Saç Derisinde Kabuklanma

Saç Derisinde Kabuklanma Nedir? 

Saç derisinde kabuklaşma, sağlıklı saç derisine göre aşırı derece kuru olan bir bölgede başlayan kaşıntılı, derinin pul pul döküldüğü ve kepek oluşumu ile daha da ağırlaşabilen bir rahatsızlıktır. Kabuklaşan saç derisi diğer sağlıklı ve pürüzsüz olan saç derisine kıyasla daha sert ve pürüzlü olmaktadır. Kabuklaşan kısımlar küçük ve birbirinden uzak lezyonlar şeklinde olabilirken bazı kabuklaşan küçük lezyonlar birleşerek daha geniş bir alanda etkili olabilirler. 

Sürekli kaşınan kuru saç derisi kısa sürede hasar görür. Hasar gören ciltte kan pıhtısı gelişir. Bu kan pıhtısı zamanla sertleşerek kabuk olarak bilinen koruyucu bir tabaka halini alır. Saç derisinde gelişen kabuklar sarı, kırmızı, kahverengi veya siyah renkte olabilir. Kabuklar çok kaşıntılı olduğundan kaşımaya bağlı lokal kanamalar görülebilir.  

Saç derisinde kabuklanma, egzama veya sedef gibi ciddi cilt hastalıkların işareti olabilirken bazen de sık sık karşılaşılan saç derisindeki yağlanmanın bir sonucunda olabilir. Saçlı derideki kabuklanma kişileri hem psikolojik hem de fizyolojik olarak olumsuz yöne etkileyen bir rahatsızlıktır. Saç derisinde gelişen kabuklanma nedeninin tespiti hasta için uygun tedavi planının belirlenmesi açısından çok önemlidir. 

Saç Derisinde Kabuklanma Belirtileri 

Altta yatan hastalıklara bağlı olarak saç kabuklanmasına farklı belirtiler eşlik edebilir. Belirtiler genellikle cilt üzerinde yoğunlaşsa da vücudun diğer sistemlerinde de etkili olabilir. Saç derisinde başlayan hafif pullanma, kaşıntı veya kepeklenme genelde kozmetik görüntü dışında insanları olumsuz etkilemez. Fakat bu tür belirtiler altta yatan bir sorunu işaret etmesi anlamında önemlidir. 

Saç derisinde kabuklanma şikayetine eşlik eden diğer belirtiler ise şunlardır: 

• Lokal kanama ve morarma

• Saç derisi üzerinde yanma hissi

• Saç derisinde kabuklanma, kaşıntı ve yara

• Kabuklanan bölgede ağrı hissi

• Ciddi vakalarda kabuklanma çevresinde irin veya cerahat

• Saç derisinde kızarıklık, ısı artışı ve şişlik

• Deri tabakasında kabuklanmaya bağlı kalınlaşma

• Kabuklaşan bölgede hissizlik ya da karıncalanma hissi  

Saç derisinde kabuklanma yaşayan kişilerde özellikle enfeksiyona bağlı olarak diğer vücut sistemlerine ait belirtiler görülebilir. En sık eşlik eden belirtiler ise şunlardır: 

• Yorgunluk veya halsizlik 

• Yüksek ateş 

• Bulantı ve kusma

• Sinir sistemine ait problemler nedeniyle ağrı, uyuşma veya karıncalanma   

Saç Derisinde Kabuklanma Nedenleri 

Saç derisinde meydana gelen kabuklanma, ciltte gelişen enfeksiyon hastalıklarına, bağışıklık sistemi bozukluklarına ve travmalara bağlı gelişen bir belirtidir. Saç köklerinde ortaya çıkan kabuklanmanın temel nedenleri şunlardır: 

Alerjik kontakt dermatit, kişilerin dokundukları ya da temas ettikleri yabancı maddeye karşı verdikleri alerjik reaksiyonlardır. Alerjik reaksiyona şampuanlar veya saç boyası gibi güzellik ve bakım ürünleri neden olabilir. Saç boyasından sonra çıkan kabuklanma şikayeti kadınlarda sıklıkla yaşanmaktadır. Ayrıca meşe ya da çeşitli bitkiler, çamaşır suyu gibi kimyasal maddelerin saç derisine teması ile kontakt dermatit gelişebilir. Bu alerjik reaksiyonlar kafa derisinde kuru ve pullu yama tarzında lezyonlara neden olur. Bu lezyonların kaşınması ile kanama ve kabuklanma meydana gelebilir.  

Seboreik dermatit, kafa derisini etkileyen bir cilt rahatsızlığıdır. Genelde ciltte kaşıntı, pul pul dökülme ve kabuklanma şeklinde karakterize olur. Kabuklaşan yama tarzındaki lezyonlar, beyaz veya sarı renkte olurken aynı zamanda saç gövdesine de yapışabilir. Bulaşıcı olmayan bu cilt rahatsızlığının nedeni belirsizdir. Saçlar her gün yıkansa dahi pul pul dökülme ve kabuklanma devam edebilir. Ancak kepeklenmenin veya kabuklanmanın kontrol altına alınması çok uzun sürer. Bazı durumlarda kaybolabilir veya daha sonra tekrar çıkarak kronik bir hale gelebilir. 

Sedef hastalığı (Psoriasis), vücudun çeşitli bölgelerini etkileyebilen bir cilt hastalığıdır. Saç derisinin her bölgesinde kalın ve gümüş renkte kabuklanmaya neden olabilir. Sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık %50’sinin saç derisinde sedef hastalığına bağlı kabuklanma görülmektedir. 

Ringworm hastalığı, saç kıllarını ve saç derisini tutan bir mantar enfeksiyonudur. Saç derisinde kaşıntı ve pul pul dökülme ile karakterize olan oval şeklinde yüzeysel lezyonlardır. Lezyonlar kalın ve genellikle kabuğa benzer bir görüntüdedir. Bu hastalık genel olarak çocukları etkilemektedir. Ayrıca oldukça bulaşıcıdır. 

Saç bitlenmesi, özellikle ense kısmında kaşıntı ile kendini gösteren bir paraziter deri hastalığıdır. Kişiler saçlarını kaşıdıkça saçlarında kabuklanma gelişebilir. Bu durum enfeksiyon riskini artırmaktadır. 

Liken planus lezyonları cildi, ağız veya genital mukozayı, tırnakları ve saçlı deriyi tutan iltihabi (enflamatuvar) bir deri hastalığıdır.  Saç derisini tutan lezyonlara ise Liken Pilanopilaris adı verilmektedir. Saç derisinde kabuklanmanın yanı sıra kalıcı olarak saç dökülmesiyle de sonuçlanabilir. 

Su çiçeğine neden olan virüs (varicella zoster), kişilerin sinir sistemine yerleştikten sonra inaktif bir şekilde yaşayabilir. Tekrar aktif olması sonucunda ise zona hastalığı gelişir. Zona, saç derisinde kabuklanma yapabilmektedir. Zona hastalığı yaklaşık iki haftadan uzun bir süre sarı bir kabuklaşma halinde devam edebilir.

Dermatitis herpetiformis, genellikle çölyak hastalarında görülen otoimmün bir cilt rahatsızlığıdır. Saçlı deride kırmızı ve çok kaşıntılı kabarcıklar şeklinde karakterize olur. Kabarcıklar zamanla kabuklaşarak 1-2 hafta içinde iyileşirken, yeni kabarcıklar oluşmaya devam eder. 

Cilt kanseri, güneş ile temas halinde olan cilt bölgesinde gelişebilir. Özellikle kafa derisinde yama halindeki lezyonlar genişler ya da lezyonlar kabuklaşarak yayılır. 

Kıl kökü iltihabı (folikülit), özellikle geç dönem HIV/AIDS hastalarının saçlı derisinde etkin olan bir rahatsızlıktır. Kafa derisinde kaşınan ve iltihaplanan yaralar zamanla kabuklaşarak iyileşir. Saç derisi kabuklanması genişleyerek tüm kafa derisinde etkili olabilir. 

Saç Derisinde Kabuklanma Teşhisi  

Saç derisinde kabuklanma şikayetinin tedavisinde en önemli nokta altta yatan nedenin aydınlatılmasıdır. Bu nedenle detaylı bir hasta öyküsü almak çok kıymetlidir. Doktor, hasta öyküsünü alırken şu kritik soruları hastalarına yönlendirmektedir; 

• Saç derisindeki kabuklanma hangi bölgede daha sık kendini gösteriyor?

• Saç derisindeki kabuklanmayı ilk ne zaman farkettiniz?

• Sık sık kabuklanma oluyor mu?

• Saç derisinde veya vücudun diğer bölgelerinde farklı belirtileriniz var mı?

• Hangi ilaçları alıyorsunuz? 

Saç derisinde kabuklanma şikayetinin altında çok çeşitli nedenler olduğundan ötürü ayrıntılı fiziksel muayene detaylandırılır. Örneğin, saç biti şüphesiyle saç derisi wood lambası olarak adlandırılan özel bir ışık ile dikkatlice incelenir. Linken planus, zona hastalığı, seboreik dermatit veya kıl kökü iltihabi gibi hastalıkların teşhisi klinik görünümle yapılabilmektedir. Bazı istisnai durumlarda dermatologlar cilt biyopsisi yapılabilir. Kolay ve acı vermeyen bu işlem neticesinde kesin tanıya ulaşılabilir. 

Saç Derisinde Kabuklanma Tedavisi 

Saç derisinde kabuklanma tedavisi, altta yatan nedenlerinin teşhisine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Saç biti şikayeti ile saçlarda gelişen kabuklaşmanın tedavisinde doktorlar tarafından önerilen bit şampuanı ve saç biti tarağı etkili sonuçlar vermektedir. Özellikle beyaz sirke ile ön temizleme yapılan saçlarda kullanılan şampuan kısa sürede (1 hafta içinde) hastanın şikayetlerini hafifletmektedir.  

Kıl kökü iltihabi tedavisinde saç kökündeki kabuklar temizlenir ve daha sonra anti-septik sabunlar ile temizlenir. Bazı durumlarda saç bölgesine direk uygulanan ya da ağız yolu ile alınan antibiyotikler (çok fazla saç kökü etkilendiyse) reçete edilebilir. Genellikle 20 günlük bir tedavi süresi sonunda hastaların belirtileri ortadan kaybolmaktadır. 

Hafif olarak geçirilen seboreik dermatit kaynaklı saç derisi kabuklanma vakalarında anti-kepek olarak adlandırılan selenyum sülfür veya çinko pirition içeren şampuanlar kullanılabilir. Daha şiddetli vakalarda doktor tarafından reçete edilen direk deriye uygulanan steroid tedavisi yanında antifungal özellikli şampuan hastaların tedavisine eklenebilir. 

Zona hastalığına bağlı saçlı deride oluşan kabuklanmanın tedavisinde antiviral ilaçlar reçete edilmektedir. Genel olarak mantar enfeksiyonuna bağlı saç kabuklanması vakalarında antifungal ilaçlar reçete edilmektedir. Liken planus tedavisi uzun süre sürmesinden kaynaklı olarak saç derisinde kabuklanma kronik hale gelebilmektedir. Genel olarak belirtilere yönelik tedaviler uygulanmaktadır. İlaç tedavisine ek olarak fototerapi (ışık tedavisi) hastalara tavsiye edilebilir. 

Saç Derisinde Kabuklanma Tedavi Edilmezse  

Saç derisinde kabuklanma şikayetinin tedavisinde yaşanılan gecikmeler bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle kabuklanma sebebinin belirlenmesi sonrasında alınan hızlı tedaviler ile komplikasyon gelişme riski azalmaktadır. 

Genel olarak karşılaşılacak komplikasyonlar şunlardır: 

• Kabuklanma bölgesinde yara izi gelişebilir

• Fırsatçı bakterilerin sebep olduğu enfeksiyon hastalıkları

• Enfeksiyona neden olan bakterinin kana karışma (sepsis) riski 

Saç Derisinde Kabuklanmaya Ne İyi Gelir? 

• Saç derisini yaralanma sonrası enfeksiyon riskinden korumak ve sivilceleri önlemek için düzenli olarak saçların yıkanması

• Saç derisini tahriş edebilecek kaşıma ve sıkma gibi davranışlardan kaçınmak

• Saç derisini kurutmayan ve tahriş etmeyen şampuanlar kullanmak

• Saç derisinde gelişen ve alınan önlemlere rağmen geçmeyen problemlerin tedavisinde uzman bir doktordan destek almak

• Çocuklara düzenli olarak el yılama alışkanlığı kazandırmak

• Saç derisinde bulaşıcılığı yüksek hastalığı olan kişiler ile yakın temastan kaçınmak

• Doktor tavsiyesi ya da kontrolü eşliğinde elma sirkesi, bikarbonatlı su ya da çay ağacı yağı gibi alternatif tedaviler uygulanabilir

• Tahriş edici alerjenlere maruz kalmaktan kaçınmak

• Ilık su ile saç dipleri dikkatlice durulanmalıdır

• Saçları yıkarken tahriş edici masajlardan kaçınmak 

Saç Derisinde Kabuklanmaya Ne İyi Gelmez? 

• Düzenli olarak saçların yıkanmaması

• Sık sık saç derisini kaşımak

• Saç köklerinin havalanmasına imkan vermeyecek şekilde giyinmek 

• Özellikle sarımsağı direk ya da bazı karışımlar ile saç derisine sürmek kabuklanma veya sivilce benzeri oluşumları artırabilmektedir

• Döküntüleri kaşımak ya da sıkmak

• Uzman kontrolü dışında ilaç ya da alternatif tedaviler uygulamak

• Aşırı soğuk ya da sıcak su ile saçların yıkanması

• Banyo sırasında sert bir şekilde saç köklerine masaj uygulamak

• Saç derisini kurutan ve tahriş eden bakım ürünleri kullanmak 

Saç Derisinde Kabuklanma İlaçları 

Viral nedenlere bağlı gelişen saç kabuklanması vakalarında Asiklovir, Famsiklovir ve Valasiklovir etken maddesi içeren antiviral ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca ağrı şikayeti olan kişilere İbuprofen veya Asetaminofen gibi ağrı kesici etkisi olan ilaçlar reçete edilebilir 

Enfeksiyon kaynaklı vakalarda Sefalosporin ve Makrolid etken maddesini içeren antibiyotikler tercih edilebilir. Seboreik dermatit vakalarında topikal kortikosteroidler (krem, merhem, losyon vb.) hastalara reçete edilebilir. 

Gebelikte Saç Derisinde Kabuklanma 

Hamilelik döneminde artan sivilce oluşumuna ek olarak hormonal değişikler saç derisini etkilemektedir. Bu dönemde saç derisi daha fazla yağ üreterek daha fazla hücre oluşumunu tetikleyecektir. Bunun sonucunda saç derisinde pullanma veya kabuklanma riskini artmaktadır. Bu dönemde daha önce kullanılan şampuan, saç boyası veya saç kremi gibi saç bakım ürünlerine karşı saç derisinde kabuklanma, kaşıntı veya pullanma görülebilir. 

Ayrıca hamilelik döneminde kadınların zayıflayan bağışıklık sistemine ek olarak ciltlerinin hassaslaşması nedeniyle mantar kaynaklı enfeksiyonların gelişme riski yükselir. Mantar enfeksiyonları hamile kadınların saç derisinde kabuklanma şikayeti yaşamasına neden olabilir. Artan sivilce ve yağlanma ya da hormonal değişikler hamilelikte kıl kökü iltihabına neden olması ile saç derisinde kabuklanma yaşanabilir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Saç Derisinde Kabuklanma

 Bebekler genel olarak 6 ay-1 yaş dönemi arasında sıklıkla seboreik dermatit nedeniyle kafa derisinde kabuklanma sıkıntısı yaşayabilir. Kabuklanma şikayeti zamanla kendiliğinde ortadan kalmaktadır. Dirençli vakalarda çocuk doktoru steroid bazlı kremler reçete edebilir. Tamamlayıcı tedavi olarak çay ağacı yağı, zeytin yağı veya mineral yağlar bebeklerin kafa derisine direk uygulanabilir. Ayrıca bebeklerde eozinofilik püstüloz nedeniyle saç kıllarının kökünde iltihap gelişerek kabuklanma şikayeti görülebilir.

Ailesinde seboreik dermatit vakası olan çocuklar, okulda stres yaşayan veya uyku düzeninde problemler olan çocukların saç derisinde kabuklanma gelişebilir. Ayrıca çocuklarda saç biti saç derisinde kabuklaşma riskini artıran diğer bir nedendir. Saç biti kontrolü ve takibi çocuklarda çok önemlidir. Çocuklarda çok sık olmasada kıl kökü iltihabı nedeniyle saç derisinde kabuklanma görülebilir. Tedavisinde yetişkinlere uygulanan tedavi verilebilir. 

Saç Derisinde Kabuklanma için Hangi Doktora Gidilir?

Genelde saç derisinde kaşıntı, pullanma veya kabuklanma şikayeti ciddi bir durumun işareti olmamaktadır. Evde alınan önlemler ya da saç derisine uygulanan alternatif tedaviler sonrasında şikayetlerinde hafifleme olmayan kişilerin dermatoloji uzmanı ile görüşmesi faydalıdır. Bununla birlikte, saç derisindeki lezyonlar veya açık yaralar ciddi bir bakteriyel enfeksiyona dönüşebilir. Aşağıdaki belirtilere sahip olan kişilerin Acil Servise başvurması gereklidir: 

• Bilinç kaybı, bayılma veya uyuşukluk

• Yüksek ateş

• Kabuklanma çevresinde irinli bir şişlik veya bu bölgede aşırı kızarıklık

• Taşikardi veya nefes darlığı