Yumurtalık Ağrısı

Yumurtalık Ağrısı Nedir?

Kadınların üreme sisteminin bir parçası olan yumurtalıklar rahmin iki yanında konumlanmış olup hem kadınsal hormonların üretilip salgılanmasını hem de yumurta adı verilen ve bebek oluşumunda kadının katkısını sağlayan özel hücrenin yapılmasını sağlar. Erkeklerde ise testis adı verilen keselerin içinde bulunan yumurtalıklar erkek üreme hücresi olan spermlerin üretilip salgılanmasını sağlar.

Yumurtalık Ağrısı kadın ve erkeklerde çeşitli nedenler sonucu ortaya çıkan bu üreme hücrelerinin üretilip salındığı keselerde hissedilen ağrılardır. Kadınlarda yumurtalık ağrısı; ağrılı adet görme gibi altında bir hastalık yatmayan durumlara bağlı olabileceği gibi yumurtalık kanseri gibi ciddi durumların da habercisi olabilir. Erkeklerde yumurtalık ağrısı ise bu bölgenin iltihaplanması ya da bu bölgedeki sıvının artması gibi durumlara bağlıolarak ortaya çıkabileceği gibi yine testis kanserinin belirtisi de olabilir. 

Yumurtalık Ağrısı Nedenleri Nelerdir? 

Yumurtalık ağrısı kadın ve erkeklerde çeşitli sebepler ile ortaya çıkabilir.

Kadınlarda yumurtalık ağrısı sebepleri:

• Dismenore (Ağrılı adet görme): Bazı kadınlarda yapısal olarak adet dönemi normale göre daha ağrılı geçebilir. Bazı genç kızlarda salgılanan hormonların fazla olması sebebi ile ilk adet tarihinden sonra en fazla 2 sene içinde başlayan adet döneminde yumurtalık ağrısı görülmesi durumuna primer (birincil) dismenore adı verilir ve bu hastalarda altta yatan başka bir hastalık yoktur. Daha ileri yaşlarda ortaya çıkan ve genelde altında endometriozis (çikolata kisti), üreme sisteminde oluşan miyomlar, geçirilmiş ameliyatlar, doğuştan rahim anormallikleri, rahim pozisyon bozuklukları gibi sebepler yatan ağrılı adet görme durumuna ise sekonder (ikincil) dismenore adı verilir. 
• Prematür over yetmezliği (POF): Anne karnındaki dönemde yumurta miktarının normalden az kalması ya da ilk regl sonrası fazla yumurta tüketimine bağlı olarak 20 – 30’ lu yaşlarda kadınlarda yumurtalık rezervinin bitmesi sonucu erken menopoza girilmesi durumudur. 
• Hamilelik: Cinsel birleşme sonrasında bebeğin yerleşmesi esnasında kasık ve yumurtalık ağrısı şikayetleri ortaya çıkabilir. Özellikle adet bitiminde yumurtalık ağrısı varlığı hastalar tarafından hamilelik yönüne yorumlansa da bu ağrı hamilelik belirtisi olabileceği gibi hamilelikle alakalı da olmayabilir.
• Endometriozis (çikolata kisti): Rahmin içini döşeyen zarın bir bozukluk sonucu yumurtalıklarda yerleşmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu hastalarda adet görme esnasında ağrı,cinsel ilişki sırasında ve cinsel ilişki sonrası ağrı şikâyetleri yaygın olarak görülür.
• Yumurtalık kistleri: Yumurtalık içerisinde oluşan içi sıvı dolu keselerdir. Bu kistler hastalarda ilişki esnasında ya da ilişki sonrasında yumurtalık ağrısı,gebe kalamama, yumurtalık ağrısı ve akıntı gibi şikayetler görülebilir. Yumurtalık kistinin sağ ya da sol yumurtalıkta yerleşmesine göre sağ yumurtalık ağrısı ya da sol yumurtalık ağrısı olarak tek taraflı ağrı şikayeti görülebilir. Yumurtalık kistleri iyi huylu olabileceği gibi kansere dönüşme ihtimali yüksek olan kötü huylu da olabilirler.
• Mittelschmerz: Her 5 kadından 1’ inde görülen adet öncesi yumurtalık ağrısı şikayeti mittelschmerz ağrısı olarak bilinir. Yumurtanın kadın üreme kanalına atılması esnasında ağrı hissedilmesi durumudur. 
• Polikistik over hastalığı (PCOS): Hormonal düzensizliklere bağlı olarak yumurtalık içinde birden fazla küçük kist oluşumunun görüldüğü bir tablodur. Aşırı kıllanma, adet düzensizlikleri, ağrılı adet görme gibi şikayetler durumunda polikistik over sendromundan şüphe edilebilir.
• Over (yumurtalık) kanseri:Daha çok menopoz sonrası kadınlarda görülen Yumurtalık kanserleri erken evrelerde belirtilere sebep olmazlar. İlerleyen yumurtalık kanseri hastalarda kasık ve yumurtalık ağrısına sebep olabilir.

Erkekte yumurtalık ağrısı sebepleri: 

• Epididimit: Erkek üreme hücreleri olan spermlerin olgunlaştığı kanal olan epididimis kanalınıniltihaplanması durumudur. Epididimit gelismesi sonucu erkekte yumurtalık ağrısı ve şişmesi, yüksek ateş, titreme gibi iltihap belirtileri ortaya çıkabilir.
• Orşit: Erkeklerin yumurtalığı olan testis keselerinin her ikisinin de iltihaplanması sonucu ortaya çıkan tablo olup bu hastalarda 40 dereceye varan yüksek ateş, otururken rahatsızlık hissi ve akıntı gelmesi gibi şikayetler ile seyreden yumurtalık ağrısı ile kendini gösterir.
• Varikosel: Erkeklerde testislerin etrafındaki damarların genişlemesi durumu olup genişlemenin görüldüğü tarafa göre tek taraflı olarak erkeklerde sağ yumurtalık ağrısı ya da erkeklerde sol yumurtalık ağrısı ve ele gelen ve hatta gözle görülebilen damarların varlığı ile kendini gösterir.
• Hidrosel (su fıtığı): Su fıtığı olarak da adlandırılan hidroselde testis etrafını saran zarlarda olması gerekenden fazla su birikmesi görülür. Yumurtalık ağrısı bu hastalarda çok görülmese de ortaya çıkabilecek bir şikâyettir.
• Testis torsiyonu: Çok sık görülmeyen bir durum olan testis torsiyonu testisin kendi etrafında dönmesi sonucu kan akışının kesilmesi sonucu şiddetli ağrıya sebep olur. 
• Testis kanseri: 35 yaş üzeri erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden olan testis kanseri testislerde ağrı, şişlik ve ele gelen kitle ile kendini gösterir. 

Erkeklerde yumurtalık ağrısı genelde iltihabi bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıktığı için yüksek ateş, titreme gibi iltihap belirtilerinin eşlik ettiği testis ağrısında üroloji bölümünde üroloji uzmanına başvuru yapılabilir. 

Yumurtalık Ağrısı Teşhisi

Yumurtalık ağrısı şikayeti ile doktora başvuru yapan hastalardan öncelikle hasta öyküsü alınarak; ağrı şikayetinin ne zamandır var olduğu, tek taraflı mı yoksa çift taraflı mı olduğu, eşlik eden ek şikayetlerin olup olmadığı sorgulanır. Yumurtalık ağrısının altında kanser yatabileceği için hastalardan aile öyküsü alınarak aile üyelerinde üreme organlarının kanseri ile ilgili bir durum olup olmadığı sorgulanmalıdır.

Daha sonra fizik muayene yapılarak hastalardaki bulgular incelenir. Pelvik muayene adı verilen ve üreme organlarının incelendiği özel muayene türünde hastalığın tek taraflı mı yoksa çift taraflı mı olduğu, ağrıya eşlik eden herhangi bir şişlik ya da yüksek ateş gibi bulgu olup olmadığı incelenir.

Hastalar tanısal testler ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile incelenerek yumurtalık ağrısının altında yatan hastalık tespit edilir.

• Kan testleri: İltihabi hastalıklarave kansere bağlı ortaya çıkan yumurtalık ağrısında kan testleri ile hastalığa özel belirteçler incelenir. Ayrıca hormon testleri ile üreme hormonlarının seviyelerine bakılarak hastalık hakkında bilgi sağlanabilir.
• İdrar testleri:Üreme sistemi ile boşaltım sistemi hastalıkları yakın ilişkili olduğu için kadın hastalıkları ve doğum servisi ve üroloji servisine başvuru yapan hastaların hepsine rutin uygulanır.
• Pelvik ultrasonografi: Üreme sistemlerinin görüntülenmesinde ilk tercih edilecek yöntem olup ses dalgaları yardımı ile tüm üreme sistemi organlarının görüntülenmesi sağlanır.
• Transvajinal ultrasonografi (TvUSG): Kadın hastalıkları ve doğum polikliniklerinde uygulanan yöntemde rahmin ve yumurtalıkların daha net görüntülenmesi sağlanır. 
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Organların 3 boyutlu görüntülenmesi avantajı bulunan bilgisayarlı tomografi ile üreme organlarının daha net ve detaylı görüntülenmesi sağlanır.
• Pelvik Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Organların görüntülenmesinde en etkili yöntem olup yumurtalık ve testislerin incelenmesi için tercih edilebilir.
• Skrotal Doppler: Testis ağrısı varlığında en net sonuç veren görüntüleme yöntemi olup üreme sistemi organlarının iltihaplanması, Varikosel ya da testis torsiyonunun tespit edilmesinde faydalıdır.
• Biyopsi: Over ya da testis kanseri şüphesi bulunan hastalarda alınan dokuların incelenmesi ile kanser tanısı konabilir.
• Pozitron emisyon tomografisi (PET / CT): Pozitron emisyon tomografisinde damardan özel bir ilaç gönderilir. Bu ilaç kanser hücreleri tarafından tutularak görüntü verir. Over kanseri ya da testis kanseri tespit edilen hastalarda yayılım olup olmadığının tespit edilmesi amacı ile bu yöntem uygulanabilir. 

Yumurtalık Ağrısı Tedavisi

Yumurtalık ağrısı altta yatan hastalıkların belirtisi olduğu için nedene yönelik tedavi planlaması yapılır.

• Medikal tedaviler:
  1. Analjezik ilaçlar (ağrı kesici ilaçlar):Hastalarda ağrı kontrolü amacı ile ilk tercih edilecek ilaçlar olan narkotik olmayan ağrı kesici ilaçlardır. Bu ilaçlar ile ağrının kontrol altına alınamaması durumunda şiddetli ağrıları kontrol etmek için narkotik analjezik ilaçlar olarak bilinen daha güçlü ağrı kesicilere geçiş yapılabilir.
  2. Hormon tedavisi: Mittelschmerz ağrısı adı verilen yumurtlama ağrısı ya da dismenore adı verilen ağrılı adet görmeye bağlı yumurtalık ağrılarında, polikistik over sendromuna bağlı ağrılarda östrojen ve progesteron hormonları ile hormonal dengenin düzenlenmesi hedeflenir.
  3. Antibiyotikler: Epididimit, orşit gibi üreme organlarının iltihaplanması sonucu ortaya çıkan yumurtalık ağrısı tedavisinde antibiyotik ilaçlar ile tedavi sağlanabilir.
• Cerrahi müdahale: 
  1. Laparoskopik cerrahi: Kapalı ameliyat olarak bilinen laparoskopik ameliyatlar günümüzde daha çok tercih edilmektedir. Operasyon sonrası ağrının az olması, iyileşme süresinin kısa olması gibi bir çok avantajı vardır. 
  2. Laparotomik cerrahi: Günümüzde artık çok tercih edilmese de laparoskopik cerrahi ile tedavi edilemeyecek durumlarda bu yöntem ile hastanın kasık bölgesi kesilerek ameliyat edilir.
  3. Mikro cerrahi varikoseloktomi: Testislerdeki damarların fıtıklaşması durumunda tedavi için mikro cerrahi varikoseloktomi tercih edilir.
  4. İğne aspirasyonu: Testis etrafındaki zarlarda fazla sıvı birikmesi ile ortaya çıkan hidrosel tedavisinde cerrahi tedavi istemeyen hastalara iğne ile giriş yapılarak sıvının boşaltılması ile sunulan bir tedavi seçeneğidir.
  5. Hidrosel ameliyatı: Hidroselin kesin tedavi yöntemidir. Tekrar hidrosel gelişmesi riski ortadan kalktığı için tercih edilir.

Yumurtalık Ağrısı Tedavi Edilmezse

Yumurtalık ağrısı kadın hastalarda hormonlar sebebi ile yumurtlama ağrısı ya da adet dönemi ağrısı olarak kendini gösterebilir. Ancak yumurtalık ağrısının altında çikolata kisti, over kanseri gibi ciddi hastalıklar da yatabilir. 

Yumurtalık ağrısı erkek hastalarda ise genelde üreme organlarının iltihaplanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Daha nadiren de olsa testis torsiyonu ve testis kanseri gibi çok ciddi hastalıkların habercisi de olabilir.

Yumurtalık ağrısının altında yatan nedenler çok ciddi olabileceği için araştırılarak tedavi edilmesi gereklidir.

Yumurtalık Ağrısı Ameliyatı

Yumurtalık ağrısında cerrahi müdahale gerekebilir. 

1. Laparoskopik cerrahi: Halk arasına kapalı ameliyat olarak da bilinen laparoskopik cerrahi yöntemi günümüzde en çok tercih edilen yöntemdir. Karın bölgesinden açılan 3 – 4 küçük kesiden birinden kamera gönderilerek kasıkların görüntülenmesi sağlanır. Diğer kesi yerlerinden gönderilen aletler ile kistlerin çıkartılması, over kanseri varlığında kanserin çıkartılması gibi işlemler yapılır.
2. Laparotomik cerrahi: Günümüzde artık çok tercih edilmese de bazı hastalarda mecburi olarak açık cerrahi uygulanması gerekebilir. Kasık bölgesinin tamamen açılarak cerrahın direkt ameliyatı elleri ile yapması gereken bir ameliyat yöntemidir. Kesi bölgesi büyük olduğu için hastanın iyileşme süresi uzun olur ve ameliyat sonrası ağrılar şiddetli olur.
3. Hidrosel ameliyatı: Hidrosel hastalarında kasıklardan açılan kesilerden girilerek sıvı boşaltılır. Genç hastalarda ve küçük çocuklarda 2 – 3 cm kesiler açılırken, daha yaşlı hastalarda daha büyük kesiler açılır. Bu ameliyat esnasında fıtıklar mevcutsa onların da tedavisi sağlanır.

Yumurtalık Ağrısı İlaçları

Yumurtalık ağrısında kullanılacak ilaç secimi altta yatan hastalığa göre yapılır.

• Yumurtalık ağrısı şikayeti şiddetli olan hastalaranon – opioid analjezik ilaçlar adı verilen narkotik olmayan ağrı kesici ilaçlarreçete edilebilir. Narkotik olmayan ağrı kesici ilaçlar:
  1. İbuprofen
  2. Naproksen
  3. Parasetamol
  4. Aspirin
• Bu ilaçlar ile kontrol altına alınamayacak kadar şiddetli ağrılarda ise opioid analjezik ilaçlar adı verilen narkotik ağrı kesici ilaçlardan:
  1. Hidrokodon
  2. Oksikodon
  3. Kodein
  4. Morfin

Kadınlarda görülen yumurtalık ağrısının altında hormonal bozuklukların neden olduğu adet bozuklukları var ise doğum kontrol hapları, hormon terapileriile östrojen ve progesteron takviyeleri uygulanabilir.

• Epididimit, orşit gibi iltihabi hastalıklara bağlı yumurtalık ağrısı tedavisinde antibiyotik ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar arasında:
  1. Nitrofurantoin
  2. Trimetoprim – sülfametoksazol
  3. Amoksisilin
  4. Sefalosporinler
  5. Siprofloksasin
  6. Levofloksasin

Hamilelikte yumurtalık ağrısı; hamileliğin getirdiği çeşitli hormonal değişimlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Cinsel ilişki sonrası sağ ya da sol yumurtalık ağrısı kadın hastalarda yumurta ile spermin birleşmesi sonucu ortaya çıkabilir. Bu dönemde henüz hamile olduğunun farkında olmayan anne adayları bu konuda telaş yapabilir. Ancak cinsel birleşmeyi ve normal adet döngüsünü takip eden tek taraflı ortaya çıkan sol ya da sağ yumurtalık ağrısı kadın hastalarda erken hamilelik belirtisi olarak sayılabilir.

Halk arasındaki bazı inanışlara göre yumurtalık ağrısının sağ ya da sol yumurtalıkta olmasına göre cinsiyetin belirlenebileceği, kadınlarda sol yumurtalık ağrısı kız bebek, sağ yumurtalık ağrısı erkek bebek işareti olarak düşünülse de böyle bir durumun bilimsel kanıtı yoktur. 

Yumurtalık ağrısı hamilelik için erken belirti sayılmakla birlikte; gebelikte yumurtalık ağrısı hem anne hem bebek hayatı açısından önemli durumların habercisi olabilir. Özellikle ilk 3 aylık dönemde ortaya çıkan yumurtalık ağrıları düşük belirtisi olabilir. Kanama ya da lekelenmenin eşlik ettiği yumurtalık ağrılarında en kısa sürede doktora başvurulması önemlidir. 

Hamilelikte en şiddetli yumurtalık ağrıları bebeğin rahim dışında yerleştiği dış gebelik durumlarında ortaya çıkar. Dış gebeliklerde daha çok bebekler yumurtalık ve rahim arasındaki tüplerde yerleştiği için yumurtalık ağrısı bu hastalarda ortaya çıkar. 

Gebeliğin son trimestrı olarak adlandırılan 6 – 9 aylık süreçler arasında ortaya çıkan yumurtalık ağrıları ise dekolman plasenta adı verilen ve göbek bağının erken ayrılığı tabloya bağlı ortaya çıkabilir.

Hamilelikte her dönemde yumurtalık ağrısının altında ciddi sebepler olabileceği için en kısa sürede doktora başvurulması önemlidir.

Bebeklerde ve Çocuklarda Yumurtalık Ağrısı

Bebeklik ve çocukluk döneminde yumurtalık ağrılarına çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Özellikle erkek bebeklerde görülen yumurtalık ağrıları ciddi durumların habercisi olabilir.

Erkek çocuklarda iki taraflı testis ağrısı varlığında orşitten şüphe edilebilir. Orşit genelde kabakulak ve brusella sonrası ortaya çıkar. Sağ ya da sol yumurtalık ağrısı erkek bebek ve çocuklarda her zaman akla testis torsiyonunu getirmelidir.

Orşit sebebi ile ortaya çıkan testis ağrısı ile başvuran erkek bebek ve çocuklara etkene göre ilaç tedavisi başlanabilir. Eğer bakteri kaynaklı orşit tespit edilirse antibiyotik ilaçlar verilirken, virüsler kaynaklı orşit tespit edilmesi durumunda anti inflamatuar ilaçlar verilerek şikayetler azaltılmaya çalışılır. Hastaneye başvuru şikâyeti tek taraflı sol ya da sağ yumurtalık ağrısı erkek bebek ve çocuklarda akla testis torsiyonu gelerek hemen cerrahi müdahale ile testisin normal pozisyonuna getirilmesi sağlanmalıdır.

Kız çocuklarında görülen yumurtalık ağrısının sebebi genelde yumurtalık kistleri olup normalde bu dönemde yumurtalık kistlerinin görülmesi yaygın bir durum değildir. Yumurtalık kistleri yenidoğan döneminde ve ergenlik öncesi ya da sonrası dönemde görülebilmekle birlikte bu kistlerin çoğu iyi huyludur. Hastaneye yumurtalık ağrısı şikayeti ile başvuran kız bebek ve çocuklarda yumurtalık kisti tespit edilmesi durumunda tedavi planlamasında en önemli nokta kistin boyutudur. 5 cm altındaki yumurta kistleri genelde sadece takip edilirken; 5 cm’den büyük kist varlığında cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. Ayrıca; kistin hormon salgılayan bir yapıda olması, torsiyone olma (kendi etrafında dönerek kanlanmaya engel olma) riskinin yüksek olması, içinde katı yapılar bulunması da kistin cerrahi olarak çıkartılmasını gerektirir.

Yumurtalık Ağrısı için Hangi Doktora Gidilmelidir?

Kadınlarda yumurtalık ağrısı şikayeti mittelschmerz ağrısı adı verilen yumurtlama ağrısı ya da ağrılı adet görme gibi hormonal kaynaklı ve altta bir hastalık yatmayan nedenlere bağlı olabileceği gibi yumurtalık kistleri ya da over kanseri gibi hastalıklar sebebi ile de ortaya çıkabilir. Sürekli devam eden, hayatı ciddi anlamda kısıtlayan yumurtalık ağrısı mevcudiyetinde kadın hastalıkları ve doğum bölümünde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına muayene olunmalıdır. Erkeklerde yumurtalık ağrısı genelde iltihabi bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıktığı için yüksek ateş, titreme gibi iltihap belirtilerinin eşlik ettiği testis ağrısında üroloji bölümünde üroloji uzmanına başvuru yapılabilir.