Rahim İltihabı

Rahim İltihabı (Endometrit) Nedir?

Rahim iltihabı; kadın üreme organlarından biri olan rahmin iç kısmında bulunan endometriyumun bakteri veya mantarlar ile enfeksiyonudur. Rahim endometriyum, myometriyum ve perimetriyum adlı 3 tabakadan oluşur.

Bu 3 tabakadan en ince olanı ve vajinal yolla dış ortama açık olanı rahmin en iç katmanı olan endometriyumdur. Endometriyumun vajina sayesinde dış ortama açık olması kadında cinsel yolla bulaşan bakterilerin endometriyuma ilerleyip endometrit (endometriyum iltihabı) oluşturmasına neden olur.

Rahim iltihabında tedavi uygulanmazsa enfeksiyon (iltihap) rahimin devamı olan tüplere ve tüplerden de ilerleyerek yumurtalıklara ulaşır.

Rahimdeki enfeksiyonun tüpleri enfekte etmesi sonucu salpenjit (tüplerin iltihabı) ve ooforit (yumurtalık iltihabı) denen durumlara yol açar. Rahim iltihabına tüp ve yumurtalıkların enfeksiyonu da eklenince hastalık pelvik enfeksiyon adını alır.

Rahim İltihabı Tipleri Nelerdir?

Rahim iltihabı yarattığı belirtilere ve hastalığa tanı konma zamanına göre 2’ye ayrılır. Bunlar;

• Akut Rahim İltihabı (Akut Endometrit): Hastalarda enfeksiyon etkeninin çoğalmaya başlaması ve belirtilere neden olması sonucu oluşur. Hastalar genellikle birkaç saat ya da 1-2 gündür var olan ağrı, kanama, akıntıdan bahsederler. Akut rahim iltihabına yol açan nedenler genellikle gonore ve klamidya adlı bakterilerdir.
  
• Kronik Rahim İltihabı (Kronik Endometrit): Hastalarda herhangi bir belirtinin olmadığı; hekimin muayene sırasında tesadüfen tanı koyduğu rahim iltihabı tipidir. Hastalar genellikle geçmişte geçirilmiş bir akut rahim iltihabından bahsederler. Hastalarda bazen kasık ağrısı ve ara kanama gibi şikayetler bulunabilir.
  

Rahim İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Rahim iltihabında belirtiler hastada enfekte olmuş (iltihaplanmış) bölgeye ve enfeksiyonun şiddetine göre değişiklik gösterir. Bazen hiçbir belirtiye neden olmazken bazen çok şiddetli ve yaşamı kısıtlayıcı belirtilere neden olabilir.

En sık görülen belirtiler şu şekildedir:

• Cinsel İlişki Sırasında Kanama: Endometriyum tabakası enfekte olduğu (iltihaplandığı) zaman incelir ve zedelenmeye açık hale gelir. Bu durumda cinsel ilişki sırasında hafif bir baskı dahi kanamaya neden olabilir.
  
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Vücutta bir enfeksiyon oluştuğu zaman vücut bu enfeksiyonla başa çıkabilmek için beyaz kan hücrelerinin sayısını arttırır. Bu hücreler enfeksiyona neden olan mikropla savaşır. Bu durumda beyaz kan hücreleri belli başlı bazı kimyasallar (inflamatuar sitokinler) salgılar. Bu kimyasallar vücutta ağrı duyusunu aktive eder ve ağrıya neden olur.
  
• Akıntı: Enfeksiyon etkeni rahimi enfekte edip çoğalmaya başladığı zaman özellikle kötü kokulu ve renkli akıntıya neden olabilir. Bunun nedeni mikrobun çoğalmaya başlaması ve sağlam dokuları hasarlayarak ölmesini sağlamasıdır. Artan mikrobun ürettiği salgılar ölü dokularla birleşip akıntı yaratır.
  
• Ateş: Enfeksiyon sırasında beyaz kan hücrelerinin salgıladığı kimyasallar ortamın sıcaklığının yükselmesini sağlayarak mikrobun ölmesine yardımcı olur. Bu durumda hastada vücut sıcaklığı yükselir (ateş oluşur). Hastada yükselen vücut sıcaklığı terleme, titreme gibi semptomlara da neden olabilir. Bu durum genellikle tedavi edilmemiş ya da hastalığı ilerlemiş kişilerde görülür.
  
• Bulantı ve Kusma: Enfeksiyon etkeni(mikroplar) kan dolaşımına geçerek beyindeki kusma merkezini uyarabilir. Uyarılan kusma merkezi mide ve bağırsaklara uyarı göndererek kusmayı tetikler.
  
• Ağrılı ve Zor İdrara Çıkma: Rahim idrarın biriktiği mesane (idrar torbası) ile yan yana bulunduğu için rahimdeki bir enfeksiyon kısa sürede mesaneye yayılıp mesanenin ve diğer idrar yollarının da enfeksiyon kapmasına neden olabilir. Bu durumda hastada idrar yolu enfeksiyonu belirtisi olan ağrılı ve zor idrara çıkma görülür.
  
• Kasık Ağrısı: Hastada rahim ve tüplerde bulunan enfeksiyon rahmin kasılmasına, bunun sonucunda da ağrıya neden olabilir. Ayrıca enfeksiyon etkeni direkt olarak o bölgedeki sinir yapılarını uyararak da ağrı oluşturabilir.
  
• Kaşıntı: Enfeksiyon etkeni özellikle vajinal bölgeyi de etkilediyse o bölgedeki dokuları uyararak kaşıntı yaratabilir.
  
• Makat Bölgesinde Ağrı: Rahim tıpkı mesaneyle olduğu gibi bağırsakların son kısmı olan rektumla da yakınlık gösterir. Bu durumda rahimdeki bir enfeksiyon rahatlıkla rektuma yayılıp ağrıya neden olur.
  

Rahim İltihabı Nedenleri Nelerdir?

Sık görülen kadın hastalıklarından biri olan rahim iltihabına birçok etken yol açabilir. Rahmin vajina yoluyla dış ortama açık halde olması bu etkenlerin geçişini kolaylaştırır.

Rahim iltihabına yol açan en sık nedenler bakteri (bakterilerden de en sık gonore ve klamidya) ve mantarlardır. Bakteriler dış ortamdan rahime gelebileceği gibi kan dolaşımı yoluyla da rahmi enfekte edebilirler (iltihap oluşturabilirler).

Mantar enfeksiyonları nadir görülebilmekle beraber genellikle bağışıklık sistemi zayıf, kronik hastalıklara sahip kişilerde görülür.

Rahim iltihabına yol açan nedenler;

• Cinsel İlişki: Özellikle korunmasız (prezervatif kullanılmayan) cinsel ilişki sırasında partnerde bulunan enfeksiyon rahime kadar ulaşıp rahim iltihabına yol açabilir.
  
• Kişinin Kendisinin ya da Partnerinin Çok Eşli Olması: Kişinin kendisi ya da partneri çok kişiyle cinsel ilişkiye girmesi o kişiyi taşıyıcı yapar. Taşıyıcı kişi diğer partnerlerindeki enfeksiyonu kişiye bulaştırabilir. Bu durum rahim iltihabı için risk oluşturur.
  
• Vajina İltihabı: Vajinal bölgede bulunan bir enfeksiyon yukarı doğru hareket ederek rahimi iltihaplandırabilir. Ayrıca bu enfeksiyon rahimden yumurtalıklara ve tüplere kadar da ilerleyebilir.
  
• Doğum: Doğum sırasında rahim dış ortama açık hale gelir. Rahim ağzı(serviks) doğum sırasında açıldığı için buradan enfeksiyon etkenlerinin geçişi kolaylaşır.
  
• Kürtaj, Endometriyal Biyopsi: Kürtaj (tedavi amaçlı rahim içinin kazınarak temizlenmesi) ve endometriyal biyopsi (rahim iç dokusundan parça alınması) sırasında nadiren de olsa kullanılan tıbbi aletlerden bakteri bulaşı gerçekleşebilir. Ayrıca bu işlemler sonucu rahim iç katmanı olan endometriyum dokusu hasarlandığı için bakterilerin o bölgeye yerleşip çoğalması da kolaylaşmış olur.
  
• Rahim İçi Araçlar (Spiral): Rahim içi araçlar kadında gebeliği önlemeye yönelik kullanılan, rahim ağzından içeri itilip rahim içine gönderilen bir çeşit tel şeklindeki araçtır. Rahim içi araç uygulanırken özellikle hijyene önem verilmemesi rahim içi araca mikrop bulaşmasına neden olur. Bu mikrop rahim içinde çoğalarak rahim iltihaplanmasına yol açabilir. Ancak bu duruma nadiren rastlanır.
  
• Vajinal Duş ve Parfümler: Vajina bünyesinde barındırdığı salgılar sayesinde asidik bir ortama sahiptir. Enfeksiyon etkenleri bu asidik ortamda çoğalamaz. Ancak kullanılan vajinal parfümler ve yapılan vajinal duşlar vajinanın asidik ortamını bozar. Bu durumda bakteriler çoğalıp rahim içine doğru ilerleyerek rahim iltihabına yol açabilir.
  
• Hijyene Dikkat Etmeme: Hijyen kurallarına uymamak, vajinal bölgeyi sürekli kirli ve nemli bırakmak rahim iltihabına neden olabilir.

Rahim İltihabı Teşhisi

Rahim iltihabı genellikle anamnez ve fizik muayene sonucu tanı alır. Bazen tam olarak tanı konulamayan kişilerde görüntüleme yöntemlerine de başvurulabilir.

Rahim iltihabı teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez ve Fizik Muayene: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında şikayetlerini sözlü olarak dile getirdiği anlatımdır. Rahim iltihabına sahip hastalar genellikle cinsel ilişki sonrası ağrı, kanama, renkli (çoğunlukla sarı, yeşil) akıntı, ağrılı idrara çıkma, kaşıntı gibi şikayetlerden biri veya birkaçına sahiptir. Anamnez hekime hastalık hakkında fikir verir. Fizik muayenede hasta jinekolojik muayene masasına uzanır. Hekim hastanın vajinasına bir spekulum (rahim ağzını görmeye yarayan araç) yerleştirir ve rahim ağzını kontrol eder. Bu anda hastadaki akıntı, kanama gibi semptomlar gözlemlenebilir. Hekim anamnez ve fizik muayene ile çoğunlukla tanı koymuş olur.
  
• Kan Tetkikleri: Kan tahlili rahim iltihabına sahip çoğu hastada istenen tetkiklerdendir. Bu tahliller hastalığa tam olarak tanı koymaz, ancak tanıyı destekler. Rahim iltihabına sahip hastalarda kan tahlillerinde beyaz kan hücresi sayısı (WBC), CRP (enfeksiyon sırasında artan protein) yükselir. Hastalarda kanamaya bağlı bazen anemi(kansızlık) görülebilir. Bu durumda kan tahlilinde hemoglobin (Hb) değeri düşebilir. Kan tahlillerinde WBC ve CRP artışı, Hb düşüşü gibi sonuçlara ek olarak hastada rahim iltihabını düşündüren bulgular da varsa tanı konulmuş olur.
• Ultrasonografi (USG): Hastalığına tam olarak tanı konulamayan ya da hastalığı ilerlemiş kişilerde görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Görüntüleme yöntemlerinden en sık kullanılan Ultrasonografidir. Ultrasonografi ses dalgaları kullanılarak doku ve organların görüntülenmesini sağlayan yöntemdir. Ultrasonografi yöntemiyle rahimde iltihabın oluştuğu ya da bu iltihabın ilerleyip apse oluşturduğu bölge gözlemlenebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik Rezonans görüntüleme; manyetik dalgalar kullanılarak doku ve organların detaylı incelenmesini sağlayan yöntemdir. Genellikle rahim iltihabı tanısı almış kişilerde iltihabın rahmin hangi bölgelerine kadar ilerlediğini görmek için kullanılan yöntemdir. Çok sık kullanılmaz. Genellikle yapışıklık, kısırlık, aşırı kanama gibi komplikasyonlara sahip kişilerde kullanılan yöntemdir.
  

Rahim İltihabı Tedavisi

Rahim iltihabının tedavisi hastanın genel durumuna göre şekillendirilir. Şiddetli bulantı, kusma, aşırı akıntı, aşırı kanaması olan kişilerin hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi gerekirken; hafif semptomlar yaşayan ve yaşam kalitesi etkilenmeyen kişiler ayaktan tedavi alabilir.

Rahim iltihabının esas tedavisini antibiyotikler oluşturur. Antibiyotikler rahim iltihabına yol açan mikrobun çoğalmasını engeller, aynı zamanda ölmesine de yardımcı olur.

Hastada yaşanan semptomlara göre antibiyotik tedavisine ek başka ilaçlar da eklenebilir. Hastada şiddetli ağrı varsa ağrı kesici (Non steroid antiinflamatuar ilaçlar), bulantı kusması varsa antiemetik (kusmayı önleyici) ilaçlar reçete edilebilir.

Rahim İltihabı Tedavi Edilmezse

Rahim hem kadın üreme sisteminin esas organlarından olması, hem de diğer pelvik organlarla (leğen kemiği içerisinde bulunan organlar) yakın ilişki içerisinde olması dolayısıyla önemlidir. Rahim iltihabı tedavi edilmezse pek çok komplikasyonlara neden olabilir.

Bunlar;

• İdrar Yolu ve Mesane Enfeksiyonları: Mesane (idrar kesesi) ve idrar yolları rahim ile yakın ilişki içerisinde (yan yana) oldukları için rahimdeki bir enfeksiyon rahatlıkla mesaneye yayılıp idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir. Bu durumda hastada idrar yapmada zorluk, ağrılı idrar yapma, kanlı idrar yapma gibi semptomlar görülebilir.
  
• Kasık Bölgesinde Sürekli Ağrı: Enfeksiyon tedavi edilmezse enfeksiyonu oluşturan bakteriler çoğalmaya devam eder. Bu durumda hastada sürekli kasık ağrısı görülebilir.
  
• Kaşıntı: Hasta tedavi altına alınmazsa rahimdeki enfeksiyon vajinaya ve dış genital organlara(vulva) yayılabilir. Bu durumda hastada geçmeyen kaşıntı görülebilir.
  
• Kanama: Rahim iltihabına sahip ve tedavi edilmeyen hastalarda sağlıklı rahim dokusu bakteriler tarafından sürekli istila edilirken doku harabiyete uğrar. Bunun sonucunda kanama görülebilir. Kanama çok ciddi ise hastada kan değerleri düşer, anemi(kansızlık) gelişir.
  
• İnfertilite (Kısırlık): Rahim iltihabı tedavi edilmezse iltihap tüplere doğru ilerler. Bu durum tüplerde yapışıklıklara neden olur. Tüpler üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) birleşme yeri olduğu için bu bölgedeki bir yapışıklık sperm ve yumurtanın birleşmesini engeller ve kısırlık oluşturabilir.
  
• Tekrarlayan Abortuslar (düşükler): Rahim iltihabına sahip hastalarda döllenme (sperm ve yumurtanın birleşmesi) gerçekleşse bile rahim dokusundaki enfeksiyon ve akıntı birleşen hücrelerin oluşturduğu yapı olan zigotun rahim dokusuna tutunup büyümesini engeller, dışarı atılmasına neden olur. Bu durumda hastalarda tekrarlayan abortuslar sık görülür.
  
• Makatta Ağrı ve Kaşıntı: Rahim; bağırsakların son kısmı olan rektum ile komşuluk içerisinde olduğu için burada bulunan bir enfeksiyon rahatlıkla rektuma geçip rektumdan da anüse (makat bölgesine) yayılabilir. Bu durumda hastalarda makat ağrısı ve makatta kaşıntı sık görülen bir bulgudur.

Rahim İltihabına Ne İyi Gelir?

Rahim iltihabına en iyi gelecek yöntem iltihabı oluşturacak nedenleri ortadan kaldırmaktır.

Buna göre;

• Rahim iltihabından kaçınmak isteyen kişiler öncelikle birden fazla partnerden kaçınmalı, birden fazla partneri olan kişilerle cinsel ilişkiye girmemelidir.
• Vajinal duş ve parfümler vajinanın asidik ortamını bozacağı için bunlardan uzak durulmalıdır.
• Hijyene yeterince önem verilmemesi o bölgedeki bakterilerin çoğalmasına yardımcı olur. Bu yüzden vajinal bölge kılları temizlenmeli ve nemli bırakılmamalıdır.
• Çok sıkı taytlar, pantolonlar vajinanın sürekli terleyip nemli kalmasına neden olur. Bu tarz kıyafetlerden uzak durulmalıdır.
• Kadınlar rahim iltihabına sahip olmasalar bile düzenli aralıklarla jinekolojik muayeneden geçmelidir. Bu sayede erken tanı alıp komplikasyonların önlenmesi sağlanabilir.
• Kadının kendisinin ya da partnerinin prezervatif kullanması bu enfeksiyonların yayılımını azaltır, rahim iltihabını önler.
• Bazı besinler rahim iltihabının şiddetini azaltmaya yardımcı olmaktadır. Bu besinlerden en sık kullanılanı kuru soğandır. Kuru soğanla yapılan soğan kürü hastalarda akıntı ve ağrının azalmasına yardımcı olur. Kür için 2 bardak su tencerede kaynatılır ve içine dört parçaya ayrılmış doğum eklenir. Soğan haşlanınca kür ocaktan alınır ve soğumaya bırakılır. Altı ayda bir 15 gün boyunca bu soğan suyu küründen günde 1 bardak içilmesi rahim iltihabının önlenmesine, var olan rahim iltihabının ise azalmasına yardımcı olur.
• Rahim iltihabı için kullanılan bir diğer besin maydanozdur. Maydanoz kürü de tıpkı soğan kürü gibi kaynayan suya atılıp süzülerek hazırlanır. Hazırlanan maydanoz suyu kürünü 15 gün boyunca günde 1 bardak içmek rahim iltihabının azalmasına yardımcı olur.

Rahim İltihabı İlaçları

Rahim iltihabının esas tedavisini antibiyotikler oluşturur. Bu ilaçlar hastadaki enfeksiyonun azalmasına yardımcı olur. Hastada bulunan semptomlara göre Non steroid antiinflamatuar ilaçlar (ağrı kesici) ve antiemetik (kusma önleyici) ilaçlar da reçete edilebilir.

• Antibiyotikler: Rahim iltihabında kullanılan antibiyotikler rahim iltihabına en sık neden olan gonore ve klamidya adlı bakterilere yönelik, bu bakterileri öldürücü ilaçlardır. Bu hastalıkta kullanılan antibiyotikler içeriğinde genellikle siprofloksasin, ofloksasin, doksifloksasin gibi maddeleri barındırır. Bu maddeler rahim içi (endometriyum), tüpler ve yumurtacıklarda oluşan iltihabın azaltılmasına yardımcı olur. Bu antibiyotiklerin yan etkileri; bulantı, kusma, ishal, iştahsızlık, baş ağrısı, baş dönmesi, nadiren eklem ağrısı oluşumu gibi belirtilerdir. Bu belirtiler hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında hekimle irtibata geçilmelidir.
  
• Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar: Bu ilaçlar şiddetli kasık ağrısı, ateş, halsizlik gibi semptomlara sahip hastalara reçete edilir. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi kimyasalları barındırır. Yan etkileri arasında bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, baş dönmesi, halsizlik gibi semptomlar görülebilir. Bu yan etkiler yaşam kalitesini düşürecek kadar şiddetlenirse hekime danışılmasında fayda vardır.
  
• Antiemetikler: Bu ilaçlar bulantı ve kusmayı önleyici ilaçlardır. Rahim iltihabına sahip olan ve şiddetli bulantısı olan kişilere reçete edilir. İçerik olarak genellikle metoklopramid adlı kimyasalı barındırırlar. Yan etkileri arasında huzursuzluk, sersemlik, baş ağrısı, halsizlik, ishal gibi semptomlar görülebilir. Bu belirtiler ileri düzeye ulaşırsa hasta hekime danışmalıdır.
  

Gebelikte Rahim İltihabı

Rahim iltihabında rahimde oluşan enfeksiyon, akıntı ve vücut tarafından salgılanan kimyasallar (inflamatuar sitokinler) gebelik oluşumunu engelleyici, gebelik oluşsa bile bu gebeliğin devam etmesini zorlayıcı etkide bulunabilir.

Rahim iltihabında oluşan akıntı erkek üreme hücresi olan; yumurta ile birleşip zigotu (bebeğin anne karnındaki ilk halini) oluşturan spermlerin vajinadan rahime doğru ilerlemesini engeller.

Rahim iltihabında salgılanan inflamatuar sitokinler rahmin kasılmasına neden olur. Bu durumda erkek üreme hücresi olan sperm ile kadın üreme hücresi olan yumurta birleşip zigotu oluştursa dahi; rahimdeki kasılma zigotun rahime yerleşmesini engeller ve abortusa (düşüğe) neden olur.

Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde oluşan rahim iltihabı bebeğin içinde yaşadığı su kesesine (amniyon kesesi) zarar verebilir. Bu durum erken membran rüptürü (bebeğin içinde yaşadığı su kesesinin dışını çevreleyen zarın yırtılması) sonucu erken doğuma neden olabilir.

Gebelikte rahim iltihabı belirtileri gebe olmayan kadınlarda görülen belirtilerle benzerdir. Hasta kasık ağrısı, ara kanama, idrar yolu enfeksiyonu, bulantı kusma gibi semptomlardan yakınır. Gebe hastada rahim iltihabı tanısı daha çabuk konulmalı ve tedavi uygulanmalıdır.

Çünkü oluşabilecek komplikasyonlar bebeğin hayatını tehdit edicidir (erken membran rüptürü sonucu erken doğum riski; erken doğum sonucunda da bebekte solunum sıkıntısı riski vardır).

Rahim İltihabı için Hangi Doktora Gidilir?

Rahim iltihabıyla ilgilenen, tanı koyup tedaviyi uygulayan esas branş Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüdür. Kadın doğum uzmanı hastanın şikayetlerini dinler, muayene eder, gerekli görürse görüntüleme yöntemlerine başvurur. Sonrasında hastaya tedaviyi uygulayıp tekrar kontrollere gelmesini sağlar.

Hastalar bazen aşırı kasık ağrısı, kanama, bulantı, kusma, ateş gibi semptomlarla acil servise başvurabilirler. Bu durumda acil hekimi hastayı muayene eder, tetkik ister, gerekli görürse görüntüleme yöntemlerine başvurur.

Yapılan muayene ve tetkikler sonucu rahim iltihabından şüphelenirse hastayı Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüne yönlendirir.

Hastalar kasık ağrısı, cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı, akıntı, kanama, ateş, bulantı, kusma gibi belirtilerin bir veya birkaçına sahipse bir hekim tarafından muayene edilmelidir. Aksi halde rahim iltihabı komplikasyonlarıyla karşı karşıya kalabilir.