Castleman Hastalığı

Castleman Hastalığı Nedir?

Castleman hastalığı lenf düğümlerini ve bunların çevresinde bulunan dokuyu da etkileyen bir hastalıktır. Castleman hastalığında lenf düğümleri aşırı büyümekte ve tümörler oluşturmaktadır. Bir lenf nodunun / bir grup lenf düğümünün veya birkaç lenf düğümü grubunun birden etkilenip etkilenmediğine bağlı olarak tek merkezli (lokalize) ve çok merkezli (multisentrik) formları bulunmaktadır.

Castleman hastalığı çok nadir görülmekle beraber hastalığa yakalanma olasılığı yaklaşık 1:100.000'dir. Her iki cinsiyet de etkilenebilmektedir. Daha şiddetli formu olan çok merkezli Castleman hastalığına yakalanan hastalar, tek merkezli olanlardan yaşamlarının daha ileri dönemlerinde hastalığa yakalanmakta olup daha yaşlıdır. HIV enfeksiyonu / AIDS'li kişilerde lenfatik hastalık riski artmaktadır. AİDS hastaları için hastalığın gidişatı önemli ölçüde daha kötü olarak beklenmektedir.

Castleman Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Castleman hastalığı birçok farklı belirtilere neden olabilir ve bazı insanlarda hiç belirti göstermeyebilir. Genellikle enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve hatta bazı kanser türleri gibi diğer hastalıklarla benzer klinik tablo göstermektedir. Bu nedenle doktorlar ilk başta çok daha nadir görüldüğü için Castleman hastalığından şüphelenmeyebilir.

Lokalize Castleman hastalığının yaygın görülen belirtileri

Castleman hastalığının lokalize formunda, belirtiler vücudun belirli bir bölgesinde bulunmaktadır. Lenf nodu büyümesi sıklıkla görülen ilk belirtidir. Lenf nodundaki düğüm boyun veya koltuk altı bölgesi gibi derinin hemen altındaysa, bir yumru olarak görülebilir veya hissedilebilir. Ancak göğüste veya karın bölgesinde ise, buna bağlı başka belirtilere neden olacak kadar büyüyene kadar fark edilmeyebilir.

Örneğin göğüste büyümüş bir lenf düğüm nefes borusuna basabilir. Bu durum nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük veya göğüste dolgunluk hissine neden olabilir. Karındaki genişlemiş bir lenf düğümü ise yemek yeme, ağrı veya dolgunluk hissine neden olabilir.

Genel olarak lokalize Castleman hastası olan çoğu kişi belirti göstermemekle beraber kendilerini iyi hissetmektedirler.  Doktor tarafından başka bir nedenden dolayı test yaptıldığı sıra bulunduğu nadir değildir. Öte yandan bazı lokalize Castleman hastaları da aşağıda listelenen diğer belirtilerden bazılarına sahip olabilir.

Çok merkezli Castleman hastalığında yaygın görülen belirtileri

Çok merkezli Castleman hastalığı olan kişilerde birden fazla genişlemiş lenf nodu bölgeleri vardır. Bu büyük lenf nodu düğümleri göğüste veya karında olabilir. Castleman hastalığının bu ciddi formunda genellikle kasıkta, koltuk altı bölgesinde ve boynun yanlarında, cildin altında topaklar olarak görülebilen veya hissedilebilen lenf düğümleri vardır.

Çok merkezli formda iç organların lenfoid dokusu da etkilenmesine bağlı olarak karaciğer, dalak veya diğer organların genişlemesine neden olabilir. Genişlemiş organlar göğüs kafesinin her iki tarafında kütleler olarak görülebilir veya hissedilebilir. Ayrıca yemek yeme problemlerine veya karında dolgunluk hissine, hatta ağrıya neden olabilirler.

Castleman hastalığında görülen diğer belirtiler

Her iki tipte başka ek belirtiler bulunabilir. Bu belirtiler çok merkezli Castleman hastalığında çok daha yaygın görülmektedir.

Bunlar:

• Ateş
• Gece terlemeleri (çarşafları ıslatan)
• Kilo kaybı
• İştah kaybı
• zayıflık
• Yorgunluk
• Nefes darlığı
• Mide bulantısı ve kusma
• Uyuşukluk ve güçsüzlüğe yol açan sinir hasarı (nöropati)
• Bacak şişmesi (ödem)
• Deri döküntüleri

Bu belirtilerden bazıları gelip zamanla geçebilir.

Amiloidoz: Vücut dokularında anormal proteinlerin oluştuğu bir durum olan amiloidoz Castleman hastalığında ortaya çıkabilir. Bu durum böbrek hasarı, kalp hasarı, sinir hasarı ve bağırsak problemlerine, özellikle ishale yol açabilir. Hastalık başarılı bir şekilde tedavi edilirse, amiloidoz düzelebilir hatta ortadan kaybolabilir.

Anemi: Anemi demek çok az sayıda kırmızı kan hücresine sahip olmak demek. Çok merkezli formunda çok yaygın olarak görülmektedir. Yorgunluk ve nefes darlığı gibi sorunlara yol açabilir.

Belirtlerin ciddiyetine ve derecesine bağlı olarak, çoklu organ yetmezliği, ciddi enfeksiyon ve lenfomalar nedeniyle ölüm meydana gelebilir.

Castleman hastalığı çok nadirdir ve yukarıda sayılan belirtilerin genellikle başka nedenleri vardır. Yine de bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz ve birkaç hafta içinde kaybolmazlarsa (veya daha da kötüleşirlerse), nedeninin bulunması ve gerekirse tedavi edilebilmesi için bir doktora görünmeniz tavsiye edilmektedir.

Castleman Hastalığı Neden Olur?

Hastalığın lokalize formuna yol açan nedenleri halen kesin olarak bilinmemekle beraber olası nedenler tartışılmaktadır. Bilim adamları, hastanın vücudundaki kötü huylu hücrelerin lenf düğümlerinde IL-6 ve IL-10 aşırı üretiminden sorumlu olduğunu varsaymaktadırlar. İnflamatuar otoimmün hastalık, Human Herpes Virus 8 (HHV-8) dışında bir viral enfeksiyon veya genetik yatkınlık Castleman hastalığının hafif formunu tetiklediği bilinmektedir.

Hastalığın daha şiddetli seyri olan hastaların en az yüzde 60'ında da bir HHV-8 enfeksiyonu olduğu bulunmuştur. HHV-8 enfeksiyonu varlığında hastanın IL-6'ya benzer bir viral interlökin geliştirdiği yapılan çalışmalar sonucunda bulunmuştur.

Castleman Hastalığı Tanısı

Castleman hastalığı bazen başka bir nedenden dolayı gidilen doktor muayenesine bir görüntüleme veya kan testi yapıldığında aslında herhangi bir belirtisi olmayan kişilerde tesadüfen de saptanabilir.

Castleman hastalığı nadirdir ve belirtileri genellikle enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve lenfomalar gibi diğer hastalıkların neden olduğu klinik tablolara benzemektedir. Bu nedenle doktorlar genellikle ilk başta başka rahatsızlıkları akla getirmektedir. Castleman hastalığının tanısı, hastanın sahip olabileceği belirtilere ve kan testi sonuçlarına bakmayı içermektedir. Kesin tanısı ise etkilenen bir lenf düğümünü çıkarılıp mikroskop altında incelenmesi ile birlikte konulmaktadır. Biyopsi olarak bilinen bu prosedür aşağıda açıklanmaktadır.

Tıbbi öykü ve fizik muayene

Belirtiler veya bir testin sonuçları Castleman hastalığı gibi bir lenf düğümü rahatsızlığı olabileceğini göstermekte ise, muayene eden hekim var olan belirtiler, olası risk faktörler, aile öyküsü ve diğer tıbbi durumlar dahil olmak üzere kapsamlı bir tıbbi geçmişinizi sorgulayacaktır.

Daha sonra dalak ve karaciğer de dahil olmak üzere lenf düğümlerine ve vücudunuzun dahil olabileceği diğer bölgelere özellikle dikkat gösterecek şekilde sizi inceleyecektir. Enfeksiyonlar genişlemiş lenf düğümlerinin en yaygın nedeni olduğundan, ilk başta bir enfeksiyonun var olup olmadığını kontrol edecektir.

Muayene eden hekim Castleman hastalığı veya lenfoma gibi başka bir ciddi sorunun belirtilere neden olabileceğinden şüphelenirse, muhtemelen kan testleri, görüntüleme testleri ve biyopsi  gibi ek tanı yöntemlerine başvuracaktır.

Kan testleri

Castleman hastalığı, diğer bazı bağışıklık sistemi rahatsızlıkları, ciddi bir enfeksiyon veya diğer durumlardan şüphelenildiği durumlarda hastaya kan testleri yapılması muhtemeldir. Castleman hastalarında anormal olabilen bazı kan testi belirteçleri aşağıda sıralanmıştır:

• Tam kan sayımı (CBC)
• İnterlökin-6 (IL-6)
• Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR)
• C-reaktif protein (CRP)
• Böbrek fonksiyon testleri

Bu laboratuvar testleri için anormal sonuçlara sahip olmak Castleman hastalığının kesin tanısı koydurmaz. Bir çok farklı koşullar da anormal sonuçlara neden olabilir. Ancak kan testi ve diğer testler doktorların doğru tanı koymasına yardımcı olabilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması

BT taraması vücudunuzun ayrıntılı kesit görüntülerini yapmak için kullanılmaktadır. Normal bir röntgenden farklı olarak, BT taramaları iç organlar gibi yumuşak dokularda ayrıntıları gösterebilir. Bu tarama, vücudunuzdaki herhangi bir lenf nodu veya organının normalden daha büyük olup olmadığını anlamaya yardımcı olabilir.

BT eşliğinde iğne biyopsisi: Bazı durumlarda lenf düğümünden biyopsi iğnesini lenf düğümünden örnek almak üzere yönlendirmek için de kullanılabilir. Daha sonra bu örnek patoloji laboatuvarına bir mikroskop yardımıyla incelenmek üzere gönderilir. İğne biyopsisi Castleman hastalığını tek başına teşhis etmek için yetmemektedir. Ancak bazen büyük lenf düğümlerine neden olabilecek diğer hastalıkları teşhis etmeye veya dışlamaya yardımcı olabilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MR)

MR lenf nodu problemleri için BT taramaları kadar sık kullanılmaz. Genelde hekim omurilikte veya beyin yakınındaki bölgelerden endişe etmekte ise bu bölgelere bakmak için çok yararlı olabilir.

BT taramaları gibi MR taramaları da vücuttaki yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini gösterir. Ancak MRI taramalarında radyo dalgaları ve röntgen yerine güçlü mıknatıslar kullanılır.

Göğüs röntgeni

Göğüs röntgeni genelde solunum problemleri varlığında, göğüs bölgesinde genişlemiş lenf düğümleri olup olmadığını öğrenmek için yapılabilir. Büyümüş lenf düğümleri bu bölgede genellikle göğsün orta kısmı arasında bulunur.

Ultrason

Ultrason iç organların veya kitlelerin resimlerini oluşturmak için ses dalgalarını ve yankılarını kullanır.

Ultrason vücudun yüzeyine yakın lenf düğümlerine bakmak veya karaciğer ve dalak gibi genişlemiş lenf düğümleri veya organları için karnın içine bakmak için kullanılabilir. İdrar çıkışı genişlemiş lenf düğümleri tarafından bloke edilmesi sonucu şişmiş olan böbrekler görülebilir. Kaburga kemikleri ses dalgalarını engellediğinden göğüsteki organlara veya lenf düğümlerine bakmak için kullanılamaz.

Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması

PET taramaları, BT taramasında görünmeyebilecek hızlı büyüyen küçük hücre gruplarını bulmaya yardımcı olmaktadır. PET genellikle Castleman hastalığını teşhis etmek için kullanılmamaktadır, ancak bazen doktorun lenf düğümlerinin genişleme nedenini belirlemesine yardımcı olabilir.

Lenf nodu biyopsisi

Mevcut olan belirtiler, muayene veya testlerin sonuçlarına göre Castleman hastalığının kesin tanısı konulmamaktadır. Sadece genişlemiş olan lenf düğümlerinden örnek parça çıkarılıp mikroskop altında incelenerek teşhis edilebilir. Bu işleme biyopsi denilmektedir. Lenf düğümünün bulunduğu yere bağlı olarak farklı biyopsiler kullanılmaktadır.

Lenf nodu eğer cilt yüzeyine yakınsa, genellikle lokal anestezi kullanılarak bir cerrah tarafından düğüm çıkarılmaktadır. Bu işlemde cildi genişlemiş lenf nodu üzerinde bulunan cilt kesilir, düğüm çıkarılır ve kesim tekrardan kapatılır.

Lenf düğümünün tümünün çıkarılma işlemine eksizyonel biyopsi denir. Düğümün sadece bir kısmının çıkarıldığı işleme ise insizyonel biyopsi denir. Lenf düğümü göğüste veya karındaysa, bu yerlerden birine girmek için büyük bir kesi yapılması gerekebilir. Bu tür bir ameliyat genel anestezi altında yapılmaktadır.

Bazen göğüsteki lenf düğümlerini çıkartmak için mediastinoskopi olarak adlandırılan işlem uygulanmaktadır. Mediastinoskopi sırasında boynun önünde küçük bir kesi yapılır ve bölgeye bakmak için göğüs kemiğinin arkasına ve nefes borusunun önüne ince, içi boş, ışıklı bir tüp yerleştirilir. Bir lenf düğümünün tamamını veya bir kısmını çıkarmak için bu tüpten özel aletler geçirilebilir.

Karındaki lenf düğümlerini örneklemek için aynı tip işlem kullanılabilir. Fakat karın bölgesine uygulanan bu işlen laparoskopi olarak adlandırılmaktadır.

Castleman Hastalığı Tedavisi

Castleman hastalığını tedavi etmek için aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli tedavi türleri kullanılabilir:

• Cerrahi 
• Radyasyon Tedavisi
• Kortikosteroidler ile tedavi
• Kemoterapi
• İmmünoterapi
• Anti-viral ilaçlar ile tedavi

Castleman hastalığının cerrahi tedavisi

Cerrahi işlemler genellikle teşhis amaçlı bir doku örneği almak için kullanılmaktadır. Lenf nodu biyopsisi genellikle küçük bir işlemdir ve hastalar genellikle işlem sonrası eve gidebilirler.

Cerrahi ayrıca tek merkezli Castleman hastalığını tedavi amaçlı sıkça kullanılan bir yöntemdir. Etkilenen lenf düğümü veya düğümleri, koltuk altı gibi ulaşılması kolay bir yerdeyse, ameliyat genellikle basittir. Birçok durumda, kişi ameliyattan sonra aynı gün eve gidebilir. Büyümüş olan lenf düğümleri göğüste veya karnın derinlerinde olduğu gibi ulaşılması zor bir yerde olduğunda ise, ameliyat daha karmaşıktır ve ameliyat sonrası birkaç gün hastanede kalmayı gerektirebilir.

Bazen hastalara ameliyat öncesi kemoterapi, ilaç tedavisi veya radyasyon tedavisi verilmektedir. Buradaki amaç lenf düğümlerini veya tümörleri küçültmek ve ameliyatla çıkarılmasını kolaylaştırmaktır. Cerrahi, hastalığı tedavi etmeye çalışmak yerine belirtileri tedavi amaçlı da kullanılabilir. Örneğin dalak büyüyüp hastayı günlük yaşamını kısıtlayacak kadar zarar vermekte ise çıkarılabilir.

Ameliyatın potansiyel yan etkileri, ameliyatın büyüklüğü ve kişinin sağlığı da dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır.

Castleman hastalığının radyasyon tedavisi

Radyasyon tedavisi işlemi sırasında hücreleri öldürmek üzere yüksek enerjili radyasyon kullanılmaktadır. Bazen Castleman hastalığının lokalize formunda etkilenen lenf düğümleri ameliyatla tamamen çıkarılması zor olduğunda tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Ayrıca çok merkezli Castleman hastalığının tedavisinin bir parçası olarak da kullanılabilir.

Tedavinin kendisi ağrısız ve sadece birkaç dakika sürmektedir. Hasta arka arkaya birkaç gün radyasyon tedavisi alabilir.

Radyasyonun hedeflendiği yere bağlı olarak,

• radyasyon alan bölgelerde kızarıklıktan kabarmaya ve soyulmaya kadar değişen cilt değişiklikleri
• mide bulantısı ve kusma
• ishal
• yorgunluk

gibi olası yan etkiler ortaya çıkabilmektedir. Radyasyon sonrası oluşan bu yan etkilerin çoğu tedavi bittikten kısa bir süre sonra geçmektedir. Yorgunluk ve cilt değişiklikleri gibi belirtiler daha uzun süre kalabilir.

Castleman hastalığının ilaç tedavisi 

Kortikosteroidler

Kortikosteroidler bağışıklık sistemini zayıflatmaktadır. Bu nedenle bazı bağışıklık sistemi hastalıkları olan ve lenfomalar gibi bağışıklık sistemi hücrelerinden gelişen kanserlerin tedavisinde faydalıdırlar.

Çok merkezli Castleman hastalığı olan bazı hastalarda, bu ilaçlar tek başına veya kemoterapi ile birlikte kulanıldığında tedavide etkili olabilir. 

Kortikosteroidler genellikle hap şeklinde ağız yoluyla alınabilir veya damara da enjekte edilebilir. Prednizon tedavide en sık kullanılan kortikosteroid hapıdır.

Kortikosteroidlerin özellikle uzun süreli kullanım sonrası bir kısım yan etkiler ortaya çıkabilir. Artmış kan şekeri, ruh hali değişiklikleri, enfeksiyon riski, kemiklerin zayıflaması, yorgunluk, kas zayıflığı, kilo artışı, sıvı tutulumu (ödem) ve yüksek tansiyon olası yan etkilerdir. Bu yan etkilerin çoğu ilaç kesildikten sonra düzelmektedir.

Kemoterapi

Kemoterapi bir damar veya kas içine enjekte edilen veya ağız yoluyla alınan anti-kanser ilaçlarının kullanılmasıdır. Bu ilaçlar kan dolaşımına girmekte ve vücudun tüm bölgelerine ulaşarak çok merkezli Castleman hastalığı tedavisinde çok yararlı hale gelmektedir. Kemoterapi tek başına, kortikosteroidler, diğer ilaçlarla kombinasyon halinde veya radyasyon terapisi ile birlikte kullanılabilir. 

Çok merkezli CD'li hastaları tedavi etmek için en sık kullanılan ilaçlar aşağıda sıralanmıştır: 

• Karmustin
• Kladribin 
• Klorambucil 
• Siklofosfamid 
• Doksorubisin 
• Etoposid M
• elfalan 
• Vinblastm 
• Vinkristin

Genellikle birkaç ilaç birleştirilerek kullanılmaktadır. Çoğu kemoterapi tedavisi ayakta tedavi bazında yapılmakta, ancak bazılarında hastanın hastanede kalması gerekebilmektedir. Kemoterapinin yan etkileri, verilen ilaçların tipine, dozuna ve alındıkları süreye bağlıdır. Saç kaybı, ağızda yara, iştah kaybı, mide bulantısı, kusma, ishal, enfeksiyonlar yatkınlık, kolay morarma ve kanama, yorgunluk ve halsizlik gibi yan etkiler oluşabilir.

İmmünoterapi

İmmünoterapi hastanın kendi bağışıklık sistemini güçlendirerek hastaya tedavi sağlayan bir yöntemdir. İmmünoterapide sık kullanılan ajanlar şunlardır: 

• Monoklonal antikorlar
• Siltuximab 
• Rituksimab 
• Tocilizumab

Anti-viral İlaçlar

Çok merkezli Castleman hastalığı bazen HHV-8 virüsü ile ilişkilidir. Çok merkezli Castleman hastalığı tedavisinde gansiklovir, valganiklovir ve foskarnet gibi bu virüsü öldüren ilaçlar kullanılmaktadır.

Çocuklarda Castleman hastalığı

Çok merkezli Castleman hastalığı çocuklarda oldukça nadir görülmektedir. Ateş, sistemik belirtiler, lenf düğümlerin şişmesi ve laboratuvar enflamasyon belirteçleri ile kendini göstermektedir. Standart tedavisi yoktur ve iyileşme şansı kötüdür.

Castleman Hastalığı Tedavi Edilmezse

Castleman hastalığı şiddetine bağlı olarak hastada ciddi şikayetlere yol açabilir. Ciddi kilo kaybı, geceleri ateş veya terleme gibi şikayetler sık görülmektedir. Ayrıca mide veya mide bölgesinde ağrı olabilir. Hastanın yaşam kalitesi bu ciddi şikayetlerden dolayı önemli ölçüde azalmaktadır. İştahsızlık, kusma ve mide bulantısı görülmektedir. Karaciğer ve dalak büyüyerek etkilenen bölgelerde ağrıya neden olabilir. Kansızlık nedeniyle, etkilenenler kendilerini sürekli yorgun hissetmektedirler. Castleman hastalığı tedavi edilmezse organ yetmezliğine ve nihayetinde hastanın ölümüne kadar ciddi sonuçlara yol açabilir. Ayrıca hastanın bağışıklık sistemi hastalık tarafından zayıflatılarak enfeksiyonları veya iltihabı olayların ortaya çıkmasını kolaylaştırmaktadır.

Castleman Hastalığı İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Lenf düğümleriniz ile ilgili problemler yaşıyorsanız, bunun arkasında çok düşük bir olasılıkla da olsa Castleman hastalığının olabileceğini aklınızda bulundurmalısınız. Bu tür problemler durumunda derhal bir doktora danışmanız önerilmektedir. Lenf düğümlerindeki şişlik tek ya da çok merkezli Castleman hastalığına mı yoksa lenfatik sistemi etkileyen başka herhangi bir hastalığına mı bağlı olup olmadığınını ancak bir hekim detaylı muayene sonrası karar verebilmektedir.

Bu nispeten nadir görülen hastalık, spesifik olmayan belirtilerle ilişkilidir.  Lenf düğümlerinin şişmesi uzun süre devam etmesine bağlı olarak bir soğuk algınlığı ile veya ateşle ilişkisi açıklanamamaktadır. Kalıcı ağrılı lenf düğümleri ve bununla ilişkili zamanla organların genişlemesi de bir şeylerin yanlış gittiğinin göstergesidir. Castleman hastalığı genellikle ataklar şeklinde görülmektedir.

Ciddi bir hastalık şüphesi varsa, en kısa zamanda doktor tarafından muayene olmak her zaman için önerilmektedir. Castleman hastalığının teşhisi kapsamlı bir muayene gerektirmektedir. Teşhis sırasında her şeyden önce örneğin enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar veya tümör gibi diğer hastalıklar dışlanmalıdır.

Sadece bir lenf nodu etkilenmiş ise, cerrahi olarak çıkarılabilir. Çok merkezli bir Castleman hastalığı durumunda cerrahi müdahale ne yazık ki mümkün değildir. Bu ciddi form genelde kemoterapi veya radyasyon gibi yaklaşımlarla tedavi edilmektedir. Castleman hastalığının gidişatı, özellikle AIDS gibi ciddi bağışıklık sistemini tehdit eden durumlarda daha kötüdür.