Vestibüler Nörit

Vestibüler Nörit Nedir?

Vestibüler nörit; iç kulakta bulunan vestibüler sinirinin (denge siniri) viral veya bakteriyel kaynaklı enfeksiyonudur. Vestibüler sinir, denge ve baş pozisyon bilgilerini kulaktan beyne göndermektedir. Bu sinirin iltihaplanması halinde denge sinirinden beyne yanlış sinyaller gider ve beyinde bu sinyalleri hatalı yorumlayarak hastanın çeşitli belirtiler yaşamasına neden olur. Bu belirtiler arasında; vertigo (baş dönmesi), bulantı, kusma ve denge problemleri yer alır.. 

Vestibüler nörit, 30-60 yaş grubundaki kadın ve erkeklerde sık görülür ve yaşlanma ile iç kulak sinir hücrelerinin sayısında ve kan dolaşımında azalma görülmesi sonucunda sıklığını artmaktadır. 

Doktorlar ve hastalık üzerine araştırma yapan kişiler, vestibüler nöritin viral veya bakteriyel kaynaklı bir enfeksiyondan sonra geliştiğini veya varolan enfeksiyona eşlik ettiğini düşünürler. Vestibüler nörit belirtileri, tipik olarak birkaç saat içinde gelişir ve günler içinde en şiddetli halini aldığı görülür. Ayrıca ani baş hareketleri ile belirtilerin şiddeti daha da artmaktadır. 

Vestibüler nörit belirtileri genel olarak birkaç gün içinde tıbbi tedaviye ihtiyaç duymadan ortadan kalkabilir; ancak bazı belirtilerin tamamen ortadan kakması için gereken süre haftalar veya aylar olabilir. 

Vestibüler Nörit Belirtileri

Vestibüler nörit, sadece şiddetli vertigo (baş dönmesi) atağı olarak ortaya çıkıp  7-10 gün boyunca sürebilir. Ancak birçok insan daha hafif vertigo ataklarını haftalar boyunca yaşayabilir. İlk vertigo atağı genellikle en şiddetli olanıdır.  

Vestibüler nöritin diğer belirtileri ise şunlardır: 

• Göz kararması veya sersemlik

• Ayakta durmada veya denge kurmada zorluklar

• Bulantı ve kusma

• Konsantrasyon zorlukları

• Görmede zorluk yaşanması

• Düz zeminde yürürken veya ayağa kalkarken düşme korkusu hissetme

• Bilinç bozukluğu veya bilinç bulanıklığı

• Kulak çınlaması ve işitme kaybı 

Genellikle en şiddetli belirtiler (şiddetli vertigo) sadece birkaç gün sürer; ancak etkilediği kişiler günlük yaşamındaki rutin aktivitelerini gerçekleşmede zorlanmaktadır. Şiddetli belirtilerin hafiflemesinden sonraki 3 hafta içinde vestibüler nörit tamamen iyileşmektedir. Ancak bazı vakalarda daha uzun süren baş dönmesi ve denge problemleri yaşanabilir. 

Vestibüler Nörit Nedenleri

Vestibüler nörit, çeşitli nedenlere bağlı olarak viral veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Altta yatan neden mümkün olduğunca erken belirlenmesi gereklidir. Bu sayede en etkili tedavi programını altta yatan nedene göre özelleştirmek mümkün olmaktadır.  

Vestibüler nöritin en yaygın nedeni viral enfeksiyonlardır. Bunun gelişmesinde etkili olabilecek çeşitli viral ajanlar vardır. Kişilerde boğaz ağrısına neden olan enfeksiyon hastalıkları, öpücük hastalığı (enfeksiyöz mononükleoz), grip veya nezle gibi yaygın viral hastalıkların başlamasından kısa bir süre sonra veya aynı anda vestibüler nörit gelişebilir.  

Herpes Simpleks (HSV) enfeksiyonu ve Zona hastalığı (Herpes Zoster) da vestibüler nöritin gelişmesinde etkili olmaktadır.  

Vestibüler nöritin olası diğer nedenleri şunlar olabilir: 

• Kızamık ve kabakulak

• Menenjit

• İyi huylu (benign) tümörler

• Kafa travmaları

• Kulağa yönelik fiziksel travmalar

• Alerjik hastalıklar

• Bazı ilaçların yan etkileri

• Vestibüler migren (baş ağrılı vertigo) 

Vestibüler Nörit Teşhisi

Vestibüler nörit tanısı hasta öyküsü ve fiziksel muayene sonucuna göre konur. Hastaların bir kısmının klinik muayenesi normal görünebilir. Bu nedenle durumu teşhis etmek için genellikle bir eleme süreci gereklidir. İç kulak enfeksiyonlarının belirtileri felç, kafa travması, kalp hastalıkları, alerji ve diğer nörolojik hastalıkların belirtileri ile benzerlik gösterdiğinden dolayı bütün bu nedenlerin dışlanması için kapsamlı muayene gereklidir. 

İşitme ve denge sinirini ayrıntılı değerlendirecek testler için bir odyolog’a (işitme bozukları uzmanı) yönlendirme yapılabilir. Belirtilerin vestibüler nöritten kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemeye yardımcı testler arasında; odyometri (İşitme testi), postürografi (denge testi) ve kalorik test (iç kulağın sıcak/soğuk su veya hava ile uyarılması) yer alır. Hastaların nesnelere odaklanmakta ne kadar zorlandığını baş sallama testi (Head Thrust Test) ile kontrol edilir. Bu test ile vestibüler nöritte ait olan göz titremesi (nistagmus) bulgusu tespit edilebilir. 

Vestibüler Nörit Tedavisi

Vestibüler nörit tedavisi altta yatan nedene göre değişmektedir. Ancak vertigoya (baş dönmesine) ait belirtilerin tedavisi diğer vestibüler bozukluklar gibi vestibüler rehabilitasyon (denge fizik tedavisi) ile tedavi edilir.

Denge fizik tedavisi: Tedavide baş ve göz hareketlerinin kombinasyonu, denge ve yürüme ile ilgili kasların güçlendirilmesi ve vücudun duruş şeklinin dengelenmesi hedeflenir. Göz hareketlerinin geliştirildiği egzersizlerde hasta, baş sabitken göz hareketleri ile nesne takibi yapar. Aynı hareketler yürürken veya oturup kalkarken de yapılır. 

Duruşu stabilize eden egzersizlerde ise hastalar düz çizgi boyunca parmak uçları üzerinde yürüme ve merdiven çıkıp inme hareketleri yaparlar. Ayrıca top sektirerek kendi ekseni etrafında “8” rakamı çizerek yürüme hareketleri yapılır. 

Denge fizik tedavisi (vestibüler rehabilitasyon), baş dönmesini (vertigo) önemli ölçüde azaltmanın veya ortadan kaldırmanın oldukça etkili bir yoludur. Vestibüler rehabilitasyon, diğer belirtileri rahatlatmakta güvenli bir tedavi yöntemidir. Ayrıca kişinin belirtilerine göre egzersizler sunması yönüyle de etkili bir tedavi şeklidir. 

İlaç tedavisi: Vestibüler nörit, genellikle tıbbi tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden geçen bir rahatsızlıktır. İlaç tedavisi kişilerin belirtilerinin ciddiyetine ve süresine bağlı olarak tedaviye eklenmektedir. Özellikle son yapılan araştırmalar neticesinde kortikosteroidin uzun vadeli tedavilerde etkili olmadığı belirtilmiştir. 

Bununla birlikte antihistaminikler, vestibüler nörit belirtilerini etkili şekilde bastırarak hastalığın hafif bir seyir içinde gerilemesinde etkilidir. Antipsikotik ilaçlar, antiemetik (bulantı önleyiciler) etki yaratarak vertigo ve mide bulantısı belirtilerini hafifletmede yardımcı olmaktadır. 

Benzodiazepinler, akut vertigo (baş dönmesi) ataklarını bastırmak için hastanın ilaç tedavisine eklenmektedir.

Vestibüler Nörit Tedavi Edilmezse

Benign paroksizmal pozisyonel vertigo (BPPV), vestibüler nörit ile ilişkili önemli bir komplikasyondur. Komplikasyonun geliştiği kişilerde özellikle yatarken veya kalkarken baş dönmesi atakları çok şiddetlidir. Ayrıca bu hastalarda düşme, günlük aktivitelerde azalma ve depresyon da görülmektedir. Öyle ki bu kişiler araç kullanamaz veya evden çıkamaz hale gelebilirler. 

Menenjit olan kişilerde gelişen vestibüler nörit özellikle çocuklarda kalıcı işitme kaybı riskini çok yükseltmektedir. Bu nedenle bakteriyel nedenli vestibüler nörit vakalarında hızlı bir şekilde işitme testi yapılması gereklidir. İşitme kaybı yaşayan çocuklarının bir kısmı koklear implantları (biyonik kulak) kullanmak zorunda kalabilir. 

Vestibüler Nöritte Ne İyi Gelir?

Vestibüler norit, genelde altta yatan bir durumdan kaynaklandığı için bazı hastalıklardan korunulduğu zaman vestibüler nörit gelişme riski azalır. Örneğin ellerin düzenli ve doğru bir şekilde yıkanması veya kış mevsimlerinde grip veya benzeri enfeksiyonlara karşı önlemlerin alınması gibi. Enfeksiyon hastalıklarından ne kadar uzak kalınırsa vestibüler nörit riski de bir o kadar azalacaktır. 

Ayrıca diğer yapılması gerekenler ise şunlardır: 

• Baş dönmesi başladığında karanlık bir oda dinlenmek

• Hastalık döneminde bol bol su içmek (küçük porsiyonlarda sık sık içmek)

• Gürültülü ve ışık oranı yüksek ortamlardan kaçınmak

• Düzenli uyku programına sahip olmak

• Açık havada küçük yürüyüşler yapmak (Tek başına yürümede zorluk çekenler birilerinden destek alarak yürüyüşlerini tamamlayabilirler)

• Dışarıda yürürken etraftaki hareketli nesnelere bakmak yerine sabit bir nesneye odaklanarak yürümek

• Sigara ve alkol tüketimini sınırlamak

• Baş dönmesi ataklarında ani hareketlerden kaçınmak, kitap okumamak ve belirtiler hafifledikten sonra aktivitelere kademeli olarak başlamak

• Herhangi bir kulak ağrısı veya enfeksiyon belirtisinde hızlı bir şekilde tanı almak ve tedaviye başlamak

• Emniyet kemeri ve emniyet kaskı takarak kaza anında kafa travması gelişme riskini azaltmak

• Tıbbi tedavi için kullanılan ilaçların yan etkileri hakkında bilgi almak 

Vestibüler Nöritte Ne İyi Gelmez?

• Baş dönmesi yaşandığı anlarda veya yaşanması muhtemel dönemlerde araç ya da iş makinaları kullanmak

• Alkol ve sigara içmek 

• Dengeli ve sağlıklı beslenmeme

• Sonbahar ve kış aylarında artan enfeksiyon risklerine karşı önlem almamak

• Doktor tavsiyesi dışında ilaç kullanmak

• Araç içinde veya dışında hareketli nesneleri takip etmek

• Açık hava egzersizlerini aksatmak

• Çocukların el ve vücut hijyenine gereken önemin verilmemesi

• Gürültülü ve aşırı ışıklı ortamlarda uyumak veya dinlenmek

• Uyku düzeninin olmaması 

Vestibüler Nörit İlaçları

Antipsikotik ilaçlar, hastalarda gelişen bulantı ve kusma ataklarının kontrolünde etkili sonuçlar vermektedir. Prochlorperazine adlı ilaç, şizofren veya psikotik depresyon gibi rahatsızlıklar için reçete edilirken aynı zamanda akut kusma ve bulantı ataklarında da hastalara reçete edilmektedir. 

Antihistaminiklerin hareket hastalığı, vestibüler nörit ve vertigonun (baş dönmesi) şiddetini belirtiler başlamasından sonra dahi hafiflettiği bilinmektedir. Kan-beyin bariyerini hızlı geçen bu ilaçlar, baş dönmesi şikayetini ilaç alındıktan 20-30 dakika sonra azaltmaktadır. Sinnarizin, antihistamin olarak hastaların vestibüler nörit tedavi reçetesine eklenmektedir. 

Benzodiazepinler, düşük dozlarda alınmasına rağmen baş dönmesi ataklarını kontrol etmede etkilidir. Lakin uzun dönem kullanımlarında bazı hastalar üzerinde bağımlılık yapma riski nedeniyle dikkatli bir şekilde kişilere reçete edilmektedir. Diazepam, hastalara hem oral hem de damar yolu ile verilebilmektedir.  

Gebelerde Vestibüler Nörit

Hamile kadınların gebelik döneminde bağışıklık sistemlerinin değişmesi nedeniyle viral enfeksiyonlara yakalanma riski artmaktadır. Bu nedenle hamilelik döneminde vestibüler nöritte yakalanma riski daha fazladır. Özellikle diazepam ve kortikosteroid tedavisi hamilelik döneminde ilaç etkileşimleri nedeniyle sınırlı uygulanmaktadır. 

Betahistin bir antihistaminik olarak hamile kadınlarda etkili sonuçlar vermektedir. Ayrıca denge fizik tedavisi (vestibüler rehabilitasyon), hamile kadınlara uygun bir şeklinde klinik ortamda uygulanabilmektedir. 

Çocuklarda Vestibüler Nörit

Vestibüler nörit çocuklarda nadir olarak görülmektedir. Geliştiğinde ise sadece vestibüler sistem etkilenmektedir. Genel olarak iç kulağın işitsel kısmı etkilenmez. Çocuklarda şiddetli vertigo (baş dönmesi) atakları görülebilir. Doğal seyri içinde tıbbi tedaviye gerek duymadan 4- 6 hafta içinde kendiliğinden iyileşmektedir. 

Çocuklarda baş dönmesi şikayeti 2 hafta içinde düzelmezse çocukların yaşına ve belirtilerine uygun denge fizik tedavisi (vestibüler rehabilitasyon) fizyoterapistler tarafından verilmektedir. 

Menenjit teşhisi konmuş çocuklarda ikinci enfeksiyon şeklinde ortaya çıkan vestibüler nörit, nadir durumlarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Kalıcı işitme kaybı, menenjit zemininde gelişmiş vestibüler nöritin en ciddi komplikasyonudur. 

Vestibüler Nörit için Hangi Doktora Gidilir?

Özellikle viral bir enfeksiyon sonrasında baş dönmesi, ayağa kalkmada veya yürümede dengesizlik ve işitme sorunları yaşayan kişilerin vestibüler nörit rahatsızlığı geçirme riski yüksektir. Böyle şikayetleri olan kişilerin Kulak Burun Boğaz (KBB) bölümü ile irtibata geçerek en yakın sürede uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir. Ayrıca bazı hastalarda diğer nörolojik durumları (beyin kanaması, beyin damarlarının tıkanıklığı, tümör vb.) ekarte etmek için nöroloji uzmanı tarafında yapılacak nörolojik muayeneler çok kıymetlidir.   

Vestibüler nöritin bazı belirtileri felç veya inmeye (stroke) ait belirtilere benzer olması nedeniyle uzman doktor muayenesi gerekmektedir. Sigara, yüksek tansiyon ve kolesterol, diyabet veya kalp problemleri olan kişilerin felç yaşama riskleri çok yüksektir. 

Belirtiler arasındaki yakın benzerlikler bir bütün olarak düşünüldüğünde aşağıdaki belirtilerin varlığında 112 Acil Servis aranmalıdır:

• Çift görme

• Konuşma bozukluğu 

• Halsizlik veya güçsüzlük

• Vücutta (özellikle yüz bölgesinde) uyuşma veya karıncalanma