Boyunda Şişlik

Boyunda Şişlik Nedir?

Boyunda şişlik boyun bölgesinde normal olmayan ve boyutları değişen şişliklere denir. Genellikle yuvarlak yapılı olup beze görünümündedir. Bunlar kişiler ve aileler için tedirgin edici olabilirler. Boyunda şişlik çeşitli hastalıkların habercisidir. Bunların bazıları kolaylıkla tedavi edebilirken bazıları ciddi hastalıklara işaret edebilir. Özellikle çocuklarda sık görülmekte ve aileler için ciddi endişe kaynağı oluşturmaktadır.

Boyunda şişlik boynun farklı bölgelerinde bulunabilir. Bu şişlikler en sık çene bölgesinin direkt altından aşağıya doğru ya da nefes borusunun direkt önünde bulunabilir. Kimi zaman ağrılı kimi zaman ağrısız olabilirler. Bu şişliklerin hangi bölgede bulundukları ve kendilerine has özellikleri sayesinde doktorların teşhis koyabilmeleri kolaylıkla sağlanmaktadır. Bu şişlikler çeşitli gruplara göre ayrılır. Bulundukları bölge, kızarık olup olmamaları, ağrılı veya ağrısız olma gibi çeşitli özellikleri göre gruplandırırlar. 

En sık boyun şişkinliği nedeni enfeksiyonlardır. Boynumuzda 300'den fazla lenf bezi bulunmaktadır. Bu lenf bezleri herhangi bir enfeksiyon anında vücudumuza yardımcı olmakta ve bunlar savunma hücresi üretmektedir. Herhangi bir enfeksiyon anında daha fazla yardımcı olmak için bu bezler büyür ve böylece boyunda şişlik nedeni olabilirler.

Lenf bezlerinin büyüklüğü 1 cm'e kadar normal kabul edilir ama 1 cm üstüne çıkınca lenf büyümesi olarak geçer. Çeşitli enfeksiyonlar lenf bezi büyümesine yol açabilir. Bunlarda en sık neden bademcik iltihabıdır. Diğer nedenler öpücük hastalığı, kabakulak, tükürük bezi iltihabı, diş eti iltihapları, yüzdeki büyük sivilceler gibi enfeksiyon kaynaklı nedenler olabilir. Doğumsal hastalıklara bağlı nedenlerde olabilir. Tiroglossal kist, dermoid kist, brankial yarık kistleri gibi nedenler oluşabilir. Tiroid bezindeki büyümede boyunda şişlik olarak kendini gösterebilir. Guatr gibi hastalıklar bunlara örnek verilebilir. Tümör ve kansere bağlı nedenler olabilir. 

Özellikle lenf kanserleri neden olmaktadır. Burada kanser ve enfeksiyon ayrımını yapmak çok önemlidir. Enfeksiyonlarda genellikle boyundaki şişlik kızarık olan, ağrı yapan, son zamanlarda ortaya çıkan ve kaynağı belli olan şişliklerdir. Enfeksiyona bağlı şişlikler antibiyotik gibi ilaçlara haftalar içinde tepki vermektedir ve şişlikler küçülmektedir. Tümöre bağlı nedende ise antibiyotiğe tepki vermezler. Kansere bağlı boyun şişkinliklerinde ise ağrı olmaması, sert olması, hastanın yaşının büyük olması, hastanın sigara ve alkol öyküsü olan şişliklerdir. 

Ayrıca tümörlerde önemli olan iyi huylu ve kötü huylu ayrımını yapmaktır. Kötü huylu tümörler hızlıca büyüme eğilimindedir. İyi huylu tümörler ise yavaş büyümektedir. Boyunda şişlik enfeksiyona bağlı ise antibiyotik ve anti viral ile tedavi edilebilir. Doğumsal hastalıklara bağlı ise cerrahi tedavi seçeneği tercih edilebilir. Tümör ve kanser gibi hastalıklara bağlı ise cerrahi ve kemoterapi gibi ilaçlar verilebilir. Boyunda şişlik ciddiye alınmalıdır. Bazen basit nedenlere bağlı olabilirler. Bazen ise ciddi hastalıklara işaret edebilir. Mutlaka bir hekime danışılması gerekir. 

Boyunda Şişlik Belirtileri Nelerdir?

Boyunda şişlik belirtileri çeşitli sebeplere bağlı farklı belirtiler verilebilir. Öncelikle boyunda yuvarlak yapılı beze görünümünde şişlik ortaya çıkmaktadır. Bu şişliğe ateş, boğazda kızarıklık, ağrı eşlik ediyorsa enfeksiyon kaynaklı bir neden düşünülmelidir. Dil kökünün oynatılmasına bağlı kist hareket ediyorsa doğumsal hastalıklar düşünülür. Kistte ağrı yoksa ve büyüme eğiliminde ise kanser ve tümör gibi hastalıklar düşünülmelidir. Şişliklerin en sık nedeni bu nedenlere bağlı lenf bezi büyümesidir. Lenfler vücudu korumak için savunma hücreleri üretmektedir. Bu nedenle üretim arttıkça lenf bezi büyür. 

• Ağrı olması veya olmaması 
• Ateş ve kızarıklık 
• Dil kökü veya boyun hareketlerine bağlı kistin yer değiştirmesi 
• Kistin sert veya yumuşak olması 
• Lenf bezi büyümesi 
• Antibiyotiğe haftalar içinde tepki verip vermemesi belirtiler arasında sıralanabilir. 

Boyunda Şişlik Nedenleri Nelerdir?

Boyunda şişliğin çeşitli nedenleri vardır. Bunlar arasında en sık enfeksiyona bağlı hastalıklardır. Bademcik iltihabı, öpücük hastalığı, kabakulak, diş apseleri, büyük sivilceler neden olabilir. Tümör ve kanserlerde sebep olmaktadır. Lenf bezi kanserleri, gırtlak ve boyun, tiroid kanserleri yol açabilir. Doğumsal hastalıklar olan tiroglossal ve dermoid kist gibi sebepler neden olabilir. 

Bademcik iltihabı: Bademcik iltihabına tonsillit denir. Bademcik enfeksiyonu sıklıkla 2 yaş üstü çocuklarda fazla görülür. Ancak erişkinlerde sık olmasa da görülebilir. Hastalık nedeni sıklıkla beta hemolitik streptokoklardır. Ayrıca virüslerinde neden olduğu bilinmektedir. Hastalık yüksek ateşle bir anda başlar. Kusma, baş ağrısı ve halsizlik belirtileri sonradan eklenir. Boğaz ağrısı ve boğazda kuruluk hissi vardır. Boğaz ve tonsiller şişkin ve kızarık görünür. Bazen bademcikler üstünde beyazımsı enfeksiyonel bir katman görünebilir boyundaki lenf bezleri şişer. Kültür testinde etkene göre antibiyotik başlanır. Virüs kaynaklı ise antibiyotiğe gerek yoktur. 

Öpücük hastalığı: Öpücük hastalığı, enfeksiyöz mononükleoz veya diğer tabiriyle öpücük hastalığı denir. Epstein-Barr virüsünün sebep olduğu sık görülen bir bulaşıcı hastalıktır. Neden olan virüs, genellikle öpücük esnasında tükürük yoluyla bulaşır ve bu nedenle öpücük hastalığı olarak isimlendirilir. Öpücük hastalığı en sık yetişkinlerde görülür. Hastalığa yakalananların büyük çoğunluğu 2-4 hafta arasında iyileşme etkilerini görürler. Fakat hastalık belirtileri aylarca devam edebilir. Tedavide amaç semptomları hafifletmektir. Bu nedenle ilaç ve yatak istirahati önerilebilir.

Tiroglossal kistler: Tiroglossal kistler boyunda en sık görülen doğumsal hastalıktır. Yarısı çocukluk zamanı teşhis alır, çoğu ise 30 yaşından önce tanı alır. Yuvarlak, düzgün sert orta boyun hattında kitle ve şişlik olarak kendini belli eder. Yutkunma ve dilin hareketi gibi boyun hareketlerinde şişlik hareket eder. Genellikle küçük bir şişlik dışında bulgu vermez. Tedavisi cerrahidir. 

Lenf kanserleri: Lenf kanserleri lenf bezlerinden köken alan kanser çeşididir. Ağrısız boyun şişliğine terleme ve ateş eşlik eder. Hodking ve non hodking diye 2'ye ayrılır. Yaşlılarda daha sık görülür. Ailesel yatkınlık, sigara ve alkol hastalığa yakalanma riskini arttırır. Kemoterapi ve radyoterapi ile tedavi edilebilir. 

Tiroid hastalıkları: Tiroid nodulleri boyun şişliğine sebep olabilir. Guatr gibi hastalıklarda boyun şişliğine sebep olabilir. Kadınlarda tiroid nodülleri sık görülmektedir. Cerrahi, iyot tedavisi ve radyoterapi ile tedavi edilebilir. 

Boyun Şişliği Teşhisi

Boyun şişliği teşhisinde öncelikle fizik muayene yapılmalıdır. Öncelikle boyundaki şişliğin konumu belirlenir. Konum belirlendikten sonra şişliğin sert veya yumuşak olmadığına bakılır. Burun, boğaz gibi bölgelerde muayene edilir. Herhangi bir belirtinin eşlik edip etmediği sorulur. Özellikle ağrı olup olmaması sorgulanmalıdır. 

Ultrasonografi: Guatr, lenf bezleri, boyun bölümünde görülen beze tarzı şişliklerin içeriğini görüntülenmesine olanak sağlayan boyun ultrasonografisi, ultrasonografinin baş tarafının boyun bölümünde incelenmesi ile yapılır. Ultrasonografi boyun tarafını ses dalgaları ile inceler ve bu incelemeler rapor haline getirilir. Boynu detaylı bir biçimde gösteren ultrasonografi, hastanın sağlığını tehdit edecek bir problem olup olmadığını inceler ve tespit eder. Guatr, lenf ve tiroit gibi kanser türlerinde boyun bölgesindeki ultrasonografi önemli bilgiler vermektedir. Hekimler gerekli gördükleri kişilerde düzenli ultrasonografi çekebilirler. Ultrasonografi boyun bölgesindeki şişliklerin iyi huylu ve kötü huylu olması konusunda hekim görüşünü destekler. Boyunda ağrı, sertlik, şişkinlik gibi belirtiler oluştuğunda ultrasonografi ile bakılması gerekir. 

Biyopsi: Tiroid hastalıklarında genellikle ince iğne biyopsisi yapılır. Bu biyopsi türünde nodülden parça alınmaz sadece içeriden sıvı ve hücreler alınır. Bundan dolayı kanama ihtimali azdır ve güvenirliği yüksektir. İğnenin giriş yeri ultrasonografi yardımıyla belirlenir ve iğne giriş yeri iyice temizlendikten sonra iğne girişi yapılır. Damarlardan uzak noktalar seçilir. Patologlar mikroskop altında bu alınan materyali incelerler. Böylece nodülün iyi huylu ve kötü huylu olup olmadığı değerlendirilir. Ayrıca lenf bezi biyopsisi vardır. Burada durum biraz daha farklıdır. Lenf bezi biyopsisinde lenf bezinin tamamı çıkarılır. Deneyimli patologlar tarafından incelendiğinde kanser oluşumu olup olmadığı saptanır. 

Tam kan tahlilleri: Tam kan tahlillerinde enfeksiyon olup olmadığı saptanır ve tanıda değerlendirilir. 

Boyun Şişliği Tedavisi

Altta yatan nedene bağlı tedaviler yapılır. Bakteriyel enfeksiyon kaynaklı ise antibiyotikler kullanılır. Viral kaynaklı ise semptomları hafifletmeye yönelik tedaviler yapılır. Lenf kanseri veya tiroid kanseri, gırtlak ve boyun kanseri varsa kemoterapi ve radyoterapi seçenekleri kullanılır. 

Antibiyotikler: Bademcik iltihapları ve diş apselerinde sık kullanılır. Ve kesinlikle bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda tercih edilmelidir. Virüs enfeksiyonlarında antibiyotikler kullanılmamalıdır. Düzenli kullanılmalıdır. Bademcik iltihabında genellikle penisilin türevi antibiyotikler kullanılır. 

Kemoterapi: Lenf kanserleri, gırtlak ve boyun kanserlerinde tercih edilir. Bu ilaçların bazı yan etkileri olabilir. 

Radyoterapi: İyonlaştırıcı ışınlar kullanılarak bu tedavi seçeneği tercih edilir. Hücrelerin bölünmesini engelleyerek ve uygulanan bölgedeki kanser dokusunu yok ederek etki eder. Tedavi süresi kısadır ve uygun açı ile verilmelidir. Lenf, tiroid, gırtlak ve boyun kanserlerinde tercih edilir. 

Cerrahi: Genellikle doğumsal boyun hastalıklarında kullanılır. Bazı kanser türlerinde kullanıldığı bilinmektedir.

Boyun Şişliği Tedavi Edilmezse?

Boyun şişliği tedavi edilmezse çeşitli sıkıntılara yol açabilir. 

Bademcik iltihapları tedavi edilmediği taktirde kronik bademcik iltihabına dönebilir. Ve bademcikler büyüyebilir. Bu büyümede yutma güçlüğü, uyku apnesi, horlama gibi sebeplere yol açabilir. Bademcik iltihapları tedavi edilmezse enfeksiyonel kalp hastalıkları, kulak iltihapları gibi soruna yol açabilir.

Tiroglossal kist gibi doğumsal problemler tedavi edilmezse solunum ve yutma güçlüğü gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Kanser gibi hastalıklar tedavi edilmediği taktirde ciddi sonuçları olabilir. 

Boyun Şişliğine Ne İyi Gelir?

Bademcik iltihabı kaynaklı ise ağız temizliğine dikkat etmenin iyi geldiği bilinmektedir. Çok fazla yorulmamak, beslenmeye dikkat etmek gibi bağışıklık sistemini destekleyici aktivitelerin iyi geldiği bilinmektedir.

Kanserler için ise sigara ve alkolden uzaklaşmanın yakalanma ihtimalini azalttığı bilinmektedir. Özellikle kadınlarda tiroid için rutin kontroller yapılabilir. Ve hastalığın erken teşhisi için yararlı olduğu bilinmektedir. 

Boyun Şişliğine Ne İyi Gelmez?

Boyun şişliği bademcik kaynaklı ise ağız hijyenine önem vermemek, çok fazla yorulmak, beslenmeye dikkat etmemek iyi gelmez. Bu tür eylemler bağışıklık sistemini düşürür ve hastalığa daha kolay yakalanmanıza yol açar. Ayrıca kanser nedenleri arasında sigara ve alkol sık gösterilmektedir. Sigara ve alkol kullanmak kesinlikle olumsuz sonuçlar doğurur.

Boyunda Şişlik İlaçları

Dediğimiz gibi nedenlere bağlı tedaviler uygulanır. Bademcik kaynaklı ise antibiyotikler tercih edilir ve genellikle penisilin türevi antibiyotikler kullanılır. Kanser gibi hastalıklar varsa kemoterapi ilaçları tercih edilebilir. 

Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidirler. Penisilin türevi ilaçlar kullanılır. Antibiyotikler düzenli kullanılmalıdır. Bu ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Alerji gibi yan etkilere yol açabilirler. 

Kemoterapi: Kanser hastalıklarında tercih edilir. Kanser hücrelerinin büyüme ve çoğalmasını engeller. Ciddi yan etkileri vardır. Bulantı, kusma, bağışıklık sistemi zayıflaması bunlarda birkaçıdır.

Çocuklarda Boyunda Şişlik Hastalığı

Çocuklarda en sık neden enfeksiyona bağlı şişliklerdir. Bu boyundaki şişliklere ateş, boğazda kızarıklık, boğaz ağrısı eşlik edebilir. Tedavisi antibiyotiklerle kolayca yapılır. Ayrıca bazı doğumsal hastalıklar görülebilir. Tiroglossal kist gibi hastalıklarda en önemli belirti dil kökünün oynaması ile şişliğin yerinin oynamasıdır. Tedavileri cerrahidir. 

Boyunda Şişlik için Hangi Doktora Gidilir?

Ülkemizde boyun şişliği ile ilgilenen bölüm Kulak Burun Boğaz bölümüdür. Boyunda şişlik uzun süreli devam ediyorsa, antibiyotik tedavisine yanıt vermiyorsa veya büyüme kaydediyorsa hekime gidilmelidir. Ayrıca son zamanlarda ortaya çıkmamışsa, ağrısızsa ve boğazda enfeksiyona dair bulgular yoksa kanserler akla gelmelidir ve en yakın zamanda doktora başvurulmalıdır. Boyunda şişlik ağrılı, son zamanlarda ortaya çıkan ve boğazda kızarıklık olarak eşlik ediyorsa enfeksiyon akla gelmelidir. Antibiyotiğe yanıt vermiyorsa ve zaman geçtikçe küçülmüyorsa zaman kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.