Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıklar

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıklar Nedir?

Doğuma kadar 40 haftalık süre sona erdiğinde, lohusalık dönemi başlar. Doğumdan sonraki ilk hafta erken lohusalık dönemi olarak adlandırılır. Hamilelikte çeşitli hastalıklar meydana gelebileceği gibi doğumdan sonra da bazı rahatsızlıklar yaşanabilir.

Doğumdan sonraki ilk 24 saat annenin gözlem altında tutulma sebebi, ortaya çıkabilecek tehlikeli durumların fark edilmesi açısından önemlidir. Doğumdan sonra yapılması gerekenler hakkında da anneye bu aşamada bilgi verilir. Genellikle kanamanın izlenmesi, tansiyon takibi ve annenin genel sağlık durumu doktor kontrolünde olmalıdır.

Normal doğum ve sezaryen doğum sonrası yapılması gerekenler dikkatle ele alınırsa doğum sonrası yaşanabilecek rahatsızlıklar minimuma inebilir. Değerlerin iyi seyrettiği durumda annenin taburcu olmasına izin verilir. Farklı bir bulgu görüldüğü takdirde, anne ve bebek bir müddet daha gözlem altında tutulur.

Doğum sonrası yaşanan rahatsızlıklar:

• Atoni: Genel olarak yoğun kanama sebebinin atoni olduğu düşünülür. Rahim kasılamadığı için açık damarlar da kasılamaz. Bu nedenle de yoğun kanama yaşanır. Kanamaya neden olan başka bir durum varsa incelenerek tehlike ortadan kaldırılır.
• Rahimde parça kalması: Doğumdan sonra plasenta ve zarların rahimde kalmasıdır. Ablasyo plasenta durumunda plasenta rahim duvarına yapışık kaldığı için meydana gelebilir. Aynı zamanda kürtaj veya düşük sonrası yaşanabilecek rahatsızlıkların başında gelmektedir. Rahimde parça kalması şiddetli kanamalara neden olabilir.
• Uterin rüptür: Rahim duvarının tamamen açılmasına bağlı meydana gelen rahatsızlıktır. Sezaryen doğum yapanlarda ve rahim operasyonu geçiren kadınlarda rahim kasında yaşanan yırtık kanamaya sebep olabilmektedir.
• Enfeksiyonlar: Halk arasında lohusa humması olarak adlandırılan, doğumdan sonraki 24 saat içinde karşılaşılan enfeksiyon, doğum sonrası sık rastlanan durumlar arasındadır. Genellikle doğum sonrası idrar yolu enfeksiyonu, rahim veya meme enfeksiyonu buna sebebiyet vermektedir.

Enfeksiyon ciddi bir rahatsızlık olduğu için vücut içinde yayılmaması istenir. Ayrıca doğum dikişlerinin iltihaplanması enfeksiyon riskini artırdığı için bakımı özenle yapılmalıdır.

• Endomiyometrit: Rahim kası, rahim iç mukozası veya zarda görülen enfeksiyondur. Rahim enfeksiyonları arasında sıklıkla rastlanan bir durumdur ve daha çok sezaryen doğumdan sonra izlenir.
• Akıntılar: Doğumdan sonra yaşanan akıntılara löşi adı verilmektedir. Kırmızı-pembe renklidir ve bazı kişilerde daha yoğun gelebilir. Zaman içerisinde renginde açılma, kokusunda azalma yaşanır.
• İdrar kaçırma: En sık rastlanan doğum sonrası rahatsızlıklar arasında doğumdan sonra idrar kaçırma problemleri yer almaktadır. Doğumdaki kasılmalar doğum kanalını esnetirken aynı zamanda pelvik tabanda da esnemelere neden olur. Bu nedenle daha çok normal doğum sonrası idrar kaçırma görülür.
• Postpartum depresyon: Direkt olarak depresyon denilmese de doğumdan sonra kadınların birçoğunda huzursuzluk, ağlama nöbeti gibi depresyona benzeyen tepkiler ortaya çıkabilir. İlerledikçe depresyona neden olabilir. Psikolojik tedavi gören kişilerde ise psikoz görülebildiği için doktor kontrolü bu aşamada önemlidir.
• Hemoroid: Hamilelik sürecinde kabızlık sık rastlanan bir durumdur ve hemoroide zemin hazırlayabilir. Bunun üzerine doğum sırasındaki ıkınmalar hemoroide neden olabilmektedir.
• Amniyotik sıvı embolisi: Diğer rahatsızlıklara oranla daha ciddi bir rahatsızlıktır ve annenin hayatını tehlikeye sokabilmektedir. Amniyon sıvısının kan dolaşımına karışması sonucunda, iç organlara giden damarlarda tıkanıklık meydana gelir. Bunun sonucunda da kişi kısa sürede hayatını yitirebilir. Böyle bir durumla karşılaşan annelerin %50’si hayatını kaybetmektedir.
• Mastit (meme iltihabı): Memenin iltihaplanarak ağrı ve acılı bir süreç yaşanmasına neden olur. Çoğu zaman bebeğin ağzındaki bakterilerin memeye geçmesiyle oluşur. Önlem alınmazsa meme apsesi ortaya çıkabilir.
• Saç dökülmesi: Hamilelik döneminde yükselen hormonlarla birlikte saçlarda gürleşme görülür. Doğumdan sonra ise bu hormonlar normal düzeye döndüğü için saç dökülmesi yaşanır. Bazen yoğun bir şekilde olabilmekte ve kişiyi tedirgin edebilmektedir. Kısa sürede dökülme normal düzeye döner.
• Kaşıntı: Doğum sonrası kaşıntı belli bir ölçüde normal kabul edilir. Vücuttaki kaşıntının geçmediği ve yoğun seyrettiği durumlarda ise karaciğer kontrol edilir. Safra ve karaciğer kaynaklı problemler kaşıntıya sebep olabilmekte, uzman hekim tarafından kontrol edilmesi gerekmektedir.
• Meme angorjmanı: Memenin süt dolması ve birikmesi sebebi ile şişmesidir. Ağrı, acı ve hassasiyet hissedilebilir. Emziremeyen anneler mutlaka göğüs pompasıyla memeyi boşaltmalıdır.

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıkların Belirtileri Nelerdir?

Doğum sonrasında yaşanan rahatsızlıkların birçok belirtisi bulunur. Ortak belirtiler çoğu kişide bir arada görülürken, spesifik rahatsızlıkların belirtileri daha farklıdır. Doğumdan sonra ter kokusu belirti olarak düşünülse de emzirmeyle birlikte sık terlemenin yaşanması ve hormonların düşüşüyle ter kokusunda farklılık izlenmesi normal kabul edilir.

Doğum sonrası yaşanan rahatsızlıkların belirtileri şu şekilde sıralanır;

• Ateş (37,7 ve üzeri)
• Vajinal kanama (1-2 saatte ped değişikliğine neden olan kanamalar)
• Nefes darlığı
• Memede şişme, kızarıklık, hassasiyet
• Huzursuzluk
• Yüksek tansiyon
• Ani ruh hali değişimleri
• Bulantı
• Kusma
• Kabızlık

Doğumdan sonra rahimde parça kalması belirtileri;

• Uzun süreli kanama
• Lekelenme
• Yüksek ateş
• Kötü kokulu akıntı
• Şiddetli karın ağrısı

Doğum sonrası idrar yolu enfeksiyonu belirtileri;

• Sık ve az idrara çıkma
• İdrar yaparken yanma, ağrı
• Vajinada batma hissi
• İdrar varmış gibi hissetme
• İdrarda kötü koku
• İdrar yapmada zorluk
• Kasık ağrısı
• İdrarda bulanıklık

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıkların Nedenleri Nelerdir?

Doğum sonrası yaşanan rahatsızlıkların nedenleri hastalığa ve ortaya çıkan duruma göre değişebilmektedir. Çoğu zaman bu rahatsızlıklar kadın doğum uzmanı tarafından takip edilerek, uygun tedavi şeklinin belirlenmesine neden olur.

Doğumdan sonra görülen rahatsızlıkların nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

• Kanamalar: Kanama doğumdan sonra normal kabul edilse de vajinal doğumda 500 ml, sezaryen doğumda 1 litreyi aşan kanamalar riskli olarak ele alınmaktadır. Doğumdan sonra izlenen şiddetli kanamalar birçok hastalığın nedenidir ve mutlaka doktor tarafından takip edilmelidir.
• İltihaplanmalar: İltihaplanmalar vücudun herhangi bir noktasında ortaya çıkarak enfeksiyona neden olur. Doğum sonrası enfeksiyonlar ise birçok rahatsızlığa neden olabilmekte, kişinin sağlığını etkilemektedir.
• Psikolojik sorunlar: Var olan psikolojik rahatsızlıklar, doğum sonrası depresyona neden olabilir. Aynı zamanda psikolojik rahatsızlıkların tedavi edilmediği durumlarda doğum sonrası daha ağır bir tablo izlenmektedir.
• Pıhtılaşma bozuklukları: Pıhtılaşma bozukluğu olan kişi, gebelik boyunca birtakım ilaçlar kullanır. Doğum sonrası da risk hala devam ettiği için kontrol altında tutulur. Pıhtılaşma bozukluğu olanlarda doğumdan sonra şiddetli kanama görülebilir, kanama da ciddi rahatsızlıklara yol açabilir.
• Sindirim sistemi sorunları: Sindirim sisteminin doğumdan sonra düzelmemesi, sindirim sistemi hastalıklarına yol açar. Kabızlık ve ıkınma sonucunda hemoroit görülebilir.

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıkların Teşhisi

Doğumdan sonra yaşanan rahatsızlıklar için doktora gidildiğinde belirtilerin eksiksiz bir şekilde doktora aktarılması gerekir. Bu aşamada uzman hekim kişinin tıbbi öyküsünü alarak tanı koymak için fikir yürütmektedir. Ardından fiziki muayene ile şikayetin sebebi araştırılır. Doğumdan sonra genellikle teşhis koymak için ek olarak ultrason, kan testi, idrar tahlili ve biyopsi yöntemleri kullanılmaktadır.

• Tıbbi öykü: Belirtilerin doğumdan sonra ne zaman başladığı, neler hissedildiği, boyutu gibi kişiden öykü alınarak diğer teşhis yöntemlerinin belirlenebilmesi için zemin oluşturan aşamadır.
• Fiziki muayene: Fiziki muayenede ateş ölçümü, tansiyon ölçümü ve şikayetin olduğu bölgenin incelenmesi yer alır. Memede görülen bir yumru ya da hassasiyet varsa görsel olarak incelenir. Dikiş problemleri için ise dikiş yeri kontrol edilerek enfeksiyon olup olmadığına bakılır. Aynı zamanda fiziki muayenede sindirim sistemi problemlerinden bahsedildiyse hemoroit şişliği kontrol edilebilir. 
• Ultrason: Ultrason doğumdan önce olduğu gibi sonrası için de birçok rahatsızlığın belirlenebilmesini sağlar. Doğumdan sonra rahimde parça kaldıysa ultrason yardımıyla teşhis edilebilir. Rahmin ne ölçüde toparladığı, ne kadar aşağıya indiği ve kanama alanı varsa kontrolü sağlanır.
• Kan testi: Kişiden damar yoluyla kan alınması ve inceleme için laboratuvara gönderilmesidir. Çoğu zaman enfeksiyon bulgusu kan testi sayesinde neticelenir. Ayrıca kan kayıplarının çok olduğu durumlarda kansızlığın incelenmesini sağlar.
• İdrar tahlili: İdrar tahlilinde enfeksiyon ve bakteri olup olmadığı görülebilir. Bu sayede teşhis koymak kolaylaşır ve birtakım bulgularla birlikte idrar tahlili ele alınarak değerlendirilir. İdrar yolu enfeksiyonları için idrarın rengi ve berraklığı da önemlidir.
• Biyopsi: Doğumdan sonra yaşanan rahatsızlıkların teşhisinde nadir de olsa gerek görülen bir yöntemdir. İnce bir iğne yardımıyla uyuşturulmuş bölgeden parça alınır. Özellikle rahim içinde parça kalması, plasenta kaynaklı sorunlar ve rahim iç duvarında gerçekleşen rahatsızlıklar için biyopsi uygulaması tercih edilir.

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıkların Tedavisi

Doğum sonrası yaşanan rahatsızlıkların tedavisi, hastalığın türüne göre değişebilmektedir. Tek bir hastalık olmadığı için tek bir tedavi yöntemi de yoktur. Kanama ve enfeksiyonların sebep olduğu rahatsızlıklarda genel olarak medikal tedaviye başvurulur. Ayrıca cerrahi tedavi, yatak istirahati, vitamin takviyesi, diyet, sonda tedavi yöntemleri uygulanır.

• Medikal tedavi: Doğum sonrasında görülen enfeksiyon ve iltihaplanmalarda antibiyotik tedavisine gerek görülebilir. Dikişler varsa enfeksiyon kapmaması için medikal krem ve losyonlarla bakım yapılması önerilir. Sindirim sistemini rahatlatacak ilaçlar sayesinde kabızlık ve hemoroit sorunu ortadan kalkar. Ayrıca rahimde parça kalması, kanamanın şiddetli bir şekilde devam ettiği durumlarda da ilaç tedavisine başvurulur.
• Cerrahi tedavi: Doğum sonrası yaşanan rahatsızlıkların bazısı rahim içinde plasenta parçaları veya zar kalması nedeniyle yaşanmaktadır. Bu gibi durumlarda bazen ilaç tedavisi parçanın atılması için yeterli olmaz ve cerrahi müdahale gerekebilir. Rahim anestezi altında temizlenir.
• Yatak istirahati: Doğumdan sonra yatak istirahati annenin toparlanması için uygun görülebilir. Çok kan kaybı yaşayanlar, dikişleri olan ve hala devam eden yoğun kanamalarda yatak istirahati ile kişinin temel ihtiyaçlarını gidermesi dışında ayakta durması önerilmez.
• Vitamin takviyesi: Kan kaybı, demir eksikliği, kabızlık gibi durumlara karşı vitamin takviyeleri doğumdan sonra kullanılır. Aynı zamanda bu dönemde bağışıklık sistemi düşük olan annenin enfeksiyonlara açık hale gelmesi sebebiyle multivitamin desteği verilebilir.
• Diyet: Hemoroid ve diğer sindirim problemleri için diyet programı uygulanabilir. Sağlıklı beslenme ile birlikte yaşanan problemler ortadan kalkar.
• Sonda: Doğumdan sonra görülen rahatsızlıklardan biri idrar kaçırmadır. Kendiliğinden düzelmediği durumlarda doğumdan sonra idrar kaçırma tedavisi belirlenir ve çoğu durumda sonda takılır. Kişi sonda sayesinde mesanesini boşaltabilir. 6 aydan uzun sürdüğü durumlarda ise tekrar muayene olarak, altından sebepler incelenmelidir.

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıklar Tedavi Edilmezse

Doğumdan sonra yaşanan rahatsızlıkların çoğu tedavi gerektiren ciddi sorunlardır. Tedavi edilmediği takdirde daha büyük sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Örneğin; rahim içinde parça kalması tedavi edilmezse, kanama ciddi boyuta ulaşarak enfeksiyon riski giderek artar. Aynı şekilde vücutta enfeksiyon varsa, en kısa sürede tedavi edilmelidir.

Enfeksiyonun vücudun farklı organlarına kan aracılığıyla yayılması ile ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşılabilir. Meme iltihaplarında da hayat kalitesi düşerek, gittikçe şiddetlenen ağrılar yaşanır. Ruh hali değişimleri ise kısa sürede kendiliğinden kalkarak tedavi gerektirmeyebilir. Yine de uzun süren ani ruh değişimleri, depresyon, ağlama krizleri geç lohusa döneminden sonra da devam ediyorsa psikiyatrik destek alınmalıdır.

Doğum Sonrası Yaşanan Rahatsızlıklar için Hangi Doktora Gidilir?

Doğumdan sonra yaşanan rahatsızlıklar için kadın doğum uzmanı ve hastalıkları bölümünde, kadın doğum uzmanı ile görüşülmelidir.

Doğum sonrası yaşanan rahatsızlıklar tedavi gerektirebilir ve önemlidir. Şiddetli karın ağrısı ve kanama olması, yüksek ateş izlenmesi, kötü kokulu akıntının azalmaması gibi durumlarda kişinin vakit kaybetmeden uzman hekim tarafından muayene edilmesi gerekmektedir.