Kadın Hastalıkları

Kadın Hastalıkları Nedir?

Kadın hastalıkları; kadın iç ve dış üreme organları olan yumurtalık, rahim, rahim ağzı, vajina ve vulvadaki hastalıkları tanımlamak için kullanılan çok geniş bir tabirdir. Kadın üreme organlarından rahim döllenme sonucu bebeğin yaşayacağı ortamı sağlamak, yumurtalık yumurta hücresi üretmek ve kadınlık hormonlarını salgılamak, rahim ağzı cinsel birliktelikte sperm geçişini sağlamak, vajina ise cinsel birlikteliği sağlamak, adet kanının dışarı atılmasını sağlamak, doğum sırasında bebeğin çıkmasını sağlamak gibi görevleri üstlenen organlardır.Bu organların bu kadar çok görevi üstlenmiş olması ve birbiriyle bağlantılı olması; bu organların hastalıklarında pek çok semptomun ortaya çıkmasına neden olur. Kadın üreme organlarında pek çok iyi huylu ve kötü huylu hastalık görülebilir. İyi huylu hastalıklar genellikle genç yaşta ve cinsel aktif olan kişilerde görülürken kötü huylu hastalıklar genellikle ileri yaştaki hastalarda görülen durumlardır. Bazen doğuştan bu organların agenezisi(hiç oluşmaması) durumuyla da karşılaşılabilir. Bu durumda hastalar genellikle ergenlik döneminde adet görmeme gibi şikayetlerle hekime başvurup tanı alırlar.

Kadın Hastalıklarında Belirtiler Nelerdir?

Kadın hastalıklarında belirtiler çok çeşitli olabilir. En sık gözlemlenen belirtiler ise şöyle sıralanabilir:

• Yoğun Kanama: Kadın hastalıklarına sahip hastalarda en sık görülen semptomlardan biri yoğun kanamadır. Bu durum genellikle rahim ve rahim ağzı hastalıklarını düşündürür. Hastalarda kanama bazen öyle şiddetlidir ki hastanın kan değeri çok düşer.
•  Akıntı: Vajinal akıntı; kadın hastalıklarda sık gözlemlenen semptomların başında gelir. Kişide var olan akıntı kötü kokulu ve sarı-yeşil renkli ise, içerisinde kan barındırıyorsa enfeksiyon kaynaklı bir akıntı olma ihtimali yüksektir.
• Vajinal Yanma: Vajinada yanma; genellikle vajina hastalıklarında görülen bir semptomdur. Pek çok vajina hastalığında görülebilen vajinal yanma en sık vajina enfeksiyonlarında görülür. Bunun nedeni enfeksiyon etkeninin vajina derisini tahriş etmesidir.
• Vajinal Kaşıntı: Vajinal kaşıntı, vajina hastalıklarında sık görülen semptomlar arasındadır. Hem vajinal enfeksiyonlarda, hem vajinal kanserlerde görülen bu semptom erken tanı ve tedavi açısından oldukça önem arz eder.
• Vajinada Kızarıklık: Vajinada kızarıklık genellikle vajina enfeksiyonuna bağlı oluşan bir durumdur. Özellikle hastada kaşıntı da varsa ve hasta bu bölgeyi kaşıyorsa; kızarıklık gelişme olasılığı çok daha yüksektir.
• Ele Gelen Kitle: Hastada karında veya vajinaya parmakla bakıldığında ele gelen kitle vajinal polip, vajinal kitlelerde ve vajina kanserlerinde , rahim myomlarında, rahim ağzı kitlelerinde ve rahim kanserinde saptanan bir semptomdur. Özellikle çok büyümüş kitleler, yayılım açısından detaylıca değerlendirilmelidir.
• Amenore (Adet Görememe): Amenore; genç yaştaki ergenlerde hiç adet görülmediyse genellikle doğuştan vajenin gelişmediği veya vajenin kapalı olduğu durumlarda görülür, buna bağlı olarak hekime başvurma nedeni olan bir durumdur. Hastada adet görülmemesi sonucu yapılan incelemelerde rahmin, rahim ağzı ve vajina gelişiminin olmadığı anlaşılır. Erişkin hastada daha önceden adet görüp sonradan görmeme durumu genellikle menopoz öncesi dönemde sık rastlanılan bir semptomdur.
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Cinsel ilişki sırasında ağrı; vajinal enfeksiyonlar, vajinal darlık, vajinal kitleler, rahim duvarı Hastalıkları, rahim ağzı Hastalıkları ve vajinal yırtıklar gibi pek çok durumda rastlanılabilen bir semptomdur. Kişide var olan bu semptom cinsel hazzı azaltır ve hasta cinsel işlev bozukluğu ile de hekime başvurabilir.
• İdrar Yaparken Vajinada Yanma ve Ağrı: İdrar yaparken ağrı ve yanma genellikle üriner sistem enfeksiyonlarında görülen bir semptomdur. Ancak kadınlarda üriner sistem ile üreme sisteminin birbirine yakınlığı dolayısıyla buradaki bir enfeksiyon bir diğer bölgeye sıçrayıp orayı da hastalandırabilir. Bu yüzden değerlendirmede her iki sisteme de detaylıca bakılmalıdır.

Kadın Hastalıkları Nedenleri Nelerdir?

Kadın üreme organlarının pek çok olayda görev alması, kadında hastalıklara yol açan etkenlerin de çok çeşitli olmasına neden olur. Buna göre rahim ağzı kanserine, kadın iç ve dış üreme organı enfeksiyonlarına, rahimde ve yumurtalıklarda kitle oluşumuna, vajinada darlık yada genişlik gelişmesine, vajinada yırtıkların oluşmasına yol açan etkenler şöyle sıralanabilir:

• Fazla Partner: Kişinin birden fazla partnerinin olması hem cinsel yolla bulaşan hastalıklar için, hem de kadın üreme organı enfeksiyonları için risk oluşturur.
• Partnerin Birden Fazla Partneri Olması: Kişinin partnerinin çok sayıda partnerinin olması bu partnerlerin vajinal floralarının (vajinal bakteri ortamlarının) karışmasına, bunun sonucunda da vajinal enfeksiyon ve diğer organ enfeksiyonlarının gelişmesine olanak sağlar.
• Cinsel İlişki Sırasında Kondom Kullanmama: Cinsel İlişki sırasında kondom kullanımı istenmeyen gebeliklerin yanında cinsel yolla bulaşan hastalıklar için de koruyucu rol üstlenir. Cinsel birliktelik sırasında kondom kullanılmaması vajinal enfeksiyon riskini arttırır.
• Genital Bölge Temizliğine Önem Vermeme: Genital bölge temizliğine önem verilmemesi vajinal enfeksiyonlar için risk faktörüdür. Kişi bu yüzden belli aralıklarla buradaki kılları kesmeli, temiz iç çamaşırı kullanmalıdır.
• Kan Ürünlerinin Temizlenmeden Kullanımı: Kan ürünlerinin temizlenmeden damar yoluyla verilmesi cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaş riskini arttırır. Bu hastalıklar vajina kanseri ve vajinal enfeksiyonlar için risk oluşturur.
• Anal Yoldan Cinsel İlişki: Anal yolla cinsel ilişki özellikle eşcinsel erkeklerde rastlanan bir durumdur. Bu durum hastalarda bağırsaktaki bakterilerin penis üzerine yayılmasına neden olur. Bu kişi bir başkası ile vajinal yoldan ilişki yaşadığında bu bakterileri partnerin vajinasına bulaştırıp vajinal enfeksiyon riskini arttırır.
• Partnerin Penis Boyutunun Büyük Olması: Partnerin penisinin büyük olması özellikle tekrarlayan vajinal yırtıklarda ve cinsel ilişki sonrası gelişen yoğun kanamalarda sık rastlanan bir gerekçedir.
• Pelvik Bölgeye Radyasyon Öyküsü: Pelvik bölgeye (leğen kemiği bölgesine) radyasyon almış olmak rahim, yumurtalık, vajina kanseri ve vajinal kitlelerin oluşumu açısından risk oluşturur.
• Sigara ve Alkol gibi Kanserojen Maddeler: Sigara ve alkol gibi kanserojen maddeler; DNA yapısına hasar vererek rahim, yumurtalık kanseri gelişimi için risk oluşturur.
• Normal Doğum Sırasında Epizyotomi Açılması: Bazen normal doğum sırasında bebeğin kafası vajinaya sıkışabilir. Bu durumda annenin vajinasına epizyotomi adı verilen kesi atılarak bebeğin doğumu kolaylaştırılır. Epizyotomi açılmış doğumlarda diğer doğumlara göre vajinal genişleme görülme sıklığı daha fazladır.

Kadın Hastalıkları Teşhisi

Kadın hastalıklarının teşhisi pek çok hastalıkta olduğu gibi iyi bir anamnez ve fizik muayene sonucunda ortaya konur. Bazı yapılacak ek tetkikler ile de hastalığın derecesi ve diğer hastalıklarla ilişkisi değerlendirilebilir. Kadın hastalıklarının teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında var olan şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Kadın hastalıklarına sahip hastalar sıklıkla vajinal akıntı, yoğun kanama, karın ağrısı, adet görememe, cinsel ilişki sonrası kanama, yanması, vajinada kızarıklık, cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrıdan şikayet ederler. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, şikayetlerini arttırıp azaltan etkenleri, hastanın partner sayısını, cinsel ilişki sırasında kondom kullanıp kullanmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hasta jinekolojik muayene masasına uzanır. Hekim hastanın vajinasını ve vulvasını (dış üreme organlarını) inceler. Hastanın vajinasına spekulum adlı aleti takarak vajinanın ve rahim ağzının iç kısmını da incelemiş olur.
• Ultrasonografi: Ultrasonografi; ses dalgaları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle hekim hastanın vajinası, rahimi, yumurtalıkları hakkında fikir edinmiş olur. Hastada vajina enfeksiyonu varsa; bu enfeksiyonun rahime ve yumurtalıklara yayılıp yayılmadığı hakkında fikir verir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik rezonans görüntüleme; manyetik alan kullanarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem hastada özellikle yumuşak dokuların değerlendirilmesinde oldukça önemli bir yöntemdir. Manyetik rezonans görüntüleme; özellikle ultrasonografide net görüntü elde edilemeyen durumlarda, hastanın rahminin ve yumurtalıklarının detaylı olarak incelenmesi gereken durumlarda kullanılan bir görüntüleme yöntemidir.
• Kültür: Kültür; hastada enfeksiyon varlığının tanısının konulmasında en kesin yöntemdir. Kültür yönteminde hastada var olan vajinal akıntı kültür çubuğu ile alınır, kültür ortamına ekimi sağlanır. Bu kültür ortamında var olan üremeye göre kişiye tedavi uygulanır.
• Biyopsi: Biyopsi; özellikle kitle ve kanserlerin tanısının konulmasında en kesin yöntemdir. Bu yöntemle hastada var olan kitleden parça alınıp patoloji laboratuvarına gönderilir. Burada yapılan incelemeler sonucu var olan kitlenin iyi huylu yada kötü huylu olduğu belirlenip hastada buna yönelik tedavi uygulanır.

Kadın Hastalıkları Tedavisi

Kadın hastalıklarının tedavisi; hastalıklara yol açan etkenin ortadan kaldırılması ve hastalığın küratif (tamamiyle) tedavisi ile yapılır. Kadın hastalıklarının tedavisi Medikal Tedavi ve Cerrahi Girişim ile yapılır.

Medikal tedavi; vajina ve rahim enfeksiyonları, vajinal yırtıklar, kaşıntı ve kızarıklık gibi hastalıklarda uygulanır. Hastanın genel durumuna göre yaklaşık 1 hafta içerisinde semptomlarda düzelme görülür.

Cerrahi girişim; rahim kanseri, yumurtalık kanseri veya kitlesi, rahim ağzı kanseri vajinal agenezi veya vajinanın dış kısmının kapalı olması, vajinada darlık ve genişleme, vajina kitleleri ve vajinal kanserlerde uygulanan yöntemlerdir. Hastada var olan hastalığa göre uygulanacak cerrahi girişimin niteliği de değişiklik gösterir.

Kadın Hastalıkları Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Kadın üreme organları; kadında pek çok rolü üstlenen bir organlardır. Bu yüzden bu organlarda var olan bir hastalık, bu organın rolünü üstlendiği pek çok olayda aksamalara yol açar.

Kadın üreme organlarında var olan bir hastalık tedavi edilmediğinde; cinsel ilişki sırasında sürekli ağrıya, vajinada var olan sürekli yanma ve akıntılara, sürekli var olan yoğun kanamalara yol açar. Bu durum hastanın yaşam kalitesini oldukça düşürür.

Üreme organlarında var olan bir kanser tedavi edilmediğinde; kanserin diğer organlara ve lenf düğümlerine yayılımı kaçınılmazdır. Bu durum hastalarda yaşam süresinin kısalmasına neden olur.

Vajinal agenezi veya vajinanın ağzının kapalı olduğu durumu olan bir kişide tedavi uygulanmadığında; bu kişi cinsel birliktelik yaşayamaz. Bu durum hastada hem biyolojik, hem de psikolojik olarak pek çok problemin oluşmasında rol oynar.

Kadın Hastalıklarına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Kadın hastalıklarının pek çoğu iyi huylu olup, pek çok nedene bağlı ortaya çıkabilir. Ancak bazı kadın hastalıkları; kötü huylu olup daha ciddi nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenlerden korunmak kişide bu hastalıkların ortaya çıkmasının önüne geçer.

Vajina enfeksiyonları ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak adına kondom kullanımı çok önemlidir. Kondom kullanılmadan cinsel ilişkiye girilmesi bulaş riskini çok fazla arttırır.

Kadın hastalıklarının bazıları çok eşliliğe bağlı oluşabilir. Bu yüzden hastaların tek partnerle cinsel ilişki yaşamaları da bu hastalıklara yakalanma açısından koruyucudur.

Kadın hastalıklarının semptomlarını azaltmak adına hastaların pamuklu iç çamaşırı kullanması oldukça önemlidir. Özellikle vajinal yanma ve kaşıntıda hastalar pamuklu iç çamaşırı kullanmalıdır.

Hastalar vajinal duş ve vajinal parfümlerden uzak durmalıdır. Bu etkenler hastada vajinada bulunan yararlı bakteri sayısını azaltarak bir enfeksiyon gelişme riskini arttırır.

Kadın Hastalıklarında Kullanılan İlaçlar

Kadın hastalıklarının bazılarının tedavisinde medikal tedavi uygulamaları yapılabilir. Bu uygulamalarda kullanılan ilaçlar şöyle sıralanabilir:

• Antibiyotik İlaçlar: Antibiyotik ilaçlar; kadın üreme organlarında gelişen bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin, doksisiklin, minosiklin gibi maddeler barındırır. Antibiyotik ilaçların en sık yan etkisi bulantı, kusma, baş dönmesi, halsizlik, ishal ve kabızlık gibi semptomlardır. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında hekime başvurmalı ve muayene olunmalıdır.
• Antifungal İlaçlar: Antifungal ilaçlar; mantar kaynaklı gelişen vajinal enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak ketokonazol, itrakonazol, flukonazol, amfoterisin B gibi maddeler barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında kas ağrıları, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomların şiddeti arttığında hasta hekimle irtibata geçmelidir.
• Östrojen İçerikli Kremler: Östrojen içerikli kremler; özellikle vajinal yanma ve cinsel ilişki sırasında ağrı semptomu olan hastalarda cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrıyı azaltmayı hedefleyen bir ilaçtır.
• Ağrı Kesici (Non Steroid Anti İnflamatuar) İlaçlar: Ağrı kesici ilaçlar; kişide kadın hastalıklarına bağlı yaşanan ağrının tedavisinde kullanılan ilaçlardandır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak gibi maddeleri barındıran bu ilaçların en sık görülen yan etkileri bulantı, kusma, ishal ve mide yanması gibi semptomlardır. Hastalar bu semptomlardan çok fazla yakındığında hekime başvurmalıdır.

Kadın Hastalıklarında Ameliyat

Kadın hastalıklarının bazılarında cerrahi girişime başvurulabilir. Bu hastalarda uygulanacak cerrahi girişimin niteliği; hastada var olan hastalığa bağlı çeşitlilik gösterir.

Rahim, yumurtalık veya rahim ağzı kitlelerinde vajina kanserine bağlı ameliyatlarda; hastada var olan kitleye ek olarak; kitlenin yayılım gösterdiği lenf bezleri, diğer doku ve organlar da çıkarılır. Ameliyat kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Ameliyat sonrası hastanın genel durumu ve hastalığın yayılımına göre kemoterapi ve radyoterapi gibi ek tedaviler de gerekebilir.

Vajinal ageneziye bağlı uygulanacak vajina ameliyatında; hastaya cerrahi girişimle yeni bir vajina(neovajen) yapılmaya çalışılır. Bu işlem hastanın derisinden yapılan flep çevirme işlemleri yada kalın bağırsağındaki belli bir bölgesinden yeni bir vajina yapımı ile gerçekleştirilebilir. İşlem Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı yada plastik estetik ve rekonstrüktif cerrahi uzmanı tarafından gerçekleştirilebilir.

Vajina ağzının kapalı olduğu imperfore himen durumunda hastanın ameliyat ortamında kapalı olan vajinası açılır. Bu işlem yine kadın hastalıkları ve doğum uzmanları tarafından yapılan bir işlemdir.

Vajinal kitle ve vajina kanserine bağlı vajina ameliyatında; hastada var olan kitleye ek olarak; kitlenin yayılım gösterdiği lenf bezleri, diğer doku ve organlar da çıkarılır. Ameliyat kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilir.

Vajinal darlık ve genişlik durumlarında da hastaya cerrahi girişim uygulanır. Bu işlemlerde hastanın vajinası gerek görüldüğü ölçüde daraltılır yada genişletilir.

Ameliyat sonrası hastanın genel durumuna göre iyileşme süreci değişiklik gösterir. Ancak hastalar herhangi bir problem çıkmaması adına sürekli takip altında tutulmalıdır.

Gebelikte Kadın Hastalıkları

Gebelikte kadın hastalıkları; sık olmasa da rastlanılabilen durumlardır. Özellikle vajinal kaşıntı ve vajinal akıntı anne adayının yaşam kalitesini oldukça düşüren semptomların başında gelir. Bu semptomlar anne adayında gebeliğe bağlı gelişen hormon değişimi ile oluşabildiği gibi; herhangi bir enfeksiyona bağlı olarak da gelişebilir. Bu ayrımın yapılması özellikle gebeliğin ilk aylarında bebeğin sağlığı açısından oldukça önemlidir. Çünkü bazı enfeksiyonlar ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar; gebeliğin ilk aylarında bebeğin anne karnındaki gelişimini olumsuz yönde etkileyecek ve düşükle sonuçlanabilecek tablolara yol açabilir.

Çocukluk Döneminde Kadın Hastalıkları

Çocukluk döneminde kadın hastalıkları çok nadir rastlanan bir durumdur. Bunun en önemli nedeni de çocukluk döneminde cinsel birlikteliğin olmaması sonucu enfeksiyon hastalıklarının görülme sıklığının da çok azalmış olmasıdır.

Çocukluk döneminde nadiren de olsa vajinal enfeksiyonlara rastlanabilir. Bu dönemde özellikle adet görmeye yeni başlayan kız çocuklarında ped kullanımı ile beraber bu enfeksiyonların görülme sıklığı artar. Bu enfeksiyonlardan kaçınmak adına çocuğa pedin ve iç çamaşırın sık sık değiştirilmesi konusu öğretilmelidir.

Ergenlik döneminde özellikle adet görülmemesi sonucu vajinal agenezi veya vajinanın ağız kısmının kapalı olması durumu tanısı da konulabilir. Ergenlik çağına gelmiş ve hala adet görememiş kız çocuklarında bu hastalığın da akılda kalması önem arz etmektedir.

Kadın Hastalıklarında Hangi Doktora Gidilir?

Kadın hastalıkları ile esas olarak ilgilenen; hastalıklara tanı koyan ve gerekli tedavileri uygulayan bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum (Jinekoloji) bölümüdür. Kadın hastalıkları ve doğum hekimi hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, şikayetleri arttırıp azaltan etkenleri, hastanın cinsel partner sayısını sorgular. 

Hastalar akıntı, vajinal yanma, aralıklı ve yoğun kanama, vajinada kızarıklık, karında veya Vajinada ele gelen kitle, vajinada kaşıntı gibi semptomlardan şikayet ettiğinde vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.