Algı Bozukluğu

Algı Bozukluğu Nedir?

Algı beş duyumuz aracılığıyla çevreden topladığımız verilerdir. Çevreden toplanan bu verilerin hatalı veya yanlış olmasına "algı bozukluğu" denir.

Algılarımız günlük yaşantımız için oldukça önemlidir. Günlük aktivitelerimizi sorunsuz bir şekilde sürdürmemizi sağlar.

Algılarımız duyularımız aracılığıyla gerçekleştiği için beş farklı algımızın, olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar görsel, işitsel, dokunsal, kokusal ve tatsal algılardır.

Bu duyusal algılar dışında alınan algının seçilmesi, organizasyonu ve yorumlanması gibi süreçlerde vardır. Bunların herhangi birinde oluşan hata da algı bozukluğu olarak adlandırılır.

Bir algı sürecine örnek verirsek ışığın bir cisme yansıması, cisimden gelen ışığın gözümüzdeki görme hücrelerine düşmesi, görme hücrelerinde oluşan sinyallerin beynimizde görme merkezine iletilmesi ve bu sinyallerin görme merkezimizde yorumlanması gibi karmaşık bir işlem örgüsü şeklinde olacaktır.

Algı Bozukluğu Belirtileri

Algı bozukluğu belirtileri çok çeşitli bulgular şeklinde ortaya çıkabilir. Bu bulgular genç kızlarda beden algısı bozukluğu şeklinde kendini gösterebilir. Kendini beğenmeme, kendini aşırı kilolu görme gibi belirtilerle başlar ve kişiden kişiye farklılıklar gösterebilir.

Agnozi bozukluğu diğer algı bozukluklarına göre daha fazla görülen bir algı bozukluğudur.

• Cisimleri parçalar şeklinde görme
• Aynı renkleri farklı olarak algılama
• Hareketsiz bir cismi hareket ediyormuş gibi görmek
• Cismi tarif edememe
• Renkleri algılayamama
• Hareketi algılayamama
• Tanıdık yüzleri hatırlayamama
• Konuşulan dili algılayamama
• Sesleri ayırt edememe
• Sesin şiddetini algılayamama
• Nota ve ritimleri algılayamama, ayırt edememe
• Kokuları algılayamama
• Kokuları çeşitlendirmesinde bozukluk olma
• Kokunun şiddetini algılayamama
• Cisimleri gözler kapalıyken tanıyamama
• Gözler kapalıyken cisimlerin konumunu tespit edememe
• Titreşimleri ve iki nokta ayrımını yapamama
• Tatları algılayamama
• Tatların çeşitlerini birbiriyle karıştırma
• Tatların şiddetini birbiriyle karıştırma
• Kendi bedenini farklı şekillerde algılama
• Cisimlerin derinliklerini algılayamama

Algı Bozukluğu Nedenleri

Algı bozukluğu çok çeşitli sebeplerden kaynaklanabilir. Bunun en yaygın sebepleri arasında alkol ve madde kullanımı bulunmaktadır. Algı bozukluğunun altında herhangi bir biyolojik neden bulunması halinde buna ‘deliryum’ denir.

Algı bozukluğunun yaygın görünen nedenleri:

• Epilepsi: Epilepsi beynin uyarıcı ve engelleyici sistemleri arasında bulunan dengenin bozulmasından kaynaklanmaktadır. Ataklar halinde seyreden bir hastalıktır. Her ataktan sonra baş dönmesi, görsel ve işitsel algı bozuklukları meydana gelmektedir.
• Migren: Migren nedeni bilinmeyen bir baş ağrısıdır. Baş ağrısı başlamadan önce görsel ışık parıldamaları şeklinde algı bozuklukları meydana gelebilir.
• Travmalar: Özellikle beyne alınan darbelerde, darbenin şiddetine bağlı olarak algı bozuklukları meydana gelebilmektedir.
• Tümörler: Beyin içinde bulunan kitlelerde veya beyin dışındaki kitlelerin salgıladığı maddelere bağlı olarak algı bozuklukları meydana gelmektedir.
• Enfeksiyonlar: Beyin parankim dokusunun etkilendiği ensefalit tablolarında çeşitli algı bozuklukları meydana gelmektedir.
• Otoimmün hastalıklar: Multipl skleroz gibi vücudun bağışıklık hücrelerinin beyin hücrelerine saldırdığı hastalıklarda çeşitli algı bozuklukları meydana gelmektedir.
• Alkol ve madde kullanımı: Algı bozukluklarının en yaygın sebeplerinden birisi de alkol ve madde kullanımıdır. Madde kullanımı içinde halüsinojen etkisi en fazla maddelerden biri LSD adlı maddedir. Kullanımında çok çeşitli algı bozuklukları meydana gelmektedir.
• Genetik nedenler: Bazı genetik hastalıklara bağlı olarak kişide doğuştan algı bozuklukları ortaya çıkmaktadır. Bunlardan en yaygın görülen kırmızı-yeşil renk körlüğüdür. Bu hastalıkta kişiler doğuştan olarak kırmızı ve yeşil renkleri karıştırırlar. Algı bozukluğuna verilecek güzel örneklerden birisidir.
• Besin yetersizliği: Vücutta bazı maddelerin eksikliği algı bozukluğu sorununa yol açabilmektedir. Örnek olarak B12 vitamini eksikliğinde bazı denge sorunları ve duyusal bozukluklara yol açarak algı bozukluğu yapar.
• Depersonalizasyon bozukluğu: Depersonalizasyon bozukluğu psikiyatrik bir bozukluktur. Bu hastalıkta birey kendi vücudunu başka birinin bedeniymiş ve kendine ait değilmiş gibi hisseder.
• Beden algı bozukluğu: Beden algı bozukluğu da psikiyatrik bir hastalıktır. Bu hastalıkta kişi bedeninde bir kusur bulunmadığı halde sürekli bedeninde bir kusur bulmasıdır. Örneğin kişi zayıf olmasına rağmen kendini aşırı bir şekilde kilolu görebilir.
• İlaç kullanımı: Bazı uyarıcı ve sedatif ilaçların yan etkisine bağlı olarak algı bozukluğu meydana gelebilmektedir.
• Psikoz: Bu hastalıkta kişi dış çevreden ilgisiz şekilde, gerçekle bağlantısı olmayan bir duruma inanır ve dışarıdan kişi bu inancından vazgeçirilemez.
• Uyku eksikliği: Günümüzde artan stresli iş koşullarıyla birlikte toplumda uyku yetersizliği bir sorun halini almıştır. Yapılan araştırmalara göre 14 saat uykusuzluktan sonra küçük algı bozuklukları oluşmakta ve artan uykusuzlukla birlikte bu sorunlarda giderek artmıştır.

Algı Bozukluğu Teşhisi

Algı bozukluğu çok sinsi bir şekilde ortaya çıkabildiğinden teşhisi bazen çok zor olabilmektedir. Algı bozukluğunun teşhisinde en önemli yöntem hikayedir.

Öykü: Öyküde algı bozukluğunun ne şekilde başladığı, şiddeti, çeşidi hakkında bilgiler edinilir. Eğer kişinin bilinci yerinde değilse hikaye bir yakınından alınır. Bunun dışında mevcut algı bozukluğunun alkol veya bir maddenin etkisi altında ortaya çıkıp çıkmadığı sorgulanır. Başka tetikleyen bir hastalığın varlığı araştırılır.

Fizik muayene: Fizik muayenede genel bir sistem muayenesi yapıldıktan sonra bir nörolojik muayene ve bilinç muayenesi yapılmalıdır. Nörolojik muayeneden duyu muayenesi, sinir muayenesi ve kas muayenesi yapılmalıdır. Nörolojik muayeneden olan bir sorun hekimi bir sonraki tetkike yönlendirir. Fizik muayenede görsel, işitsel algı bozukluğu testleri de yapılmaktadır.

Radyoloji: Radyolojik grafilerde algı bozukluğunun temelinin biyolojik bir hastalığa bağlı olup olmadığını tespit etmek amacıyla yapılır. Radyolojik tetkik olarak direk grafi, MR, BT ve diğer tetkikler tercih edilebilir.

Tam kan, biyokimya: Bu testlerde algı bozukluğunun organik bir nedene bağlılığı araştırılır. Tam kanda kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, organ fonksiyon testleri gibi algı bozukluğunun biyolojik nedenleri araştırılır.

Ruh sağlığı muayenesi: Organik nedenler araştırıldıktan sonra hastalığın sebebinin mevcut bir ruh sağlığı bozukluğundan kaynaklanması araştırılır.

Algı Bozukluğu Tedavisi

Algı bozukluğunu tedavisi nedenine göre çok çeşitlidir. Altta yatan neden olarak organik bir hastalık varlığında öncelikle bu hastalık tedavi edilmelidir. Organik neden dışında psikiyatrik bir hastalık varlığında psikoterapiler ve bilişsel davranışçı terapiler gibi tedavi yöntemleri bulunmaktadır.

Medikal tedavi: Medikal tedavi hastalığın nedenine göre düzenlenir. Eğer bir kan elemanının eksikliğine bağlı olarak algı bozukluğu ortaya çıkmışsa eksik olan madde yerine konur. D vitamini, B12, folik asit, glukoz gibi etkenler yerine konur.

Psikiyatrik bir hastalıktan dolayı oluşan algı bozukluğunda durumunda öncelikle bu hastalıklara yönelik medikal tedaviler uygulanır.

Bir ilacın yan etkisine bağlı ortaya çıkan algı bozukluğunda ilaç değişimiyle bu yan etki azaltılmaya çalışılır.

Diğer nörolojik nedenlere bağlı ortaya çıkan algı bozukluklarında çeşitli ilaç rejimleri uygulanmaktadır

Psikoterapi: Terapisti ve hastayı bir araya getiren tek neden, hastanın sorunlarının çözüme kavuşturulmasıdır. Bütün terapilerin amacı buna yöneliktir.

Psikanalitik psikoterapilerin ortak yanı, hastanın söyledikleri ve yaptıklarının tam ve derin anlamlarını anlamak ve hastanın anlamasını sağlamaya çalışmaktadır.

Terapi bir bakıma hastanın geçmişte önemli nesnelerle kurduğu ilişkilerin terapist üzerinden yaftalanarak çözümlenmesi ve bunlara ilişkin yüklerden kurtulmak sürecidir.

Bilişsel davranışçı terapiler: Bilişsel terapide değerlendirmelerin çoğu ilk görüşmelerde yapılır. Ancak değerlendirme süreci terapi görüşmeleri boyunca devam eder. İlk görüşmelerde hastanın problemini anlamaya yönelik görüşülür. Bilişsel terapide hasta tedaviye etkin olarak katılır. Bu nedenle değerlendirme görüşmeleri sırasında tedavideki iş birliğinin önemi vurgulanır. Hastanın kendiyle alakalı bilgi sahibi olması ve devamlı hekimi bu konularda bilgilendirmesi gerektiği söylenir. Hastayla birlikte tedavi hedefleri saptanır. Problemin ortaya çıkmasını kolaylaştıran ortamsal, dürtüsel vb. etkenler incelenir. Bilişsel terapide temel olarak bir eğitme modeli de bulunur. Bu nedenle direk sorunla alakalı bilinmeyen içsel ve dışsal sebepler üzerinde inceleme yapılır. Fizyolojik değişiklikler, bilişler, kişiler arası etkenler incelenir. Değerlendirme görüşmeleri sırasında tedavi programına ilişkin bilgi verilir. Ne kadar seans olacağı, her seansın zaman olarak ne kadar olacağı, tedavinin hangi ortamda yapılacağı gibi konularda hastaya bilgi verilir. En başta konuşulması gereken bir konu da ev ödevleridir. Bilişsel terapilerde ev ödevlerinin ne kadar önemli olduğu ve mantığının hastaya doğru anlatılması gerekmektedir.

Bu makaledeki yazılar bilgilendirme amacıyladır. Eğer kendinizde algı bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden doktora başvurunuz.

Algı Bozukluğu Tedavi Edilmezse

Algı bozukluğu tedavi edilmezse altta yatan nedenine göre ciddi sorunlara yol açabilir. Neden beyinde yer kaplayan bir kitleye bağlı ortaya çıkmışsa ve bu kitle kötü huylu bir kitleyse giderek büyüyerek çok çeşitli beyin fonksiyonlarını bozabilir.

Eğer algı bozukluğu alkol veya bir madde kullanıma bağlı ortaya çıkmışsa başlangıçta geçici olan bu algı bozukluğu giderek daha da kalıcı bir hale gelebilir.

Algı Bozukluğu Ne İyi Gelir?

Algı bozukluklarında hastalığı olumlu etkileyen faktörler nedene göre değişmektedir ancak vücudun genel durumunu iyi etkileyen ortak faktörlerden bahsedilebilir.

• İyi bir uyku düzeni
• Düzenli bir şekilde yapılan spor aktiviteleri
• Sebze ve meyveden zengin yiyecekler
• Omega 3 yağ asitleri
• Doğa yürüyüşleri ve meditasyon

Algı Bozukluğu Ne İyi Gelmez?

Algı bozukluklarına iyi gelmeyen faktörler, algı bozukluğunun nedenine göre değişmektedir. Ortak olarak vücudu strese sokan faktörler algı bozukluğuna iyi gelmez.

• Uykusuzluk
• Sedanter yaşam
• Fast-food yiyecekler
• Sigara kullanımı
• Alkol ve madde kullanımı
• İlaç suistimalleri
• Yoğun stres ve yaşam koşulları

Algı Bozukluğu İlaçları

Algı bozukluğu ilaçları da hastalığın nedenine bağlı olarak değişmektedir.

Replasman ilaçlar: Algı bozukluğunun nedeni vücuttaki bir maddenin eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkıyorsa replasman ilaçlar kullanılır. B12, folik asit, d vit. vs.

Antiepileptik ilaçlar: Algı bozukluğunun nedeninde epilepsi hastalığı yer alıyorsa antiepileptik ilaçlar tedavide kullanılır.

Antidot ilaçlar: Algı bozukluğunu nedenlerinde alkol ve madde kullanımı yer alıyorsa ilgili maddeye göre antidot ilaçlar kullanılır.

Antipsikotikler ve antidepresan ilaçlar: Algı bozukluğunun temelinde psikiyatrik hastalıklar mevcut ise hastalığa göre antipsikotik ve antidepresan ilaçlar kullanılır.

Kemoterapi ilaçları: Algı bozukluğu vücutta bulunan herhangi yer kaplayan kitleye bağlı ortaya çıkmışsa kitlenin türüne bağlı olarak kemoterapi ilaçları kullanılabilir.

Bu makaledeki yazılar bilgilendirme amacıyladır. Eğer kendinizde algı bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden doktora başvurunuz.

Çocuklarda Algı Bozukluğu

Çocuklarda algı bozukluğuna yol açan birçok hastalık bulunmaktadır. Bunlardan yaygın görülen hastalıklardan birisi dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğudur. Bu hastalıkta çocuğun dikkative algısı dış uyaranlar tarafından çok çabuk bozularak, dikkatini tek bir noktada toplamada zorluk çeker.

Çocuklarda olan algı bozukluğuna diğer bir örnek ise disleksi hastalığıdır. Disleksi hastalığındaki çocukların zeka seviyeleri normal olmasına rağmen kelimeleri ve harfleri okumakta zorluk çekerler. Okul başarıları düşer ve ilerleyen zamanlarda içe kapanık bireylere dönülebilirler.

Disleksi hastalığına sahip çocuklar uygun eğitim ile normal bireyler kadar  akademik bir başarıya sahip olabilirler.

Algı Bozukluğu için Hangi Doktora Gidilir?

Algı bozukluğu için Nöroloji Bölümüne doktor olarak da bir ‘Nöroloji Doktoruna’ başvurulmalıdır.

Eğer dış çevreden farklı olarak bir şeyler algılanıyorsa ve bu algı bozukluğu giderek artıyorsa bir doktora başvurulmalıdır. Bu algı bozukluğu işitsel, görsel veya bedensel bir şekilde olabilir.