Yumurtalık İltihabı

Yumurtalık İltihabı Nedir?

Over halk dilinde yumurtalık olarak bilinmektedir. Yumurtalık üreme için gerekli olan yumurtanın üretildiği yerdir. Yumurtanın Latincedeki karşılığı ise ovum olarak bilinmektedir. 

Herhangi bir sebep dolayısıyla overlerde meydana gelen iltihabi reaksiyonlara ooforit denir. Yani ‘’ooforit’’ yumurtalığın bakteriyel veya otoimmun gibi sebeplerle iltihabi reaksiyon görülmesi durumudur. 

Üremenin ve insan türünün neslini devam ettirebilmesi için sağlık bir yumurtaya, sperme ve anne vücuduna ihtiyaç vardır. Bu üç bileşenin herhangi birinde meydana gelen iltihabi reaksiyonlar, tıkanıklıklar, yapısal bozukluklar ve üretim açısından olan bozukluklar üremeye engel olur. 

Bunun dışarısında herhangi bir üreme organında gelişen iltihabi reaksiyon kişide karın ağrısı ve kanama gibi farklı sebeplere yol açabilir. Bu açıdan hastaların değerlendirilmesi gerekmektedir. 

Herhangi bir sebeple çocuk sahibi olamayanlara tıpta ‘’infertilite’’ yani kısırlık denmektedir. Yumurtalık iltihabı da bir infertilite sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Yumurtalık iltihabı hastalığı meydana gelmesindeki sebepler sıklıkla bakteriyel enfeksiyonlar, pelvik iltihabi hastalık ve otoimmun ooforit olabilir.

Yumurtalık iltihabı meydana geldiğinde bu sadece yumurtalıkta izole olarak kalabilir. Bununla birlikte yumurtalıklar ile rahimi bağlayan tüplere de sıçrayabilir. 

Hem yumurtalıkların hem de tüplerin iltihabı reaksiyonunun bir arada görülmesine salpingo-ooforit denmektedir. Salpenks latince bir kelimedir ve Türkçede tüpleri karşılar.

Bu durum hastalarda daha şiddetli ağrı olarak ortaya çıkabilir.  

Yumurtalık iltihabı risk faktörleri: Aşağıdaki durumlarda yumurtalık iltihabı açısından risk faktörleri meydana gelebilir. 

• Birden fazla cinsel partnere sahip kadınlar ve erkekler bir araya geldiğinde yumurtalık iltihabı ve cinsel yolla bulaşan bakteriler ile oluşan hastalıklara yatkınlık meydana gelebilir.
• Cinsel ilişki sırasında korunmama cinsel yolla bulaşan hastalıklar için risk faktörüdür.
• Rahim içi araç kullanımı düşünüldüğünde bu iş tarafından uzman olmayan birinin aracı takmaya çalışması bir risk faktörü olabilir. Rahim içi aracı yanlış takıldığında enfeksiyon odağı haline gelebilir.
• Kürtajın bir doktor tarafından yapılmadığı durumlar da enfeksiyonlar için ciddi risk faktörleridir.

Yumurtalık İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık iltihabının en temel ve yaygın görülen belirtisi karın ağrısıdır. Karın ağrısının şiddeti genelde iltihabi yük ile orantılıdır. 

Hastalarda meydana gelen karın ağrısının sebebinin araştırılması ve yumurtalık iltihabından kaynaklı olup olmadığı bazı tetkikler sonucunda öğrenilir. 

Kadınlarda karın ağrısının birçok sebebi olabilir. Erkeklere göre kadınlardaki karın ağrısının sebebini belirlemek çok daha zordur. 

Bu pelvis içerisinde ekstra olarak bulunan üreme organlarının ağrısının karında lokalize olabilmesi sonucunda meydana gelir. 

Karın ağrısı dışında vücuttaki enfeksiyon sebebiyle bazı sistemik belirtiler de meydana gelebilir. 

Bu belirtiler aşağıdaki gibi olabilir:

• Normal zamanda meydana gelen adet kanamasından daha fazla miktarda kan gelme durumu. Buna hipermenore de denir.
• Metroraji adı verilen adet dönemleri dışında düzensiz ara ara kanamalar görülebilir. Bu durum hastalarda paniğe sebep olabilir.
• Vajinadan gelen kötü koku ve akıntılar da enfeksiyon sebebiyle meydana gelebilir.
• Ateş enfeksiyonun vücut ile savaşındaki düşmanıdır. Vücut bilinçli bir şekilde sıcaklığını arttırarak enfeksiyona karşı avantaj sağlamaya çalışır. Belirli bir dereceye kadar ateş vücut için faydalıdır ve düşürülmemesi gerekir.
• Titreme genellikle ateş ile birlikte görülen vücudun enfeksiyona sistemik bir yanıtıdır.
• Karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma enfeksiyonlarda genellikle birlikte görülür. Periton adı verilen karın organlarını saran zarın da enfeksiyondan etkilenmesi ve irritasyonu bu belirtilerin temel sebebidir.
• Yumurta iltihabı gelişen kişilerde cinsel ilişki sırasında ağrı ve kanama gibi şikayetler de meydana gelebilir.
• İdrar yapma sırasında yanma gibi şikayetler olabilir. Bununla birlikte idrara çıkma da zorlukta yaşanabilir.

Yumurtalık İltihabı Nedenleri Nelerdir?

Ooforit yani yumurtalık iltihabı genellikle bakteriyel enfeksiyonlar ile enfekte olan kişilerde görülmektedir. Bu bakteriyel enfeksiyonlar genellikle cinsel yolla bulaşırlar. 

Genelde klamidya ve gonore gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) sonucudur. Çok fazla cinsel partneri olan ve cinsel ilişki sırasında korunmayan kişilerin bu enfeksiyonlara yatkınlığı artar.  

Bazı bakteriler vajinal ve rahim ağzı yoluyla üreme sistemine girebilir. 

Bu duruma sebep olabilecek olaylar aşağıdaki gibi olabilir:

• Rahim içi araç kullanımının (RİA) kişilere yanlış takılması sonucu bakteriler rahime girebilir. Oradan tüplere ve yumurtalığa geçebilir. Bununla beraber iltihabi reaksiyonlar gelişir.
• Kürtaj sırasında hasta bakteriler tarafından enfekte olabilir. Kürtajdan birkaç gün sonra yumurtalık iltihabı ve diğer üreme organlarının iltihabi reaksiyonları meydana gelebilir.
• Anormal ve sağlıklı olmayan gebelikler sonrasında düşükler meydana gelebilir. Düşükten sonra iltihabi enfeksiyonlar oluşabilir.
• Doğum esnasında ve sonrasında rahim ağzı aracılığıyla bakteriler yumurtalığa gidebilir. 
• Otoimmün olarak yumurtalık iltihabı meydana gelebilir. Otoimmun hastalıklar vücudun kendi organlarına ve dokularına saldırdığı durumlardır. Otoimmun yumurtalık iltihabının sebebi tam olarak gün yüzüne çıkarılamamıştır.

Yumurtalık İltihabı Teşhisi

Yumurtalık iltihabı teşhisi yapılırken genellikle hastaya doktor tarafından tıbbi öyküsü, ilişkiye girme sıklığı, cinsel partner sayısı, ilişki sırasında partnerinin korunup korunmadığı, yakın zamanda düşük, doğum veya benzeri bir tıbbi durumun olup olmadığı konusunda sorular sorulur. 

Bu sorular ve hastanın tıbbi öyküsünü anlattığı konuşmaya anamnez almak da denebilir.

Detaylı bir anamnez sonrasında doktor şüphelendiği durumların tanısını dışlama için bazı muayene yöntemlerine ve yardımcı testler ile görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyabilmektedir. 

• Fizik muayene pelvik bölge ve karından başlamak üzere vajinal olarak devam eder.
• Spekulum ile muayene: Hastanın rahim ağzı (serviks) incelenmesi için spekulum ile muayene yapılabilir. Bu muayenede hasta dorsal litotomi pozisyonuna yatar ve spekulum adı verilen araç ile muayene yapılır. 
• Kan ve idrar testleri: Bu testler aracılığıyla herhangi bir üriner sistem enfeksiyonunun varlığı araştırılmak istenir. Genellikle beyaz kan hücresi sayısının artışı ve iltihap ile ilgili diğer belirteçleri aramak için bu testler kullanılır. İdrarda lökosit veya anormal hücreler aranır. Doktor kan ve idrar testleri aracılığıyla sistit (mesanenin iltihabı) gibi diğer üriner sistem enfeksiyonlarını dışlama imkanına erişir.
• Ultrasonografi görüntüleme: Pelvik bölgedeki tüm organların ve yapıların ultrasonografi aracılığıyla detaylı görüntülenmesi işlemine pelvik ultrason adı verilir. Doktor pelvik bölgenin detaylı bir şekilde görüntülenmesi için iki yöntem kullanabilir. Bu yöntemler:
  • Transabdominal Ultrasonografi: Cilt üzerinden pelvis bölgesindeki organları görüntülemeyi sağlayan ultrasonografiye verilen addır. Bir prob aracılığıyla deriye sürülen bir sıvı ile işlem yapılır. Basit, pratik ve ucuz bir görüntüleme yöntemidir.
    
  • Transvajinal Ultrasonografi. Bu yöntem ise vajinal yol ile daha detaylı olarak pelvis içerisindeki organların incelenmesidir. Bu daha detaylı bir izlem şansı verir. Bu yöntem ile yumurtalıkların boyutunu değerlendirecek ve kistleri veya apseleri kontrol edecektir.
• Laparoskopi: Doktor eğer yumurtalık iltihabından tam emin olamazsa ve hem tüpün hem de yumurtalığı iltihaplandığından şüphelenirse, fallop tüplerini ve yumurtalığı görüntülemek için bu cerrahi yöntemden faydalanmak isteyebilir.

Diğer yöntemlere göre daha invaziv ve girişimsel bir testtir. Bu işlemi yapabilmek için karnın alt bölgesinde bir kesi yapılır ve kesinin içerisine ince, ışıklı bir kamera yerleştirilir. 

Bu, pelvik organları görmeye ve bazı tıkanıklıkların gidermesini sağlayabilir. Bu açıdan hem tanı hem tedavide faydalı olabilir. 

Yumurtalık İltihabı Tedavisi

Tedavi genellikle altta yatan sebebe yönelik yapılır. Hastanın cinsel yolla bulaşmış bir bakteriyel enfeksiyonu varsa buna yönelik olarak antibiyoterapi yapılmalıdır. Apse gibi oluşan bazı dokuların tedavisi de antibiyotikler ile yapılabilir.

Bazı durumlarda kişiler yumurtalık iltihabı geliştirmiş olması sebebiyle infertil kalabilir. Yani çocuk yapma istekleri gerçekleşmez. Buna etkilenmiş yumurtalıklar, tıkanıklıklar ve yapışıklıklar sebebiyet verebilir. 

Bu sebeplerle hastanın tıkanıklığını gidermek, apselerin drenajını yapmak ve yapışıklıkları düzeltmek amacıyla cerrahi uygulanabilir. 

Genellikle hastanın çocuk isteme durumu, yaşı ve doktorun önerisi cerrahi tedavi planlanmasında önemlidir.

Doktorlar hastaların karın ağrısını azaltmak ve ateşini düşürmek için ağrı kesiciler yani steroid olmayan anti iltihabi ilaçları almasını önerebilir. 

Yumurtalık İltihabı Tedavi Edilmezse

Yumurtalık iltihabı tedavi edilmediği zaman ciddi durumlara sebebiyet verebilir. Aşağıdaki durumlar ve hastalıklar tedavi edilmeyen yumurtalık iltihabı sonucunda oluşmuş olabilir.

Bu durumlar ve hastalıklar:

• Hastaların hayat kalitesi düşmektedir. Karın ağrısı, ateş ve titreme gibi bazı belirtiler hastaların normal hayatına devam etmesini engellemektedir. Bununla birlikte iştah problemleri de görülebilir. Hasta idrara çıkmaktan çekinir. Bunun da sebebi idrar yaparken yanma hissidir.
• Hastalarda intertilite gelişebilmektedir. Yumurtalık iltihabına bağlı olarak hastaların fallop tüpleri etkilenebilir ve tıkanabilir. Yumurtalar rahime ulaşamaz veya sağlıklı bir şekilde döllenemez. Bu sebeple çocuk sahibi olmak isteyen kişilerde tedavi edilmeyen yumurtalık iltihabı istenmeyen kalıcı tıkanıklıklara ve yapışıklıklara sebebiyet verebilir.
• Enfeksiyon odağı, apse veya yumurtalığın içerisindeki iltihabi doku herhangi bir şekilde karın içerisine ve kana karışırsa sepsis adı verilen durum meydana gelir. Sepsis, kanın enfekte olması olarak da bilinmektedir.
• Fallop tüpünün hasarlı oluşu döllenmiş yumurtanın rahim içerisine ulaşmasına engel olur. Buna ektopik gebelik de denir. Ektopik gebelik döllenmiş yumurtanın olması gereken yerde yani rahimde olmamasına verilen isimdir. Bu durum hayatla bağdaşmaz. Hastayı ölümcül durumlara sokabilir. Ektopik gebelik rüptürü adı verilen durum meydana geldiği zaman acil müdahale gerekir. Acil müdahale yapılmazsa hasta kaybedilir.

Yumurtalık İltihabı Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki yöntemler ve besinler yumurtalık iltihabı gelişen kişilerin belirti ve şikayetlerini azaltmak için iyi olabilir. 

Bu yöntemler ve besinler: 

• Daha önce yumurtalık iltihabı geçirmiş veya hali hazırda yumurtalık iltihabı geçiren kişilerin cinsel ilişkiye girerken son derece dikkatli olması gerekir. Cinsel ilişki sırasında kondom kullanılması şiddetle tavsiye edilir. Bununla beraber cinsel ilişki sonrasında genital bölgenin ve çevresinin yıkanması tavsiye edilir.
  
• Kişisel hijyene dikkat etmek hastaların iyileşmesinin gecikmesini önler. Hastaların kuru iç çamaşırları giymesi, genital bölgenin ıslak olmaması ve günlük banyo yapma gibi bazı hijyen önlemleri iyileşmenin gecikmesini önler.
  
• Vücuttaki iltihabi reaksiyonlar ile savaşta zeytinyağı son derece önemli bir rol alabilir. İçerdiği omega-9 yağ asitleri ile iltihabi reaksiyonlar için vücuda yardımcı olur. Yemeklerde zeytinyağı kullanmak önerilmektedir.
  
• Yüksek ateş vücut için tehlikeli olabilir. Ateşi vücut için tehlikeli olacak seviyede yükselmiş olan kadınların mutlaka ateşi düşürmeye yönelik önlemler alması gereklidir. Bu soğuk bir havlu ile yüzü baskı yapma gibi basit tedavi yöntemleri olabilir.
  

Yumurtalık İltihabı Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki yöntemler ve besinler yumurtalık iltihabı gelişen kişilerin belirti ve şikayetlerini arttırdığı için hastaya kötü gelebilir. 

Bu yöntemler ve besinler: 

• Çok sayıda cinsel partneri olan kişilerin hem yumurtalık iltihabi geliştirme açısından risk altında olacağı hem de hali hazırda bir iltihabi reaksiyonu varsa bunun yayılmasına aracılık edeceği bu durum olumsuz karşılanmaktadır.
  
• Sigara ve alkol iltihabi reaksiyonların iyileşmesini geciktirir. Gerek bulunduğu bölgeye kan akımını geciktirmesi gerekse iltihabi reaksiyon ile savaşan proteinler ve hücreleri etkilemesi sebebiyle bu zararlı maddelerin kullanılmaması önerilmektedir.
  
• Stresli kişilerin cinsel hastalıklara ve enfeksiyonlara yatkınlığı bildirilmiştir. Bu açıdan fazla stres hem hastalığın seyri için hem de hali hazırda bulunan bir hastalığın kontrolünün kaybedilmesi için son derece önemlidir.
  
• Vajinanın içerisini yıkamak vajinal florayı bozabileceği için önerilmemektedir.
  
• Herhangi bir sıvı ve jel kullanmak doktor tarafından önerilmediği durumlarda son derece tehlikelidir. Hastanın şikayetlerini arttırabilir
  

Yumurtalık İltihabı İlaçları

Aşağıdaki ilaçlar bir doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır. Bu ilaçlar yumurtalık iltihabı sebebiyle gelişmiş olan iltihabi dokuyu geriletir ve bakterilerin üremesini engelleyebilir.

Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar: Vücuttaki iltihabi reaksiyonların yavaşlatılmasını sağlarlar. Bu ilaçlar hastanın ağrısının azalmasını ve ateşinin düşmesine yardımcı olabilir.

Bu ilaçlar:

• İbuprofen
  
• Flurbiprofen
  
• Parasetamol
  
• Asetaminofen
  

Olası yan etkiler: Bu ilaçlar böbreklere zarar verebilir. Mide bulantısı ve ağrısı yapabilir. 

Makrolid grubu antibiyotikler: Bu gruptaki ilaçlar bakterilerin üremesini engellemeye yönelik (bakteriyostatik) etki gösterirler. Bu etki sayesinde bakteriler üreyemez ve belirli bir süre sonra vücuttaki iltihabi yük azalır. Buna bağlı olarak zaman içerisinde 

Bu ilaçlar:

• Azitromisin
  
• Eritromisin
  
• Klaritromisin
  

Olası yan etkiler: Bu ilaçlar sindirim sisteminde olumsuz etkiler yapabilirler. Ciltte kırmızı renkli döküntüler oluşabilir. 

Tetrasiklin grubu antibiyotikler: En geniş spektrumlu antibiyotik grubu olarak bilinirler. Bu gruptaki ilaçlar da bakterilerin üremesine engel olmak üzere etki gösterirler.

Bu ilaçlar: 

• Doksisiklin
  
• Minosiklin
  
• Tetrasiklin
  

Yumurtalık İltihabı Ameliyatı

Yumurtalık iltihabı gelişen kişilerde enfeksiyon odakları sebebiyle apseler gelişebilir. Bununla birlikte enfeksiyonlara bağlı olarak fallop tüplerinde tıkanıklıklar meydana gelebilir. 

Bu tıkanıklıklar ektopik gebelik, infertilite ve enfeksiyon odaklarının kalıcı olması gibi bazı problemlere sebebiyet verebilir. Bu sebeple cerrahi olarak onarım gereklidir. 

Bu ameliyatların gerekip gerekmediği kişiden kişiye değişebilir. Eğer apse herhangi bir sorun yapmıyorsa ve kişilerin çocuk beklentisi yoksa ameliyat tercih edilmeyebilir. Bununla birlikte hastanın düşüncesi de önemlidir.

Laparoskopik Cerrahi

Cerrahi yöntem olarak genellikle laparoskopik cerrahi önerilir. Bu hastanın karnının alt bölgesinde ufak kesiler yaparak yumurtalık ve fallop tüplerinin bulunduğu bölgeye ulaşmayı içeren bir ameliyat tekniğidir. 

Ufak kesilerin içine laparoskop adı verilen ve genellikle birinin ucunda kamera ve diğerinin ucunda fallop tüpünün ve apseyi temizlemeye yarayacak kesici ve aspire edici bir alet bulunur. 

Bunlar doktorun tercihine kalmış detaylardır. Hasta bu işlem sırasında genel anestezi altındadır. Genel anestezideki tüm riskler bu ameliyatta da vardır. 

Hastanın hayata dönüş süresi açık ameliyata göre daha kısadır. Bu sebeple tercih edilir. 

Yara yeri enfeksiyon riski ve ameliyat sonrası ağrı gibi şikayetler bu cerrahi prosedür sayesinde minimal düzeye inmektedir. 

Laparotomi Cerrahisi

Bu işlem laparoskopik cerrahiye göre daha geniş kapsamlı bir ameliyattır. Hastanın karnında büyük bir kesi açılır ve organlar direk göz ile görülecek seviyededir. 

Bununla birlikte genellikle acil durumlarda ve doktorun istediği müdahaleyi yapamadığı vakalarda tercih edilir. 

Ektopik gebelik gibi ani tedavi gerektiren ve hastanın hayatını tehdit edecek seviyede olan ciddi durumlarda laparoskopik ile vakit kaybedilmek istenmeyebilir. 

Daha iyi ve hızlı müdahale şansı olması avantaj doğururken geniş bir yara kesisi ile beraber enfeksiyon ihtimalinin artması laparoskopik prosedüre göre dezavantajlarındadır.

Ek olarak hastanın normal hayatına dönmesi laparoskopik cerrahiye göre daha uzundur. Bu sebeple laparotomi genellikle doktorlar tarafından daha az kullanılır. 

Laparotomi sırasında da hastalar genel anestezi altındadır ve genel anestezinin tüm risklerini taşırlar.  

Hamilelikte Yumurtalık İltihabı

Hamilelik sırasında yumurtalık iltihabı genellikle nadiren görülen bir durumdur. Bununla birlikte hamilelerde meydana gelen yumurtalık iltihabı genelde otoimmun yani vücudun kendi kendine yaptığı bir hastalıktır. 

Bu otoimmun ooforit olarak bilinen durumun altta yatan mekanizması tam olarak aydınlatılamasa da değişen hormon dengesinin temelde yattığı düşünülmektedir. 

Otoimmun ooforit genelde tedavi edildiğinde bebek için çok tehlikeli olmasa da enfeksiyonun varlığı ve eğer mevcutsa bakterinin türü açısından bebek risk altında olabilir. 

Erken doğum meydana gelebilir. Bebekte gelişimsel anomaliler bulunabilir. Bu sebeple altta yatan bakterinin ve enfeksiyon odağının tedavi edilmesi önerilmektedir. 

Gebeler normal kadınlarda olduğu gibi şiddetli karın ağrılar çekebilir. Ateş, mide bulantısı ve kusma gibi şikayetler bulunabilir. Yüksek ateş her zaman doktorlar tarafından istenmeyen ve bebek için tehlikeli olan bir durumdur.

Yumurtalık iltihabının teşhisi için ultrasonografiden yararlanılır. Enfeksiyon araştırılması için kan ve idrar tahlili istenebilir. 

Tedavide bebeğe zararlı olmayacak ilaçlar ve antibiyotikler tercih edilmelidir. 

Yumurtalık İltihabı için Hangi Doktora Gidilir? 

Aşağıdaki belirtilere ve şikayetlere sahipseniz bir Kadın Hastalıkları uzmanı ile görüşmeniz ve muayene olmanız gerekmektedir. 

• Dayanılmaz ve giderek artan karın ve leğen kemiklerinin bulunduğu bölgenin ağrıması yumurtalık iltihabı için bir belirteç olabilir. Hem hastanın hayat kalitesinin düşmesi hem de kısırlık açısından bu durumun tedavi edilmesi son derece önemlidir.
  
• İdrar sırasında yanma ve ağrı hissi duyma gibi şikayetler.
  
• Cinsel ilişki sırasında şiddetli ağrı hissi ve ardından anormal kanama.
  
• Normal adet döneminin bozulması ve çok fazla miktarda kan gelme durumları
  
• Ateş ve titreme nöbetleriyle beraber hastalarda meydana gelen kusma veya mide bulantısı gibi şikayetler sistemik enfeksiyon belirtileridir. Vücuttaki enfeksiyon geçmediği sürece devam ederler. Bu açıdan tedavi edilmesi gerekir.