El Hastalıkları

El Hastalıkları Nedir?

İnsan eli ve el bileği birçok kemikten meydana gelmektedir. İnsan hayatında elin kullanımı oldukça önemlidir. El günlük yaşamda kişilerin ürettiği, dokunarak hissettiği hatta iletişim kurarken beden dili ile anlaşmayı sağlayan birçok noktada kendisine yer bulmaktadır. Ellerimiz çok ince hareket çeşitlerinden çok kaba kavrama hareketine kadar her türlü yeteneği sağlayan ve insan hayatı için olmazsa olmaz bir yapıdır.

İnsan beyninin uzantısı olan sinirler belli başlı organlarda yaptıkları ve yapabilecekleri görev çeşitliliği nedeniyle daha yoğun olarak bulunmaktadır. Ellerimiz de bu sinir yumağının yoğun olduğu organlardan biridir. Ellerimiz ile halledebildiğimiz birçok işlev olduğu için aynı zamanda insan eli en çok travmaya uğrayan organların da başında gelmektedir. Ellerde meydana gelen travmalar sonucunda el ile alakalı birçok hastalıklı durum ortaya çıkabilmektedir.

İnsanlar bazen zorlayıcı ve aşırıya kaçılarak yaptığı hareketler neticesinde ya da teknolojik aletler ile uzun süre haşır neşir olması durumunda ellerini yıpratmak suretiyle el hastalıklarına neden olabilmektedir. Ortaya çıkan travma ya da yaralanmalar sonucunda ellerimizde bulunan kemik, tendon, kas, damar ve sinir yapılarında zedelenmeler ortaya çıkmakta buna bağlı olarak da hastalarda his kaybı, ağrı ve güçsüzlük gibi semptomlar oluşmaktadır.

El Hastalıkları Tipleri (Çeşitleri) Nelerdir?

El hastalıkları hastalarda meydana gelen birçok travma ya da yaralanmaya bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu yaralanma ve travmalar neticesinde derisinde patolojik durumlar gözlenebileceği gibi kemik, eklem, tendon, kas ve sinir yapılarının da zarar görmesi sonucu çeşitlik ortopedik el hastalıkları da ortaya çıkabilmektedir. El hastalıkları tipleri şu şekilde sıralanabilir :

• Osteoporoz (Kemik Erimesi): Halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteopooz hastalığında normal sağlıklı ve genç kemik yapısında bulunması gereken güçlü kollojen lif yapılarının ve mineral dengesinin kemikteki yoğunluğunun aşırı azalmasına bağlı olarak kemiklerdeki kırılganlığın artması durumudur. Normal insanlarda da yaşla birlikte bu azalma gözlenebilmekle birlikte osteoporoz hastalığında bu durum patolojik düzeylerde seyretmekte ve kemik yapılarının içi yavaş yavaş boşluklu bir hal almaktadır.
• De Quervain Hastalığı: De Quervain hastalığı baş parmakta yer alan ve asıl görevi baş parmağı kaldırmak olan tendon yapısında bileğe doğru olacak şekilde uzanan ağrılı iltihabi bir durumun olmasıdır. De Quervain hastalığında şişmeye başlayan bu tendon yapıları ve bu yapıların üst kısmındaki örtü tabakası el de geçtikleri tünel yapısına sürtünmektedirler. Bu sürtünme sonucunda hastalarda parmak diplerinde ve kollarının aşağı kısmına olacak şekilde uzanan kısımda şiddetli ağrı hali oluşmaktadır.
• Karpal Tünel Sendromu: Karpal tünel sendromu el bileği hastalıklarından biridir. Bu sendromun gözlendiği hastalarda median sinir üst kısmı karpal tünelin içinde basıya uğramakta bu sebeple hastaların elinde ve kollarında uyuşma, karıncalanma ve ellerde halsizliğe yol açmaktadır.
• El Bileğinde Ulnar Sinir Kompresyonları (Sıkışma) (Kübital Tünel Sendromu): Ulnar sinir sıkışmaları ya da kübital tünel sendromu el hastalıklarında gözlenen sinir sıkışması sendromlarından biridir. Dirseklerin aldıkları herhangi bir travma ya da yaralanma sonucunda ulnar sinirin geçtiği kübital tünel yapısında ödem ve benzeri sebeplerle ulnar sinir sıkışması sonucunda ortaya çıkmaktadır.
• Tetik Parmak: Tetik parmak ismi nedeniyle bir avcı hastalığı gibi durmakla birlikte bu hastalık elin tetik çekme hareketi esnasında ortaya çıkan görünüm gibi durması durumunu ifade eden bir el hastalığı halidir. Tetik parmak hastalığının nedeni henüz tam olarak ifade edilemese de 40 yaş üstü ve diyabeti bulunan hasta gruplarında ya da romatizma hastalıkları gözlenen hastalarda ortaya çıkabilen bir el hastalığıdır.
• Dupuytren Kontraktürü: Dupuytren kontraktürü el parmaklarından bazılarının eklem yapılarında meydana gelen kalıcı olarak esnek bir pozisyonda sabitlenme halini tariflemektedir. Dupuytren kontraktürü olan hastalarda gelişen patolojik durumlar sonucunda etkilenen bölge parmakları avuç içine doğru çekilmeye başlamakta ve geri çekilememektedir.
• Sudeck Atrofisi: Sudeck Atrofisi kısaca kol, bacak, el ve ayakta nörolojik kas hastalığı bozuklukları sonucu hastalarda gözlemlenebilen ağrı, fonksiyon kaybı, ciltte renk değişikliği, ödem, kas atrofisi ve eklemi çevreleyen kas, tendon, eklem kapsülü ve bağların çeşitli nedenlerden ötürü elastikiyet özelliğini kaybetmesinden dolayı eklemin normal hareket açıklığını sağlayamaması ya da eklem hareket açıklığının belirli yönlerde kısıtlanması (kontraktür) ile karakterize bir durumdur.
• Raynaund Hastalığı (fenomeni ): Raynaund hastalığı hastalarda soğuk hava koşullarına maruziyet neticesinde oluşan kan dolaşımının zayıflamasına bağlı ortaya çıkmaktadır. Raynaud hastalığında el parmaklarında azalan bu kan dolaşımı nedeniyle ciltte solukluk ve morarma gibi semptomlar oluşmaktadır.
• Artit (Eklem İltihabı): Artrit eklemlerde meydana gelen iltihabi enflamasyon sonucunda meydana gelen eklem iltihaplanması hastalığıdır. İnflamatuar eklem hastalıklarından olan artrit henüz yeni gelişmeye başladığında ısı artışı ve kızarıklık gibi semptomlar ağırlıktayken ilerleyen süreçte şişlik gibi semptomlar ortaya çıkabilmektedir. Artrit tipleri şu şekilde sıralanabilir ;
• Romatoid Artrit: Romatoid artrit hastalığının etyolojisi bilinmemekle birlikte bu hastalık birçok eklemi eş zamanlı olarak tutabilen yıkıcı ve multisistemik (birden çok sistemi etkileyen) organ tutulumu ile kendini gösteren bir hastalıktır. Romatoid artrit hastalığı gözlenen hastalarda bu hastalık kronik seyirli (uzun zamandır var olan ) ve otoimmün enflamatuar bir durum olarak göze çarpmaktadır. 
• Osteoartrit (OA): Osteoartirt hastalığı öncelikle eklem kıkırdakları olmak üzere ligament yapıları ve alt taraftaki kemiği de etkileyen, dokuların normal yapısına hasar verip bozan bir eklem hastalığı olarak tanımlanabilmektedir.  Ortaya çıkan bozulmalar sonucunda eklem hareketlerinde kısıtlanma ve ağrılar da oluşabildiği için bir nevi organ yetmezliği olarak da tanımlanması mümkündür.
• Psöriatrik Artirt: Sedef hastalığı olarak bilinen bir deri hastalığında yaklaşık olarak yüzde 10 dolaylarında hastalarda oluşabilen bir artrit tipi olarak hekimlerin karşısına çıkan psöriartrik artrit hastalarda birden çok eklemi tutabilmektedir.
• Reaktif Artrit: Reaktif artritin temelinde vücudun farklı bir bölgesinde meydana gelen enfeksiyon halinin tetiklemesi ile eklemlerde meydana gelen iltihaplanmadır. Eklemlerde ağrı ve şişlik semptomları ile kendini gösteren reaktif artrit sıklıkla el eklemleri, diz, ayak bileği ve ayak eklemlerinde ortaya çıkabilen geçici bir artrit tipidir.
• Septik Artrit: Septik artrit de kan yolu sayesinde çeşitli mikroorganizma tiplerinin eklemlere geçiş yaparak eklem iltihabı ortaya çıkarması sonucu gelişen bir artrit tipidir. Sıklıkla tek eklem tutulumu yapan septik artrit omuz tutulumu yapabilmektedir.
• Hipertrofik osteoartopati: Hipertofik osteoartropati ekstremitelerin uzak kısımlarında kemik ve deride oluşan birsendrom türüdür. Hipertofik osteoartropati hastalığında parmaklarda çomaklaşma ve artrit semptomları gibi semptomlar ortaya çıkabilmektedir.
• Ganglion Kistleri: Ganglion kistleri el bileği üstünde meydana gelen şiş yapılar olması yanında sıklıkla zararsız oluşumlardır. Bu ganglion kistleri sıklıkla kendiliğinden geçebilmekle birlikte nadiren hastalarda hastalık durumlarına yol açabilmektedir.
• El Ağrıları: El ağrıları sıklıkla yaşlı hasta gruplarında görülen genç yaştaki bireylerde de az da olsa rastlanabilen bir el sağlığı sorunudur. Git gide ilerleyip yaşın artması sonucunda ortaya çıkan el ağrıları sıklıkla eklem sıvısında azalma olması ya da kıkırdak dokuda meydana gelen güç kaybı sonucunda gelişebilmektedir.
• El Burkulma: Burkulma kelime anlamı olarak eklem yüzeylerinin geçici olarak ayrılmasına durumuna verilen isimdir. Burkulma özellikle el ve ayak bileklerinde gelişebilecek bir durum olmasının yanında hastalarda burkulma neticesinde burkulan bölgede ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi semptomlar sıkça ortaya çıkabilmektedir.
• El Kırıkları: kemik kırıkları bazı durumlarda eklemleri de içine alabilmektedir. Eklem kırıklarının da gözlendiği kırkların tedavileri oldukça zor ve uzun zaman alabilmektedir. Eğer hastalara iyi ve etkin bir tedavi uygulanmaz ise hastalarda eklem kırıklarının gözlenmesi sonucunda oluşabilecek sakatlık riski oldukça yüksek seyir etmektedir.
• El Ayak Ağız Hastalığı: El ayak ağız hastalığı sıklıkla 2 ila 10 yaş aralığındaki çocuk grubunda ortaya çıkan ve özellikle 5 yaş altı çocukların etkilendiği, nadir de olsa yetişkin yaş gruplarında da ortaya çıkabilen bir viral hastalıktır.

El Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

İnsanlar bazen zorlayıcı ve aşırıya kaçılarak yaptığı hareketler neticesinde ya da teknolojik aletler ile uzun süre haşır neşir olması durumunda ellerini yıpratmak suretiyle el hastalıklarına neden olabilmektedir. Ortaya çıkan travma ya da yaralanmalar sonucunda ellerimizde bulunan kemik, tendon, kas, damar ve sinir yapılarında zedelenmeler ortaya çıkmakta buna bağlı olarak da hastalarda his kaybı, ağrı ve güçsüzlük gibi semptomlar oluşmaktadır. Diğer el hastalıkları belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• İştahsızlık
• Vücutta meydana gelen kırgınlık hali
• Boğaz ağrısı
• Karın ağrısı
• Öksürük
• Ağızda sulu döküntü
• Avuç içinde kırmızı nokta
• Avuç içinde kırmızı döküntüler
• Deride incelme
• Morarma ve ödemlenme
• Kaslarda atrofi (erime)
• Soğuk cilt
• Motor hareketlerde azalma
• Kıl ve tırnak değişikliği
• Eklem kontraktürü
• Eklemlerde iltihaplanma meydana gelmesi
• Ateş, tekrarlayan ateş olması
• Halsizlik
• El ağrısı ve tutukluk
• Hareketsizlikle artan ağrı
• El eklemlerinde ağrı
• El eklemlerinde tutukluk
• El eklemlerde sertlik
• Güneş ışığına gelişen duyarlılık
• Ellerin soğukta beyazlaşması ve morlaşması
• Kas ağrıları
• Ciltte gözlenen döküntü
• Fiziksel aktivite ve hareketle azalan ağrı

El Hastalıkları Başlıca Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Ellerimiz çok ince hareket çeşitlerinden çok kaba kavrama hareketine kadar her türlü yeteneği sağlayan ve insan hayatı için olmazsa olmaz bir yapıdır. El hastalıklarının meydana gelmesinde birçok neden bulunmaktadır. El hastalıklarına neden olan risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir ;

• Genetik Yatkınlık: El hastalıkları gelişiminde genetik yatkınlık oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde bazı genlerin ve kromozomların hastalığın oluşumunda direk etken olduğu yapılan çalışmalar neticesinde tespit edilmiştir.
• Çevresel Faktörler: El hastalıkları gelişiminde çevresel faktörler oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hastaların eklemlerin maruz kaldığı dış faktörler el hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
• Bağışıklığın Bozulması: El hastalıkları gelişiminde bağışıklığın sağlam olması hastalıkların gelişiminin engellenmesi adına oldukça önemlidir. El hastalıkları bağışıklığın bozulması hastaların enfeksiyona maruziyeti artacağından dolayı bağışıklığın bozulması sonucunda daha kolay gelişebilmektedir.
• Enfeksiyon Gelişimi: El hastalıkları gelişiminde bakteriyal ya da viral enfeksiyon varlığı oldukça önemlidir. Hastalarda rastlanabilecek bakteriyal ya da viral enfeksiyon varlığı eklemlerde hastalıklara yol açarak el hastalıklarının gelişimini kolaylaştırmaktadır.
• Yaş: El hastalıkları gelişiminde yaş oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hastaların yaşı arttıkça eklem hastalıklarının görülme yüzdesinin artması yanında bazı yaş aralıklarında bazı hastalıkların ortaya çıkışının daha sık olduğu tespit edilmiştir.
• Cinsiyet ve Hormonlar: El hastalıkları gelişiminde cinsiyet ve hormon seviyeleri oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hormon düzeylerindeki farklılık sebebiyle bazı hastalıklar kadın cinsiyette fazla miktarda gözlemlenirken bazı hastalıklar ise erkek cinsiyette gözlenebilmektedir. Ayrıca kadın ve erkek hastalarda belli yaşa kadar aynı oranda görülme yüzdesi seyreden hastalıklar da mevcuttur.
• Irk: El hastalıkları gelişiminde ırk oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hastaların hangi ırka mensup olduğu bazı hastalıkların bazı ırklarda daha sık görülmesi nedeniyle tanı ve tedavi açısından önem arz etmektedir.
• Gelişimsel Anomaliler: El hastalıkları gelişiminde gelişimsel anomalilerin ortaya çıkıp çıkmaması oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde anne karnında rastlanılan gelişimsel anomalilerin varlığı hastalarda eklem problemlerine neden olarak eklem hastalıklarına neden olabilmektedir.
• Meslek: El hastalıkları gelişiminde hastaların hangi mesleği yaptığı oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hastaların geçimini sağlamak adına yaptığı meslek neticesinde mesleki kas iskelet sistemi hastalıkları ortaya çıkabilmektedir.
• Sportif Aktiviteler: El hastalıkları gelişiminde sportif aktiviteler oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hastaların günlük uyguladığı sportif aktiviteler hastalıkların oluşmasını önleyebileceği gibi aşırı ve uygunsuz egzersiz yapımı bazı durumlarda direk eklemlerde deformitelere neden olarak el hastalıklarına da neden olabilmektedir.
• Travma: El hastalıkları gelişiminde travma oldukça önemlidir. El hastalıkları gelişiminde hastaların travmalara maruz kalması ve kaslarında oluşan güçsüzlük hastaların el hastalıklarına tutulum oranını arttırmaktadır.

El Hastalıkları Teşhisi 

 tedavi ve rehabilitasyon bölümü hekimi kişilerde ortaya çıkan el hastalıkları teşhis ve tedavisini gerçekleştirmektedir. Hekim teşhis amacıyla şu yöntemlere başvuruda bulunabilmektedir ;

• Anamnez: Anamnez hastanın şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Hasta hekime başvuruda bulunduğunda hekim hastanın semptomlarının olup olmadığını dinleyip not ederek teşhis yöntemlerin ilk basamağını gerçekleştirmektedir. Ayrıca hekim hastanın aile öyküsünü, akraba evliliği mevcudiyetini ve ailede devamlı hastalık olup olamadığı gibi durumları da anamneze eklenir. Ardından hekim fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hastanın ateşi, solunum sayısı, nabzı, tansiyonu, kanındaki oksijen saturasyonu (doygunluğu) değerleri not edilir. Ardından hekim hastanın boyu ve kilosu da ölçülerek not edilir. Bunun dışında hekim hastanın ;
• Genel duruma bakar ve ekstremite (el – ayak) muayenesi ile şişlik ve hassasiyet durumunu inceler,
• Herhangi bir cilt döküntüsü ya da başka cilt bulgusu olup olmadığını, ödemine baktıktan sonra laboratuvar tetkiklerine geçer.
• Laboratuvar Tetkikleri: Laboratuvar tetkiklerinde ise hastadan kan, idrar, kemik iliği kültürleri alınır ve beyin – omurilik sıvısı incelemesi yapılır. Laboratuvarda hastanın kan hücresi değerleri, protein ve kan şekeri seviyesinin yanı sıra, böbrek fonksiyon göstergeleri, mineral düzeyleri, enfeksiyon varlığına dair antikor mevcudiyeti ya da yokluğu değerlendirilir. Yapılan diğer kültür testleri ile hastalık sebebi belirlenmeye çabalanır.
• Radyolojik Görüntüleme: Radyolojik görüntüleme yöntemlerinde hekimler hastalarda gözlenen hastalık durumunun tanı ve tedavisinin yapılabilmesi için radyasyon, yüksek frekanslı ses dalgaları, ya da manyetik alan kullan çeşitli görüntüleme aletlerini kullanarak hastalığı tespit etmeye çalışmaktadır. Hekim radyolojik görüntülemede ;
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Bu yöntem, manyetik alan kullanarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Fizik muayene ve Laboratuvar sonuçlarıyla tam anlaşılamayan durumlarda veya ek bir hastalık varlığını mevcudiyetini saptamak ve ayırıcı tanı yapmak için kullanılabilir. 
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): El hastalıkları teşhisinde başvuruda bulunabilen diğer bir görüntüleme cihazı bilgisayarlı tomografidir. Hekim fizik muayene ve Laboratuvar sonuçlarıyla tam anlaşılamayan durumlarda veya ek bir hastalık varlığını mevcudiyetini saptamak ve ayırıcı tanı yapmak için kullanılabilir.
• Fizik Muayene Testleri: El hastalıkları teşhisinde çeşitli fizik muayene testleri uygulanabilmektedir.

El Hastalıkları Tedavisi

El hastalıklarının tedavi edilebilmesi için öncelikle hastaların Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümüne muayene olarak hastalıklarının ne olduğuna dair teşhis yöntemlerinin gerçekleştirilmesi ve hastalığa tanı konması gerekmektedir.

Eklem hastalıkları tedavisinde hastalara önce fizik tedavi ve egzersiz tedavileri uygulanabilmektedir. Buna ek olarak medikal tedavi uygulanabilir. Medikal tedavide amaç hastaların semptomlarını azaltmak ve hastalığın ilerleyişini önlemektir. Bu medikal tedaviye ek olarak hekimler tarafından hastaya lokal tedavi uygulaması yapılabilir. Gerekli görülen vakalarda cerrahi tedavi de uygulanabilmektedir. 

El Hastalıkları Ameliyatı

El hastalıkları tedavisinde hastalara gerekli tedaviler uygulandıktan sonra tedaviye yanıtsız vakalarda ya da bazı el hastalıklarında direk olarak el cerrahisi yapılabilmektedir. El hastalıkları cerrahisinde sinir sıkışmaları, el ve parmak kopmaları, tendon ve damar yaralanmaları, el ve parmak düzeylerinde meydana gelen kırıklar, tırnak yaralanmaları, doğumsal el anomalileri ve el tümörleri gibi birçok el hastalığının tedavisi cerrahi yöntemler kullanılarak tedavi edilmektedir. Hekimler vakalarda el hastalığı tipine göre çeşitli ameliyat planlamaları yapabilmektedir.

El Hastalıklarında Hangi Doktora Gidilir?

El hastalıklarına neden olan şikayetler sonucunda hastaların anamnezini alan, fizik muayenesini yapan ve teşhis – tanı yöntemlerine başvurarak hastalığı tedavi eden asıl bölüm fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü ve ortopedi bölümüdür. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı hekim eklem hastalıklarına neden olan ek hastalıklar teşhis etmesi durumunda dahiliye bölümüne ya da omurilik ile ilgili komplikasyonların gelişmesi durumunda beyin ve sinir cerrahisi, nöroloji gibi diğer tıbbi branşlara hastaların sevkini gerçekleştirebilir. Ayrıca elle ilgili deri hastalıkları mevcutsa dermatoloji bölümüne başvuruda bulunulabilir.

Hastalarda  his kaybı, güçsüzlük, karın ağrısı, halsizlik, avuç içinde kırmızı nokta, avuç içinde kırmızı döküntüler, el derisinde incelme, elde morarma ve ödemlenme, kaslarda atrofi (erime), el cildinin soğuk olması, el motor hareketlerinde azalma, tekrarlayan ateş olması, halsizlik, El ağrısı ve tutukluk, hareketsizlikle artan el ağrısı, el eklemlerinde ağrı, el eklemlerinde tutukluk, el eklemlerde sertlik, güneş ışığına gelişen duyarlılık, ellerin soğukta beyazlaşması ve morlaşması, kas ağrıları, ciltte gözlenen döküntü, fiziksel aktivite ve hareketle azalan ağrı varlığında mutlaka bir hekime başvuruda bulunulması gerekmektedir.