ve bazı serolojik testler talebinde de bulunabilir. Böylelikle bütün sebepleri ile hastalık ele alınabilecektir.

Sigmoidoskopi; kalın bağırsak üzerinde yapılan bir incelemedir. Makat bölgesi yakınındaki sol taraf tamamen incelemeye alınır.

Kolonoskopi; ışıklı bir alet vasıtasıyla kalın bağırsağın içinin gözlemlenmesidir. Gözlemleme işleminden önce kalın bağırsağın tamamen boşaltılması gerekmektedir. Boşaltma işlemi için ise müshil ve benzeri ilaçlar kullanılmaktadır.

Endoskopi; yemek borusundan başlanarak kalın bağırsağa kadar bütün organların detaylı bir şekilde incelenmesidir.

Anoskopi; “anoskop” ismi verilen bir alet ile ışık yardımıyla makat kanalının detaylıca incelenmesidir.

Rektoskopi; kalın bağırsağın son 20 ila 25 santimetrelik bölümünün incelenmesidir. Kalın bağırsağa “rektum” ismi verilir ve bu işlem ismini buradan alır.

Yapılan muayene ve tetkikler sonucunda;

• Herhangi bir sorunun belirlenemediği hafif,
• Cilt yüzeyinin kuru ve kızarık olduğu, yatay şekilli çatlakların görüldüğü orta,
• Cilt yüzeyinin ıslak ve kızarık olduğu, beyaz bölgelerin saptandığı şiddetli,
• Cilt yüzeyinin beyaz renkli ve soluk olduğu, bölgede bulunan kıl köklerinin yok olarak döküldüğü kronik seyirli hastalık tespitleri yapılır.

Makatta Kaşıntı Hastalığı Tedavisi

Makatta kaşıntı hastalığının tedavi sürecinde daimi olarak tekrarlama gösteren ve de uzun süredir devam etmekte olan bir sorun ile karşı karşıyaysanız mutlaka bir doktora danışmalısınız. Bununla birlikte evde uygulayabileceğiniz ve tedavinin ilk aşamasını oluşturmaya zemin hazırlayıcı nitelikte tedbirler de vardır.

• Öncelikle makat bölgesinde kaşıntıya sebebiyet veren yiyeceklerden kaçının. 
• Su başta olmak üzere, bol miktarda sıvı şeyler tüketin.
• Kabız olduğunuz dönemde makat bölgenizde tahriş söz konusu olacaktır. Bu tahriş de kaşıntıya neden olur. Bu yüzden bu dönemde bol miktarda lif içeren posalı yiyecekler tüketin. Böylelikle kabız durumunuz kolaylıkla kontrol altına alınabilir. 
• İshal olduğunuz dönemde de tıpkı kabız olunan dönemdeki gibi makat bölgesinde tahriş söz konusu olacaktır. Bu sebeple yine bu dönemde lifli – posalı yiyecekler tüketin. Böylelikle ishal durumunuz kolaylıkla kontrol altına alınabilir. 
• Makat bölgenizi temizleme esnasında herhangi bir kimyasal bazlı ürün kullanmadan sadece su kullanın. 
• Makat bölgesinde oluşan ter veya nem kaşıntıyı tetikleyici faktörler arasındadır. Bu sebeple bu bölgede ter oluştuğunda kurulanmalı, temizlemeden sonra nemli bırakılmamalıdır. 
• Pamuklu iç çamaşırlar tercih edin. Böylelikle makat bölgesinde oluşabilecek olan teri ve tere bağlı olarak ortaya çıkacak olan nemlenmeyi en aza indirgemiş olursunuz.
• Gün içerisinde oturma banyosu yapın. Oturma banyosu bu tür hastalıkların tedavisinde kullanılan oldukça etkili ve rahatlatıcı bir yöntemdir. 

Makatta kaşıntı hastalığının tedavisinde; kişiye özel olarak diyetler uygulanabilir. Bu diyetlerde kaşıntıya sebebiyet veren baharatlı yiyecekler ve mayalı içecekleri gibi şeylerin tüketimi kısıtlanmaktadır. Bunlara ek olarak tıbbi yöntemlere de başvurularak farklı farklı formlarda ilaç tedavisi uygulanmaktadır.  Metilen mavisi enjeksiyonu, çinko oksit içeren kremler - pomatlar ve çok kısa süreli olarak kullanılması gereken kortizon veya steroid içeren kremler – pomatlar, etken madde olarak albendazol içeren parazit ilaçları, petrolatum içeren kremler – pomatlar ile de duruma göre tedavi sağlanabilir.

Hastalığın tedavisinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise “anal condilom” adıyla bilinen siğil oluşumuna bağlı olarak gelişen bir durum söz konusu ise, özellikle partnerlerin eş halinde tedaviye alınması gerektiğidir. Yine aynı şekilde “pinworms” adıyla bilinen ve paraziter bir hastalık olan kıl kurdu varlığı söz konusu ise aile bireyleri hep birlikte tedavi altına alınmalıdır. Çünkü aynı kaşıntıların onlarda da görülmesi muhtemeldir.

Makatta Kaşıntı Hastalığı Tedavi Edilmezse

“Anal pruritus” adıyla bilinen makatta kaşıntı hastalığı tedavi edilmezse ve uzunca bir süre devam ederse makat bölgesinin yüzey kısmında sivilceye benzeyen minik kabartılara, kızarıklığa ve de tahrişe sebebiyet verecektir. Bu durum da kendisiyle birlikte “anal dermatit” problemini ortaya çıkaracaktır.

“Anal dermatit” hastalığı; makat bölgesinin özellikle yüzeyinin doğru temizlememe veya aşırı temizleme gibi durumlara bağlı olarak kaşınması ve bu kaşıntının göz ardı edilmesi suretiyle ortaya çıkmaktadır. Anal dermatit hastalığında tetikleyici bir diğer faktör ise, kortizonlu kremlerin kullanılmasına bağlı olarak makat bölgesindeki derinin incelerek daha hassas ve daha çabuk enfekte olabilecek hale gelmesidir.

Daha da ilerleyen süreçlerde ise “anal sepsis” ve “pelvik sepsis” adıyla bilinen, makat bölgesinden kana yayılabilen ciddi enfeksiyonlara sebebiyet vererek çok daha büyük boyutlara ulaşabilir.

Makatta Kaşıntı Hastalığına Ne İyi Gelir?

Makatta kaşıntı hastalığına;

• Sadece su yardımı ile ilgili bölgenin temizlenmesi ve temizlendikten sonra kurulanması
• Terlemeye bağlı oluşan nemin kurulanmak suretiyle giderilmesi
• Kokusuz ve kimyasal madde içermeyen tuvalet kağıdı kullanımı
• Kaşınan bölge ile temasta bulunmama
• Pamuklu iç çamaşırı kullanımı
• Baharatlı yiyeceklerden uzak durma
• Acı, tatlı, ekşi gibi yiyeceklerden kaçınma
• Mayalı ve alkollü içeceklerin tüketiminden kaçınma (şarap ve bira gibi)
• Kafein içeren içeceklerin tüketiminden kaçınma (çay, kahve ve kola gibi)
• Asitli içeceklerin tüketiminden kaçınma (kola ve türevleri gibi) gibi durumlar iyi gelir.

Makatta Kaşıntı Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Makatta kaşıntı hastalığına;

• Sabun, duş jeli gibi kimyasal bazlı ürünleri kullanarak makat bölgesini temizleme
• Kokulu ve böylelikle kimyasal madde içeren tuvalet kağıtları kullanma
• Kaşınan bölgeyi kaşıma
• Naylon içeren ve böylelikle de bölgenin terlemesine, terlemeye bağlı olarak da nemli kalmasına neden olan iç çamaşırı kullanımı
• Baharatlı yiyeceklerin tüketimi
• Mayalı ve alkollü içeceklerin tüketimi (şarap ve bira gibi)
• Kafein içeren içeceklerin tüketimi (çay, kahve ve kola gibi)
• Asitli içeceklerin tüketimi (kola ve türevleri) gibi durumlar iyi gelmez.

Makatta Kaşıntı Hastalığı İlaçları

Makatta kaşıntı hastalığı tedavisinde; metilen mavisi enjeksiyonu, çinko oksit içeren kremler - pomatlar ve çok kısa süreli olarak kullanılması gereken kortizon veya steroid içeren kremler – pomatlar, etken madde olarak albendazol içeren parazit ilaçları, petrolatum içeren kremler – pomatlar ile de duruma göre tedavi sağlanabilir.

Antibiyotiklerin uzun süreli olarak kullanılmaması önemli bir noktadır. Çünkü uzun süreli antibiyotik kullanımında, bağırsaklarda bulunan ve yararlı nitelikte olan bakterilerin zarar görmesi muhtemeldir. Yararlı bakterilerin zarar görmesiyle birlikte, zararlı bakteriler için daha geniş bir alan açılacak ve üremelerine zemin hazırlanmış olacaktır. Zararlı nitelikteki bakteriler de fazlasıyla üreyerek şikayetlerin artmasına neden olacaktır.

Makatta Kaşıntı Hastalığı Ameliyatı

Makatta kaşıntı hastalığı bir çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Hastalığın sebebi eğer ki “anal fissür” adıyla bilinen makat bölgesindeki çatlaklar ise cerrahi müdahale mutlak suretle şarttır. Cerrahi müdahale öncesinde botoks yöntemi de günümüzde sık bir şeklide kullanılmaya başlamıştır. Cerrahi müdahale alanında uzman bir genel cerrah tarafından yapılmalıdır.

“Anal fissür” yani makat çatlağı ameliyatı, çatlağın durumuna göre farklı farklı şekillerde gerçekleştirilmektedir.

İzlenen bazı yöntemler aşağıdaki gibidir;

Anal dilatasyon adı verilen makatın genişletilmesi işlemi: Günümüzde çok fazla tercih edilmeyen bu yöntem, genellikle sonrasında tekrarlamaya neden olmaktadır. Daha çok 40 yaş ve üzeri hastalarda, genel anestezi altında veya tercihe bağlı olarak spinal anestezi altında uygulanabilen bir yöntemdir.

Lateral internal sfinkterotomi adı ile bilinen makatın iç kısmındaki kasın kesilmesi işlemi: Günümüzde en yaygın şekilde kullanılan yöntemdir. Makat bölgesinin sağ ve sol tarafında bulunan iç kasa ulaşılarak cerrah tarafından uygun bir şekilde kesilmesiyle gerçekleşir. Genellikle genel anestezi altında gerçekleştirilen bir yöntemdir.

Fissürektomi ve kaydırma tekniği yani “flep” tekniği: Bu işlem ile problemin yaşandığı bölge cerrahi müdahale ile çıkarılarak temizlenir ve dokuların çevre dokulardan transferi aracılığı ile bölgenin doldurulması işlemidir.

Lazer yardımı ile anal fissürün yakılması işlemi: Bu işlem ile lazer yardımıyla makat bölgesinde bulunan çatlağın yakılması sağlanır.

Radyofrekans ile sfinkterotomi işlemi: Bu işlem ile makat çatlağının olduğu bölgede bulunan iç kasın radyofrekans yardımı ile kesilerek temizlenmesi sağlanır.

Fissürektomi işlemi: Oldukça yaygın kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Makat bölgesinde bulunan çatlağın kesilerek çıkartılması olarak tanımlanabilir.

Cerrahi operasyonlar sonrasında, kişi genellikle 1 hafta içerisinde normal hayatına geri dönebilir ve ağrısı da 1 hafta içerisinde azalma gösterecektir. Bunlarla beraber makat bölgesinde kanama, gaz kaçırma, dışkı kaçırma, enfeksiyon ve “anal fistül” adıyla bilinen ve makat bölgesinde oluşan apse söz konusu olabilir.

Çocuklarda ve Bebeklerde Makatta Kaşıntı

Çocuklarda ve bebeklerde makat bölgesinde görülen kaşıntının da farklı farklı sebepleri vardır. Ancak genellikle “pinworms” adı verilen kıl kurdu paraziti çocuklarda ve bebeklerde makat kaşıntısının temel sebebini oluşturur. Böyle bir durum ile karşılaşıldığında, ailede bulunan diğer kişilerde de aynı şekilde makat kaşıntısı görülmesi söz konusu olabilir. Bu yüzden bütün aile tedavi sürecine alınmalıdır.

Yine aynı şekilde bebeklerde bez kullanımına bağlı olarak, popo kısmının sürekli kapalı kalması terlemeyi ve kendisiyle birlikte nemlenmeyi de ortaya çıkarır. Bu da makatta kaşıntı problemine neden olabilir. Bu sebeple bebeklerin popo kısmında terlemeyi önlemek için bebek pudrası gibi ürünlerin kullanımına özen gösterilmeli, aşırıya kaçmadan kullanılmalı ve düzenli olarak havalandırılması önem taşır. Temizleme için ise alkol ve paraben içermeyen, dermatolojik testlerden geçmiş olan ıslak mendillerden faydalanılmalı ya da su ile ıslatılmış pamuklu bir bez kullanılmalıdır. Bu da makatta kaşıntıyı önler nitelikte bir durumdur.

Makatta Kaşıntı Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Makatta kaşıntı hastalığı tedavisinde kesinlikle ihmale yer verilmemelidir. Bu tür kaşıntıların çok ciddi başka hastalıklara sebebiyet verebilme niteliğindedir. Daimi olarak tekrarlama gösteren ve de uzun süredir devam etmekte olan makatta kaşıntı probleminde mutlaka bir doktora danışılmalıdır. Eğer makat bölgesinde yaşamakta olduğunuz kaşıntı problemi, 1 hafta ve üzeri zamandır devam etmekteyse hiç vakit kaybetmeden alanında uzman bir dermatoloğa veya genel cerrahi doktoruna gidilmelidir.