Miyokardit

Miyokardit Nedir?

Kalbin kas tabakası olup kalbe ve vücuda belirli kasılma ve gevşemelerle gerekli kanı pompalamayı sağlayan miyokardiyumun çeşitli sebeplerle iltihaplanması miyokardit olarak adlandırılır. Yani miyokardit bir çeşit kalp iltihabıdır.

Kalp temel olarak üç tabaka halinde incelenir (dıştan içe perikardiyum, miyokardiyum ve endokardiyum) ve miyokart diye adlandırdığımız tabaka kalpteki bu üç tabakanın orta tabakasını meydana getiren çizgili kas benzeri yapıdır. Bu kas tabakasının (miyokardiyum) iltihaplanması sonucu kalp yeterli kasılma ve gevşemeleri sağlayamaz, zayıflar ve sonuçta miyokardit gelişir. Bu da anormal kalp atışları, ritim bozuklukları, göğüs ağrısı gibi sorunlara yol açıp aşırı ilerlediği durumlarda kalp krizlerine veya felçlere sebep olabilecek pıhtılara ve kalp yetmezliği ile sonunda ölüme sebep olabilecek miyokardit tablosuna yol açar. 

İltihap vücutta yara veya enfeksiyona verilen doğal bir savunma mekanizmasıdır, ancak bazen bağışıklık sistemindeki sorun veya başka bir iltihap nedeni miyokardit gelişimine neden olabilir. Çoğu hastada belirti vermeden seyretmesi ve tamamen kendiliğinden iyileşebilmesi toplumda sıklığının tam olarak anlaşılamamasının nedenidir ve gerçek sıklığının bilinenin üzerinde olduğu düşünülmekte.

Aynı zamanda miyokardit sıklıkla perikardit (kalbin üç tabakasından en dış tabakası olan perikardın iltihaplanması) ile birlikte görülür ve buna miyoperikardit denir.

Akur Fulminan miyokarditte geçirilen viral enfeksiyonlardan sonra miyokardit gelişir ve bulgular yaklaşık bir ay içinde ortaya çıkıp iki haftada düzelmeye başlar.

Dev hücreli miyokardit daha agresif seyreder ve kalp yetmezliği daha ani gelişir. Acil tedavi gerektirir. Tedavi edilmezse erken dönemde ölüm gerçekleşir.

Kronik aktif miyokardit hastalarında ise yine kalp yetmezliği ve ventrikül dilatasyonu gelişebilir. Ortalama 3 yıl kalp sonra yetmeliği ve kardiyomiyopati gözlenir.

Hipersensitivite sonucu allerjik miyokarditte farklı olarak hastaya kullandığı ilaçları sorulmalıdır.

Miyokardit Belirtileri Nelerdir?

Miyokardit, yaş farkı olmaksızın herkeste ortaya çıkabilir, hiçbir belirti vermeden ilerleyebilir ve hastalığı tehlikeli hale getiren özelliği de budur. Eğer belirti vermeye başlarsa bu belirtiler genel olarak grip benzeri belirtiler olarak karşımıza çıkar. Genel olarak akut miyokarditte karşımıza çıkabilecek belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yorgunluk
• Halsizlik
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Kalp ağrısı
• Kalp çarpıntısı
• Yüksek ateş
• Boğaz ağrısı
• İshal
• Bayılma
• Cilt renginde değişmeler (genellikle mavi-mor)
• Eklem ağrıları
• Vücut ağrıları
• Bacaklarda ve ayaklarda şişlikler
• Kalp yetmezliği

Miyokardit Nedenleri Nelerdir?

Miyokarditin kesin nedeni çoğu hastada tam olarak net değildir. Ancak sebebi bilinen akut miyokardit hastalarında bu sebep en sık viral enfeksiyonlar (virüsler) olmakla birlikte mantar enfeksiyonları, parazitik enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar gibi kalbe yerleşen enfeksiyon kaynaklarıdır. Aynı zamanda bazı otoimmün hastalıklar (vücudun kendi hücrelerine karşı geliştirdiği hatalı bağışıklık sistemi hastalıkları) da bağışıklık sisteminin kalbi tutmasına neden olup miyokardite sebep olabilir. Tüm bunlardan yola çıkılarak miyokardit sebepleri etkenleriyle birlikte şu şekilde sıralanabilir:

• Virüsler: Coxsackievirus grup B (bir enterovirüs), Human Herpes Virus 6, Rubella virüsü (kızamık etkeni),Parvovirus B19 (beşinci hastalık etkeni), ekovirüsler (gastrointestinal enfeksiyon etkeni), Epstein-Barr virüsü (bulaşıcı mononükleoz etkeni) 
• Bakteriler: Staphylococcus aureus (impetigo etkeni ve metisiline dirençli bir bakteridir), Corynebacterium diptheriae (difteri hastalığı etkenidir, bademcikleri ve boğazdaki hücreleri tutup yok ederek enfeksiyona neden olur)
• Mantarlar: Maya mantarları, küf mantarları ve diğer mantarlar
• Parazitler: Trişinella, ekinokok, tenya
• Otoimmün hastalıklar: Romatoid artrit (iltihaplı romatizma), sistemik lupus eritematozus (sinir sistemi, deri, eklem ve vücudun birçok sistemini tutan otoimmün bir hastalık), sarkoidoz(vücutta küçük iltihap odakları olarak başlayıp büyüyen hastalık), skleroderma(deriyi tutar ve sert ve parlak bir deri oluşur), Kawasaki hastalığı(bir tür prta çaplı damar hastalığı)
• İlaçlar: Klozapin, amfetaminler, penisilin ve sülfonamid gibi bazı antibiyotikler, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, bazı nöbet önleyici ilaçlar
• Toksik maddeler: Karbonmonoksit ve radyasyon
• Uyuşturucu madde kullanımı: Kokain gibi bazı uyuşturucular

Miyokardit Teşhisi

Miyokardit teşhisi zor olabilen bir hastalıktır ve kardiyolojinin bazen en zor tanı koyabildiği hastalık olabilmektedir. Ancak gerekli incelemeler, hastalık öyküsü ve fizik muayene ile yapılan testler sonucunda tanı konulabilmektedir. Genel olarak bir miyokardit hastasına tanı konulması için yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

• Öykü: Dikkatli bir muayene ve öykü diğer tanısal testlerden önce gelmektedir. Miyokardit hastaları tamamıyla normal ve spesifik olmayan belirtiler gösterebileceği gibi hastalığa daha spesifik kalp yetmezliği semptomları öyküleri de olabilmektedir. Etken virüs ise hastanın son zamanlarda geçirdiği bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi öyküsü de sorgulanmalıdır, tanı için ipucu olabilir.
• Fizik muayene: Çoğunlukla normaldir. İlerlemiş olgularda kalp yetmezliğine ve akut miyokart enfarktüsüne dayalı göğüs seslerinde değişiklik, nabız ve kalp ritim sorunları gibi fizik muayene bulguları olabilir.
• Kan testleri: Enfeksiyon veya iltihap kaynakları için bakılabilir. Yapılan tam kan testlerinde inflamasyondan dolayı beyaz küre yüksekliği bekleyebiliriz. Nötrofil, eozinofil, lenfosit artışı olabilir ama tanı için şart değil. Akut faz reaktanlarından sedim ve CRP yüksekliği olabilir. Bunlar enfeksiyonun olduğuna işaret eder. Kan testlerinde kalbin zedelendiğini gösteren belirteçlerden troponin, kreatin kinaz miyokart bandı yükselebilir. Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme olabilir. Bu parametreler için kesin sayı aralığı belirtilmemiştir. Göğüs ağrısı ile gelip troponini normalden yüksek olan hastada miyokardit tanısı mutlaka akla getirilmelidir.
• EKG: Kalpteki hasara bağlı oluşan ödem sonrasında iletim bozuklukları, ritim bozuklukları ve erken atımlar gözlenebilir.
• Holter: Tansiyonu ve kalp ritimlerini gözlemlemek amacıyla takılabilir.
• Ekokardiyografi: Kalbin fonksiyonlarını değerlendirmek için bakılan EKO (ekokardiyografi) incelemesinde hastaların çoğunda herhangi bir değişiklik gözlenmez ve normaldir. İlerlemiş olgularda zamanla meydana gelen kapak yetersizliğine bağlı belirtiler ve kalpte birikmiş sıvı olabilir. Daha ileri olgularda ise kalbin kasılıp gevşemesi etkileneceğinden duvar hareketlerinde bozukluklar göze çarpar.
• Göğüs röntgeni-MR: Hastaların çoğunda normal olmakla birlikte ileri evre olgularda MR görüntülemesinde kalpte ödem ve bağ dokusunda artış gözlenir.
• Miyokardial biyopsi: Şüphede kalındığında veya gerekli görüldüğünde endomiyokardiyal biyopsi örneği alınabilir. Kesin tanı için önemli bir basamaktır. Ciddi olgularda başvurulması gerekir çünkü komplikasyon riski yüksektir.

Miyokardit Tedavisi

Miyokardit tedavisine kalpte yerleşmiş olan enfeksiyonun şiddetine, etkenine ve kalp üzerinde bırakmış olduğu etkilere göre karar verilip tedavi olunur ve bu etkenlere göre farklı tedaviler uygulanır.

Eğer miyokardit etkeni viral bir ajan ise tedavi o virüse yönelik antiviral ajanlarla uygulanır. Ancak miyokarditte etkisi gösterilmiş antiviral ilaç sayısı sınırlı olduğundan genel olarak virüs kaynaklı miyokrditlerde yatak istirahatı dışında etkili bir tedavi pek uygulanamamaktadır. Ayrıca istirahat önerilerine uymayanlarda şiddetli ilerlemelerin daha sık olduğu gözlemlenmektedir.

• Etken virüs değil de bakteri ise tedavide antibiyotiklerden faydalanılır.
• Kalpte şişlik oluşmaya başlamış ise bu şişkinliği gidermek amacıyla antienflamatuar ajanlar verilir.
• Vücuttaki fazla ödemi gidermek amacıyla diüretiklerden (idrar söktürücü) fayda sağlanır.
• Bunlar dışında ACE inhibitörleri, Anjiyotensin II reseptör blokerleri, beta blokerler kullanılır.
• Tuz kısıtlı diyet de verilen tedaviler arasındadır.
• Kalp pompasının zayıfladığı durumlarda intravenöz (damardan) ilaçlar verilebilir.
• Ventriküler destek cihazları ile yapılan mekanik pompalar kalbin vücuda kan iletmesine destek sağlar. Genelde kalp yetmezliği başlamış kişilere uygulanır.
• Acil kalp nakli ise çok şiddetli ve diğer tedavilere yanıt vermeyeceği düşünülen hastalara uygulanır.

Miyokardit Tedavi Edilmezse

Miyokardit hastalarının birçoğu hafif seyreder zamanla kendiliğinden düzelmektedir. Ancak bazı şiddetli miyokardit hastalarının mutlaka tedavi ile kontrol altına alınması gerekir. 

Kalp yetmezliği: Tedavi edilmeyen şiddetli miyokarditte kalbin kas tabakası kalıcı olarak geri dönüşümsüz bir şekilde etkilenebilir ve kalp kanı vücuda pompalayamaz bir hal alır.Bunun sonucunda da kalp yetmezliği gelişebilir. Bu durumda da kalp nakli veya destek cihazlarına ihtiyaç duyulur.

Kalp krizi-Felç: Kalp içinde biriken kanı kas tabakasının çalışamaz duruma gelmesiyle vücuda pompalayamaz ve bu kan kalpte birikmeye başlarsa pıhtı oluşur. Oluşan bu pıhtı kalp damarlarınızdan birini tıkarsa kalp krizine veya beyninize giden damarlardan birini tıkarsa felç geçirmeye neden olur.

Aritmiler: Kas tabakasının zayıflamasıyla ritim bozuklukları ve anormal kalp ritimleri görülür.

Ani kalp ölümü: Meydana gelen bazı ciddi ritim sorunları aniden kalbin durmasına sebep olabilir.

Miyokardite Ne İyi Gelir?

• Miyokarditten korunmak ve gelişmiş miyokarditin ilerlemesini önlemek için dikkat etmemiz gereken bazı noktalar vardır.
• Bol bol istirahat etmeye özen gösterin. Miyokardit tedavisinde en önemli basamak dinlenmek olacaktır. Kalbinizin yükünü ne kadar azaltırsanız hastalıktan o kadar çabuk kurtulacaksınızdır.
• Sıvı ve tuz alımını kısıtlayan diyetler uygulamaya özen gösterin.
• Eğer miyokardit açısından risk grubundaysanız solunum yolu enfeksiyonları gibi viral kaynaklı enfeksiyonları geçirenlerden uzak durmaya çalışın veya siz geçiriyorsanız başkalarına bulaştırmamaya özen gösterin.
• Hijyen kurallarına dikkat edin. Düzenli şekilde ellerinizi yıkarsanız hastalığa yakalanma riskiniz azalacaktır.
• HIV e bağlı enfeksiyonlardan korunmak için güvenli cinsel ilişkilerde bulunup güvensiz ve riskli ilişkilerden kaçının.
• Aşılarınızı olmaya özen gösterin. Miyokardite sebep olabilen kızamıkçık gibi virüslerden koruyan aşıları kendinizde ve çocuğunuzda aksatmayın

Miyokardite Ne İyi Gelmez?

• Yüksek tuz ve sıvı alımı miyokardit hastasının kötüleşmesine sebep olur çünkü kalbinizin yükünü arttıracaktır.
• Aynı şekilde sürekli fazla enerji isteyen işler ve aktivitelerde bulunmak kalbi yorar ve yükünü arttırır.
• Uyuşturucu madde kullanımı riski arttırır.
• Geçirilen enfeksiyonlar miyokardit için risk faktörüdür bu sebeple kötü hijyen riskinizi arttırmaktadır.
• Enfeksiyon geçiren hastalarla yakın temas sizi de miyokardit için riskli gruba sokar. Hem günlük hayatınızda hem de cinsel yaşamınızda dikkat etmeniz gerekir. 

Miyokardit İlaçları

Miyokardit sebebiyle kalbinizde meydana gelen bazı değişiklikleri geri döndürmek ve kalbe destek olmak için bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Anormal kalp ritimlerini düzeltmek, kalp yetmezliği gelişmişse kalbe destek olmak, kalbinize binen yükü azaltmak ve vücuttaki sıvı dengesizliğini çözmek amacıyla bazı ilaçlar kullanılabilir.

Antiviral ilaçlar

• Antibiyotikler
• ACE inhibitörleri: Enalapril, kaptopril, lisinopril ve ramipril
• Anjiyotensin II reseptör blokerleri (ARB): Losartan, valsartan
• Beta blokerler: Metoprolol, bisoprolol, karvedilol
• Diüretikler: Furosemid

Miyokardit Ameliyatı

Miyokardit tedavisinde uygulanan ilk aşama bir cerrahi tedavi bulunmamaktadır ancak şiddetli olgularda, kalp yetmezliğinin geliştiği durumlarda kalbe destek olabilecek bazı uygulamalar yapılabilmekte veya kalp nakli ameliyatı gerçekleştirilebilmektedir. 

Ventriküler destek cihazları: Kalbin pompala görevine destek olmak için kullanılan mekanik pompa görevi görebilen aletlerdir.

Aort içi balon pompası: Vücuda kan pompalama görevli kalpten çıkan ana atardamar olan aorta yerleştirilen bir balon ile kalbin daha kolay kan pompalaması sağlanıp iş yükü azaltılmak amaçlanmaktadır. Bu işlem bacaktan girilip yapılır ve aorta kadar ilerlenip balon yerleştirilir.

Ekstrakorporeal membran oksijenasyonu: ileri evre kalp yetmezliği olan hastalar için planlanıp kalpten çıkan kanın süzülerek oksijeninin artması ve karbondioksitinin uzaklaştırılması esasına dayanır. Bu sayede kalbe daha fazla oksijenlenmiş kan gönderilirken kalbin yükü de azaltılmış olur.

Kalp nakli öncesinde denenen bu tedaviler başarısız olduğunda kalp nakli yapılır.

Hamilelikte Miyokardit

Hamilelerde normalden farklı olarak geçirilen miyokardit peripartum kardiyomiyopati sıklığını arttırabilir. Peripartum kardiyomiyopati anne ve bebeğin ölüm riskinin olabildiği ciddi bir hastalık tablosudur. Peripartum tanımı hamileliğin son bir ayı ile hamilelikten sonraki erken dönemleri kapsadığını gösterir. Bu hastalarda miyokardit gözlenme sıklığı yaklaşık %30’lardan %100’lere kadar çıkabilmektedir. Bunun dışında diğer tüm faktörler hamile olmayan hastalardakinden çok farklı değildir.

Çocuklarda Miyokardit

Çocuklarda da yetişkinlerde olduğu gibi yine miyokardit nedeni olarak en sık karşımıza çıkan etken virüslerdir. Adenovirüsler, koksakivirüsler, kızamıkçık, kızamık virüsleri neden olabilir. Bu virüsler çocuklarda oldukça sık karşılaşılan virüsler olmasına rağmen miyokardit oldukça nadir görülür. Aşı yapılan çocuklarda bu ihtimal daha da azalmaktadır. Virüsler dışında bakteriler ve bakteri toksinleri de miyokardite sebep olabilir.

Erişkinlerdeki gibi çocuklarda da miyokardit belirtileri hastalığın şiddetiyle şekillenir. Bazı hastalarda belirtiler çok spesifik iken bazı çocuklarda ise tanı koymak belirti olmadığı için oldukça zordur. Yaş ilerledikçe belirtiler hafifleşmeye başlar ve daha non-spesifik olur. Belirtiler genel olarak şu şekildedir: Nefes darlığı, beslenme bozukluğu, emmede zayıflama, solukluk, inleme, ağlayamama

Sonuç olarak miyokardit hastalarının yarısından çoğu hemen tamamen iyileşmekteyken bir kısmında ise miyokardit kronik kalp hastalığına dönüşmektedir. Yaklaşık %10’luk bir kısmı dilate tipte kardiyomiyopati (kalp fonksiyonlarının bozulduğu ve kalp yetersizliği ile sonuçlanan bir hastalık) haline gelip kalp hastası şeklinde hayatına devam etmektedir.

Bebeklerde Miyokardit

2 yaşından büyük çocuklarda miyokardit daha hafif seyredip çok nadir görülebilirken daha küçük bebeklerde daha ağır seyirli olabilmektedir. Çünkü 2 yaş altındaki bebeklerde buna cevap verebilecek bağışıklık sisteminin yeterince gelişmediği düşünülmektedir. Bebeklerde emmeme, uyumama, inleme, solukluk gibi genel belirtiler şeklinde kendini gösterebilir.

Miyokardit için Hangi Doktora Gidilir?

Miyokardit için kardiyoloji ve kalp-damar hastalıkları bölümlerine başvurmanız gerekir. Nefes darlığı, göğüs ve kalp ağrısı gibi şiddetlenen belirtileriniz varsa mutlaka doktora görünmenizde fayda vardır. Aynı zamanda birinci basamak aile hekiminize veya ani gelişen şiddetli durumlarda acil servis doktorunuza başvurabilirsiniz. Gerekli gördüğü durumlara doktorunuz sizi bulaşıcı hastalıklar bölümüne yönlendirecektir.