Telenjiektazi

Telanjiektazi, arteriol, venül ve kapil adı verilen çapları genellikle 0.1-1 mm arasında olan küçük damarların genişlemesi sonucu, deride veya ağız içi gibi mukozalarda belirginleşip iplik benzeri veya daha farklı desenlere yol açması durumudur. Bu oluşan damar desenleri genelde yavaş yavaş oluşur ve sıklıklar kümelenme eğilimi gösterirler. İnce ve ağ benzeri görünümlerinden dolayı bazen "örümcek damarlar" olarak da bilinirler.

Dudaklar, burun, gözler, parmaklar ve yanaklar gibi kolayca görülebilen bölgelerde telanjiektaziler daha yaygın olarak görülür. Kişi tarafından görünüş üzerinde olumsuz etkiden dolayı rahatsızlık hissi yaratırlar. Bu yüzden belirgin olan telenjiektazilerin çoğu hastalar tarafından yok edilmek istenir. Telenjiektazileri yok etmek için damarlara belli miktarda zarar verilir ve yapısı, kanlanması bozulmaya çalışılır. Böylelikle anormal damarların görünümü azaltılmaya çalışılır. 

Telenjiektaziler genellikle iyi huylu olsa da ciddi bir hastalığın belirtisi de olabilmektedirler. Örneğin, kalıtsal hemorajik telenjiektazi, yaşamı tehdit edebilen telanjiektazlara neden olan nadir bir genetik durumdur. Deride oluşmak yerine, bu hastalıkta telenjiektaziler, karaciğer gibi hayati organlarda ortaya çıkar. Patlayarak büyük kanamalara neden olabilirler. 

Telenjiektazi Belirtileri

Telenjiektaziler, görünüş açısından kişi tarafından oldukça rahatsız edici bulunabilir. Genelde görünümdeki rahatsızlık dışında hayati tehlike oluşturmazlar. Yavaş yavaş ortaya çıkarlar ancak aşındırıcı sabunlar ve bazı kozmetikler gibi cilt tahrişine neden olan sağlık ve güzellik ürünleri tarafından ilerleyişi hızlanabilir ve daha fazla büyüyebilirler. Genelde zararsız olan telenjiektazilerde görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Damarlar üzerindeki baskıdan dolayı o bölgelerde ağrı 
• Telenjiektazi bölgesinde ve etrafında kaşıntı
• Ciltte iplik benzeri kırmızı işaretler veya desenler

Kalıtsal hemorajik telenjiektazi gibi daha ciddi durumlarda ise görülebilecek belirtiler şu şekilde sıralanabilir: 

• Sık burun kanaması
• dışkıda kırmızı veya koyu siyah kan
• Nefes darlığı
• Nöbetler
• Küçük inme tarzı nörolojik olaylar
• Şarap renginde doğum lekesi

Telenjiektazi Nedenleri

Telenjiektazi nedenleri genellikle basittir ve bunlar endişe etmeye gerek duyulmayan durumlardır. Telanjiektazlar çoğunlukla uzun süreli güneş hasarı olan açık tenli kişilerde ortaya çıkar. Vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilirler ancak en çok ciltte, bazı görünür mukozalarda ve gözlerin beyazlarında belirgindirler.

Çoğu durumda, telenjiektaziler herhangi bir semptoma neden olmaz. Ancak bazen kanayabilirler. Bu kanama beynin içinde veya yakınında meydana gelirse, ciddi etkileri olabilir. Telanjiektazların kesin nedeni genellikle belirsizdir, ancak gelişimlerine birkaç faktör katkıda bulunabilir.

Telenjiektazilerin oluşumunda genel olarak etkili olan faktörler şunlardır: 

• Genetik
• Güneş ve rüzgara fazla maruz kalma
• Kan damarlarını genişleten ilaçlar kullanma
• Gebelik
• Aşırı alkol tüketimi
• Cilt travması
• Cerrahi kesiler
• Aşırı akne oluşumu
• Uzun süreli ağızdan veya krem olarak kortikosteroid kullanımı

Bir kadının hamilelik sırasında telenjiektazi geliştirme riski artar. Vücudu gelişen ve büyüyen fetüse uyum sağlamak için kan damarlarına önemli bir baskı uygulanır. Buna bağlı da damarlarda genişleme olabilir. Menopozdan veya doğum kontrol haplarının alınmasından kaynaklanan hormonal tedavi ve hormon değişiklikleri de yüz telenjiektazilerinin oluşumuna yol açabilir. Kan damarları yaşla birlikte zayıflamaya başladığından, yaşlı bireylerin de telenjiektaziye sahip olma olasılığı daha yüksektir. Telenjiektaziler bazen bazı ciddi tıbbi durumların bir belirtisi olarak görülebilir.

Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Karaciğer hastalıkları
• Beyne ve vücudun diğer kısımlarına saldıran kalıtsal bir çocukluk hastalığı olan ataksi telenjiektazi 
• Telanjiektazlar dahil çeşitli semptomlara neden olan nadir bir genetik bozukluk olan bloom sendromu
• Deride anormal kan damarlarının oluşumuna yol açan genetik bir durum olan Osler-Weber-Rendu sendromu veya kalıtsal hemorajik telenjiektazi 
• Porto şarabı lekesi, varisli damarlar ve genişlemiş yumuşak doku hücrelerinin bir kombinasyonu şeklinde kendini gösteren Klippel-Trenaunay-Weber sendromu
• Yüzde kızarıklık ve şişmeye neden olan kronik bir cilt rahatsızlığı olan gül hastalığı
• Sinir sistemi ile ilgili sorunlara neden olabilen nadir bir hastalık olan Sturge-Weber sendromu 
• Cildin ve gözlerin ultraviyole (UV) ışığa çok duyarlı hale geldiği nadir bir tıbbi durum olan xeroderma pigmentosum 

Bazı bağ dokusu hastalıkları yüz, el ve ayaklarda bulunan ciltte telenjiektazilere neden olabilmektedir.

Bu bağ dokusu hastalıkları şu şekilde sıralanabilir: 

• Skleroderma: Skleroderma derinin sertleşmesine neden olan bir hastalıktır. Lokalize skleroderma adı verilen tip öncelikle yüzdeki, ellerdeki ve ayaklardaki cildi etkiler. Yaygın skleroderma da iç organlara ulaşır. Telanjiektazi, lokalize skleroderması olan hastalarda daha sık görülür.
• Dermatomiyozit: Dermatomiyozit, halk arasında iltihaplı kas romatizması olarak bilinir. Bu hastalıkta telanjiektazi, genellikle boyun, göğüs, omuz, kol ve sırtın üst kısmı dahil olmak üzere güneşe maruz kalan cilt bölgelerinde ortaya çıkar.
• Lupus: Lupus hastalığı vücutta birçok yeri etkileyen romatolojik bir hastalıktır. Lupuslu kişilerde, tırnak kıvrımlarında ve diskoid lupus lezyonlarının kenarlarında telenjiektaziler görülebilir.

Telenjiektazi Teşhisi

Telenjiektaziler, başka ciddi bir sağlık sorunu olmayan kişilerde yaygındır ve genellikle güneş hasarı veya yaşlanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Kan damarı genişlemesi olan vücutta ciddi telenjiektazi vakaları yaşayan herkes bir doktora danışmalıdır. Kişiler, ailede telenjiektazi öyküsünün farkına vardıklarında veya ağızda, göz bölgesinde herhangi bir kanama veya lezyon varsa, mümkün olan en kısa sürede tedaviye başvurmalıdır. 

Telenjiektazi teşhisinde her hastalıkta olduğu gibi öncelikle hastadan tıbbi öykü alınır. Bu öykü ile telenjiektazinin başlangıç zamanı, ortaya çıkış nedeni ortaya konmaya çalışır. Daha sonra da telenjiektazilere neden olan bir durum olup olmadığı anlaşılmaya çalışılır. Tıbbi öykü ve sorgulamadan sonra yapılan fizik muayene ile, telenjiektaziler görülür.

Böylelikle hekim kolaylıkla durumu anlar. Bunlar sonrasında altta yatan nedenin tespiti için aşağıdaki tetkikler uygulanabilir:

• Kan testleri
• Tomografi taramaları
• Karaciğer fonksiyon 
• Emar taramaları
• Röntgen

Telenjiektazi Tedavisi

Telenjiektaziler genel olarak hiçbir sağlık sorunu veya risk oluşturmaz. Bu yüzden telenjiektazi tedavisi, genelde görünüşü düzeltmek amacıyla yapılır. Bunun haricinde ciddi hastalıklara bağlı oluşan telenjiektazilerde ise altta yatan hastalık tespit edilmeli ve bunlar tedavi edilmelidir. Telenjiektazilerin görünümüne düzeltmeye yönelik uygulanabilecek tedaviler şu şekilde sıralanabilir: 

Kozmetik kamuflaj

Kozmetik kamuflaj yöntemleri ile göze çarpan telenjiektaziler, topikal kremler veya tozlar ile kapatılabilmektedir. Ten rengi örtme, hafif telenjiektaziyi hemen gizleyebilmektedir. Daha belirgin telenjiektazi ve yüzde kızarıklık için hafif yeşil renkli doğal fondötenler veya nemlendiriciler ile ten rengi nötralize edilebilir. 

Lazer tedavisi

Bu tedavi şeklinde, kanın kırmızı renginden sorumlu protein olan hemoglobini, seçici olarak ısıtmak ve genişlemiş kan damarlarını kapatmak için belirli bir dalga boyunda ışık yani lazer kullanılır. Yüzeyel yüz telenjiektazileri, lazer tedavisine uygundur. Sklerodermada kalınlaşmış kolajen lifler nedeniyle telanjiektazi lazer tedavisine daha dirençlidir. Ancak birden fazla tedavi ile etkili bir şekilde temizlenebilir. Etkili tedaviler sağlanabilse de, yeni telenjiektazilerin oluşmasını engellemek zordur. Bu tedavinin devamlılığı için tekrarlayıcı lazer tedavilerine ihtiyaç duyulabilir. 

Elektrodesikasyon

Elektrodesikasyon yönteminde, ince elektrikli bir iğne telenjiektazik olan damara sokulur. Daha sonra bir elektrik akımı uygulanır ve hasarlı olan doku ve damarlar yok edilmiş olur. Bu tedavi basit yüz telanjiektazisinde yardımcı olabilir ancak lazer tedavisine göre daha yüksek yara izi riski vardır.

Telenjiektazi Tedavi Edilmezse

Telenjiektazilerin çoğu zararsızdır ve genelde uzun süre güneşe maruz kalma, yaşlılık gibi nedenlerle ortaya çıkar. Bu gibi telenjiektaziler tedavi edilmediğinde çok büyük problemlere yol açmaz. Kişi için asıl sorun görünüşteki farklılıklardır. Ancak telenjiektazi oluşumuna neden olan bazı türlerde ise durum teşhis edilmeli ve tedavi edilmelidir. Bunlar tedavi edilmediği takdirde altta yatan hastalığa bağlı çok farklı sonuçlar oluşabilmektedir. 

Telenjiektazi için Hangi Doktora Gidilmeli?

Telenjiektaziler için kalp damar hastalıkları bölümüne başvurulabilir. Ancak çoğu telenjiektazi basit bir nedenden kaynaklandığı ve sadece kozmetik bir problem yarattığı için özellikle tedavi aşamasında dermatoloji hekimleri de durumla ilgilenmektedir. Telenjiektaziler basit nedenlerden kaynaklandığında, kişi görünümünden rahatsız olduğunda hekime başvurabilir. Ancak görüntü konusunda sıkıntı hissetmediği takdirde hastaneye başvurmayabilir. Ancak telenjiektazinin kanamaya neden olması gibi şiddetli durumlarda ise kesinlikle bir hekime başvurulmalıdır.